Propesiya nen Isaias​—Liwawa Parad Amin a Katooan I

Kapitulo Katorse

Ipaabeba nen Jehova so Mapaatagey a Syudad

Isaias 13:1–14:23

1. Kaunongan kaarawi ed arapen so tutukoyen natan na libro na Isaias?

 SAY mapropetikon libro na Isaias so insulat nen koma-walon siglo K.K.P. legan ya onlulusob so Asiryano ed Insipan a Dalin. Singa naimano la ed inmuuna iran kapitulo na libro to, impasakbay nen Isaias tekep na agaylan inkasusto so kagawa na saray ebento. Balet, say libro so manutukoy ed aliwa labat lan diad panaon na panuley na Asiryano. Ipapasakbay na satan so ipawil na akisipan a totoo nen Jehova manlapud inkadestiero ed dakel a bansa, pati diad Sinar, a kawalaan na Babilonia. (Isaias 11:11) Diad Isaias kapitulo 13, naromog tayo so makatantandan propesiya a sano nasumpal et mangilukas na dalan parad ontan a kipapawil. Sayan propesiya so ginmapo ed oniaran salita: “Say panangiyabawag sumpad Babilonia ya anengneng nen Isaias ya anak a laki nen Amoz diad pasingawey.”​—Isaias 13:1, NW.

‘Say Inkatangsit so Ipaabebak’

2. (a) Panon a walaan na siglaotan si Hezekias ed Babilonia? (b) Anto so “tanda” a patalindegen?

² Say Juda so walaan na siglaotan ed Babilonia legan na impanbilay nen Isaias. Si Arin Hezekias so nansakit na grabe insan inmabig. Binmisita iray embahador na Babilonia pian sikatoy ibano ed inyabig to, a nayarin walaan ira na maamot a gagalan mialyansa ed si Hezekias diad pibakal da sumpad Asirya. Makulang-kulang ya impanengneng nen Arin Hezekias ed sikara so amin a kayamanan to. Bilang resulta, inkuan nen Isaias ed si Hezekias a kayari ipatey na ari, niyakar itan ya amin a kayamanan ed Babilonia. (Isaias 39:1-7) Saya so asumpal nen 607 K.K.P. sanen aderal so Jerusalem tan say nasyon so adestiero. Balet, say pinilin totoo na Dios so agmansiansian andi-angga diad Babilonia. Impasakbay nen Jehova no panon ton ilukas so dalan pian makapawil ira. Oniay impangigapo to: “Mangitagey kayo na tanda ed tapew na malinis a palandey, itagey yo so boses ed sikara, yayag yo so lima, pian onloob ira ed saray wangalan na saray ankabli.” (Isaias 13:2) Say “tanda” et say ombibiskeg a pakayari ed mundo a mangekal ed Babilonia manlapud atagey a pasen to. Satan so patalindegen “ed tapew na malinis a palandey”​—a malinew a nabantag manlapud arawin pasen. Lapud tinawag pian lusoben so Babilonia, satan a balon pakayari ed mundo so mapilit ya onloob ed “saray wangalan na saray ankabli,” saray kapot na satan a baleg a syudad, tan kubkoben to itan.

3. (a) Sioparay ‘pinasanto’ a patalindegen nen Jehova? (b) Diad anton pantalos a ‘pinasanto’ iray paganon armada?

³ Inkuan natan nen Jehova: “Ingganggan ko so saray kinonsagrak [“pinasantok,” NW], on, tinawag ko so saray makapanyarik a totoo nipaakar ed sanok ko, salanti saray mapasirayew a malikeliket. Say tanol na karaklan ed saray palandey, singa tanol na baleg a baley! Say tanol na ungol na saray nanarian na saray nasyon nantitipon! Si Jehova na saray ehersito sinopen to so ehersito nipaakar ed bakal.” (Isaias 13:3, 4) Siopa irayan ‘pinasanto’ a tinuro pian mangipaabeba ed matangsit a Babilonia? Saraya so nanmumuyong ya armada na nasyones, “saray nasyon [a] nantitipon.” Sikaray onlalasor sumpad Babilonia manlapud arawin kapalandeyan a rehyon. “Onsabi ra a manlapu ed arawi a dalin, manlapud kasampotan a kabiangan na tawen.” (Isaias 13:5) Diad anton pantalos a pinasanto ira? Maseguron aliwa a lapud masanto ira. Saraya et paganon armada ya ag-interesadon manlingkor ed si Jehova. Balet, diad Hebreon Kasulatan, say ‘pinasanto’ et kabaliksan toy “nibiig pian usaren na Dios.” Nayarin pasantosen nen Jehova iray armada na saray nasyon tan usaren iray sinisiblet ya ambisyon  da pian ibesngaw so sanok to. Inusar to so Asirya ed ontan a paraan. Ontan met so pangusaran to ed Babilonia. (Isaias 10:5; Jeremias 25:9) Tan usaren to so arum a nasyon pian dusaen so Babilonia.

