Pakainawaan Manlapud Pakakadetdetan​—Praktikal a Solusyon

“Dago kayo’d siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et ikdan ta kayoy pampainawa.”​—MATEO 11:28.

1, 2. (a) Anto so lugan na Biblia a nayarin mamakepa ed pirmin pakakadetdetan? (b) Panon kaepektibo iray bangat nen Jesus?

 NAYARIN mipakna kayo a makapuy so epekto na alablabas a pakakaaburido; misimbangan itan ed gonigon. Ipapabitar na Biblia ya amin a totoo so nagogonigon a maong lapud saray pakakabelatan kanian dakel so manpirpirawat a nibulos ed makapadetdet a bilay natan. (Roma 8:20-22) Balet ipapanengneng met na Kasulatan no panon tayon nagamoran natan so baleg a pakainawaan manlapud gonigon. Manlapu itan ed panumbok ed bilin tan ehemplo na sakey a malangwer a lakin nambilay a duan libon taon lay apalabas. Sikato so sakey a karpentero, ingen ta mas papablien to so totoo. Sikato so angimpluensya ed kapusoan na totoo, angasikaso ed saray pankaukolan da, a tinulongan toray maletey tan tinambayo toray agonigon. Nagkalalo ni, tinulongan to so dakerakel pian nadampot da so espiritual ya aligwas da. Kanian aromog da so pakainawaan manlapud pirmin pakakadetdetan, a singa sikayo.​—Lucas 4:16-21; 19:47, 48; Juan 7:46.

² Sayan too, si Jesus na Nazaret, so ag-inwanwan na minumundon kakabatan a nanggunaetan na arum diad kadaanan a Roma, Atenas, odino Alexandria. Anggaman kuan, kabkabat iray bangat to. Walaan iratan na tema: say gobierno ya usaren na Dios diad matalonan panuley to ed dalin tayo. Impaliwawa met nen Jesus iray manunan prinsipyo ed panagbilay​—saray prinsipyon makanakana natan. Saramay manaral tan mangiyaplika ed imbangat nen Jesus so manggayaga la natan ed saray gunggona, kalaktip lay pakainawaan manlapud pirmin pakakadetdetan. Labay yo kasin panggayagaan itan?

3. Anto so alay abig ya imbitasyon ya innatnat nen Jesus?

³ Nayarin walaray panduaruwaan yo. ‘Kasin wala so nambilay nensaman a walaan na makabkabaliksan ya impluensya ed bilay ko natan?’ Bueno, talinengen iray makapasagyat a salita nen Jesus: “Dago kayo’d siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et ikdan ta kayoy pampainawa. Ala yoy pakok ed sikayo, tan manaral kayo’d siak; ta mauyamo ak tan mapaabeba ak a puso; et naromog yoy inawa nipaakar ed saray kamarerwa yo. Ta say pakok mainomay, tan anlemew so awit ko.” (Mateo 11:28-30) Anto so labay ton ibaga? Usisaen tayo irayan salita ed pigaran detalye tan imanoen no panon a makatulong iratan ed sikatayon naromog so pakainawaan manlapud manamairap a pakakadetdetan.

4. Diad siopa so akisalitaan nen Jesus, tan akin a nairapan iray dumerengel to a manggawa ed kakaukolanen ed sikara?

⁴ Akisalita si Jesus ed dakerakel a nanggunaet a manggawa na maptek balet ta “nabebelatan” lapud say relihyon so ginawa na saray Judion lider a makapabelat a bengatla. (Mateo 23:4) Indanet da so dakerakel a totontonen ed amin lawarin aspekto na bilay. Agta makapadetdet no naynay yon narengelan so “agmo nepeg” a gawaen iya odino itan? Misunian, say imbitasyon nen Jesus et say pangiwanwan ed totoo diad katuaan, inkatunong, ed magmaong a bilay diad italineng ed sikato. On, say paraan ed pikabat ed tuan Dios so angilaktip  ed panimanon maong ed si Jesu-Kristo, lapud diad sikato et nayarian na totoo a tebeken no siopa si Jehova. Inkuan nen Jesus: “Say akanengneng ed siak anengneng to so Ama.”​—Juan 14:9.

