Si Jehova So Ari
Propesiya nen Isaias—Liwawa Parad Amin a Katooan I
Kapitulo Beinte
Si Jehova So Ari
1, 2. (a) Siopa so managmak na sanok nen Jehova? (b) Kasin nipuera so Juda ed pananusa, tan panon tayon amta?
SAY Babilonia, Filistia, Moab, Sirya, Etiopia, Ehipto, Edom, Tiro, Asirya—amin so managmak na sanok nen Jehova. Impasakbay nen Isaias iray desyang a nasagmak na sarayan maruksan nasyon tan syudad. Balet, komusta so Juda? Kasin nipuera iray manaayam ed Juda ed pananusa ed saray makasalanan a kabibilay da? Andi so maksil ya ebat na rekord na awaran!
2 Imanoen no anto so agawa ed Samaria, say kabisera na samploran tribu na panarian na Israel. Agtinoor na satan a bansa so impisipanan to ed Dios. Satan so ag-inmarawi ed mauges ya agagamil na saray akapaliber a nasyon. Imbes, saray manaayam ed Samaria et “nanggawa ra na mauges a bengabengatla pian sagyaten da si Jehova a manpasnok . . . Kanian si Jehova sikato so sankasnokan ed Israel, tan inekal to ra a manlapu ed pakanengneng to.” Lapud paskaran ya inekal manlapud dalin to, “say Israel niarawi manlapu ed dili a dalin to angga ed Asirya.” (2 Arari 17:9-12, 16-18, 23; Oseas 4:12-14) Say agawa ed Israel so sinyales ed mauges a nagawa ed kanayon to a panarian, say Juda.
Impasakbay nen Isaias so Pankibalatar na Juda
3. (a) Akin ya inkaindan nen Jehova so duaran-tribu a panarian na Juda? (b) Anto so determinadon gawaen nen Jehova?
3 Saray arum ya ari na Juda et matoor, balet maslak et andi. Anggan diad uley na matoor ya ari, a singa si Jotam, agsigpot ya intalirak na saray totoo so palson panagdayew. (2 Arari 15:32-35) Asabi so kapantokan na kaugsan na Juda legan na uley na napgaan-ed-dala ya Arin Manases, ya unong ed tradisyon na Judio et amatey ed matoor a propetan Isaias, ya impalagari to. (Ikompara so Hebreos 11:37.) Sayan mauges ya ari et “tinukso to so Juda tan saray manaayam ed Jerusalem, dia ed ontan a nanggawa ra na mauges a lalo nen say ginawa na saray nasyon a binagbag nen Jehova ed arap na saray anak na Israel.” (2 Awaran 33:9) Diad silong na uley nen Manases, say dalin so nagmaliw a mauge-uges nen say ginawa na saray Canaanita sanen inuleyan da itan. Kanian, oniay inyabawag nen Jehova: “Nia, yakar ko so ontan a mauges ed Jerusalem tan Juda, pian anggan siopa a makadngel ed sikato, saray layag to ontaningting. . . . Punasan ko so Jerusalem a singa sakey a laki no punasan to so yaong, a sikato so punasan to ya ipatirakyang tan ipatikleb. Et ibanta’ko so kera ed tawir ko, tan yawat ko ra ed lima na saray kabusol da; et magmaliw ira a dinakep tan samsam na saray amin a kabusol da: lapud ginawa ra so mauges dia ed pakanengneng [ko], tan sinagyat da ak a manpasnok.”—2 Arari 21:11-15.
4. Anto so gawaen nen Jehova ed Juda, tan panon ya asumpal iyan propesiya?
4 Singa sakey a yaong ya impatikleb pian naibung so karga to, paekalen iray totoon manaayam ed satan a dalin. Sayan onsasabin pankibalatar na Juda tan Jerusalem so tema lamet na propesiya nen Isaias. Oniay impangigapo to: “Nia, si Jehova gawaen to so dalin a paoypaoy, tan sikato so gawaen to ya abagbag, tan sikato so pigaren to, tan itayaktayak to so saray manaayam ed sikato.” (Isaias 24:1) Asumpal iyan propesiya sanen say Jerusalem tan say templo na satan so dineral na onlulubak ya armada na Babilonia diad uley nen Arin Nabucodonosor tan sanen pinatey iray manaayam ed Juda panamegley na kampilan, eras, tan salot. Maslak ed saray akaliktar a Judio so inawit bilang kautibo ed Babilonia, tan pigara ed saray atilak so binmatik ed Ehipto. Kanian say dalin na Juda so aderal tan anggapon balot so manaayam. Anggapo so anggan atilak a papastolan ya ayayep ditan. Say ataynan a dalin so nagmaliw a kalawakan na maermen a geray a panaayaman lambengat na saray atap ya ayep tan saray manok.