4, 5. (a) Anto so impasakbay nen Jehova parad Babilonia? (b) Anto so kaukolan ya arapen ni na saramay onlulusob ed Babilonia?

⁴ Say Babilonia so aliwa nin manunan pakayari ed mundo. Ingen, diad impangiproklama ed satan panamegley nen Isaias, nanenengneng la nen Jehova so panaon sano okupaan na Babilonia itan a posisyon, tan ipapasakbay To so kageba na satan. Oniay inkuan to: “Managogol kayo; tan say agew nen Jehova asingger la; singa pamagbag a manlapu ed Makapanyarin-amin sikato naani onsabi.” (Isaias 13:6) On, say panagpasirayew na Babilonia so nasalatan na panagogol a napnoy-kaermenan. Akin? Lapu ed “agew nen Jehova,” say agew sano ipaakseb nen Jehova so panangukom sumpad sikato.

⁵ Balet, panon a posiblin nasamsam so Babilonia? Sano onsabi so panaon nen Jehova parad saya, say syudad so ompatnag a maligen. Kaukolan ya arapen nin unona na saray onlulusob ya armada iray natural a depensa na Ilog Eufrates, ya onaagus ed sentro na syudad tan papaagusen pian napano so mananalimbeng a banawang tan pian manustuni na iinumen a danum ed syudad. Insan wadtan so abalbaleg a doblin bakor na Babilonia, ya ompatnag ya agnalooban. Niarum ni, dakerakel a tagano so nisimpen ed syudad. Inkuan na libron Daily Bible Illustrations a si Nabonidus​—say unor ya ari na Babilonia​—“so nansagpot a maong pian simpenan iray baley na saray abasto, tan satan so akalkula a nankarga na magenap [a tagano] a manustuni ed saray manaayam diad loob na duamplon taon.”

6. Anto so agnataltaranan a nagawa sano say impasakbay a pangataki ed Babilonia so nagawa?

⁶ Balet, saray akinpaway a nengneng so makapalikdo. Oniay inkuan nen Isaias: “Kanian saray amin a lima onkapuy, tan balang puso na too natunaw: et sikara naani napunaw; inka-irirap tan er-ermen so mamemben ed sikara; wala ra naani ed ot-ot a singa bii no manpasakit: mannenengnengan ira ed pankelkelaw na sakey tan sakey; saray lupa ra sikara naani luplupa na dalang.” (Isaias 13:7, 8) Sano onlusob iray mangokonkestan armada ed syudad, say inawa na saray manaayam so nasalatan na bigla tan pirmin ot-ot a singa sakey a biin manaanak. Say kapusoan da so napunaw ed takot. Lapud andian ira na pakayari, saray lima ra so akalaylay, ag-ira makadepensa. Say kalupaan da so ‘ondalang’ lapud takot tan gonigon. Mankelkelaw ira a mannenengnengan ed balang sakey, ya agda napanisiaan a nageba so baleg a syudad da.

7. Anton “agew nen Jehova” so onsabi, tan antoray resulta parad Babilonia?

⁷ Anggaman kuan, seguradon nageba itan. Kaukolan ya arapen na Babilonia so sakey ya agew na pikuentaan, sakey ya “agew nen Jehova,” a peteg a makapaot-ot. Ibesngaw na supremon Ukom so sanok to tan ipaakseb to so makanepegan a tuloy a panangukom ed saray makasalanan a totoo na Babilonia. Oniay inkuan na propesiya: “Nia, say agew nen Jehova onsabi, masulit, pati petang tan masebeg a sanok; pian gawaen to so dalin a kibalatar, tan bagbagen to so saray managkasalanan to a manlapu ed sikato.” (Isaias 13:9) Say arapen na Babilonia so mauddiem. Singano say banwa, bulan, tan bitewen so tinmundan amin a sinminag. “Ta saray bitewen na tawen tan saray polpolok na bitewen to ag-ira onsinag; say banwa ombilunget dia ed ibutay to, tan say bulan agto naani pasnagen so liwawa to.”​—Isaias 13:10.