Kasin Makapadesdes Met so Bilay Yo?

5, 6. Panon a nikompara iray kipapasen na trabaho tan sueldo ed panaon nen Jesus tan ed sikatayo natan?

⁵ Sayan pamaakaran so nayarin makapainteres ed sikayo lapud say trabaho odino kipapasen na pamilya yo so makapadesdes a tuloy. Odino nayarin makapabelat so arum niran responsabilidad yo. No ontan, mipadpara kayo ed saramay masimoon a nabet tan tinulongan nen Jesus. Alimbawa, konsideraen so problema ed panag-anap na pambilay. Dakel natan so mipupuligesgesan ed satan, a singa met ed panaon nen Jesus.

⁶ Nensaman, say sakey a trabahador so mankimey na 12 oras ed sanagew, 6 agew ed loob na sakey simba, a kaslakan et makakalmo na sakey labat a denario ed sanagew. (Mateo 20:2-10) Panon itan a mipara ed saray sueldo yo odino ed sueldo na saray kakaaro yo? Mairap ya ikompara so sueldo nensaman tan sueldo natan. Sakey lan paraan et say pangikonsidera ed nasaliw na kuarta. Imbaga na sakey ya iskolar a diad panaon nen Jesus et say tinapay a ginawa ed apatiran lusor ya arina na trigo so manbili na ngalngali sakey oras a sueldo. Imbaga na sananey nin iskolar a say sakey a kopa na maong ya alak so manbili na ngalngali duay oras a sueldo. Natebek yo ed saratan a detalye a say totoo nensaman so nansagpot na dakel ya oras ed loob na sanagew pian manbilay. Kaukolan da so pakainawaan tan pakarepreskoan, a singa sikatayo. No empleyado kayo, nayarin nadedesdes kayo a lalon mananap. Mabetbet et agtayo la nakokonsideran maong iray desisyon tayo. Nayarin aksobien yo a pirawat yo so nainawaan.

7. Anto so reaksion ed mensahe nen Jesus?

⁷ Malinew, say imbitasyon nen Jesus ed amin a “nasasagpotan tan nabebelatan” so makapasagyat a tuloy ed dakel a dumerengel nensaman. (Mateo 4:25; Marcos 3:7, 8) Tan nodnonoten ya inyarum nen Jesus so sipan ya, “Ikdan ta kayoy pampainawa.” Satan a sipan so oneepekto ni anggad natan. Onaplika itan ed sikatayo no “nasasagpotan tan nabebelatan” itayo. Tan onaplika itan ed saray inad-aro tayo, a mipadpara so kipapasen da.

8. Panon a say panamabaleg na anak tan itatakken so makaarum ed pakakadetdetan?

⁸ Wala niray arum a bengatlan pakakabelatan na totoo. Say panamabaleg ed ananak et baleg ya angat. Anggan say pagmaliw ya anak et makapaangat. Say ondarakel ya indibidual ed amin ya edad so nipapaarap ed saray problema ed mental tan pisikal. Tan anggaman andukdukey so pakapambilay  na totoo, saray maedad la so walaan na nikaduman problema a pipuligesgesan, anggaman ed iyaaligwas na medisina.​—Eclesiastes 12:1.

Pankimey Diad Silong na Pako

9, 10. Diad kadaanan iran panaon, anto so isisimbolo na pako, tan akin ya inimbitaan nen Jesus iray totoo ya alaen da so pako to?

⁹ Naimano yo kasi ed saray salitan inaon ed Mateo 11:28, 29, ya inkuan nen Jesus: “Ala yoy pakok ed sikayo, tan manaral kayo’d siak”? Nensaman, nayarin liknaen na sakey a kabanyakan a too a singano sikatoy mankikimey ed silong na sakey a pako. Diad kadaanan iran panaon, say pako so mangisisimbolo ed inkaaripen odino panagserbi. (Genesis 27:40; Levitico 26:13; Deuteronomio 28:48) Dakel ed saray agewan a trabahador a nabet nen Jesus so manasakbat na tudtuan pako, a mangaawit na ambebelat a bengatla. Mandependi ed inkadesinyo na sakey a pako, nayarin kumportable itan ed tenger tan takeb odino satan so makapalanok. Bilang sakey a karpentero, nayarin dakel so agawa nen Jesus a pako, tan amta to no panon so mankurti na sakey a “mainomay.” Nayarin binariberan to na katat odino abel iray partin pansakbatan ta pian say pako et magmaliw a kumportable.

