Propesiya nen Isaias​—Liwawa Parad Amin a Katooan II

Kapitulo Singko

Impasakbay na Tuan Dios so Kililiktar

Isaias 44:1-28

1, 2. (a) Antoray intepet nen Jehova? (b) Panon a paneknekan nen Jehova a sikato lambengat so tua a Dios?

 ‘SIOPA so tuan Dios?’ Saya so nitetepet la diad loob na saray siglo. Kanian, agaylan makapakelaw a diad libro na Isaias et intepet a mismo nen Jehova iya! Iimbitaan to ray totoo a mangikonsidera ed saya: ‘Kasin si Jehova so alenleneg a tuan Dios? Odino wala ni sananey a makaangat ed posisyon to?’ Kayari ton inggapo iyan singbatan, si Jehova so angitarya na makatunongan ya estandarte pian naareglo so isyu ed inka-Dios. Say imparungtal a panagkatunongan so angitonton ed saray matuan-impanpuson totoo ed sakey ya agnasuppiat a konklusyon.

² Legan na panaon nen Isaias et kasmak a dadayewen iray imahen. Diad matua tan malinew a singbatan a nirekord ed kapitulo 44 na mapropetikon libro nen Isaias, nipanengneng so kaapaan na panagdayew ed imahen! Ingen, say mismon totoo na Dios so naplag ed patit a panagdayew ed saray idolo. Kanian, unong ya anengneng ed apalabas iran kapitulo na Isaias, saray Israelita so nigeter a mangawat na pirmin disiplina. Balet, maaron pinaseguroan nen Jehova so nasyon ya anggaman abuloyan to iray taga-Babilonia a mangautibo ed totoo to, iliktar to ra diad dugan panaon to. Say kasumpalan na saray propesiya a kiliktar manlapud inkakautibo tan ed kipawil na puron panagdayew, so andi-duaruwan mamaneknek a si Jehova lambengat so tua a Dios, a sengegay pakabaingan na amin a mandadayew ed andiay-bilay a dirios na saray nasyon.

3. Panon ya ontutulong iray mapropetikon salita nen Isaias ed saray Kristiano natan?

³ Saray propesiya ed sayan parte na Isaias tan say inkasumpal na saraya nensaman so mamabiskeg ed pananisia na saray Kristiano natan. Niarum ni, saray mapropetikon salita nen Isaias so walaan na kasumpalan ed panaon tayo tan anggan diad arapen. Tan saraman ya ebento so mangilalanor ed manangiliktar tan kililiktar a mas ni nen saramay nipasakbay parad totoo na Dios nensaman.

Ilalo Parad Saramay Kayarian nen Jehova

4. Panon a pinaseseg nen Jehova so Israel?

⁴ Say kapitulo 44 so ginmapo ed positibon balikas a mangipapanonot a say Israel et pinili na Dios, a biig manlapud kabangibang iran nasyon pian magmaliw a lingkor to. Inkuan na propesiya: “Natan sirin denglen mo, O Jacob ya aripen ko, tan Israel a pinilik: Onia so inkuan nen Jehova a nanggawa ed sika, tan anibukel ed sika a nanlapu ed eges, a sikato naani manulong ed sika: Agka antakot, O Jacob ya aripen ko; tan sika Jesurun a pinilik.” (Isaias 44:1, 2) Si Jehova so angasikaso ed Israel manlapud nen satan so wala ni ed eges na ina, a singa panangibaga, manlapu la’d nagmaliw a nasyon so Israel kayarin pinmaway ed Ehipto. Tinawag to so totoo to bilang grupo a “Jesurun,” a mankabaliksay “Maptek a Sakey,” sakey a titulon mangibebesngaw na panangaro tan inkatamoy. Say ngaran so sakey met a panonot a saray Israelita so kaukolan a mansiansian maptek, a mabetbet lan agda nagagawaan.

5, 6. Antoray makarepreskon itatarya nen Jehova ed Israel, tan anto so resulta?