5. Kasin wala so siopaman a nipuera ed panangukom nen Jehova? Ipaliwawa.
5 Kasin wala ed Juda so siopaman a tratoen a nikadkaduma legan na onsabin panangukom? Inmebat si Isaias: “Nagawa naani, ya unong na baley, ontan so saserdote, unong na aripen, ontan so katawan to, unong na aripen a bii, ontan so ali to, unong na manaliw, ontan so manlako; unong na mamautang, ontan so akaotang; unong na manangala na abang, ontan so manangiter na abang ed sikato. Say dalin sikato naani sigpot a paoypaoy, tan sigpot ya abagbag, ta si Jehova sinalita to so saya a salita.” (Isaias 24:2, 3) Anggapoy napaboran lapud kayamanan tan saray pribilehyo na panaglingkor ed templo. Anggapo so nipuera. Mauges a tuloy so dalin kanian amin a makaliktar—saray saserdote, aripen tan katawan, managsaliw tan managlako—so nepeg ya idestiero.
6. Akin ya inekal nen Jehova so bendisyon ed dalin?
6 Pian anggapo so nalingo ed pakatalos, deneskribe nen Isaias so inkasigpot na onsasabin desyang tan impaliwawa to iray rason parad satan: “Say dalin maningel tan nalenes, say mundo ombeleng tan nalenes, say mapaatagey a totoo na dalin ombeleng. Say dalin met narutakan ed leksab na saray manaayam ed sikato; lapu ed niluksoan da so saray tunong, sinumpa [“sinalatan,” NW] ra so saray panontonan, binuyak da so maando a sipan. Kanian say ayew inakmon to so dalin, tan saray manaayam diman aromog ira a nankasalanan: kanian saray manaayam ed dalin napoolan ira, tan daiset a too so nakeraan.” (Isaias 24:4-6) Sanen niiter ed saray Israelita so dalin na Canaan, nalmoan dan satan so “dalin a panagusan na gatas tan dilo.” (Deuteronomio 27:3) Anggaman ontan, sikaray nantultuloy a nanilalo ed saray bendisyon nen Jehova. No sitotoor dan unoren so bilibilin tan panontonan to, ‘ipaway na dalin so bunga to,’ balet no ipulisay da iray ganggan tan panontonan to, magmaliw ya “andi-kabaliksan” iray sagpot dan pamayubo ed dalin tan say dalin et “agto naani ipaway so bungabunga to.” (Levitico 26:3-5, 14, 15, 20) Say ayew nen Jehova so ‘mangupot ed dalin.’ (Deuteronomio 28:15-20, 38-42, 62, 63, NW) Iilaloan la natan na Juda a nasagmak itan ya ayew.
7. Panon a magmaliw a bendisyon ed saray Israelita so Ganggan a sipanan?
7 Manga 800 a taon antis na panaon nen Isaias, mabulos ya akisipanan iray Israelita ed si Jehova tan inmabobon iran tooren da itan. (Exodo 24:3-8) Nampaknaan ed Ganggan a sipanan a no unoren da iray ganggan nen Jehova, naeksperiensya da iray mayaman a panamendisyon to balet no sumlangen da so sipanan, nabalang da so panamendisyon to tan magmaliw a kautibo na saray kabusol da. (Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 28:1-68) Sayan Ganggan a sipanan, ya inter panamegley nen Moises, so mansiansian onkana ed andi-geter a panaon. Satan so manalimbeng ed saray Israelita anggad isabi na Mesias.—Galacia 3:19, 24.
8. (a) Panon a ‘niluksoan [na saray totoo] so saray tunong’ tan ‘sinalatan so saray pananontonan’? (b) Diad anton dalan ya “ombeleng” iray “mapaatagey a totoo”?