¹⁰ Sanen inkuan nen Jesus, “Ala yoy pakok ed sikayo,” nayarin iyaaliling to so inkasikato ed samay angitarya na saray pakon maabig so inkagawa to tan “mainomay” a sakbaten na sakey a komikimey. Kanian, inyarum nen Jesus: “Anlemew so awit ko.” Mankabaliksan iya a say pansakbatan et maabig ya usaren, tan agmairap so kimey. Tua, diad pangiimbita nen Jesus ed saray dumerengel to ya awaten da so pako to, agto mangiyoopresi na tampol a pakainawaan manlapud amin a manamairap iran kipapasen nensaman. Anggaman kuan, say miduman punto de bista ya imparungtal to so mangitarok na baleg a pakarepreskoan. Saray pananguman ed estilo na kabibilay da tan say paraan na panggawa ra ed saray bengatla so makapainawa met ed sikara. Mas importante, say malinew tan putel ya ilalo so makatulong ed sikara pian namoria ra a say bilay so agtanton makapagonigon.

Naromog Mo so Pakarepreskoan

11. Akin ya aglambengat isusuheri nen Jesus ya itagantan iray pako?

¹¹ Ipangasin imanoen, ag-ibabaga nen Jesus a say totoo so mangitagantan na sakey a pako ed arum. Say Roma so siansia nin manguuley ed dalin, a singa met ed saray gobierno natan a manguuley ed panaayaman na saray Kristiano. Permanente so panagpabuis ed Roma nen inmunan-siglo. Siansia ni so problema ed bunigas tan ekonomya. Mantultuloy ni so ag-inkayadyari tan kasalanan a mangapekta ed totoo. Siansian say pakarepreskoan so nagamoran da no awaten da so bangat nen Jesus, a singa met ed sikatayo natan.

12, 13. Anto so impabitar nen Jesus a mangitarok na pakarepreskoan, tan panon so inkiwas na arum?

¹² Say importantin aplikasyon na ilustrasyon nen Jesus nipaakar ed pako so nagmaliw a mabitar nipaakar ed kimey a panaggaway-babangatan. Anggapo so duaruwa a say manunan kimey nen Jesus et say pambangat ed arum, a nisesentro so nipaakar ed Panarian na Dios. (Mateo 4:23) Kanian sanen inkuanton, “Ala yoy pakok ed sikayo,” satan so maseguron mangilanor ed panumbok ed sikato ed satan met a kimey. Ipapatnag na rekord na Ebanghelyo ya apakiwas nen Jesus iray masimoon a lalaki a manguman ed anapan da, a manunaan a pampapagaan ed bilay na dakel. Nodnonoten so imbitasyon to ed si Pedro, Andres, Santiago, tan Juan: “Tumbok kayo ed siak, et gawaen ta kayon magmaliw a sumisigay na totoo.” (Marcos 1:16-20) Impanengneng to ed saratan a managsigay ya agaylan makapnek itan no gawaen da so kimey ya inyuna to ed bilay to, a gawaen itan ed silong na panangiwanwan tan pananulong to.

¹³ Arum ed saray Judion onderengel ed sikato so akatalos tan angiyaplika ed satan. Ilitrato ed kanonotan so eksena ed gilig na dayat a nabasa tayo ed Lucas 5:1-11. Apatiran managsigay so nansagpot a sanlabi tan anggapo so asiraw da. Bigla et apano iray iket da! Aliwa itan a nibanbana; makasengeg itan ed impibali nen Jesus. Sanen banbantagen da so gilig na baybay, anengneng da so dakerakel a totoo ya interesadon tuloy ed saray bangat nen Jesus. Akatulong itan pian nipaliwawa so imbaga nen Jesus ed sikaran apat: ‘Manlapud natan mansigay kayo na saray totoo.’ Panon so inkiwas da? “Nen niyakar da ed dalin so saray baloto ra, tinaynan da ya amin, tan tinmumbok ira ed sikato.”