⁵ Alay dakep tan makarepresko iray onsublay a balikas nen Jehova! Inkuan to: “Mangibung ak na danum ed napgaan, tan saray agus na danum ed tapew na amaga a dalin; yibong ko naani so espirituk ed tapew na binim, tan say bendisyon ko ed tapew na simit mo. Et sikara ombosilak ira naani ed pegley na karikaan, a singa kiew a kinmawayan ed abay na danum.” (Isaias 44:3, 4) Anggan diad ampetang tan kelang a bansa, saray kakiewan so ombuna diad saray subol na danum. Sano itarya nen Jehova so manangiter-bilay iran danum na katuaan to tan ikalbo to so masanton espiritu to, say Israel so ombunabuna, a singa kakiewan diad abay na saray aagusan na irigasyon. (Salmo 1:3; Jeremias 17:7, 8) Pabiskegen nen Jehova so totoo to pian nasumpal da so betang da bilang tastasi ed inka-Dios to.

 ⁶ Sakey a resulta na sayan panangikalbo na masanton espiritu et say apasimbalon panangapresya na arum ya indibidual ed relasyon na Israel ed si Jehova. Kanian, oniay nabasa tayo: “Say sakey inkuan to, Kayarian ak nen Jehova; et say sakey ingaran to naani inkasikato ed ngaran a Jacob; et say sakey isulat to naani ed lima to so nipaakar ed Jehova, tan ingaranan to naani so inkasikato ed ngaran ya Israel.” (Isaias 44:5) On, wala so kagalangan diad pangakbibit ed ngaran nen Jehova, lapud napaneknekan a sikatoy alenleneg a tuan Dios.

Sakey ya Angat ed Dirios

7, 8. Panon ya aangaten nen Jehova so dirios na saray nasyon?

⁷ Diad Mosaikon Ganggan, say mananondon​—a kaslakan et sakey a lakin sankaasinggeran a kanayon​—so nayarin manondon ed too ed inkaaripen. (Levitico 25:47-54; Rut 2:20) Impabidbir natan nen Jehova so inkasikato bilang say Mananondon na Israel​—say sakey a manondon ed nasyon, a sengeg na pakabaingan na Babilonia tan amin a dirios to. (Jeremias 50:34) Inarap to so palson dirios tan saray mandadayew ed saratan, a kuanto: “Onia so kuan nen Jehova, ya ari na Israel tan Mananondon to, a Jehova na saray ehersito: Siak so inmuna tan say kaunoran; et anggapo la so arum a Dios noag siak. Agkayo antakot, tan agkayo met ontalaw: agko ta impaliwawa ed sika nen inmuna, tan impatnag ko? Et sikayo so saray tasik? Wala ta so sananey a Dios nen say siak? On, anggapo so Batondampay; anggapo so amtak.”​—Isaias 44:6-8.

⁸ Aangaten nen Jehova so dirios ya iyarap so ebidensya ra. Nipaamta ra kasi iray agni agawa, ya eksakton nipasakbay da iray ebento ed arapen a singano nagagawa la iratan? Say “inmuna tan say kaunoran” lambengat, a wala la antis ya apawala so amin a palson dirios tan mansiansia ni sano abayag laran alingwanan, so makapanggawa na ontan a bengatla. Saray totoo to so agnepeg ya ontakot a mantasi ed katuaan, lapud susuportaan ira nen Jehova, a malet tan maligen a singa abalbaleg a bato!​—Deuteronomio 32:4; 2 Samuel 22:31, 32.

