Kasin Kokontrolen na An-anito so Bilay Mo?

SARAY anito so papanisiaan ed interon mundo. No maminsan et saratan so papablien a tuloy bilang patawir na kultura. Odino nayarin ipapasen iratan ya agla importantin panupapetan​—a mamapaliket ed bilay. Diad Mamasagur a mundo, kaslakan a saray anito so ag-ipapasen bilang seryoson pamaakaran. Diad arum a lugar​—alimbawa diad Aprika​—saray anito so makaapektan tuloy ed bilay na totoo.

Maslak ed kultura na Aprika so nibase ed anito. Saray pelikula, programa ed radio, tan literatura a papawalaen diad Aprika so mabetbet a mangipapabitar ed anito tan saray misteryoson pamaakaran, a singa say mahiko, panagdayew ed inmunan atateng, tan anting-anting. Akin ya ontanlan naiimpluensyaan na anito so totoo, tan iner so panlalapuan na anito?

Anto so Walad Benegan na Saray Anito?

Dakel ya anito so manunan nilamut ed takot ed saray espiritu na inaatey odino ed saray espiritu na antokaman a nengneng. Saray ebento so ipapatalos bilang panasali na sarayan espiritu a manpanengneng ed saray mabilay tekep na panamagyaw, panamasakbay, odino pananumang.

Saray anito so maapit a misiglaotan met ed panagtambal tan medisina. Parad maslak a totoo diad onaaligwas a mundo, say modernon medisina so masyadon magastos tan mabetbet ya agla nayarian. Kanian, dakel so manggugunaet a manpatambal odino manggawa na panag-alwar panamegley na itupleg ed saray kustombre na inmunan atateng, espiritismo, tan an-anito. Sikara met so agnasisikig a mideneng ed saray albularyo a mikabisado ed saray kustombre ra tan makapansalita na mismon lenguahe ra nen say diad sakey a doktor. Kanian mantultuloy ya onkakamayat iray maaniton sisiaen.

Unong ed saray maaniton tradisyon, saray sakit tan aksidente so, aglambengat nibanbana, noagta nagagawa iratan makasengeg ed saray puersa diad mundo na espiritu. Nayarin ikuan na saray albularyo a walay pakakasigensigenan na inatey lan inmunan ateng. Odino nayarin isuheri na saray espiritun medium a walay angisamba ed biktima panamegley na kalaban ya albularyo, tan satan so rason no akin ya agaway sakit odino aksidente.

Talagan nambabangil iray anito ed interon mundo, tan say ikakamayat na saratan so mandedependi ed lokal iran tradisyon, alamat, tan kipapasen. Balet say apasakey a sisiaen et walay sakey a too, odino bengatla, manlapud agnanengneng a mundo na espiritu a nakaukolan toy napareen.

Agmakaapekta Odino Mapeligro?

Parad maslak a pamilya, say pananak na lason et sakey a nikadkaduma tan makapalikliket ya ebento. Balet, parad saray maanito et nayarin ipasen  da itan bilang sakey a tanda. Diad pigaran rehyon ed Sagur Aprika, momoriaen itan na dakel bilang inkianak na dirios, tan dadayewen da so lason. No ompatey so sakey odino say parehon lason, sikaray igawaan da na melag ya estatua, tan say pamilya so nepeg a mangiyapay na tagano ed sarayan idolo. Diad arum a lugar, say pananak na lason et momoriaen na totoo bilang sakey ya ayew, angga ed punton pateyen la na arum ya atateng so sakey ed sikara. Akin? Panisiaan da a no nabilay iran dua, nasabi panaon et sikaray mamatey ed atateng da.

Ipapabitar na oniaran alimbawa ya anggaman arum ya anito et ompatnag a makapasagyat tan agmakapasakit, arum so nayarin mapeligro​—makapatey ni ingen. Lapud mauges ya interpretasyon, say aliwan makapuy ya ebento et nayarin magmaliw a mapeligro.

On, diad katuaan to, say anito et sakey a sisiaen, sakey a nengneng na relihyon. Diad pangimano ed saray mapeligron aspekto na anito, oniay matukoy ya itepet: Siopan talaga so minanabang ed maaniton sisisiaen tan agagamil?