14. (a) Panon tayon naromog so pakarepreskoan natan? (b) Anton makaparepreskon maong a balita so inyabawag nen Jesus?

 ¹⁴ Manuna, sarag yoy onkiwas ed ontan met a paraan. Tuloytuloy ni so kimey a panangibangat ed totoo nipaakar ed katuaan na Biblia. Ngalngali anemiran milyon a Tastasi nen Jehova ed sankamundoan so angawat ed imbitasyon nen Jesus ya ‘alaen so pako to’; sikara so nagmaliw a “sumisigay na totoo.” (Mateo 4:19) Arum so nanggawa ed satan bilang sigpot-panaon a kimey da; gagawaen na arum so anggaay nayarian da bilang part-time. Amin so narerepreskoan ed satan, kanian say bilay da so agtanton makapadesdes. Lalaktipen na satan so panggawa ed no anto so panggagayagaan da, ya ipapasabi ra ed arum so maong a balita​—“ebanghelyo na panarian.” (Mateo 4:23) Lawas makapaliket a pantongtongan so maong a balita balet nagkalalo la ed sayan maong a balita. Lugan na Biblia so manunan materyal a nakaukolan tayo pian nakombinse so dakel a makapambilay ya agtanton nadedetdetan.​—2 Timoteo 3:16, 17.

15. Panon kayon nagunggonaan ed saray bangat nen Jesus nipaakar ed bilay?

¹⁵ Anggan panon et agunggonaan la iray totoon kagapogapo da ni lambengat a makaaral nipaakar ed Panarian na Dios manlapud saray bangat nen Jesus ed no panon so pambilay. Dakel so simamatuan makapangibaga a saray bangat nen Jesus so nanrepresko ed sikara tan akatulong ed sikara a manguman ed kabibilay da. Napekderan yo itan a mismo diad pangusisa ed arum ed saray prinsipyo na panagbilay a nidatak ed saray salaysay nipaakar ed bilay tan ministeryo nen Jesus, nagkalautla ed saray Ebanghelyo ya insulat nen Mateo, Marcos, tan Lucas.

 Pakaromog ed Pakarepreskoan

16, 17. (a) Iner so pakaromogan tayo na arum ed saray manunan bangat nen Jesus? (b) Anto so nakaukolan ta pian naromog so pakarepreskoan diad pangiyaplika ed saray bangat nen Jesus?

¹⁶ Nen primabera na 31 K.P., imparungtal nen Jesus so paliwawa a kabkabat ed mundo natan. Kaslakan itan a tatawagen a Sermon ed Palandey. Nikurit itan ed Mateo kapitulo 5 anggad 7 tan Lucas kapitulo 6, tan sinegek na satan so dakel ed saray bangat to. Naromog yo so arum niran bangat nen Jesus diad saray Ebanghelyo. Mainomay a natalosan so karaklan ed saray imbaga to, anggaman sakey ya angat so pangiyaplika ed satan. Akin ya agbasaen iratan a kapitulo tekep na inkaalwar tan panagmorekdek? Komon ta say puersa na saray kanonotan to so mangimpluensya ed panag-isip tan awawey yo.

¹⁷ Mapatnag, saray bangat nen Jesus so naalasir ed nanduruman paraan. Tugyopen tayo iray manunan bangat ta pian wala so sakey parad kada agew ed loob na sakey bulan, tekep na kalat ya iyaplika iratan ed bilay yo. Panon? Bueno, agyo lambengat iratan paparlasan. Nodnonoten pay intepet na mayaman a manuley ed si Jesu-Kristo: “Anto so nepeg ko a gawaen pian natawir ko so bilay ya andi-anggaan?” Sanen inulit nen Jesus iray importantin kakaukolanen na Ganggan na Dios, inmebat iyan laki a nakakapet to la iratan. Balet amoria to a wala ni so nakaukolan ton gawaen. Kinerew nen Jesus ed sikato a panseetan to nin maong ya iyaplika iray maridios a prinsipyo diad praktikal iran dalan, salanti say pagmaliw ya aktibon babangatan. Mapatnag, agni akaparaan iyan laki a manggawa ed satan. (Lucas 18:18-23) Kanian nepeg a tandaan na sakey a malabay a manaral ed  saray bangat nen Jesus natan a wala so pandumaan na pipakna ed saratan tan say aktibon panayakup ed saratan, a diad ontan et napakepa so pakakadetdetan.