8. Akin ya impaakseb nen Jehova so kageba na Babilonia?

⁸ Akin ya ontan so pansumpalan na sayan mapaatagey a syudad? Oniay inkuan nen Jehova: “Dusaen ko naani so mundo nipaakar ed uges da, tan saray marelmeng nipaakar ed inkauges da: et panganggaen ko naani so inkapangta na mapasirayew, tan pangabebaen ko so karangalan [“inkatangsit,” NW] na makapataktakot.” (Isaias 13:11) Say pangibesngaw nen Jehova ed sanok to so pananusa lapud inkaruksa na Babilonia ed totoo na Dios. Manirap so interon bansa lapud inkauges na saray taga-Babilonia. Si Jehova so agla parungtalan ya angatan na sarayan malastog tan masebeg a manuley!

9. Anto so manatalaran ed Babilonia diad agew na panangukom nen Jehova?

⁹ Inkuan nen Jehova: “Gawaen ko so too a lalo a matalag nen say dalisay a balitok, say too ni nen say pulos a balitok na Ofir.” (Isaias 13:12) On, say syudad so magmaliw a kibalatar. Intuloy nen Jehova: “Kanian pagiwgiwen ko so saray tawen, tan say dalin nayegyeg ed pasen to, dia ed sanok nen Jehova na saray ehersito, tan dia ed agew na masebeg  a pasnok to.” (Isaias 13:13) Say “tawen” na Babilonia, say dakerakel a dios tan diosa to, so nagonigon, ya agmakatulong ed syudad diad panaon na pankaukolan to. “Say dalin,” say Empiryo na Babilonia, so yegyegen manlapud kawalaan to, a nanodnonotan ed awaran bilang sananey lamet ya empiryon naandi la. “Nagawa a say ulsa ya inanupan, tan singa saray karnero ya anggapo so too a manipon, ompawil naani balang too ed dili a baley to, tan ombatik so balang too ed dili a dalin to.” (Isaias 13:14) Amin na saray sankailin manusuporta ed Babilonia so mangitalirak ed sikato tan ontaynan, a maniilalon makapangiletneg na saray balon siglaotan ed mangokonkestan pakayari ed mundo. Nasagmak a siansia na Babilonia so pirmin irap na akubkob a syudad, say pirmin irap ya impaakseb to ed dakerakel diad panaon na kagalangan to: “Balang sakey a naromog natalos naani; et balang sakey a naala napelag naani ed panamegley na kampilan. Saray anak da met ya angkekelag nibasig a nalinglingkay ira ed arap na saray mata ra; saray kaabungan natakewan, tan saray kaasawaan da a bibii napasoot ira.”​—Isaias 13:15, 16.

Say Usaren nen Jehova Diad Pananeral

10. Siopa so usaren nen Jehova pian taloen so Babilonia?

¹⁰ Dinan a pakayari so usaren nen Jehova pian igeba so Babilonia? Manga 200 a taon ed asasakbay, imparungtal nen Jehova so ebat: “Nia, bangonen ko so saray Medo a sumpa ed sikara, ya agda pablien so pilak, tan nipaakar ed balitok, ag-ira manliket dia ed sikato. Et saray bekang da ibasig da so saray tobonbalo ra a lalaki a nalinglingkay; et andian ira na panangasi ed bunga na eges; say mata ra ag-onsibeg ed saray ugugaw. Et say Babilonia, say gayaga na saray nanarian, say kalimgasan na pangta na saray Caldeo, sikato naani singa sanen say Dios binagbag to so Sodoma tan Gomorra.” (Isaias 13:17-19) Say matalonggaring a Babilonia so nageba, tan say usaren nen Jehova pian nagawa iya et saray armada manlapud arawin kapalandeyan a bansa na Media. * Agmanbayag, say Babilonia so mankibalatar a singa say mauge-uges ya imoral iran syudad na Sodoma tan Gomorra.​—Genesis 13:13; 19:13, 24.

11, 12. (a) Panon a nagmaliw a pakayari ed mundo so Media? (b) Anton nikaduman walna so sinalambit na propesiya nipaakar ed saray armada na Media?

