Panliketan so Inkatunong nen Jehova

“Say ontumbok ed kaptekan tan kaabigan makaromog na bilay, kaptekan, tan dayew.”​—ULIRAN 21:21.

1. Antoran dalan na totoo natan so angitonton ed makadesyang iran resulta?

 “WALA so dalan a singa maptek ed too, balet say sampot to sikara so saray dalan na patey.” (Uliran 16:25) Agaylan susto so impangideskribe na sayan uliran na Biblia ed saray dalan na maslak a totoo natan! Diad inkalapagan, nononoten labat na totoo so panggawa ray maptek unong ed punto de bista ra, ya ibabaliwala da ni ingen iray sankamanunaan a pankaukolan na arum. (Uliran 21:2) Ibabaga ran gagalangen da iray ley tan estandarte na nasyon balet diad amin a pankanawnawa et panggugunaetan dan paliisan iray panameget ya impaakseb na sakey a ley. Say resulta et sakey a sosyedad a naapag-apag, awetwet, tan akewkew.​—2 Timoteo 3:1-5.

2. Anto so kakkaukolan parad mismon pankaabigan na katooan?

² Parad pankaabigan tayo​—tan ed deen tan kaligenan na interon sankatooan​—kakkaukolan tayo so sakey a ganggan odino estandarte a makatunongan tan maptek, a mabulos ya awaten tan tuloken na amin a totoo. Mabitar, satan a pankaukolan so agbalot nakapet na ganggan odino estandarte a tinibukel na siopaman a too, anggan panon lay inkatudio odino inkasimoon to. (Jeremias 10:23; Roma 3:10, 23) No wala so ontan ya estandarte, iner so pakaromogan ed satan tan anton klase na estandarte itan? Nayarin say mas importantin tepet et, No wala so ontan ya estandarte, kasin panliketan tan unoren yo itan?

Pakaromog ed Matunong ya Estandarte

3. Siopa so sankakualipikadoan a mangitarya na estandarte ya awaten tan makagunggona ed amin a totoo, tan akin?

³ Pian naromog so estandarte ya awaten tan makagunggona ed amin, ontupleg itayo ed sakey ya agnapupugeran na antokaman a rasa, kultura, tan politika, tan agnaaamper na kakulangay pakatebek ed arapen tan saray kakapuyan na too. Andi-duaruwa a say alenleneg a kualipikado et say makapanyarin-amin a Manamalsa, si Jehova a Dios, ya angiyabawag: “Unong ya atagtagey so saray tawen nen say dalin, ontan ira  so saray dalan ko atagtagey ira nen saray dalan yo, tan saray kanonotan ko nen saray kanonotan yo.” (Isaias 55:9) Niarum ni, si Jehova so dedeskribien na Biblia bilang say “Dios a napanmatalkan tan anggapo so kaugsan, sikato so matunong tan maptek.” (Deuteronomio 32:4) Diad interon Biblia, si Jehova so aminpigan adeskribe bilang matunong. (Exodo 9:27; 2 Awaran 12:6; Salmo 11:7; 129:4; Tagleey 1:18; Apocalipsis 19:2) On, makapanilalo tayo ed si Jehova parad sankatagyan ya estandarte lapud sikato so matoor, makatunongan, tan matunong.

4. Anto so kabaliksan na salitan “matunong”?

⁴ Siempre, say salitan “matunong” so agtanton kalkaliktan natan. Diad tua, maslak a totoo so walaan na negatibo, manamabanday ni ingen a panmoria ed satan, ya ipapara da itan ed pagmaliw a mantunongtunongan, odino mansimpisimpitan a relihyoso tan debosyonado. Balet, unong ed sakey a diksionaryo, say “matunong” so mankabaliksan na “makatunongan, maptek, maong; andiay-pakatetelan, andiay-kasalanan; mitutunosan ed saray prinsipyo na madibinon ganggan odino naabobonan iran estandarte na moralidad; onkikiwas a maptek odino makatunongan.” Agyo kasi panliketan so sakey a ganggan odino estandarte a manasayakup ed ontan iran walna?