8 Balet ‘binuyak [na saray totoo] so maando a sipan.’ Akalukso ra ed saray inter na Dios a ganggan, ya imbaliwala da iratan. ‘Sinalatan da so saray pananontonan,’ a tinumbok da iray legal ya uksoyan a miduma ed saramay inter nen Jehova. (Exodo 22:25; Ezequiel 22:12) Kanian, saray totoo so ekalen ed dalin. Ag-ipatnag ed sikara so panangasi diad onsasabin panangukom. Kabiangan ed saray unonan “ombeleng” et saray “mapaatagey a totoo,” saray aristokrata, lapud inekal nen Jehova so pananalimbeng tan pabor to ed sikara. Bilang kasumpalan na saya, legan a manasingger so kadederal na Jerusalem, saray ari na Judea so ginawa ya uuleyan, unona na saray Ehipsio insan saray taga-Babilonia. Kayari na satan, si Arin Joacim tan saray arum a membro na pamilya na ari so kabiangan ed saray inmunan inawit bilang kautibo ed Babilonia.—2 Awaran 36:4, 9, 10.
Naandi so Panliliket ed Dalin
9, 10. (a) Anto so betang na agrikultura ed Israel? (b) Anto so kabaliksan na balang sakey ‘onyurong ed silong na kiew to ya ubas tan ed silong na kiew to ya igos’?
9 Say nasyon na Israel et sakey a sosyedad na agrikultura. Manlapu nen linmoob iray Israelita ed Insipan a Dalin, sikaray nambilay panamegley na panagdalus tan panagpastol. Kanian, walad manunan pasen na ganggan ya inter ed Israel so agrikultura. Ingganggan so kapilitan a pampainawa no sabaton parad dalin kada koma-piton taon pian napabuna lamet so dalin. (Exodo 23:10, 11; Levitico 25:3-7) Saray tinaon a taloran piesta ya ingganggan a selebraan na nasyon so imbana ed saray panaon na agrikultura.—Exodo 23:14-16.
10 Kaslakan la so ubasan ed interon bansa. Inkurit na Kasulatan so alak, a produkto na ubasan, bilang langkap a nanlapud Dios a “mamaliket ed puso na too.” (Salmo 104:15) Balang sakey ya ‘onyurong ed silong na kiew to ya ubas tan ed silong na kiew to ya igos,’ so mangipapatnag na iyaaligwas, kareenan, tan kaligenan diad matunong ya uley na Dios. (1 Arari 4:25; Miqueas 4:4) Say maaligwas a panaon na panagburbor na ubas so ipapasen a bendisyon tan sengegan na pankanta tan panliket. (Uko-ukom 9:27; Jeremias 25:30) Tua met so kasunian. Sano nalenes odino agnambunga so ubas tan say ubasan so nagmaliw ya apaulyanan a sabisabit, satan so ebidensya ya inekal la nen Jehova so panamendisyon to—panaon na pirmin panermen.
11, 12. (a) Panon ya inyaliling nen Isaias so kipapasen a resulta na panangukom nen Jehova? (b) Anton mauddiem ya arapen so deneskribe nen Isaias?
11 Matukotukoy sirin so impangusar nen Isaias ed saray ubasan tan ed saray produkto na saratan pian iyaliling iray kipapasen a resulta na impangekal nen Jehova ed bendisyon to ed dalin: “Say balo ya alak managogol, say ubas ombeleng, amin iray magayaga a puso onsinagem ira. Say liket na pandereta ontunda, say ungol na saray manliliket mangangga, say liket na harpa, ontunda. Ag-ira uninum na alak a tekep na kanta; say mabayani ya inumen ampait naani ed saray oninum ed sikato. Say nabagbag a syudad sikato so nageba, balang abung nakapotan, pian anggapo so too a makaloob. Wala so panakis ed saray pulong nisengeg ed alak; amin a liket ombilunget, say gayaga na dalin naandi. Dia ed syudad napaulyan so kibalatar, tan say wangalan nakabil ed panamagbag [“amekmek a nagmaliw labat a lusbo,” NW].”—Isaias 24:7-12.
12 Say pandereta tan say arpa so maabig iran instrumento ya uusaren diad pandayew ed si Jehova tan ed pangibesngaw na gayaga. (2 Awaran 29:25; Salmo 81:2) Say musika ra so agnarengel ed sayan panaon na pananusa na Dios. Anggapo so magayagan pambudbor na saray ubas. Anggapo so maliket iran tanol diad saray nankibalatar lan geray na Jerusalem, a say wangalan na satan so “amekmek a nagmaliw labat a lusbo” tan say kaabungan na satan so ‘kapotan,’ pian anggapo so makaloob. Agaylan mauddiem ya arapen parad saray manaayam ed dalin a sipor a mabuna!
(Ituloy ed ontumbok a paway)
[Tepetepet Parad Panagaral]