Say Katooran so Mangitotonton ed Maptek a Totoo

“SAY too a nianak ed bii, daiset so saray agew to, tan napno ed gonigon.” (Job 14:1) Ompatnag a say ot-ot tan panirap so kaslakan lan nasasagmakan ed bilay na too. Agayla, anggan say inagew-agew a bilay so napnapno na saray kapagaan tan kaguloan! Anto so matalonan mangigiya ed sikatayo diad saray makapasubok a kipapasen tan ontulong ed sikatayon mamasiansia ed matunong a talindeg ed arapan na Dios?

Konsideraen so alimbawa na sakey a toon mayaman a manngaran na Job, a nambilay na manga 3,500 taon lay apalabas diad tatawagen natan ya Arabia. Agaylan desyang so indapo nen Satanas ed sayan matakot-ed-Dios a too! Naandi so amin ya ayayep to tan inatey iray inad-aro ton ananak. Insan agnambayag et si Job so apelsaan manlapud ulo ya anggad dapan. (Job, kapitulo 1, 2) Ag-amta nen Job no akin a nagagawa iray mauges a bengatla ed sikato. Ingen, “agnanggawa si Job na kasalanan ed saray bibil to.” (Job 2:10) Onia so kuanto: “Angga ed ompatey ak agko ekalen so inkaskey [“katooran,” NW] ko a manlapu ed siak.” (Job 27:5) On, say katooran nen Job so angigiya ed sikato diad silong na saray subok ed sikato.

Say katooran so inukeran bilang inkapekder odino inkagnap ed moral tan manasaglawi ed pagmaliw ya andiay pakabalawan tan pankulangan diad imaton na Dios. Balet, agkabaliksan na satan ya ayadyari so panagsalita tan kiwas na saray ag-ayadyarin totoo, ya imposiblin makakapet a sigpot ed saray estandarte na Dios. Imbes, say katooran na too so mankabaliksay inkanaspot odino inkagnap na masimoon a debosyon ed si Jehova tan ed say linawa tan gagala to. Satan a maridios a debosyon so mangigiya, odino mangitonton, ed maptek a totoo diad silong na amin a kipapasen tan diad amin a panaon. Ipapanengneng na say primeron parte na koma-11 a kapitulo na libro na Biblia ya Uliran no panon itayon nigiya na katooran tayo diad nanduruman aspekto na bilay tan mangipaseguro ed sikatayo na saray nagamoran a tumang. Sirin, paninteresan tayon maong ya imanoen no anto so nikurit ditan.

Say Katooran so Mangitonton ed Inkamatua ed Negosyo

Diad pangipapabitar ed prinsipyo na inkamatua, ya inusar iray maanlong a salita imbes a saray legal a termino, oniay inkuan nen Arin Solomon ed kadaanan ya Israel: “Say sakey a mauges a simbangan sikato so kagula nen Jehova; balet say maong a simbang [“baton panimbang,” NW] sikato so kalikliket to.” (Uliran 11:1) Saya so unaan ed apatiran pakabasaan diad libro na Uliran ya inuusar iray simbangan tan baton panimbang pian nipabitar a kaliktan nen Jehova ed saray managdayew to a magmaliw ira a matua ed pannenegosyo ra.​—Uliran 16:11; 20:10, 23.

Nayarin makapaingganyo so inkaasenso na saramay mansasaol ed saray simbangan, odino mangaagamil na ag-inkamatua. Balet peteg kasin labayen tayo ni ya ibaliwala iray estandarte nen Jehova ed maong tan mauges diad pibali ed makapuy iran agamil ed negosyo? Andi no sikatayo so igigiya na katooran. Papaliisan tayo so ag-inkamatua lapud say suston baton panimbang, eksakton simbang a mankabaliksay inkamatua so mamapaliket ed si Jehova.

“Saray Mapaabeba Wala so Kakabatan”

Oniay intuloy nen Arin Solomon: “Sano onsabi so pangta [“inkamapalakbat,” NW], onsabi so baing; balet ed saray mapaabeba wala so kakabatan.” (Uliran 11:2) Say inkamapalakbat​—balanglan ompatnag itan a mismo bilang inkakinon, itutunganga, odino ibeg​—so mangitarok na kababaingan. Diad biek a dapag, say mapaabeban pamidbir ed saray limitasyon tayo et sakey a kurang na kakabatan. Agaylan abig a saray Makasulatan ya alimbawa so mangiyiilustra ed katuaan na sayan proverbio!

