Agpaulyanan so Pantitipon

“Agtayo paulyan so saray panmumuyong tayo, singa ugali na saray arum, noag ingen mansisimbawaan itayo; tan nagkalalo la, lapud nanengneng yo a manasingger so agew,” kuan na Kasulatan. (Hebreos 10:25) Malinew, obligadon mantitipon iray tuan managdayew ed pasen a panagdayewan pian ‘manpapagalangan ed sakey tan sakey pian manaayatan ed aro tan ed saray maabig a gawa.’​—Hebreos 10:24.

SANEN insulat nen apostol Pablo iray asalambit a salita nen inmunan siglo na Komon a Panaon, say marakdakep a templo diad Jerusalem so kinmanan pasen a panagdayewan na saray Judio. Wala met iray sinagoga. Si Jesus so ‘nambangat ed saray sinagoga, tan ed templo, a nantitiponan na saray amin a Judio.’​—Juan 18:20.

Anto so walad kanonotan nen Pablo a klase na lugar a pantitiponan sanen pinaseseg to iray Kristiano a manlilimog pian manpapasesegan? Kasin walay piulibayan na saray relihyoson paalagey na Kakristianoan diad uksoyan ed templo diad Jerusalem? Kapigan ginmapon impaalagey iray angkakabaleg a relihyoson paalagey parad saray mankuan a Kristiano?

‘Abung Parad Ngaran na Dios’

Say sankaunaan iran ganggan nipaakar ed pasen a panagdayewan ed Dios so naromog ed libro na Biblia ya Exodo. Binilin nen Jehova so pinili ton totoo, salanti, saray Israelita, ya ipaalagey so “tabernakulo,” odino say “tolda na duypo.” Say kaban na sipan tan saray nanduruman sagradon kagawaan so kaukolan  ya isimpen ditan. Sanen asumpal itan nen 1512 K.K.P., “say gloria na Dios pinano to so tabernakulo.” Diad masulok ya apatiran siglo et kinmana itan a niyalis-alis a tolda bilang pinagkasentro ed uksoyan na Dios pian makaasingger ed sikato. (Exodo, kapitulo 25-27; 40:33-38) Sayan tolda so tinukoy met na Biblia a “templo nen Jehova” tan “abung nen Jehova.”​—1 Samuel 1:9, 24.

Diad saginonor, sanen si David so ari ed Jerusalem, pirmin pinilalek to so mangipaalagey na permanentin abung a kigloriaan nen Jehova. Balet, lapud si David et sakey a lakin mibabakal, inkuan nen Jehova ed sikato: “Sika agka mangipaalagey na abung ed ngaran ko.” Imbes, pinili To so ilalak nen David a si Solomon a mangipaalagey ed templo. (1 Awaran 22:6-10) Inaguraan nen Solomon so templo nen 1026 K.K.P., kayari na impangipaalagey ya asabi toy pitora tan kapaldua a taon. Inabobonan nen Jehova iyan paalagey, ya inkuan to: “Pinasantos ko so sayan abung, ya impaalagey mo, pian yan ko so ngaran kod’man lawas; et saray matak tan say pusok walar’man ed maando.” (1 Arari 9:3) Daput no mansiansian matoor iray Israelita, abobonan nen Jehova itan ya abung. Balet, no italirak day maabig, ekalen nen Jehova so panangabobon to ed satan a pasen, tan ‘say abung a mismo so magmaliw a bunton na saray geray.’​—1 Arari 9:4-9, NW; 2 Awaran 7:16, 19, 20.

Asabi panaon, saray Israelita so peteg ya angipulisay ed tuan panagdayew. (2 Arari 21:1-5) “Kanian inyakar [nen Jehova] ed tapew da so ari na saray Caldeo, a . . . pinoolan da so abung na Dios, tan inggeba ra so bakor na Jerusalem, tan pinoolan da so saray amin a palasyo to ed apoy, tan binagbag da so saray amin a marakep a kagkagawaan to. Et saray akabatik a nanlapu ed kampilan inyakar to ra ed Babilonia; et sikara so ariripen ed sikato tan ed saray anak to.” Unong ed Biblia, saya so agawa nen 607 K.K.P.​—2 Awaran 36:15-21; Jeremias 52:12-14.