¹¹ Diad panaon nen Isaias, namparan say Media tan Babilonia so walad silong na pakauley na Asirya. Ngalngalin sakey a siglo ed saginonor, nen 632 K.K.P., impanmuyong na Media tan Babilonia so puersa ra tan tinalo ra so Ninive, say kabisera na Asirya. Saya so angilukas na dalan pian magmaliw so Babilonia a manunan pakayari ed mundo. Agton balot amoria a kayari na ngalngalin 100 a taon, say Media so maneral ed sikato! Siopa ni noag si Jehova a Dios labat so matalek a makapangipasakbay na ontan?

¹² Sanen ipapakabat to so usaren ton paneral, inkuan nen Jehova a saray armada na Media et “agda pablien so pilak, tan nipaakar ed balitok, ag-ira manliket dia ed sikato.” Agaylan nikaduman walna parad saray sundalon pinapakpel la na bakal! Oniay inkuan na sakey ya iskolar na Biblia a si Albert Barnes: “Peteg a pigpigara iray onlulusob ya armada ya agnaimpluensyaan na ilalo ed panamsam.” Pinaneknekan kasi na saray armada na Media a duga si Jehova ed sayan pamaakaran? On. Imanoen pa iyan komento a naromog ed The Bible-Work a ginawa nen J. Glentworth Butler: “Aliwan singa saray karaklan a nasyon ya akibakal, saray Medo, tan nagkalalo la ed saray Persiano, so mas angiter na importansya ed pangubkob tan dayew nen say balitok.” * Lapud saya, agla pankelawan a sanen imbulos to iray Israelita manlapud inkadestiero diad Babilonia, say Persianon manuley a si Ciro so angipawil ed sikara na nilibon baseha a balitok tan pilak a sinamsam nen Nabucodonosor manlapud templo ed Jerusalem.​—Esdras 1:7-11.

13, 14. (a) Anggaman ag-interesado ed samsam, anto so ambisyon na saray mibabakal a taga-Media tan Persia? (b) Panon ya atalonaan nen Ciro so ipapasirayew a depensa na Babilonia?

¹³ Anggaman saray mibabakal na Media tan Persia so agtanton mankaliktan ed samsam, sikara balet so ambisyoso. Agda labay so mansiansian onkomadua labat ed anggan anton nasyon diad eksena na mundo.  Niarum ni, inyan nen Jehova ed kapusoan da so “pamagbag.” (Isaias 13:6) Kanian, panamegley na metal iran bekang da​—ya aglabat nausar a pampana noagta pian mamatey tan sigpot a maneral met ed saray kakabusol a sundalo, saray ilalak na kainaan a taga-Babilonia​—determinado iran mangubkob ed Babilonia.

¹⁴ Si Ciro, say lider na armada na Medo-Persia, so agnatatakot ed saray kuta na Babilonia. Diad labi na Oktubre 5/6, 539 K.K.P., ingganggan ton ipaagus ed sananey a direksyon so Ilog Eufrates. Legan ya onaatapew so danum, saray onlulusob so nanyakyak ed anggad tapi a danum na ilog, ya ag-aliklikas a linmoob ed syudad. Saray manaayam ed Babilonia so abigla, tan nagba so Babilonia. (Daniel 5:30) Pinuyanan nen Jehova a Dios si Isaias ya ipropesiya irayan ebento, ya andi-duaruwan apaneknekan a Sikato so mangiwawanwan ed bengabengatla.

15. Anton arapen so manatalaran ed Babilonia?

¹⁵ Panon kasigpot so pakaderal na Babilonia? Ontalineng ed panangiyabawag nen Jehova: “Sikato naani agla natooan agmet la napanayaman a manlapu ed kailalakan angga ed kailalakan, saray Arabes met ag-ira mangipaalagey na toldad’man; ni saray pastol agda met parukolen so saray ayep dad’man. Bangbalet, monmonanakap ed takel so ondukol diman; et saray kaabungan da napano ra ed saray pangaskasian a pinalsa; et saray avestruz manayam irad’man, tan saray kanding ed takel onsayaw irad’man. Et saray lobo manakis ira ed saray kastilyo ra, tan saray tadyuko ed saray makapaliket a pasen: et say panaon to sikato so asingger ya onsabi, tan saray agew to ag-ira naparukey.” (Isaias 13:20-22) Say pansumpalan na syudad so sigpot a pankibalatar.