Si Kore, a maibeg a Levita, so angidaulo ed rebelyoson pangkat pian sumpaen so pakauley na saray tinuron lingkor nen Jehova a di Moises tan Aaron. Antoy nansumpalan na satan a mapalakbat a kiwas? ‘Say dalin insangi to so sangi to insan inakmon na satan’ so arum ed saray rebelde, bangta say arum, kaibay Kore, so sinimot na apoy. (Numeros 16:1-3, 16-35; 26:10; Deuteronomio 11:6) Agaylan kababaingan! Konsideraen  met si Uza, a mapalakbat ton inabot tan inegnaan so kaban na sipan pian ag-itan napelag. Sikatoy inatey a tampol ed saman. (2 Samuel 6:3-8) Agaylan importante a paliisan tayoy inkamapalakbat!

Say mapaabeba tan mauyamon too so agmanagmak na kababaingan anggan sikato so mankasalanan. Si Job, anggaman napanuliranan ed dakel a paraan, so ag-ayadyari. Saray subok ed sikato so angiparungtal ed pirmin kakapuyan ed arum a kanonotan to. Diad pangidedepensa toy inkasikato sumpad saray mangaakusa ed sikato, si Job so nagmaliw ya ag-asimbang. Impatnag to ni ingen a sikatoy mas matunong nen say Dios. (Job 35:2, 3) Panon a pinetek nen Jehova so kanonotan nen Job?

Diad impangipaimano nen Jehova ed dalin, say dayat, say mabitewen a katawenan, arum ed saray ayayep, tan arum nin pankelawan a palsa, inikdan to si Job na leksion nipaakar ed inkamelanting na too no ikompara ed kinabaleg na Dios. (Job, kapitulo 38-41) Agbalot naromog ed sinalita nen Jehova so rason no akin a maniirap si Job. Agto la kaukolan itan. Si Job et mauyamo. Mapaabeba ton binidbir so baleg a pidumaan to ed Dios, say mismon ag-inkayadyari tan kakapuyan to tan say inkatunong tan pakapanyari nen Jehova. “Kagulak so inkasiak,” so kuan to, “tan magbabawi ak ed dabok tan dapodapol.” (Job 42:6) Si Job so intonton na katooran to pian awaten a tampol so panamaat. Komusta itayo met? No itotonton itayo na katooran, sipaparaan tayo kasin awaten so panamaat odino panametek sano nakaukolan?

Si Moises met et mauyamo tan mapaabeba. Sanen sikato lay nakekesawan ed pangaasikaso ed saray problema na arum, sikatoy inopresian na katulangan to, si Jetro, na praktikal a solusyon: Ipabtang mo so arum a responsabilidad ed arum a kualipikadon lalaki. Lapud bibidbiren nen Moises iray dilin limitasyon to, makabat ton inawat so suhestion. (Exodo 18:17-26; Numeros 12:3) Say mauyamon too et aliwan masuyat a mangipabtang na autoridad ed arum, nisay natatakot ompan sikatoy nabalangan na pakauley diad panginabang na matukoy iran responsabilidad ed arum a kualipikadon lalaki. (Numeros 11:16, 17, 26-29) Imbes, labalabay to iran tulongan pian onaligwas ira ed espiritual. (1 Timoteo 4:15) Agta nepeg met ya ontan so gawaen tayo?

‘Say Dalan na Toon Naskey et Maptek’

Lapud bibidbiren ton say katooran so aglawas manasalimbeng ed maptek a too manlapud kapeligroan odino desyang, oniay inkuan nen Solomon: “Say inkaskey [o katooran] na maptek mangitonton ed sikara; balet say karumsisan na saray liputan mamagbag ed sikara.” (Uliran 11:3) Talagan say katooran so mangigigiya ed maptek a too a manggawa na duga diad imaton nen Jehova, anggaman nisilong ed mairap iran sirkumstansya, tan pakagunggonaan diad kaunoran. Ag-inikbanan nen Job so katooran to, tan si Jehova et “benendisyonan to so kaunoran a kasampotan nen Job a lalo nen say gapo to.” (Job 42:12) Nayarin isipen na saramay midedeneng a sililiput a magmamaliw a magmaong so kipapasen da anggaman nasasakitan so arum tan walay panaon ni ingen a singa ra maaligwas. Agmanbayag et say mismon panamalikdo ra so maneral ed sikara.