Unong ya impasakbay nen propetan Isaias, pinatalindeg na Dios si Arin Ciro na Persia pian ibulos iray Judio ed pakayari na Babilonia. (Isaias 45:1) Kalabas na 70-taon ya inkibantak, pinmawil ira ed Jerusalem nen 537 K.K.P. diad gagalan ipaalagey lamet so templo. (Esdras 1:1-6; 2:1, 2; Jeremias 29:10) Kayari impakaabala ed panagpaalagey, say templo so asumpal a siansia nen 515 K.K.P., tan nipawil so puron panagdayew ed Dios. Anggaman aliwan singa karakep na templo nen Solomon itan, pinmaot so paalagey ed loob na ngalngali 600 a taon. Bangbalet, kaukolan met ya apigeren iyan templo lapud pinaulyan na saray Israelita so panagdayew ed si Jehova. Sanen inmapireng si Jesu-Kristo ed dalin, say templo so kaplesan ya ipapaalagey lamet nen Arin Herodes. Anto so pansumpalan na sayan templo?

‘Anggapo so Natilak a Sakey a Bato ed Tapew na Sananey’

Oniay inkuan nen Jesus sanen tutukoyen to so templo ed Jerusalem: “Anggapo naani so natilak dia a sakey a bato ed tapew na sananey, ya ag-ingen nageba.” (Mateo 24:1, 2) Peteg ya asumpal iraman a salita, say pasen a bibidbiren ed loob na saray siglo bilang sentro na panagdayewan ed Dios so dineral nen 70 K.P. na saray armada na Roma a linmubak pian patundaen so isusumpa na saray Judio. * Satan a templo so aglan balot nipaalagey lamet. Nen koma-piton siglo, impaalagey so altar na Muslim a tatawagen a Dome of the Rock ed datin kawalaan na  panagdayewan na saray Judio tan anggad natan et wadtan ni itan.

Anto so uksoyan na panagdayew parad saray patumbok nen Jesus? Kasin itultuloy ni na saray inmunan Judion Kristiano so pandayew ed Dios diad templo a magano lan deralen ed saman? Iner so pandayewan na saray aliwan Judion Kristiano ed Dios? Kasin onkana bilang kasandi na templo iray relihyoson paalagey na Kakristianoan? Say impitongtong nen Jesus ed sakey a Samaritana so mangiiter ed sikatayo na aralem a pakatalos ed sayan pamaakaran.

Diad loob na saray siglo, saray Samaritano so mandadayew ed Dios diad baleg a templo diad Palandey Gerizim ed Samaria. “Saray kaamaan mi angigalang ira dia ed sayan palandey; et sikayo kuan yo a dia ed Jerusalem so pasen a nepeg day totoon pangigalangan,” so inkuan na Samaritana ed si Jesus. Inmebat si Jesus ya inkuanton: “Bii, sisia mo ak, Say oras onsabi, sano anggan dia ed sayan palandey, ni say dia ed Jerusalem, agyo igalang so Ama.” Say literal a templo so agla kaukolan diad pandayew ed si Jehova, lapud impaliwawa nen Jesus: “Say Dios sikatoy sakey ya espiritu: et saray mangigalang ed sikato nepeg dan igalang ed espiritu tan katuaan.” (Juan 4:20, 21, 24) Diad saginonor et inkuan nen apostol Pablo ed saray taga-Atenas: “Say Dios a nanggawa ed mundo tan saray amin a bengatla a wala ed sikato, bangta sikato so Katawan na tawen tan dalin, agmanayam ed saray templos a ginawa na saray lima.”​—Gawa 17:24.