Say Lapuan na Saray Anito

Anggaman walay ebidensian mamaneknek ed kiwawala nen Satanas, arum a totoo natan so mangibuburi ed kiwawala to odino ed saray mauges ya espiritu. Balet, diad panaon na bakal, say agpamidbir ed kiwawala na mapeligron kalaban so mansumpal lambengat ed desyang. Nayarin tua met itan diad pilalaban tayo ed mabiskeg nen say too ya espiritu iran pinalsa, lapud insulat nen apostol Pablo: “Mitulot [itayo] . . . sumpa ed saray mauges ya espiritu.”​—Efeso 6:12.

Anggaman agtayo ira nanengneng, talagan wala iray mauges ya espiritun pinalsa. Insalaysay na Biblia a say agnanengneng ya espiritun persona so angusar ed serpiente, a singa panguusar na ventriloquist ed sakey a monyeka, pian makapitongtong ed inmunan bii, si Eva, tan nilagyat ton manrebeldi ed Dios. (Genesis 3:1-5) Impabidbir na Biblia iyan espiritun persona bilang “say daan ya uleg, a manngaran na Diablo tan Satanas, a sikato so mantila ed lapag na sankamundoan.” (Apocalipsis 12:9) Tinmalona itan a sakey, a Satanas, ed impanagyat to ed arum ya anghel pian manrebeldi. (Judas 6) Sarayan marelmeng ya anghel so nagmaliw a dedemonyo, kakabusol na Dios.

Pinapaway nen Jesus iray demonyo manlapud totoo, unong a ginawa met na saray babangatan to. (Marcos 1:34; Gawa 16:18) Sarayan espiritu et aliwan inaatey ya inmunan atateng, lapud saray inatey et “agda amta so bengatla.” (Eclesiastes 9:5)  Imbes, saratan imay rebelyoson anghel a pinalikdo nen Satanas. Seryoson bengatla so pituyaw ed sikara odino pampaimpluensya ed sikara, lapud sikaray mankaliktan a mangakmon ed sikatayo, a singa say lider dan si Satanas a Diablo. (1 Pedro 5:8) Say kalat da et pian nisuawi itayo manlapud alenleneg ya ilalo na katooan​—say Panarian na Dios.

Ipaparungtal na Biblia so sakey ed saray metodon uusaren nen Satanas tan saray demonyo to: “Si Satanas ni magmaliw a singa anghel na liwawa.” (2 Corinto 11:14) Getma nen Satanas a napalikdo itayon manisia a sikatoy makapangiyopresi ed sikatayo na mas maabig a dalan na bilay. Kanian, nayarin walaray ompatnag a temporaryon gunggona diad panamegley na pibali na marelmeng iran espiritu. Balet ag-iratan makapangiter na saray permanentin solusyon. (2 Pedro 2:4) Agda nayarian ya iter ed siopaman so maandon bilay, tan sikaray magano lan naderal. (Roma 16:20) Say Manamalsa tayo lambengat so panlapuan na maandon bilay tan tuan liket tan sankaabigan a proteksion sumpad marelmeng ya espiritu iran puersa.​—Santiago 4:7.

Kokondenaen na Dios so ikerew na tulong panamegley na espiritistiko iran agamil. (Deuteronomio 18:10-12; 2 Arari 21:6) Satan so pikakasakey ed say kabusol, piaalyansa ed saray manangitapat ed Dios! Say itupleg ed horoscope, ipanon ed sakey ya albularyo, odino samet a pakapilanor ed antokaman a maaniton agamil so mankabaliksay pangiyabuloy ed marelmeng iran espiritu a mangontrol ed saray desisyon a gagawaen mo ed bilay mo. Singa itan piuulop ed panagrebeldi ra ed Dios.

Kiagel ed Mauges​—Kasin Posibli Itan?