5. Deskribien so kalidad na inkatunong unong a nibalikas diad Biblia.

⁵ Nipaakar ed kalidad ya inkatunong, oniay inkuan na Encyclopaedia Judaica: “Say inkatunong et aliwan aburagas ya ideya noagta nibase itan ed panggawa na makatunongan tan maptek ed amin a pisisiglaotan.” Alimbawa, say inkatunong na Dios so aliwa labat ya akindalem odino personal a kalidad a walad sikato, a singa say inkamasanto tan inkamaralus to. Imbes, satan so pakapatnagan na inkapersona to diad paraan a maptek tan makatunongan. Nayarin nikuan a lapud si Jehova et masanto tan maralus, amin a bengatlan gagawaen to tan amin a bengatlan manlalapu ed sikato et matunong. Unong ya ibabaga na Biblia, “Si Jehova matunong ed saray amin a walwalna to, tan mapalangkap ed saray amin a kagagawa to.”​—Salmo 145:17.

6. Anto so imbaga nen Pablo nipaakar ed pigaran agmananisian Judio ed panaon to, tan akin?

⁶ Indanet nen apostol Pablo iyan punto ed sulat to’d saray Kristiano diad Roma. Oniay insulat to nipaakar ed pigaran agmananisian Judio: “Dia ed agda pikakabat na katunongan na Dios, tan dia ed seseg da a mangiletneg na kien da, agda intuek so inkasikara ed katunongan na Dios.” (Roma 10:3) Akin a sikaray tinukoy nen Pablo ya ‘agda kabat so inkatunong na Dios’? Agta nibangat ed sikara so Ganggan, say matunong iran estandarte na Dios? On, nibangat ira. Balet, karaklan ed sikara so manmoria labat ed inkatunong bilang personal a kamaongan, a nadampot panamegley na maalwar, mapeget a panumbok ed saray relihyoson totontonen, imbes a sakey ya estandarten mangigiya ed sikara diad saray pidedeneng da ed kapara ran totoo. Singa saray relihyoson lider ed panaon nen Jesus, agda atalosan so peteg a kabaliksan na inkahustisya tan inkatunong.​—Mateo 23:23-28.

7. Panon a nipabitar so inkatunong nen Jehova?

⁷ Diad pirmin pidumaan, say inkatunong nen Jehova so nipabitar tan malinew ya apatnagan ed amin a pidedeneng to. Anggaman kakaukolanen na inkatunong to ya agto ibaliwala iray kasalanan na sigagagalan managkasalanan, satan so agmanggagawa ed sikaton andiay-pililikna tan mapeget a Dios, a nepeg a takotan tan ag-asinggeran. Misunian, saray matunong a gawa to so angitarya na basiyan pian makaasingger ed sikato so katooan tan niliktar ira manlapud makapasinagem iran epekto na kasalanan. Matukotukoy sirin a si Jehova so adeskribe bilang “matunong a Dios [tan] sakey a Manangilaban.”​—Isaias 45:21.

Inkatunong tan Kilalaban

8, 9. Diad antoran dalan ya impabitar na Ganggan so inkatunong na Dios?

⁸ Pian natalosan so siglaotan na inkatunong na Dios tan say maaron kiwas to nipaakar ed kilalaban, konsideraen pa so Ganggan ya inter to ed nasyon na Israel panamegley nen Moises. Anggapoy duaruwa a say Ganggan so matunong. Diad manamatanir iran salita nen Moises, oniay impanonot to ed saray Israelita: “Anto ta so wala a balbaleg a nasyon, a wala so saray pananontonan tan bilibilin to ya alay inkatunong a singa saya so ganggan ya ipatnag ko ed arap yo natan ed sayan agew?” (Deuteronomio 4:8) Kayari na pigaran  siglo, oniay inyabawag nen Arin David na Israel: “Saray bilibilin nen Jehova tua ra, tan matunong ira ya amin.”​—Salmo 19:9.

⁹ Diad panamegley na Ganggan, impabitar nen Jehova iray naspot ya estandarte to no anto so duga tan aliwa. Detalyadon indatak na Ganggan no panon so panugali na saray Israelita, aliwa labat ed saray relihyoson pamaakaran noagta ontan met ed saray transaksion ed negosyo, relasyon na sanasawa, agamil ed kakanen tan kalinisan tan, siempre, ed saray hudisyal a desisyon. Lugan met na Ganggan so mapeget iran dusa sumpad saray mananumlang, ya ipapaakseb ni ingen so dusan ipapatey ed arum a kaso. * Balet unong a nidatak ed Ganggan, kasin saray matunong a kakaukolanen na Dios et maruksa tan makapabelat ed totoo, a mangikikibot ed sikara na kawayangan tan gayaga, a singa ibabaga na dakel a totoo?