Say Kaapaan na Panagdayew ed Imahen

9. Kasin lingo so panggawa na saray Israelita na antokaman a representasyon na mabilay a bengatla? Ipaliwawa.

⁹ Say angat nen Jehova ed palson dirios so mangipapanonot ed komadua ed saray Samploran Ganggan. Malinew ya inkuan na satan a ganggan: “Agka manggawa na nipaakar ed sika na pinanday a talintao, odino say kapadpara na antokaman a nengneng na wala ed tawen ed tagey, odino wala dia ed dalin ed leksab, odino wala dia ed danum ed leksab na dalin: Agka ondakmomo ed sikara, ni say manlingkor ed sikara.” (Exodo 20:4, 5) Siempre, agkabaliksan na sayan pananebel ya agnayarin manggawa iray Israelita na saray dekorasyon a representasyon na saray bengatla. Ingganggan a mismo nen Jehova ya iyan iray representasyon na tanaman tan kerubin ed tabernakulo. (Exodo 25:18, 33; 26:31) Anggaman ontan, agnepeg a galangen odino dayewen iraya. Nepeg ya anggapoy siopaman a manpikasi odino manbagat ed saratan a representasyon. Say impuyan na Dios a ganggan so mangisesebel ed panggawa na antokaman a klase na imahen ya usaren a pandayewan. Say pandayew odino idakmomo ed saray imahen pian galangen et sakey porma na idolatriya.​—1 Juan 5:21.

10, 11. Akin a momoriaen nen Jehova a makapabaing iray imahen?

¹⁰ Deneskribe natan nen Isaias so inkaandi-kakanaan na andiay-bilay iran imahen tan say manatalaran a pakabaingan na saramay manggagawa ed saratan: “Saray mangereng na imbolik a talintao sikara so maapa ya amin et saraya a bengatla a panliketan da agnaani mamanabang; tan saray tasi ra lanlamang ag-ira makanengneng, agda met amta: pian nibabaing ira naani. Siopa so angereng na sakey a dios, odino angibobo na sakey a talintao ya anggapo a balot so napinabangan? Nia, amin a kaulop to nibabaing ira; tan saray manggawa totoo ra: natipon ira komon a sankatipon, nibaing ira a nampapara.”​—Isaias 44:9-11.

¹¹ Akin ya impasen na Dios irayan imahen a makapabaing a maong? Unona, imposible a suston nirepresenta so Makapanyarin-amin ed materyal iran bengatla. (Gawa 17:29) Sakey ni, say pandayew ed pinalsa a bengatla imbes a diad Manamalsa so insulto ed inka-Dios nen Jehova. Tan agta satan so peteg ya agmakana ed dignidad na too a pinalsa ed “indengan na Dios”?​—Genesis 1:27; Roma 1:23, 25.

12, 13. Akin ya agmakagawa so too na antokaman ya imahen a makanan dayewen?

¹² Kasin nayarin nawalaan na inkasanto anggan panon so pisikal a bengatla lapud satan so inukit pian magmaliw a bengatlan dayewen? Ipapanonot  ed sikatayo nen Isaias a say panggawa na imahen et sakey lambengat a sagpot na too. Saray kagawaan tan paraan na sakey a managgawa na imahen et mipara ed saramay uusaren na anggan siopan onsianon komikimey: “Nia say panday manggawa na sakey a wasay, tan mankimey ed saray ngalab, tan say babatla sikato so pangereng to, tan gawaen to ed mabiskeg a lima to: on, sikato narasan et onkulang so biskeg to: ag-oninum na danum et onkapuy. Say anluwagi mangyunat na sakey a paltik; gulisan to ed sakey a lapis; say sorsor so pangiter to na ereng, tan ed kompas balasbasan to, tan gawaen to a singa talintao na too, unong ed kalimgasan na sakey a too, pian manayam ed abung.”​—Isaias 44:12, 13.