18. Iyilustra no panon yon usaren so akatekep a kahon diad makagunggonan paraan.

¹⁸ Diad pangigapo ed pangusisa tan pangiyaplika ed saray bangat nen Jesus, nengnengen so punto 1 ed nilaktip a kahon. Tutukoyen na satan so Mateo 5:3-9. Petepeteg, siopaman ed sikatayo so makayarin mangusar na dakel a panaon pian nadalepdep so alay abig a simbawa a nipabitar ed saratan a bersikulo. Balet, diad interamentin pangimano ed saratan, anto so nibaga yo nipaakar ed awawey? No labay yon talaga a natalonaan so epekto na pirmin pakakadetdetan ed bilay yo, anto so makatulong? Panon yon napaaligwas so kipapasen yo sano palaknaben yo so panangimano ed espiritual iran pamaakaran, ya abuloyan iratan a mamano ed kanonotan yo? Wala ta so pampapagaan yo ed bilay ya agmet la tanton importante ed sikayo, pian nipaarap yo so babaleg ya atension yo ed espiritual iran pamaakaran? No ontan so gawaen yo, lalo kayon manliket natan.

19. Anto so nagawaan yo pian nawalaan kayo na kaaruman ya aralem a pakatalos tan pakarandan?

¹⁹ Wala ni so nayarian yon gawaen. Akin ta no singbaten irayan bersikulo ed arum a lingkor na Dios, nayarin diad kapareha yo, maapit a kanayon, odino kaaro? (Uliran 18:24; 20:5) Nodnonoten a tinmepet so mayaman a manuley ed arum​—si Jesus​—nipaakar ed misiglaotan a pamaakaran. Say ebat so nayarin amalaknab ed iilaloan ton liket tan magnayon a bilay. Say kaparan managdayew a pangisingbatan yo ed saratan a bersikulo so agmipara ed si Jesus; balet, say pantongtong nipaakar ed saray bangat nen Jesus so makagunggona ed sikayon dua. Salien yo itan a tampol.

20, 21. Anton programa so nayarin tumboken yo pian naaralan yo so nipaakar ed saray bangat nen Jesus, tan panon yon usisaen so iyaaligwas yo?

²⁰ Imanoen lamet so akatekep a kahon, “Saray Bangat a Makatulong ed Sika.” Tinugyop irayan bangat pian walay anggan sakey a bangat a motekteken yo ed kada agew. Basaen yo nin unona so imbaga nen Jesus ed saray nisitas a bersikulo. Insan nodnonoten iray salita to. Morekdeken no panon yo iratan ya iyaplika ed kabibilay yo. No liknaen yon gagawaen yo la itan, morekdeken iratan ta pian natebek yo no anto ni so nagawaan yo diad panbilay unong ed bangat na Dios. Panggunaetan ya iyaplika itan legan na sanagew. No agyo tanton natalosan itan odino agyo natebek no panon so pangiyaplika ed satan, mangusar lamet na sakey nin agew parad satan. Balet, nodnonoten ya agnakaukolan a magmaliw kayon onsiano ed satan sakbay kayon ombaliksat ed ontumbok a punto. Diad ontumbok ya agew, sarag yon konsideraen so sananey nin bangat. Diad sampot na simba, nayarian yon repasoen so aligwas yo ed impangagamil ed apatira odino limara ed saray bangat nen Jesus. Diad ontumbok a simba et aruman yo ni, diad agew-agew. No naimano yo a sinmaew kayo ed impangiyaplika ed sakey a bangat, agkayo nadidismaya. Naeksperiensya itan na kada Kristiano. (2 Awaran 6:36; Salmo 130:3; Eclesiastes 7:20; Santiago 3:8) Itultuloy ni ed komatlo tan komapat a simba.