10. Anto so liknaan na saramay angaro ed si Jehova nipaakar ed saray ganggan to?

¹⁰ Pirmin panliketan na saramay angaro ed si Jehova so matunong iran ganggan tan pananontonan to. Alimbawa, si Arin David so aglambengat amidbir ed saray hudisyal a desisyon nen Jehova bilang tua tan matunong, a singa naimano tayo la, noagta awalaan met na masimoon a pankaliktan tan apresasyon ed saratan. Nipaakar ed saray ganggan tan hudisyal a desisyon nen Jehova, oniay insulat to: “Sikara so nagkalalo a pampirawatan nen say balitok, on, nen say dakel a polido a balitok; masamsamit nen say dilo tan say ubong na dilo. Sakey ni, lapu ed sikara say aripen mo so napasakbayan: tan dia ed panangunor ed sikara wala so baleg a tumang.”​—Salmo 19:7, 10, 11.

11. Panon a say Ganggan so apaneknekan a “managbangat ed sikatayo pian itarok to itayo ed Kristo”?

¹¹ Kayari pigaran siglo, impabitar nen Pablo so nagkalalo nin kaimportantian na Ganggan. Oniay insulat to ed saray taga-Galacia: “Say ganggan sikato so managbangat ed sikatayo pian itarok to itayo ed Kristo, tan napatunong itayo lapud pananisia.” (Galacia 3:24) Diad panaon nen Pablo, say managbangat (managbangat ed ugugaw, Kingdom Interlinear) et sakey a lingkor odino aripen ed baleg a sankaabungan. Obligasyon to a salimbengan so ugugaw tan ulopen ira anggad eskuelaan. Diad ontan met a paraan, sinalimbengan na Ganggan iray Israelita manlapud saray mabanday ya agamil na saray nasyon a walad kaliberliber da nipaakar ed moral tan relihyoson paraan. (Deuteronomio 18:9-13; Galacia 3:19) Niarum ni, say Ganggan so angipamoria ed saray Israelita nipaakar ed makasalanan a kipapasen da tan ed pankaukolan da na panamerdona tan kilalaban. (Galacia 3:19) Saray uksoyan nipaakar ed panangibagat so angipabitar ed pankaukolan na dondon bagat tan angitarya iratan na mapropetikon padron a pakabidbiran ed tuan Mesias. (Hebreos 10:1, 11, 12) Diad ontan, anggaman imbalikas nen Jehova so inkatunong to panamegley na Ganggan, ginawa to itan a sinononot ed pankaabigan tan magnayon a kilalaban na totoo.

Saramay Impasen na Dios a Matunong

12. Anto so nagamoran na saray Israelita no maalwar dan unoren so Ganggan?

¹² Lapud say Ganggan ya inter nen Jehova et matunong ed amin a paraan, nagamoran na  saray Israelita so matunong a talindeg ed imaton na Dios diad pangunor ed satan. Pinanonotan nen Moises iray Israelita sanen ngalngali la ra onloob ed Insipan a Dalin: “Sikato naani inkatunong ed sikatayo, no unoren tayo a gawaen ya amin so saya a ganggan ed arap nen Jehova a Dios tayo, unong na impangiganggan to ed sikatayo.” (Deuteronomio 6:25) Niarum ni, insipan nen Jehova: “Unoren yo so saray panangitontonan ko, tan saray bilibilin ko; a no gawaen na sakey a too so saraya, sikato so manbilay ed sikara: Siak si Jehova.”​—Levitico 18:5; Roma 10:5.

13. Kasin agmakatunongan si Jehova sanen kinaukolan to ed totoo to a sumpalen da so matunong a Ganggan? Ipaliwawa.

¹³ Makapaermen ta bilang nasyon et sinmaew iray Israelitas a ‘manggawa ed sayan amin a ganggan diad arap nen Jehova’ tan agda agamoran iray insipan a bendisyon. Agda asumpal ya amin so ganggan na Dios lapud naspot so Ganggan na Dios balet ta sikara et aliwan naspot. Kasin kabaliksan na saya a say Dios et agmakatunongan odino agmatunong? Seguradon andi. Insulat nen Pablo: “Anto sirin so ikuan tayo? Wala tay ag-inkatunong ed Dios? Andin balot.” (Roma 9:14) Say katuaan to et saratan ya indibidual, sakbay tan kayarin niiter so Ganggan, so impasen na Dios a matunong anggaman ag-ira ayadyari tan makasalanan ira. Kabiangan ed saratan a totoo a matakot ed Dios et di Noe, Abraham, Job, Rahab, tan Daniel. (Genesis 7:1; 15:6; Job 1:1; Ezequiel 14:14; Santiago 2:25) Say tepet sirin et: Diad antoran basiyan ya impasen na Dios irayan indibidual bilang matunong?