¹³ Say tuan Dios so nanggawa ed amin a mabilay a pinalsa diad dalin, a pati say too. Say makaliknan pinalsa so makapakelaw a paneknek ed inka-Dios nen Jehova, balet siempre, amin a pinalsa nen Jehova et abebbeba ed sikato. Kasin posibli a mas marunong ni so too nen say si Jehova? Sarag to kasi so manggawa na mas maabig nen say sikaton dili​—a maabig a tuloy kanian makana ed debosyon to? Sano manggagawa so too na imahen, sikatoy nakesawan, naerasan, tan napegaan. Saraya so limitasyon na too, balet anggan panon et ipapanengneng na saratan a mabilay so too. Say imahen a gagawaen to so nayarin singa too. Ompan marakdakep ni ingen itan. Balet satan so andian na bilay. Saray imahen et agnayarin magmaliw a dios. Niarum ni, anggapoy inyukit ya imahen a “naplag manlapud tawen,” a singano satan so nanlapu ed atagtagey nen say mortal a too.​—Gawa 19:35, NW.

14. Panon a saray managgawa na imahen so sigpot a mandedependi ed si Jehova?

¹⁴ Intultuloy ya impanengneng nen Isaias a saray managgawa na imahen et sigpot a mandedependi ed kasiporan laran proseso tan materyales a pinalsa nen Jehova: “Sikato batangen to ed saray cedro, tan alaen to so encina tan roble, tan pasekderen to a nipaakar ed sikato so sakey ed saray kiew ed katakelan: mangitanem na abeto, tan taganoen na uran. Et dia ed ontan agamilen naani sakey a too a pamool: et insan to alaen ed satan tan pandangdangan; on, sikato so parlangen to, tan manluto na tinapay; on sikato manggawa na sakey a dios, tan pikasian to: sikato so gawaen to a sakey ya imbolik a talintao, tan pantalimokoran to. Poolan to so kabiangan to ed apoy; say arum a kabiangan so panganan to na laman; mangikalot na inkalot a sira, et napesel; on, mandangdang, tan kuan to, A, pinmetang ak, anengneng ko so apoy. Et say kera ed sikato gawaen to a sakey a dios, a sikato so imbolik a talintao; sikato so mangigalang ed saya a talintao tan manpikasi, tan mandasal ed sikato, tan kuanto, Ilaban moak; ta sika so Dios ko.”​—Isaias 44:14-17.

15. Anton inka-andi pakatalos so impatnag na managgaway imahen?

¹⁵ Kasin niliktar na agnitungon kabiangan na kiew so siopaman? Siempre andi. Say tuan Dios lambengat so makapangiliktar. Akin et iidoloen na saray totoo so andiay-bilay a bengatla? Ipapanengneng nen Isaias a say peteg a kawalaan na problema et diad puso na too: “Sikara agda amta, tan agda met isipen: ta sikato sinakbongan to so saray mata ra, pian ag-ira makanengneng; tan saray puso ra, pian ag-ira makatalos. Tan anggapo so mangipanonot, tan anggapo so pikakabat tan anggapo met so pakatalos a mangikuan, Pinoolan ko so kiew a kabiangan na saya a talintao ed apoy; on, nanluto ak na tinapay ed tapew na ngalab to; angikalot ak na laman tan sinirak: et gawaen ko ta so nakeraan ed sikato a sakey a kadimla? Mangigalang ak ta ni ed puter na sakey a kiew? Sikato mantagano ed dapol; say alingo a puso pinasipa to; et agto naani nilaban so kamarerwa to, tan agto met kuan, Anggapo ta so tila ed nikawanan a limak?” (Isaias 44:18-20) On, say panisip a makapangitarya so idolatriya na antokaman a maabig ed espiritual a paraan et singa pangakan na dapol imbes a say masustansian tagano.