Si Ade, * a lakin manaayam ed Niger, so papaiyaralan na Biblia ed sakey a sigpot-panaon a managpulong na Tastasi nen Jehova. Impaliwawa nen Ade no akin a walay anting-anting ed puesto to: “Dakdakel so kabusol.” Impabitar na say mangiyaaral na Biblia ed si Ade a si Jehova lambengat so peteg a makapangiyagel. Imbasa to’d si Ade so Salmo 34:7, a mangibabagan: “Say anghel nen Jehova mankampamento ed liberliber na saray ontakot ed sikato, tan iliktar tora.” Oniay inkuan nen Ade: “No si Jehova so peteg a makapangiyagel ed siak, ekalen ko la sirin so anting-anting.” Natan, kayari pigaran taon, sikato la so manlilingkor bilang  sakey a matatken tan sigpot-panaon a ministro. Anggapo ed kakabusol to so amasakit ed sikato.

Ipapanengneng na Biblia a say panaon tan ag-iilaloan iran ebento so onsabi ed sikatayon amin, balanglan maanito itayo odino andi. (Eclesiastes 9:11) Balet ag-itayon balot susuboken nen Jehova panamegley na makapasakit iran bengatla. (Santiago 1:13) Niwala so ipapatey tan ag-inkayadyari lapud kasalanan ya atawir ed si Adan. (Roma 5:12) Makalanor ed saya, balang sakey so panapanaon a mansakit tan nalingo a makapangitonton ed makadesyang iran resulta. Kanian lingo so pangibagan amin a sakit odino problema ed bilay so makasengeg ed gagawaen na marelmeng iran espiritu. Say ontan a sisiaen so manukso lambengat ed sikatayo a manalin mamareen ed saray espiritu. * Sano mansasakit itayo, nepeg a panggunaetan tayoy suston medikal a panangasikaso, aliwan say simbawa na “matila, tan ama na tila,” si Satanas a Diablo. (Juan 8:44) Ipapanengneng na saray estatistika ya antiktikey so bilay odino agmarakep so kabibilay na saray totoon manaayam ed saray bansan kasmak iray atawir ya anito nen saray totoo ed arum a bansa. Malinew sirin a saray anito so agmakagunggona ed bunigas.

Say Dios so mas makapanyari nen say siopaman a marelmeng ya espiritu, tan Sikato so interesado ed pankaabigan tayo. “Saray mata na Katawan wala ed saray matunong tan saray layag to imatleken to so pikakasi ra.” (1 Pedro 3:12) Manpikasi ed sikato parad proteksion tan kakabatan. (Uliran 15:29; 18:10) Pansagpotan a talosan so Masanton Salita, say Biblia. Say suston pikakabat ed Biblia so sankaabigan a proteksion a niwala ed sikatayo. Ontulong itan ed sikatayon natebek no akin a nagagawa iray mauges a bengatla tan no panon a nagamoran so pabor na Makapanyarin-amin a Dios.

Saray Gunggona na Pikakabat ed Dios

Say suston pikakabat ed si Jehova tan ed gagala to​—say kasunian na inka-ignorante tan anito​—so tombok ed pakagamor na tuan salimbeng. Nipatnag iya diad kaso nen Jean, a lakin taga-Benin. Saray anito so aralem a nilamut ed pamilya nen Jean. Unong ed saray maaniton kustombre na tribu, say biin kapkapananak to na ugaw a laki so nepeg a mansiansia ed nikadkaduman impaalagey ya alolong diad loob na siamiran agew. No bii so inyanak to, sikatoy panayamen ed alolong diad loob na pitoran agew.

Nen 1975, say asawa nen Jean so angiyanak na masansanting ya ugaw a laki, a nginaranan day Marc. Base ed pikakabat da ed Biblia, agnilabay nen Jean tan say asawa to so napilanor ed saray marelmeng ya espiritu. Balet kasin manpadaeg ira ed takot tan pananesdes pian tumboken so anito tan panayamen so ina diad alolong? Andi​—impulisay da iyan anito na tribu.​—Roma 6:16; 2 Corinto 6:14, 15.

Kasin walay agawan mauges ed pamilya nen Jean? Dakel lan panaon so linmabas, tan si Marc so manlilingkor la natan bilang ministeryal a lingkor diad kongregasyon na saray Tastasi nen Jehova ed lugar da. Maliket so interon pamilya ya agda inabuloyan so anito a mangimpluensya ed bilay da tan maneral ed espiritual a pankaabigan da.​—1 Corinto 10:21, 22.