14. Antoy labay ya ibaga na Biblia sano sasaglawien na satan so sakey a too bilang “matunong”?

¹⁴ Sano sasaglawien na Biblia so sakey a too bilang “matunong,” ag-itan mankabaliksan a sikatoy andiay-kasalanan odino ayadyari. Imbes, mankabaliksan itan a nasusumpal toray obligasyon to diad arap na Dios tan totoo. Alimbawa, si Noe so atawag a “too a maptek” tan “nagnap ed saray kapolian to” lapud ‘ginawa [to] so unong na amin ya ingganggan na Dios ed sikato, ontan so ginawa to.’ (Genesis 6:9, 22; Malaquias 3:18) Si Zacarias tan Elizabet, say atateng nen Juan a Managbautismo, so “matunong ira a nampadpara ed arap na Dios, a nanakar ira ya andi binalaw ed sikara dia ed saray amin a ganggan tan bilin na Katawan.” (Lucas 1:6) Tan say aliwan Israelita, ya Italyanon opisyal na sundalo a manngaray Cornelio, so adeskriben “too a matunong tan maitatakot ed Dios.”​—Gawa 10:22.

15. Anto so maapit a pisiglaotanan na inkatunong?

¹⁵ Niarum ni, say inkatunong na saray totoo so misiglaotan a tuloy ed no anto so walad puso na sakey​—say pananisia, apresasyon, tan panangaro na sakey ed si Jehova tan ed saray sipan to​—ya aliwa labat a say panggagawa to ed kakaukolanen na Dios. Ibabaga na Kasulatan a si Abraham so “anisia  ed si Jehova; tan imbilang to ed sikato a katunongan.” (Genesis 15:6) Aglambengat anisia si Abraham ed kiwawala na Dios noagta dia met ed sipan to nipaakar ed “bini.” (Genesis 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Base ed satan a pananisia a tinekepan na saray gawa a mitunosan ed pananisia, si Jehova so akideneng tan amendisyon ed si Abraham tan arum niran matoor anggaman sikara so ag-ayadyari.​—Salmo 36:10; Roma 4:20-22.

16. Anto so panresultaan na pananisia ed dondon?

¹⁶ Diad kaunoran, say inkatunong na totoo so akadepende ed pananisia ed dondon bagat nen Jesu-Kristo. Oniay insulat nen Pablo nipaakar ed saray Kristiano nen inmunan siglo: “Apatunongan ira met ed grasya [na Dios] ya andi-bayar a lapud inkarondon a wala ed Kristo Jesus.” (Roma 3:24) Sinaglawi nen Pablo iramay apilin magmaliw a kaiba nen Kristo a manawir ed mangatatawen a Panarian. Balet say dondon bagat nen Jesus so angilukas met na pankanawnawa parad minilyon ni pian nawalaan ira na matunong a talindeg ed arap na Dios. Anengneng nen apostol Juan ed sakey a pasingawey so “sakey a baleg ya ulop, a sikato so agnayari a bilangen na too, . . . a manalalagey ira’d arap na trono, tan ed arap na Kordero, a nankawes ira na kawekawes ya amputi.” Isisimbolo na saray amputin kawes da so pagmaliw a malinis tan matunong ed arap na Dios lapud “inurasan da so kawekawes da, tan sikara so pinaputi ra ed dala na Kordero.”​—Apocalipsis 7:9, 14.