Malinew ya anggapoy koneksion na saray relihyoson paalagey na Kakristianoan ed uksoyan ed templo diad sakbay na Panaon na saray Kristiano. Tan anggapoy rason a mangipaalagey iray inmunan-siglon Kristiano na ontan iran pasen. Balet, kayari impatey na saray apostol, say impasakbay ya isian ed tua iran bangat, salanti, say apostasya, so agawa. (Gawa 20:29, 30) Pigaran taon antis na ibabagan inkakomberte ed Inkakristiano na Emperador na Roma a si Constantino nen 313 K.P., saray mankuan a Kristiano so ginmapo lan kinmasipa ed imbangat nen Jesus.

Akatulong si Constantino ed impanlaok na “Inkakristiano” tan paganon relihyon na Roma. Oniay inkuan na Encyclopædia Britannica: “Ingganggan a mismo nen Constantino so pangipaalagey na taloran angkakabaleg a basilica na Kristiano ed Roma: St. Peter’s, S. Paolo Fuori le Mura, tan S. Giovanni ed Laterano. Sikatoy . . . nanggawa na uhas-krus a desinyo a nagmaliw a basiyan na saray simbaan ed bandad sagur a Europa diad Kapegleyan iran Panaon.” Say impaalagey lamet a St. Peter’s Basilica diad Roma so siansia nin ipapasen bilang sentro na Iglesia Katolika Romana.

Oniay inkuan na manag-awaran a si Will Durant: “Inagamil na Simbaan so arum a relihyoson kustombre tan porma na panagdayew a kaslakan ed sakbay na Kristiano a [paganon] Roma.” Kabiangan ed saya so “desinyo na basilica.” Manlapud koma-10 anggad koma-15 a siglo, maples a dinmaak so panagpaalagey ed saray simbaan tan katedral, a say pinarakep a maong et say desinyo. Diad saman a linmesa so dakel a simbaan na Kakristianoan ya ipapasen natan a mararakep a desinyo iran monumento.

Kasin lawas a narerepreskoan ed espiritual tan napapaseseg iray totoo ed panagdayew diad simbaan? “Parad siak, say simbaan et mipara ed amin a makapaalipanes tan makapakesaw ed relihyon,” so inkuan nen Francisco a taga-Brazil. “Say misa so andiay kabaliksan, a paulit-ulit a seremonya ya agmamepenek ed peteg iran pankaukolan ko. Makapainawa sano asumpal  la itan.” Bangbalet, saray tuan mananisia so ingganggan a mantitipon. Anton uksoyan parad pantitipon so nepeg dan tumboken?

‘Kongregasyon a Walad Abung Da’

Say pangaligan a paraan na pantitipon na saray Kristiano so naromog diad pansukimat ed no panon a nantitipon iray inmunan-siglon mananisia. Ipapabitar na Kasulatan a sikaray kaslakan lan mantitipon diad saray abung. Alimbawa, insulat nen apostol Pablo: “Ibano yo ra di Prisca tan Aquila, a kakimeyan ko ra ed Kristo Jesus, tan ibano yo so iglesia ed abung [da].” (Roma 16:3, 5; Colosas 4:15; Filemon 2) Say Griegon salita ya ek·kle·siʹa a nipatalos dia bilang “iglesia” so ontutukoy ed totoon mandaragup parad sakey a gagala, aliwan diad bilding. (Gawa 8:1; 13:1) Say panagdayew ya aagamilen na saray tuan Kristiano so agmankakaukolan na maarte iran relihyoson paalagey.

Panon a nikokondukta iray miting diad saray kongregasyon na Kristiano nensaman? Angusar si babangatan a Santiago na Griegon salita a sy·na·go·geʹ pian tukoyen so pantitipon na saray Kristiano. (Santiago 2:2) Sayan salita et mankabaliksay “pandaragup” tan uusaren ya isasalat-salat ed ek·kle·siʹa. Balet, diad inlabas na panaon, say terminon “sinagoga” so nagmaliw a mankabaliksay pasen odino bilding a ditan nagagawa so pantitipon. Kabisado na saray inmunan Judion Kristiano so nagagawa ed sakey a sinagoga. *