²¹ Kayari na sakey bulan odino onsulok ni, nayarin akobrian yo lan amin so 31 a punto. Antokaman so kipapasen, panon so liknaan yo bilang resulta? Agta mas maliket kayo la, a nayarin mas nainawaan? Anggaman daiset lambengat so inaligwasan yo, maseguron nalikna yo ya agkayo tanton nadedetdetan, odino anggan panon et magmaong so pakaagamil yo’d pakakadetdetan, tan nawalaan kayo na paraan a mantultuloy. Aglilingwanan a dakel niray maabig a punto ed saray bangat nen Jesus ya ag-asalambit. Akin ta no anapen yo so pigara ed saratan tan salien iratan ya iyaplika?​—Filipos 3:16.

22. Anto so nayarin resulta ed panumbok ed saray bangat nen Jesus, balet anto so kaaruman ya aspekto a makanepegan ya aralen?

 ²² Naimano yo a say pako nen Jesus, anggaman aliwan alenlemew a maong et peteg a mainomay. Anlemew so responsabilidad a wala ed saray bangat to tan ed pagmaliw a babangatan. Kayari na masulok a 60 taon ya eksperiensya ton mismo, si apostol Juan, say pinablin kaaro nen Jesus, so akipakna: “Saya so aro na Dios, a sumpalen tayo so saray ganggan to: tan saray ganggan to aliwa ran ambelat.” (1 Juan 5:3) Nawalaan kayo na ontan met a kompiyansa. Diad ibabayag na pangiyaaplika yo ed saray bangat nen Jesus, lalon naromog yo a say manedesdes a maong ed bilay na karaklan natan so agla makapagonigon ed sikayo. Namoria yo a walaan kayo na baleg a pakainawaan. (Salmo 34:8) Ingen, wala so sananey nin aspekto na mainomay a pako nen Jesus a nakaukolan yon konsideraen. Sinalambit met nen Jesus a sikatoy ‘mauyamo tan mapaabeba ed puso.’ Panon itan a misiglaotan ed nanaaralan tayo tan ed pangaalig tayo ed si Jesus? Konsideraen tayo iya diad ontumbok ya artikulo.​—Mateo 11:29.

Anto so Ebat Yo?

• Akin a nakaukolan tayo so manilalo ed si Jesus diad pananap ed pakainawaan manlapud pirmin pakakadetdetan?

• Anto so insimbolo na pako, tan akin?

• Akin ya inimbitaan nen Jesus so totoo a sakbaten da so pako to?

• Panon yon nagamoran so espiritual a pakarepreskoan?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Blurb ed pahina 14]

Say teksto-ed-taon na saray Tastasi nen Jehova legan na 2002 et: “Dago kayo’d siak, . . . et ikdan ta kayo na pampainawa.”​—Mateo 11:28.

[Kahon/Litrato ed pahina 12, 13]

Saray Bangat a Makatulong ed Sika

Antoran maabig a bengatla so naromog yo ed Mateo kapitulo 5 anggad 7? Lugan na sarayan kapitulo so bangabangat ya imparungtal na Matalonggaring a Managbangat, si Jesus, diad gilig na pukdol na Galilea. Ipangasin basaen iray bersikulon nisitas ed leksab, ya usaren so mismon Biblia yo, tan itepet ed inkasikayo so mitukoyan iran tepet.

1. 5:3-9 Anto so ibabaga na saya ed siak nipaakar ed interon awawey ko? Panon kon napankimeyan so pakagamor na babaleg a liket? Panon kon naikdan na nagkalalon imano so espiritual iran pankaukolan ko?

2. 5:25, 26 Anto so magmaong ni nen say pangalig ed makolkol ya awawey na araklan? ​—Lucas 12:58, 59.

3. 5:27-30 Anto so idadanet na saray salita nen Jesus nipaakar ed panagpantasya ed seksual iran pamaakaran? Panon so pakawalaan ko na liket tan kareenan na nonot no paliisan ko itan?

4. 5:38-42 Akin a nepeg kon pambanikelan a paliisan so pangidadanet na modernon sosyedad ed pagmaliw ya agresibon maong?

5. 5:43-48 Panon ak a nagunggonaan ed pikabat a maong ed saray kaulop a nayarin impasen ko a kakabusol? Anto so nitulong na saya pian napakepa odino napaandi so pakakaalipanesan?