Nepeg ya italirak na saray tuan Kristiano ed bilay da iray mauges ya agamil nipaakar ed anito tan awaten so espiritual a liwawan iyoopresi na Manamalsa, si Jehova, tan say Anak to, si Jesu-Kristo. Diad ontan et napanggayagaan da so tuan kareenan na nonot lapud pakaamtan susto so gagawaen da ed imaton na Dios.​—Juan 8:32.

[Saray paimano ed leksab]

[Kahon/Litrato ed pahina 5]

Pigaran Kaslakan ya Anito ed Sankamundoan

• Say akaalagey iran chopstick ed lipong na niluto et tanda na ipapatey

• Say pakanengneng na kulayot ed agew so de-malas

• Say kandilan naeerep kaleganan na seremonya et mankabaliksan a walad kaliberliber iray mauges ya espiritu

• Say pakaplag na payong diad datal et kabaliksan ton walay napatey diad loob na abung

• Say pangitapew na sombrero ed dukolan so de-malas

• Say tanol na banting so mangablog ed saray demonyo

• No maminpinsan a nasibokan na sakey so amin a kandila diad cake ed agew na inkianak to, say kerew to so ontua

• Say panis ya akasaral ed dukolan so mangiyabuloy ed saray mauges ya espiritu ed panis a man-enkanto ed dukolan

• Malas so pakasabat na pusan andeket

• Say pakaplag na tinidor et kabaliksan ton walay onsabin bisita a laki

• Say litrato na saray elepanti so mangitarok na swerte no akaarap itan ed puerta

• Say sapatos na kabayo ya akasabit ed puerta so mangitarok na swerte

• Say ivy (sakey a klase na onkukurong a tanaman) ya ombabaleg diad abung so manalimbeng sumpad mauges

• Malas so panakar ed silong na takayan

• Say pakapisit na salming et kabaliksan toy pitoran taon a malas

• Say pakaibong na paminta et kabaliksan ton sikay makapisangsangan ed maapit a kaarom

• Say pakaibong na asin so de-malas likud no ibantak so sankapirit ya asin diad kawigin takeb

• Say panaynan ed ombuabuabon botaka ya anggapoy akayurong so managyat ed saray demonyo pian onyurong ed satan

• Say panaynan ed saray sapatos ya akapatikleb so de-malas

• Sano walay inatey, nepeg a lukasan iray bintana pian ompaway so kamarerwa to

[Kahon ed pahina 6]

Nibulos Manlapud Panamanlong na Anito

Saray Tastasi nen Jehova so manpupulong diad sakey a lugar ed Abalaten Aprika. Sanen nilukasan so sakey a puerta kayari intoktok da, inmarap ed saray Tastasi so sakey a biin akasulong na nikaduman kawes a Sangoma (albularya). Manpapatanir la ra, balet impilit na bii ya ibaga ray mensahe ra. Binasa na sakey ed saray Tastasi so Deuteronomio 18:10-12 pian ipanengneng ed sikato so panmoria na Dios nipaakar ed espiritistikon agagamil. Inawat na albularya so mensahe tan inmabobon a paiyaralan na Biblia. Inkuanto a no sikatoy nakombinse ed panaaral to na Biblia a say pangaagamil to bilang sakey a Sangoma so sumlang ed linawa nen Jehova, sikatoy ontunda.

Sanen naaralan to so kapitulo 10 diad libron Makapambilay Kayo na Ando lan Ando ed Paraiso Diad Dalin tekep na Biblia, pinoolan to so amin a kagawaan to a misiglaotan ed panananem tan ginapoan toy inmatendi ed saray miting diad Kingdom Hall. Niarum ni, sikatoy legal lan akiasawa, anggaman sikato so sian ed asawa to ed loob la na 17 a taon. Natan et sikara lan dua so dedikado, bautismadon Tastasi nen Jehova.

[Litrato ed pahina 6]

Say sakey a “Sangoma” so mangibantak na pukepukel pian nasunta so sengegan na saray problema na pasyente

[Saray litrato ed pahina 7]

Say suston pikakabat ed Dios so mangitarok na tuan salimbeng tan liket