16. Say kaplesan a kipapasen na Babilonia so mangiter ed sikatayo na anton panagmatalek?

¹⁶ Saya so ag–agawan tampol nen 539 K.K.P. Balet, natan et malinlinew ya amin ya impasakbay nen Isaias nipaakar ed Babilonia so tinmua. Inkuan na sakey a komentarista na Biblia a say Babilonia “natan, tan ed pigara lan siglo, et nagmaliw lan malaklaknab a kibalatar, tan bunton na saray geray.” Insan inyarum to: “Imposible so pakanengneng ed sayan nenengnengen ya agnipanonot so eksakton inkasumpal na saray prediksion di Isaias tan Jeremias.” Malinew, anggapoy too ed panaon nen Isaias a makapangipasakbay ed kageba na Babilonia tan say pankibalatar to ed kasampotan. Diad katuaan to, agawa so inkagba na Babilonia ed lima na saray Medo tan Persiano manga 200 a taon kayarin insulat nen Isaias so libro to! Tan agawa so kaunoran ya impankibalatar to pigaran siglo ed saginonor. Agta saya so mamabiskeg ed pananisia tayo ed Biblia bilang pinuyanan a Salita na Dios? (2 Timoteo 3:16) Niarum ni, lapud sinumpal nen Jehova iray propesiya ed apalabas iran panaon, sigpot itayon makapanmatalek a saray propesiya ed Biblia ya agni asumpal so nagawa diad dugan panaon na Dios.

“Painawa ed Ermen Mo”

17, 18. Say impakatalo na Babilonia so mankabaliksan na antoran bendisyon parad Israel?

¹⁷ Say inkagba na Babilonia so pakainawaan na Israel. Mankabaliksan itan na kibulos manlapud impakautibo tan pankanawnawan makapawil ed Insipan a Dalin. Kanian, inkuan natan nen Isaias: “Si Jehova walaan naani na panangasi ed Jacob, tan pilien to ni so Israel, tan ipasen to ra dia ed dili a dalin da: et say sankaili mitipon ed sikara, tan onegna ra ed abung nen Jacob. Et sikara so alaen na saray baley, tan yakar da ra ed pasen da: et say abung na Israel kayarianen to ra dia ed dalin nen Jehova a nipaakar ya ariripen a lalaki tan bibii: et dakepen da naani so saray anakep ed sikara; et panuleyan da naani so saray manangapos da.” (Isaias 14:1, 2) Say “Jacob” dia so ontutukoy ed Israel bilang inkalapagan​—amin a 12 tribu. Kasian nen Jehova si “Jacob” diad pangiyabuloy ed nasyon a makapawil. Miulop ed sikara iray nilibon sankaili, a dakel ed saratan so manserbi ed Israelitas bilang ariripen ed templo. Arum ed saray Israelita so nawalaan ni ingen na autoridad ed saray datin angautibo ed sikara. *

¹⁸ Naandi la so gonigon ed panagbilay bilang adestiero. Imbes, iter nen Jehova ed totoo to so “painawa ed ermen [da], tan ed gonigon [da], tan ed mairap a panaglingkor a nanggawaan da a nanpalingkor ed [sikara].” (Isaias 14:3) Lapud nibulos la ra ed pisikal iran  pakabebelatan na impakaaripen, say Israel so agla manlikna na ot-ot tan gonigon ed panagbilay diad utel na saray managdayew ed palson dirios. (Esdras 3:1; Isaias 32:18) Oniay inkuan na libron Lands and Peoples of the Bible bilang komento ed saya: “Say taga-Babilonia so mipara ed dirios ton dili, unong a say dirios to so walaan na amin a sankaugesan iran aspekto na walna to. Sikaray payakot, mainum, tan ambagel.” Agaylan inawa so pakataynan ed ontan a mauge-uges a relihyoson kaliberliber!

19. Anto so nakaukolan pian nagamoran na Israel so panamerdona nen Jehova, tan anto so naaralan tayo manlapud saya?

¹⁹ Anggaman ontan, say panangasi nen Jehova so walaan na kondisyon. Nepeg ya ipatnag na totoo to so masimoon a pagbabawi ra ed kaugsan da, a pirmin anusaan na Dios ed sikara. (Jeremias 3:25) Say prangka tan impapuson pangipatua so mangitarok na panamerdona nen Jehova. (Nengnengen so Nehemias 9:6-37; Daniel 9:5.) Satan met a prinsipyo so tua natan. Lapud “anggapo so too ya agmankasalanan,” amin tayo so mankaukolan na panangasi nen Jehova. (2 Awaran 6:36) Si Jehova, say mapangasi a Dios, so maaron mangiimbita ed sikatayo ya ipatua iray kasalanan tayo ed sikato, magbabawi, tan tundaan so antokaman a mauges a kurang, ta pian sikatayo so onabig. (Deuteronomio 4:31; Isaias 1:18; Santiago 5:16) Saya so aglabat ontulong pian napapawil tayo so panangabobon to noagta saya met so mangitarok ed sikatayo na ligliwa.​—Salmo 51:1; Uliran 28:13; 2 Corinto 2:7.