“Saray kayamanan andi kakanaan da ed agew na sanok,” so kuan na makabat ya ari, “balet say inkatunong mangilaban a manlapu ed patey.” (Uliran 11:4) Agaylan kaatiwan so pampaaripen ed materyal a gunggona balet ta ibaliwala so personal a panagaral, panagpikasi, iyaatendi ed saray miting, tan say lawak na ministeryo​—saray mismon aktibidad a mamaaralem ed aro tayo ed Dios tan mamabiskeg ed debosyon tayo ed sikato! Anggapoy balor na kayamanan a mangitarok na kililiktar diad onsasabin baleg a kairapan. (Mateo 24:21) Say inkatunong labat na maptek a too so makapangiliktar. (Apocalipsis 7:9, 14) Makabat itayo sirin no ipapuso tayo so inyey-ey nen Sofonias: “Ed arapen a say agew na sanok nen Jehova onsabi ed sikayo, anapen yo si Jehova, sikayo a mauyamo ed dalin, ya angunor na saray panguksoyan to: Anapen yo so inkatunong, anapen yo so kauyamoan.” (Sofonias 2:2, 3) Kaleganan to et gawaen tayon kalat ya ‘igalang si Jehova a pati kayarian tayo.’​—Uliran 3:9.

Diad lalon impangidanet ed kablian na pangegemtan ed inkatunong, pinandumaan nen Solomon so pansumpalan na andiay-kabalawan tan say  marelmeng, a kuanto: “Say inkatunong na ayadyari [odino andiay-kabalawan] pampeteken to so dalan to; balet say marelmeng nipasag lapu ed dili a karelmengan to. Say inkatunong na saray maptek mangilaban ed sikara; balet saray liputan naerel ira ed dili ya inkauges da. Sano say marelmeng a too ompatey, say panalagar to natawtaw; et say ilalo na inkauges natawtaw. Say matunong nilaban a manlapu ed gonigon; et say marelmeng onla ed pasen to.” (Uliran 11:5-8) Say toon andiay-kabalawan et agbalot nipasag ed saray dalan to nisay nakalotan ed saray mismon pidedeneng to. Say dalan to so maptek. Diad kaunoran, saray maptek so nilaban manlapud gonigon. Saray marelmeng so ompatnag a mabiskeg, balet anggapoy ontan a kililiktar parad sikara.

“Say Baley Masayaksak”

Say katooran na saray maptek tan say karelmengan na saray managgaway-mauges so walaan met na epekto ed arum a totoo. “Say too ya andian na Dios bagbagen to ed sangi to so kaabay to,” so kuan na ari ed Israel, “balet lapu ed pikakabat say matunong nilaban.” (Uliran 11:9) Siopa ta so mangiburi a say panagpauges, makaderal a talabutob, mabanday a tongtongan, tan andi-kanan labilabir so makadesyang ed arum? Diad biek a dapag, say panagsalita na sakey a matunong so maralus, inisip a maong, tan makonsidera. Diad pikakabat et sikatoy nilaban lapud say katooran to so mangitatarya ed sikato na saray pamaneknekan pian nipatnag a matila iray mangaakusa ed sikato.

Oniay intuloy na ari: “Lapud kaabigan na saray matunong say baley masayaksak; balet sano natawtaw iray marelmeng, wala so panliket.” (Uliran 11:10, NW) Saray matunong so kaslakan lan aaroen na arum, tan pagmamaliwen da so kakaabay da a masayaksak​—maliket tan magayaga. Peteg ya agpanliketan na siopaman “iray marelmeng.” Sano ompatey iray marelmeng, kaslakan et ag-ira nanangisan na totoo ed inkalapagan. Seguradon anggapo so manermen sano ‘pegpegen nen Jehova so marelmeng manlapu ed dalin tan bagoten to so saray managliput manlapu ed satan.’ (Uliran 2:21, 22) Imbes, niwala so gayaga lapud sikara so naandi la. Balet komusta itayo? Maabig no konsideraen tayo no kasin say paraan na kondukta tayo so mamapaliket ed arum.

“Say Baley Napaatagey”

Diad lalon pangipapatnag ed pandumaay epekto na maptek tan marelmeng diad komunidad, oniay imbaga nen Solomon: “Lapu ed bendisyon na maptek say syudad [“baley,” NW] napaatagey; sikato so nabagbag lapu ed sangi na marelmeng.”​—Uliran 11:11.

