Sakey a Mundon Walaay Pikewet Iran Panmoria ed Katooran

DIAD sakey a masalimuot a labi na Biernes ed Til Aviv, Israel, walay kalangweran a laki ya inmasingger ed sakey a grupo na saray tobonbalo a manaalagar ed paway na sakey a nightclub. Kasanlilikna et walay makadesyang a sinmabog ed nanleleetan na grupo.

Sananey nin nambikkel a managbomba so angitapang ed bilay to tan marawal ya inkatigwayan na 19 nin kalangweran. “Nitaytayak iray parte na laman, tobonbalo iran amin, ugugaw nin tuloy​—say sankasinageman ya eksenan anengneng ko ed kapiganman,” so inkuan na sakey a mediko ed saray reporter diad saginonor.

“Saray kalidad na satan a pandinayewan na amin, singa say katooran . . . , so nayarin pansengegay pambabakal a magmainomay ya onggapo tan mair-irap ya ontunda,” so insulat nen Thurstan Brewin diad The Lancet. On, manlapud saray Krusada na Kakristianoan anggad saray implanon palanit a panagpatey na Nazi Alemanya, say awaran na too so piguratibon atatek na dala na saramay pinapatey makasengeg ed katooran.

Ondarakel a Biktima na Ag-inkamatoor

Agniburi a nayarin makaderal so panatiko a katooran, balet say kaandi na katooran so nayarin mamuyak met ed sosyedad. Say pagmaliw a matoor, kuan na Webster’s New Encyclopedic Dictionary, et mankabaliksay pagmaliw a ‘matua ed sakey a too odino sengegan’ tan “mangipapatnag na agnagiing a pansiansia na sakey a too diad antokaman a tukson mangikaindan odino mangitapat.” Anggaman ibabaga na maslak a totoo a pandinayewan da iyan klase na katooran, say sankamanunaan a kabiangan na sosyedad so manasagmak na pirmin kaandian na katooran​—diad loob na pamilya. Maples ya ondarakel so bilang na diborsyo, a pinaloor na say pangiyaapasakey ed dilin pakapenekan, saray desdes ed inagew-agew a panagbilay, tan saray epekto na onkakasmak ya ag-katooran ed asawa. Tan saray kalangweran so mabetbet ya inosentin biktima, singa saray biktima na impambomba ed Tel Aviv.

“Say edukasyon na ugaw so mabetbet a naaapektaan ed ag-inkaligen na pamilya a resulta na diborsyo, pansisian, tan pagmaliw a sulon ateng,” so kuan na sakey a report. Ompatnag a saray ugugaw a kabiangan ed saray pamilyan say ina so mansusulon ateng et nagkalautlan apektado ed agpakakagamor na edukasyon, panagbikkel, tan krimen na kalangweran. Kada taon, sakey milyon ya ugugaw diad Estados Unidos so walaan na atateng a mandidiborsyo, tan diad nigeter a taon et nayarin kapaldua ed amin ya ugugaw a nianak ed kasal ya atateng diad satan a bansa so magmaliw a biktima na diborsyo sano saratan so mantaon la na 18. Ipapanengneng na saray estatistika a pirmin makapaermen met so arapen parad dakel a kalangweran ed arum nin parte na mundo.

Katooran​—Kasin Atagtagey ya Estandarte?

Say peles ya isasaew ed saray niyugali lan katooran so mangipapatnag a nagkalalon matukoy iray salita nen Arin David nen say kapiganman: “Tulong ka, Jehova; ta say too a maridios [“matoor,” NW] angangga la; et saray mananisia onkukulang ed nanleetan na saray anak na totoo.” (Salmo 12:1) Akin ya ontanlan kasmak so inkaandi na katooran? Oniay inkomento nen Roger Rosenblatt, a managsulat ed Time a magasin: “Anggaman say katooran so atagey ya estandarte, wala labat so pirmin katatakot, dilin-panduaruwa, pananganamot tan ambisyon ed inkatoo tayo pian ilaloan so makabos ed moral ya inkatoo tayo a makapansiansia ed satan.” Diad panedeskribe ed panaon a pambibilayan tayo, oniay mabitar ya inkuan na Biblia: “Saray totoo sikara so mangaro ed inkasikaran dili, . . . agmatoor, anggapoy nisipor a panamabli ra.”​—2 Timoteo 3:1-5, NW.

Diad pangiimano ed mabiskeg ya impluensya na katooran​—odino inkaandi na satan​—ed panag-isip tan kiwakiwas na sakey a too, oniay nitepet tayo, ‘Siopa so talagan makanepegan na katooran tayo?’ Imanoen so ibaga na onggendan ya artikulo nipaakar ed sayan tepet.

[Picture Credit Line ed pahina 3]

Retrato ed tagey: © AFP/CORBIS