Sakey a “Proverbio” Sumpad Babilonia

20, 21. Panon a nanggayaga so kakaabay na Babilonia ed inkagba to?

²⁰ Masulok a 100 taon antis na intalindeg na Babilonia bilang manunan pakayari ed mundo, impasakbay nen Isaias so reaksion na mundo ed inkagba to. Diad mapropetikon paraan, ingganggan to iray Israelita a nibulos manlapud impakautibo to: “Alaen mo so sayan alimbawa [“proverbio,” NW] a sumpa ed ari na Babilonia, tan ikuan mo, Panon la so itunda na manangapos! Say balitok a syudad tinmunda! Si Jehova pinuter to so tayukor na marelmeng, say cetro na saray mananguley; a kinabil da so saray baley dia ed petang a tekep na naynay a pekpek, ya inuleyan da so saray nasyon dia ed sanok, a tekep na panangusil ya [ag] anebel.” (Isaias 14:4-6) Say Babilonia so walaan na reputasyon bilang konkestador, sakey a managlames a mangaaripen ed bulos a totoo. Agaylan matukoy a selebraan so inkagba to tekep na “proverbio” a manunan nipapaarap ed dinastiya na Babilonia​—ginmapo’d si Nabucodonosor tan anampot ed si Nabonidus tan Belsasar​—ya angidaulo ed magloria iran agew na baleg a syudad!

²¹ Agaylan pananguman so itarok na inkagba to! “Say amin a dalin wala ed painawa, tan sikato so mareen: ombutay ira a mankankanta. On, saray saleng manliket ira ed sika, tan saray sedro na Libano, a kuan da, Nanlapu ed inkiyabebam, anggapo so panday [“managbatang,” NW] a tinmatdang a sumpa ed sika.” (Isaias 14:7, 8) Parad manuley na Babilonia, saray ari ed kabangibang iran nasyon so singa kakiewan a batangen tan usaren da parad dilin pankaukolan da. Bueno, amin na saratan so anampot la. Anampot la so pakayari na manuley na Babilonia!

22. Diad maanlong a pantalos, panon a naapektoan so Sheol ed inkagba na dinastiya na Babilonia?

²² Makapabiglan tuloy so inkagba na Babilonia a say lubok a mismo et naapektoan: “Say Sheol manlapud leksab agalaw nipaakar ed sika ya onabet ed sika ed isasabim; binangon to so inatey ed sika, salanti saray amin a manuna ed dalin, pinaalagey to a manlapu ed saray trono ra so saray amin ya arari na saray nasyon. Amin da onabet ira tan ikuan da ed sika, Kinmapuy ka ta a singa sikami? Nagmaliw ka ta a singa sikami? Say pasirayew mo nilepsag ed Sheol, tan say tanol na saray violam: say bigis ombuyak ed leksab mo, tan saray bigis sakbongan da ka.” (Isaias 14:9-11) Agaylan biskeg tan maanlong a panangilitrato! Singano say kaslakan a lubok na katooan so mamabangon  ed saramay ararin akaunan inatey antis ni na dinastiya na Babilonia pian ibano so balon sabi. Niludlurey da so manuuley a pakayari na Babilonia, ya agla makayari natan, ya akarukol ed saray bigis imbes a diad mabmablin dukolan tan atabonan na bigibigis imbes a saray mabmablin ules.

“Singa Inatey a Laman ya Agatin-gatinan”

23, 24. Anton sobran inkatangas so impanengneng na arari na Babilonia?