16. Panon a ginmapo so idolatriya, tan antoy nanggawa ed satan a posibli?

¹⁶ Say idolatriya so ginmapo ed katawenan sanen inaguman na makapanyarin espiritun pinalsa a nagmaliw a Satanas so panagdayew a manepeg a parad si Jehova lambengat. Pirmi so impanpilalek nen Satanas kanian satan so angisian ed sikato ed Dios. Satan so peteg a gapoan na idolatriya, lapud inkuan nen apostol Pablo a say inka-agum et mipara ed idolatriya. (Isaias 14:12-14; Ezequiel 28:13-15, 17; Colosas 3:5) Sinugsogan nen Satanas so inmunan sanasawa a molimolien iray sinisiblet a kanonotan. Inaguman nen Eva so inyopresi nen Satanas ed sikato: “Nalukasan so saray mata yo ed satan, et singa kayo Dios, ya amta yo so maong tan mauges.” Inkuan nen Jesus a say inka-agum so manlalapud  puso. (Genesis 3:5; Marcos 7:20-23) Magmaliw a posibli so idolatriya sano inmuges so kapusoan. Importantin tuloy sirin, ed sikatayon amin so ‘panalimbeng ed kapusoan tayo,’ ya agbalot abuloyan so siopaman odino antokaman a mangala ed makanepegan a pasen nen Jehova ditan!​—Uliran 4:23, NW; Santiago 1:14.

Onaapelo si Jehova ed Kapusoan

17. Anto so nepeg ya ipapuso na Israel?

¹⁷ Sinmublay et onaapelo si Jehova ed saray Israelita a tandaan da a walaan iray pribilehyo tan responsabilidad. Sikaray tastasi to! Oniay inkuan to: “Nodnonoten mo so saraya a bengatla, O Jacob, tan Israel; ta sika so aripen ko: ginawa ta ka; sika so aripen ko: O Israel, agta ka naani nalingwanan. Pinunas ko a singa lurem a makapal so saray impakaluksom, tan singa lurem so saray kasalanan mo: ompawil ka ed siak; ta dinondon ta ka. Mankanta kayo, O Katawenan, ta si Jehova sikato so nanggawa; oneyag kayo abeba a pasen na dalin; ombetag kayo a mankanta sikayo a palandey, O takel, tan amin a kakiewan ed sikato: ta si Jehova dinondon to si Jacob, tan nagalang so inkasikato ed Israel.”​—Isaias 44:21-23.

18. (a) Akin a walaan na rason so Israel a manggayaga? (b) Panon a naalig na saray lingkor nen Jehova natan so ehemplo to a panangasi?

¹⁸ Say Israel so ag-amorma ed si Jehova. Sikatoy aliwan dios a ginaway-too. Imbes, si Jehova so amorma ed Israel pian magmaliw a pinilin lingkor to. Tan paneknekan to lamet so inka-Dios to sano iliktar to so nasyon. Matamoy ya akidenengan to so totoo to, a pinaseguroan to ra a no magbabawi ira, sigpot ton sakbongan iray kasalanan da, iyamot to iray impakalukso ra a singa diad benegan na agnatanek a lurelurem. Agaylan rason pian manggayaga so Israel! Say ehemplo nen Jehova so mamapakiwas ed saray lingkor to natan ya aligen so panangasi to. Nagawaan da itan diad magunaet a panulong da ed saray nankasalanan​—a pabiskegen da lamet ira ed espiritual a paraan no posibli.​—Galacia 6:1, 2.

Say Kapantokan na Subok ed Inka-Dios

19, 20. (a) Diad anton dalan ya itarok nen Jehova ed kapantokan so kaso to? (b) Anton makapaligsay-puso iran bengatla so impropesiya nen Jehova parad totoo to, tan siopa so magmaliw ya ahente to a manumpal ed sarayan bengatla?

¹⁹ Mapuersan itarok natan nen Jehova ed kapantokan so legal ya argumento to. Magano to lan iparungtal so dili ton ebat ed sankagrabian a subok na inka-Dios​—say abilidad ya eksakton ipasakbay so arapen. Tinawag na sakey ya iskolar na Biblia so onsublay a limaran bersikulo na Isaias kapitulo 44 ya “anlong ed inka-agnadaeg na Dios na Israel,” say saksakey tan alenleneg a Manamalsa, say mogmon Manangiparungtal ed arapen tan say ilalo na Israel parad kililiktar. Say bersikulo so kalkalnan onsasabi ed dramatikon kapantokan diad impangiyanunsio ed ngaran na too a mangibulos ed nasyon manlapud Babilonia.