6. 6:14, 15 No tendensyak no maminsan so agmamerdona, nayari kasin say ibeg odino panag-imbel so manunan sengegan? Panon kon umanen itan?

7. 6:16-18 Tendensyak kasi so pagmaliw a mas mapaga ed itsurak nen say inkatook? Anto so nepeg a lalon pampagaan ko?

8. 6:19-32 Anto so epekto no pampapagaan ko lan maong so kuarta tan kaykayarian? Say pannonot ed anto so makatulong ed siak pian mansiansian asimbang ed sayan pamaakaran?

9. 7:1-5 Anto so liknaan ko sano kalimog koray totoo a makondena tan makritiko, a lawas manaanap na lingo? Akin ya importante a paliisan ko so pagmaliw ya ontan?

10. 7:7-11 No maabig so inkamapeleng diad ikekerew ed Dios, komusta balet ed arum niran aspekto na bilay?​—Lucas 11:5-13.

11. 7:12 Anggaman amtak so Binmalitok a Ganggan, panon kabetbet so pangiyaaplikak ed sayan simbawa diad pidedeneng ed arum?

12. 7:24-27 Lapud eebatan ko so pangididirehik ed mismon bilay ko, panon ak a makapanparaan a maong ed biglan isabi na saray kairapan tan dakerakel a problema? Akin a nepeg kon lan isipen itan natan?​—Lucas 6:46-49.

Kaaruman iran bangat a nodnonoten ko:

13. 8:2, 3 Panon kon nipatnag so panangabagey parad saray pakaskasi, a singa mabetbet a ginawa nen Jesus?

14. 9:9-38 Anto so betang na pangipanengneng na panangasi diad bilay ko, tan panon ko itan a nagkalalon nipatnag?

15. 12:19 Diad impakaamta ed propesiya nipaakar ed si Jesus, kasin panggugunaetan kon paliisan iray sangsangan a sengegan na kolkol?

16. 12:20, 21 Anto so maabig a nagawaan ko pian agnaimedmer so arum diad saray salitak odino gawak?

17. 12:34-37 Anto so maslak a bungay-sangik? Amtak a no mamespes ak na kahil, ompaway so tabol na kahil, kanian akin a nepeg kon nodnonoten no anto so walad akindalem ko, diad pusok? ​—Marcos 7:20-23.

18. 15:4-6 Unong ed saray komento nen Jesus, anto so naimanok nipaakar ed maaron panangiyansakit ed saray maedad la?

19. 19:13-15 Anto so nakaukolan a pampelengan kon gawaen?

20. 20:25-28 Akin ya agmakagunggona so pangagamil ed autoridad nisesengeg ed dilin pankaabigan? Panon kon aligen si Jesus ed sayan pamaakaran?

Kaaruman iran punto, a nikurit ed Marcos:

21. 4:24, 25 Anto so kaimportantian na pangitratratok ed arum?

22. 9:50 No maabig so ibagak tan gawaen ko, antoray maong a panresultaan na satan?

Kaunoran, pigaran bangat ya inkurit nen Lucas:

23. 8:11, 14 No abuloyan ko so panag-aburido, kayamanan, tan panliliket a mangontrol ed bilay ko, anto so magmaliw a resulta?

24. 9:1-6 Anggaman si Jesus so walaan na pakayarin manambal na sakit, anto so inyuna to?

25. 9:52-56 Mainomay ak kasin naopendi? Kasin papaliisan ko so awawey ya ombawi?

26. 9:62 Panon kon moriaen so responsabilidad ko a mangiyabawag ed Panarian na Dios?

27. 10:29-37 Panon kon napaneknekan a maong ak ed kaparan too, aliwan mabinbinta?

28. 11:33-36 Antoran pananguman so nayarin gawaen ko pian magmaliw a mas simpli so bilay ko?

29. 12:15 Anto so siglaotan na bilay tan kaykayarian?

30. 14:28-30 No ipanaon ko so maalwar a pangusisa ed saray desisyon ko, anto so nayarin napaliisan ko, tan anto so gunggona?

31. 16:10-12 Antoray nayarin nagunggonak ed pansiansian matoor?

[Saray litrato ed pahina 10]

Makaparepresko so manangisalbay-bilay a kimey diad silong na pako nen Jesus