Saray ombaley a manutumbok ed maptek a kurang so mangiyalibansa na kareenan tan aligwas tan mamapabiskeg ed arum diad komunidad. Kanian say baley napaatagey​—satan so onaligwas. Saramay mansalita na kaugsan, makapasakit, tan makapuy iran bengatla so pansengegay pakagirogiro, ermen, agpankakasakey, tan pankokolkol. Nagkalautlan ontan so kipapasen no sarayan indibidual et maimpluensyan totoo. Satan a baley so managmak na inkagulo, inkabulok, tan kageba ed moral tan nayarin pati diad ekonomya.

Say prinsipyon nibalikas diad Uliran 11:11 so onaaplika met ed saray totoo nen Jehova legan a sikaray mantitipon ed singa-baley iran kongregasyon da. Say kongregasyon a walaan na impluensya iray maespiritual a totoo, salanti, saray maptek ya itotonton na katooran da et sakey a grupo na maliket, aktibo, tan matulong a totoo, a mangigagalang ed Dios. Bendisyonan nen Jehova so kongregasyon, tan onaligwas itan ed espiritual a paraan. Panapanaon, saramay pigaran agkontento tan agnapepenek, a manaanap na pamalawan tan manusuppiat ed panggagawa ed saray bengatla, et singa ra “lamot na kapaitan” a nayarin onkayat tan manamal ed arum a datin agnaaapektoan. (Hebreos 12:15) Mabetbet a kaliktan na saratan so nagkalalon autoridad odino inkaprominente. Sikaray mamapalesa na labir-labir a wala so ag-inkahustisya, etnikon panaglabi, odino mipadpara, diad loob na kongregasyon odino diad biang na mamatatken. Peteg a say sangi ra so pansengegay inkaapag-apag ed loob na kongregasyon. Agta nepeg tayon paliisan so idengel ed saray labir da tan panggunaetan tayoy magmaliw ya espiritual a too a makatulong ed kiwala na kareenan tan pankakasakey ed loob na kongregasyon?

Oniay intuloy ya inkuan nen Solomon: “Say manmudmora ed kaabay to sikato so andian na kakabatan; balet say too a makatalos mandeen. Say onla a singa mangilabir ipatnag to so saray yaamot; balet say  walaan na matalek ya espiritu yamot to so kanonotan.”​—Uliran 11:12, 13.

Agaylan pirmin kaugsan so itarok na sakey ya andian na pakatebek, odino “andian na kakabatan”! Agto kokontrolen so panagsalita to anggad mansumpal la itan ed panagpauges odino panagmudmora. Nepeg ya onkiwas a tampol iray aturon mamatatken pian patundaen iyan makapuy ya impluensya. Aliwan singa ‘sakey ya andian na kakabatan,’ amta na toon walaan na pakatebek no kapigan so ag-iyesel. Imbes ya iparungtal to so kompidensyal a bengatla, sikatoy mangiyamot ed pamaakaran. Lapud amta ton say ag-abanlongan a dila et nayarin pansengegay pirmin kaugsan, say toon makatebek et “walaan na matalek ya espiritu.” Sikatoy matoor ed saray kapananisiaan to tan agto iwawalwal iray kompidensyal a pamaakaran a nayarin mameligro ed sikara. Agaylan bendisyon iratan a manamemben-katooran diad kongregasyon!

Pian natulongan itayon manakar ed dalan na saray andiay-kabalawan, si Jehova so mangitatarya na daakan ya espiritual ya abasto a nipaparaan diad panangidirehi na “matoor tan makabat ya aripen.” (Mateo 24:45) Makakaawat itayo met na personal a tulong panamegley na saray Kristianon mamatatken diad singa-baley iran kongregasyon tayo. (Efeso 4:11-13) Talagan pisalsalamatan tayo iraya, lapud “no iner so kaandian na makabat a manangitonton, say baley nipasag; balet dia ed karaklan na saray mananimbawa wala so kilalaban.” (Uliran 11:14) Antokaman so nagawa, magmaliw itayo a determinadon tuloy a ‘manakar ed katooran tayo.’​—Salmo 26:1.

[Blurb ed pahina 26]

Agaylan kaatiwan so pampaaripen ed materyal a gunggona balet ta ibaliwala iray teokratikon aktibidad!

[Saray litrato ed pahina 24]

Job was guided by his integrity, and Jehovah blessed him

[Litrato ed pahina 25]

Uzzah died for his presumptuousness