Panliketan so Inkatunong nen Jehova

17. Antoran kundang so nepeg a gawaen diad pangegemtan ed inkatunong?

¹⁷ Anggaman maaron intarya nen Jehova so Anak to, si Jesu-Kristo, pian nagamoran na totoo so matunong a talindeg ed arap To, aliwan automatiko so pakawalaan na satan. Nepeg ya agamilen na sakey so pananisia ed dondon, ya itunos to so bilay to ed linawa na Dios, manggawa na dedikasyon ed si Jehova, tan isimbolo itan ed bautismo ed danum. Insan, nepeg ya itultuloy na sakey so pangegemtan ed inkatunong, ontan met ed arum niran espiritual a kalidades. Si Timoteo, a bautismadon Kristianon walaay mangatatawen a tawag, so binilin nen Pablo: “Ontumbo’ka ed kaptekan, kasantosan, pananisia, aro, anos, kauyamoan.” (1 Timoteo 6:11; 2 Timoteo 2:22) Indanet met nen Jesus so pankaukolan na tuloytuloy a sagpot sanen inkuanto: “Anapen yo nin unona so panarian, tan say inkatunong to.” Nayarin mansasagpot itayon maong pian nagamoran iray bendisyon na Panarian na Dios, balet kasin pansasagpotan tayo met so pangegemtan ed saray matunong a dalan nen Jehova?​—Mateo 6:33.

18. (a) Akin ya aliwan mainomay so pangegemtan ed inkatunong? (b) Anto so naaralan tayo manlapud alimbawa nen Lot?

¹⁸ Siempre, aliwan mainomay so pangegemtan ed inkatunong. Makasengeg iya ed agtayo inkayadyari tan say natural a tendensia tayo et say ag-inkatunong. (Isaias 64:6) Niarum ni, apaliberan itayo na totoo ya agmangingalngalep ed matunong iran dalan nen Jehova. Mipadpara iray kipapasen tayo ed si Lot, a nambilay ed marelrelmeng a syudad na Sodoma. Insalaysay nen apostol Pedro no akin a denesidi nen Jehova ya iliktar si Lot manlapud manasingger lan kadederal. Inkuan nen Pedro: “Saya a matunong a too, a nanayam ed limog da ya diad impakanengneng to tan impakadngel to, apadpaermen ya agew-agew so matunong a kamarerwa to lapu ed kagagawa na saraman a mangaruksa.” (2 Pedro 2:7, 8) Kanian oniay maabig ya itepet na balang sakey: ‘Kasin aabobonan ko ed pusok iray imoral ya agamil a nanenengneng tayo ed kaliberliber tayo? Kasin kagulak so popular ingen ta marawal iran panligliwaan odino isport? Odino kasin nagogonigon ak a singa si Lot ed saratan ya agmatunong a gawa?’

19. Antoran bendisyon so nagamoran tayo no panliketan tayo so inkatunong na Dios?

¹⁹ Diad sarayan panaon a mapeligro tan anggapoy inkaseguro, say panliket ed inkatunong nen Jehova so lapuan na seguridad tan proteksion. Diad tepet a: “Siopa naani manayam ed tabernakulom? Siopa naani manayam ed masanto a pukdol mo?” Inmebat si Arin David: “Say manakar a mapmaptek, tan manggawa na matunong, tan mansalita na matua ed puso to.” (Salmo 15:1, 2) Diad pangegemtan ed inkatunong na Dios tan panliket ed satan, namantini tayo so maong a pisisiglaotan ed sikato tan napanggayagaan tayo lawas so pabor tan bendisyon to. Kanian, say bilay tayo et walaay inkakontento, dilin-panagrespeto, tan deen na kanonotan. Inkuan nen Jehova: “Say ontumbok ed kaptekan tan kaabigan makaromog na bilay, kaptekan, tan dayew.” (Uliran 21:21) Niarum ni, say panggawa tayoy anggaay nayarian tayo ed no anto so makatunongan tan maptek diad amin a sagpot tayo et mankabaliksay maliket a personal iran pisisiglaotan tan sakey ya apaaligwas a kalidad na bilay​—diad moral tan espiritual a paraan. Inyabawag na salmista: “Mapalar so mangunor na kaalasan, tan saman so manggawa na inkatunong ed amin a panaon.”​—Salmo 106:3.

[Paimano ed Leksab]

Kasin Nipaliwawa Yo?

• Anto so inkatunong?

• Panon a misiglaotan so kilalaban ed inkatunong na Dios?

• Diad anton basiyan ya ipapasen na Dios so totoo bilang matunong?

• Panon tayon napanliketan so inkatunong nen Jehova?

 [Tepetepet Parad Panagaral]

[Saray litrato ed pahina 15]

Imbalikas nen Arin David so masimoon a pankaliktan ed saray ganggan na Dios

[Saray litrato ed pahina 16]

Si Noe, Abraham, Zacarias tan Elizabet, tan Cornelio so impasen na Dios bilang matunong. Amta yo no akin?