²³ Intuloy nen Isaias so proverbio: “Panon la so inkaplag mo manlapud tawen, O kabontatala, anak na kabuasan! Panon la so inkabatang mo ed dalin, sika ya impanangabebam so saray nasyon!” (Isaias 14:12) Say sinisiblet ya inkamapaatagey so amakiwas ed arari na Babilonia a mangipaatagey ed inkasikara nen saray akapaliber ed sikara. Singa sakey a bitewen ya onsisinag a maliwliwawa ed tawen no palbangon, sikaray sitatangas ya amemben na pakayari tan autoridad. Sakey a partikular a lapuan na panaglastog da et say impanakop nen Nabucodonosor ed Jerusalem, bengatlan ag-agawaan na Asirya. Say imbalikas a proverbio so mangililitrato ed mapaatagey a dinastiya na Babilonia a singa mangibabaga: “Onkalab ak ed tawen, ipaatagey ko so yurongan ko ed tagey na saray bitewen na Dios: et onyurong ak ed tapew na palandey na muyong, dia ed saray kasampotan na kabiangan na amianen; onkalab ak ed tagey na saray atagey a lurem: gawaen ko so inkasiak a singa say Sankatagyan.” (Isaias 14:13, 14) Wala ni kasi mas maramsak nen say saya?

²⁴ Diad Biblia saray ari ed maarin kapolian nen David so nipareng ed saray bitewen. (Numeros 24:17) Manlapud si David a manpatuloy, saraman a “bitewen” so nanuley manlapud Palandey Sion. Kayarin impaalagey nen Solomon so templo ed Jerusalem, say ngaran a Sion so intawag ed interon syudad. Diad silong na Ganggan a sipanan, amin a lalakin Israelita so obligadon onla ed Sion a mamitlon danay ed loob na sakey taon. Kanian satan so nagmaliw a “palandey na muyong.” Lapud determinadon uleyan so arari na Judea tan insan ekalen ira manlapud satan a palandey, inyabawag nen Nabucodonosor so gagala ton ipaatagey so inkasikato diad tapew na “saray bitewen.” Agto inter so galang ed si Jehova diad impanbiktorya to ed sikara. Imbes, singa to sitatangas ya ipapasen so inkasikato ed kipapasen nen Jehova.

25, 26. Panon ya asagmak na dinastiya na Babilonia so makapabaing ya impangangga?

²⁵ Peteg a kabaliktaran so manaalagar ed mapaatagey a dinastiya na Babilonia! Say Babilonia so agbalot nitandoro diad tapew na saray bitewen na Dios. Imbes, inkuan nen Jehova: “Nileksab ka ed Sheol, ed saray kasampotan a kabiangan na kalinsurong. Saray makanengneng ed sika limgisen da ka naani, pakanonoten da ka, a kuan da, Sikato ya ta so too a nanggawa ed dalin ya onkeyer, ya anengneng ed saray nanarian; a ginawa to so mundo a singa kalawakan, tan inggeba to so saray syudad to; ya agto bulosan so saray pinangaw to ed abung to?” (Isaias 14:15-17) Say ambisyoson dinastiya so onlasor ed Hades (Sheol), a singa met ed anggan siopan too.

²⁶ Iner la sirin so kawalaan, na pakayari ya angubkob ed saray panarian, aneral ed mabungan dalin, tan anamsam ed saray dakerakel a syudad? Iner la so kawalaan na pakayari ed mundo ya angautibo tan ag-angibulos ed sikara ya ompawil? Say dinastiya na Babilonia so ag-anggan nawalaan na desentin ponpon! Oniay inkuan nen Jehova: “Amin na saray arari ed saray nasyon, amin da, naugip ira ed gayaga, balang sakey ed dili ya abung to. Balet nibantak ka a manlapu ed lubok a singa kadimla so sanga, ya akawesan ed  pinatey, a sikara so atalos ed kampilan, ya onleksab ed saray bato na kalinsurong; singa inatey a laman ya agatin-gatinan ed leksab na sali. Agka nitipon ed sikara ed ponpon, lapu ed binagbag mo so dalin mo, pinatey mo so baley mo; say bini na saray managgawa na mauges ag-ira nabitla lawas.” (Isaias 14:18-20) Diad kadaanan a mundo et kokonsideraen a mabanday parad sakey ya ari so agmapagalang a pangiponpon. Kanian, komusta so maarin dinastiya na Babilonia? Tua a saray indibidual ya arari so nayarin mapagalang ya iponpon, balet say imperyal a dinastiya na arari a manlapu ed si Nabucodonosor so impulisay “a singa kadimla [a] sanga.” Singano say dinastiya et imbantak ed ag-amarkaan a lubok​—singa labat sundalo ya inatey ed bakal. Agaylan kababaingan!

27. Diad anton dalan a saray ontumbok a kailalakan na saray taga-Babilonia so manirap lapud lingo na inmuunan atateng da?