²⁰ “Nia so kuan nen Jehova, a Mananondon mo, tan anibukel ed sika a nanlapu ed panaganakan: Siak si Jehova a manggawa ed saray amin a bengatla; ya ibuskag ko a bukor ko so saray tawen; tan mangibilkag na dalin (siopa so ibak?); a maneral ed saray tanda na saray matila, tan mamasanok ed saray pomaparles; tan mamalikdo ed saray makabat a totoo, tan manggawa na pikakabat da a kaatiwan; a mamalet ed salita na aripen to, tan manumpal ed simbawa na saray igaganggan to; a mankuan ed Jerusalem, sikato so natooan naani, dia ed saray syudad na Juda, sikara napaalageyan ira naani, tan ipaalagey ko naani so saray nagba a paspasen to; a mankuan ed kalinsurong, Onmaga ka, tan pamagaen ko naani so saray ilog mo; a mankuan ed Ciro, Sikato so pastol ko, tan gawaen to ya amin so labay ko, a kuanto a nipaakar ed Jerusalem lanlamang, Sikato nipaalagey naani, say semento to niletneg naani.”​—Isaias 44:24-28.

21. Anton garantiya so itatarya na saray salita nen Jehova?

²¹ On, si Jehova so aglambengat walaan na pakayarin mangipasakbay ed saray ebento a nagawa ed arapen noagta sikatoy walaan met na pakapanyari ya interamintin manumpal ed saray imparungtal ton gagala to. Sayan deklarasyon so onkanan lapuan na ilalo na Israel. Satan so garantiya ya anggaman pankibalataren na saray armada na Babilonia so bansa, say Jerusalem tan saray sakop ton syudad so ontalindeg lamet tan niletneg lamet so tuan panagdayew diman. Balet panon?

22. Deskribien no panon ya inmatapew so Ilog Eufrates.

²² Saray agpinuyanan a pomaparles so kaslakan lan agmanggetman magmaliw ya espisipiko ed saray prediksion da lapud takot ya ompan ag-ontua iratan sano nasabi panaon. Diad pidumaan, si Jehova panamegley nen Isaias so angiparungtal ed mismon ngaran na toon usaren to pian ibulos so totoo  to ed inkakautibo pian makasempet ira tan mangipaalagey lamet ed Jerusalem tan say templo. Say ngaran to et Ciro, tan sikatoy kabkabat bilang Baleg a Ciro na Persia. Inter met nen Jehova iray detalye na paraan ya usaren nen Ciro pian nalooban so abalbaleg tan komplikadon sistema na depensa na Babilonia. Say Babilonia so salimbengan na ataragey iran bakor tan paralanan na danum ya onaagus ed loob tan diad liberliber na syudad. Usaren nen Ciro so manunan kabiangan na satan a depensa​—say Ilog Eufrates​—parad pankaabigan to. Unong ed saray kadaanan a manag-awaran a di Herodotus tan Xenophon, si Ciro et impaarap to so kadanuman na Eufrates diad sananey a direksion ed Babilonia, anggad inmatapew so danum na ilog a nayarin baliwan na saray sundalo to. No nipaakar ed pakayari na satan a salimbengan so Babilonia, say mabiskeg a Eufrates so inmatapew.

23. Anto so walan rekord nipaakar ed kasumpalan na propesiya ya ibulos nen Ciro so Israel?

²³ Komusta so sipan ya ibulos nen Ciro so totoo na Dios tan seguroen to a nipaalagey lamet so Jerusalem tan say templo? Mismon si Ciro, diad opisyal a proklamasyon a nipreserba ed Biblia, so angiyabawag: “Onia so kuan nen Ciro ari ed Persia, Amin na saray nanarian ed dalin, si Jehova, a Dios ed tawen, initer to ed siak; et imbilin to ed siak a sikato so ipaalageyan ko na abung ed Jerusalem, a wala ed Juda. Anggan siopa a wala ed nanleleetan yo ed amin a baley to, say Dios to wala komon ed sikato, tan ontatdang komon ed Jerusalem, a wala ed Juda, tan ipaalagey to so abung nen Jehova, a Dios na Israel (sikato Dios) a wala ed Jerusalem.” (Esdras 1:2, 3) Say salita nen Jehova panamegley nen Isaias so sigpot ya asumpal!