Anggaman mantitipon iray Judio diad templo ed Jerusalem parad tinaon iran piesta ra, saray sinagoga so kinmana bilang lokal iran pasen pian manaral nipaakar ed si Jehova tan nibangat ed Ganggan. Ompatnag a gagawaen met diad sinagoga so panagpikasi tan panagbasa ed Kasulatan, ontan met ed detalyadon diskusyon ed Kasulatan tan pampapasesegan. Sanen linma si Pablo tan saray arum a kaiba to ed sinagoga diad Antioquia, “saray makauley na sinagoga nambaki ra ed sikara a nankuan: Lalaki ya agagi, no wala ed sikayo so salita a pamilin ed baley, ibaga yo komon.” (Gawa 13:15) Sanen nantitipon iray inmunan Judion Kristiano diad saray abung, seguradon tinumbok da itan a pangaligan, a ginawa ran makaibangat ed Kasulatan tan makapaseseg ed espiritual iray pantitipon da.

 Saray Kongregasyon a Parad Pampapasesegan

Singa saray inmunan Kristiano, saray Tastasi nen Jehova natan so manlilimog diad simpli iran pasen a panagdayewan pian nibangat ed Biblia tan pian panggayagaan so maabig a pantutuyaw. Diad loob na dakel lan taon et sikaray nantitipon lambengat diad saray kaabungan tan siansia nin nagagawa itan ed arum a pasen. Balet natan et dinmaak so bilang na saray kongregasyon ed masulok a 90,000, tan say tawag ed saray manunan pasen a pantitiponan da et Kingdom Hall. Sarayan paalagey et aliwan maarte nisay singano simbaan. Saraya et praktikal tan simplin paalagey a pakapandaragupan na 100 anggad 200 a totoo parad sinimba iran miting pian ondengel tan manaral ed Salita na Dios.

Maslak a kongregasyon na Tastasi nen Jehova so mantitipon a mamitlo ed sakey simba. Say sakey a miting et say publikon paliwawa nipaakar ed sakey a teman paninteresan ed kaplesan. Satan so tumbokan na panagaral a nibase ed sakey a tema odino propesiya ed Biblia, ya uusaren so Panag-Bantayan a magasin bilang reperensya. Say sakey nin miting et say eskuelaan a denisinyon mangipasal diad pangipresenta ed mensahe na Biblia. Satan so tumbokan na miting a nagkalautlan nitarya pian mangiter na praktikal iran suhestion parad ministeryo na Kristiano. Maminsan ed sakey simba, saray Tastasi so manlilimog met parad melag a grupon panagaral ed Biblia diad saray kaabungan. Amin na sarayan miting so lukas ed publiko. Anggapo so panagkolekta.

Si Francisco, ya asalambit ed akadkauna, so akaimano a makagunggonan tuloy iray miting ed Kingdom Hall. Inkuan to: “Say inmunan pasen a pantitiponan a nakar ko et sakey a komportablin bilding diad syudad, tan nen manempet ak la et siansian maabig so impresyon ko ed hall. Saramay inmatendi so makaaro, tan naliknak so panaaroan da. Labalabay koy onatendi lamet. Diad tua, agko asaew iray miting manlapu la’d saman. Makapainteres irayan Makristianon miting, tan pepeneken na saratan so espiritual a pankaukolan ko. Anggan sano nadidismaya ak lapud arum a rason, oonla ak ed Kingdom Hall tan matalek ya onsempet ak ya apaseseg.”

Say edukasyon ed Biblia, makapaseseg a panlilimog, tan say pankanawnawan nidayew so Dios so manatalaran met ed sika diad saray Makristianon miting na Tastasi nen Jehova. Imbitaan mi ka ya onatendi ed Kingdom Hall ya asingger ed ayaman mo. Naliketan ka sano gawaen mo itan.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 4, 5]

Kinmana so tabernakulo tan diad saginonor et saray templo bilang maabig a sentro na panagdayewan ed si Jehova

[Litrato ed pahina 6]

Say St. Peter’s Basilica diad Roma

[Litrato ed pahina 7]

Nantitipon iray inmunan Kristiano diad saray kaabungan

 [Saray litrato ed pahina 8, 9]

Saray Tastasi nen Jehova so mantitipon diad saray kaabungan tan diad saray Kingdom Hall