²⁷ Say proverbio so anampot tekep na unor iran ganggan ed saray mangukubkob a Medo tan Persiano: “Itadia yo so panagpateyan a nipaakar ed saray anak to lapu ed inkauges na saray atateng da, pian ag-ira onalagey, tan kayarianen da so dalin, tan panoen da so lupa na mundo ed saray syudad.” (Isaias 14:21) Say inkagba na Babilonia so permanente. Nabagot so dinastiya na Babilonia. Agla itan napapawil. Saray ontumbok a kailalakan na saray taga-Babilonia so manirap lapud “inkauges na saray atateng da.”

28. Anto so makasengeg ed kasalanan na arari na Babilonia, tan anto so naaralan tayo manlapud saya?

²⁸ Say panangukom ya inyabawag sumpad dinastiya na Babilonia so mangitatarya na makanan leksion parad sikatayo. Say makasengeg ed kasalanan na arari na Babilonia et say agmanundan ambisyon da. (Daniel 5:23) Say kapusoan da so napno na pilalek ed pakapanyari. Labay dan dominaen so arum. (Isaias 47:5, 6) Tan nantindekan da so dayew manlapud totoo, a kanepegan labat na Dios. (Apocalipsis 4:11) Saya so pasakbay ed siopaman a walad pakayari​—anggan diad loob na Kristianon kongregasyon. Say ambisyon tan sinisiblet a panagpaatagey so walna ya ag-abuloyan nen Jehova, balanglan diad saray indibidual odino diad nasyones.

29. Say inkamapaatagey tan ambisyon na saray manuley na Babilonia so pakapatnagan na anto?

²⁹ Say inkamapaatagey na saray manuley na Babilonia so pakapatnagan na espiritu na “dios na sayan sistema na bengabengatla,” si Satanas a Diablo. (2 Corinto 4:4, NW) Pantitindekan to met so pakapanyari tan pipilaleken to ya ipaatagey so inkasikato a nagkalalo nen say si Jehova a Dios. A singa ed kipapasen na ari na Babilonia tan say totoon kinubkob to, say mauges ya ambisyon nen Satanas so nanresulta ed kaermenan tan kairapan na amin a katooan.

30. Anto nin Babilonia so asalambit ed Biblia, tan anton espiritu so impatnag to?

³⁰ Niarum ni, diad libro na Apocalipsis, nabasa tayo so sananey nin Babilonia​—say “Babilonia a Baleg.” (Apocalipsis 18:2) Sayan organisasyon, say sankamundoan ya empiryo na palson relihyon, so angipatnag met na mapaatagey, malames, tan maruksan awawey. Bilang resulta, nepeg to met so onarap ed “agew nen Jehova” tan naderal ed nigeter a panaon na Dios. (Isaias 13:6) Manlapu la nen 1919 say mensahe so nipapaknol ed interon dalin: “Say Babilonia a Baleg so nagba!” (Apocalipsis 14:8, NW) Sanen agto la nayarian a kautiboen so totoo na Dios, asagmak to so inkagba. Agmanbayag sikato la so sigpot a naderal. Onia so ingganggan nen Jehova nipaakar ed kadaanan a Babilonia: “Sikato so tumangan yo unong ed kimey to; unong ed amin a ginawa to, gawaen yo ed sikato, ta sikato mapangta nensaman a sumpa ed Jehova, sumpa ed Santo na Israel.” (Jeremias 50:29; Santiago 2:13) Nasagmak na Babilonia a Baleg so ontan met a panangukom.

31. Anto so magano lan nagawa ed Babilonia a Baleg?

³¹ Kanian, say unor a balikas nen Jehova ed sayan propesiya diad libro na Isaias so aglabat onaplika diad kadaanan ya Israel noagta ontan met ed Babilonia a Baleg: “Onalagey ak naani sumpa ed sikara . . . tan pegpegen ko manlapu ed Babilonia so ngaran na natilak, tan say anak na anak . . . Sikato met so gawaen ko a kayarian na saray puerko ispin, tan tantanke na danum: et sikato so panisan ko ed panis na panamagbag.” (Isaias 14:22, 23) Ipapanengneng na say nankibalatar iran geray na kadaanan a Babilonia no anto so magano lan gawaen nen Jehova ed Babilonia a Baleg. Agaylan makaligliwa parad saray manangaro ed tuan panagdayew! Agaylan makapaseseg so panggunaet ya agbalot abuloyan a nabayuboan ed inkasikatayo so sataniko iran walna na inkamapaatagey, inkatangas, odino inkaruksa!

[Saray paimano ed leksab]

[Tepetepet Parad Panagaral]