Si Isaias, Ciro, tan Saray Kristiano Natan

24. Anto so pisiglaotan na impangiganggan nen Artaxerxes a “mamasimbalo tan mangipaalagey na Jerusalem” tan say isabi na Mesias?

²⁴ Say kapitulo 44 na Isaias so mangitatandoro ed si Jehova bilang saksakey a tuan Dios tan say Manangiliktar ed totoo to nensaman. Niarum ni, say propesiya so makabkabaliksan ed sikatayo natan. Say ganggan nen Ciro a pamaalagey ed templo nen 538/537 K.K.P., so angigapo ed saray ebento ya amantok ed kasumpalan na sananey a makatantandan propesiya. Say ganggan nen Ciro so tinumbokan na saginonor a manuley a si Artaxerxes, ya angiganggan a nepeg ya ipaalagey lamet so templo ed Jerusalem. Imparungtal na libro na Daniel a “manlapu ed impaway na ganggan a mamasimbalo tan mangipaalagey na Jerusalem [nen 455 K.K.P.] angga ed alanaan [o Mesias], say prinsipe,” et walay 69 a “simba” a 7 taon so kada simba. (Daniel 9:24, 25) Saya met a propesiya so tinmua. Diad eksakton eskedyul ed taon 29 K.P., 483 taon kayarin agawa so ingganggan nen Artaxerxes diad Insipan a Dalin, si Jesus so abautismoan tan ginapoan to so mangaraldalin a ministeryo to. *

25. Anto so ipapaimano na inkagba na Babilonia panamegley nen Ciro ed modernon panaon?

²⁵ Say inkibulos na matoor iran Judio manlapud inkadestiero, a nagmaliw a posibli lapud inkagba na Babilonia, so angiyanino ed inkibulos na alanaan iran Kristiano manlapud espiritual ya inkadestiero nen 1919. Satan ya inkibulos so paneknek a sananey nin Babilonia, ya adeskribe bilang balangkantis, so anagmak na inkagba, salanti, say Babilonia a Baleg a simbolo na amin a kabiangan na palson relihyon. Unong a nikurit ed libro na Apocalipsis, akadkauna lan anengneng nen apostol Juan so inkagba na satan. (Apocalipsis 14:8) Akadkauna to met lan anengneng so biglan kaderal na satan. Say impaneskribe nen Juan ed kaderal na satan a napnoy-talintao ya empiryo na mundo so miulibay ed impaneskribe nen Isaias ed matalonan impangubkob nen Ciro ed kadaanan a syudad na Babilonia. No panon a saray mananalimbeng a paralanan na danum na Babilonia so ag-akapangiliktar ed satan manlapud si Ciro, ontan met ‘saray danum’ na katooan a manusuporta tan manasalimbeng ed Babilonia a Baleg so ‘namagaan’ antis a sikatoy makatunongan a deralen.​—Apocalipsis 16:12. *

26. Panon a papabiskegen na propesiya nen Isaias tan say kasumpalan na satan so pananisia tayo?

²⁶ Diad dilin panmoria tayo, masulok a duara tan kapaldua a milenyo kayarin impakabat nen Isaias so propesiya to, nanenengneng tayo a peteg a ‘susumpalen [na Dios] so simbawa na saray igaganggan to.’ (Isaias 44:26) Kanian, say kasumpalan na propesiya nen Isaias so matalonggaring ya alimbawa na inkanapanmatalkan na amin a propesiya na Masanton Kasulatan.

[Saray paimano ed leksab]

[Tepetepet Parad Panagaral]