Propesiya nen Isaias​—Liwawa Parad Amin a Katooan II

Kapitulo Onse

‘Agkayo Manmamatalek ed Saray Dederlengen’

Isaias 50:1-11

1, 2. (a) Anton apuyanan a simbawa so agtinalineng na saray Judio, tan tekep na anton resulta? (b) Akin ya intepet nen Jehova ya: “Iner so kawalaan na sulat na pisian?”

 “AGYO iyan so panmatalek yo ed saray priprinsipe [“dederlengen,” NW] nisay dia ed anak na too, a dia ed sikato anggapo so tulong. . . . Maliga so too a say Dios nen Jacob so tulong to, et say ilalo to wala ed Jehova a Dios to: A sikato so Nanggawa ed tawen, tan dalin.” (Salmo 146:3-6) No ginawa komon na saray Judion nambilay ed panaon nen Isaias so insimbawa na salmista! No komon ta nanmatalek ira, ya aliwan dia ed Ehipto odino ed dinanman a paganon nasyon, noagta dia ed “Dios nen Jacob”! Diad ontan, sano onlubak ed Juda iray kakabusol to, sikato so salimbengan nen Jehova. Balet, say Juda so agkinmerew na tulong ed si Jehova. Bilang resulta, inabuloyan nen Jehova a naderal so Jerusalem tan saray manaayam ed Juda so nakautibo ed Babilonia.

² Anggapoy natetel na Juda noagta sikaton dili. Agto nikatunongan a sinmabi so kadederal to lapud sililiput ya akideneng ed sikato si Jehova odino nilingwanan To so impisipanan To ed nasyon. Say Manamalsa et aliwan managbuyak na pisisipanan. (Jeremias 31:32; Daniel 9:27; Apocalipsis 15:4) Diad impangidanet ed sayan katuaan, oniay intepet nen Jehova ed saray Judio: “Iner so kawalaan na sulat na pisian nen inam, a sikato so amataynanan ko ed sikato?” (Isaias 50:1a) Diad silong na Mosaikon Ganggan, say laki a mangidiborsyo ed asawa to so nepeg a mangiter na kaletan na diborsyo. Say bii so bulos la’d satan a makapiasawa ed arum. (Deuteronomio 24:1, 2) Diad piguratibon pantalos, si Jehova so angiter na ontan a kaletan ed panarian ya agi na Juda, say Israel, balet agto ginawa itan ed mismon Juda. * Si Jehova so siansia nin ‘asawa ton laki.’ (Jeremias 3:8, 14) Say Juda so maseguron aliwan bulos a milimog ed saray paganon nasyon. Say relasyon nen Jehova ed sikato so mantultuloy ni “angga ed isabi na Siloh [say Mesias].”​—Genesis 49:10.

3. Diad anton rason ya ‘inlako’ nen Jehova so totoo to?

³ Onia met so intepet nen Jehova ed Juda: “Siopa ed saray akaotangan ko so angilakoan ko ed sikayo?” (Isaias 50:1b) Saray Judio so agkinautibo na Babilonia pian salipotpotan so ipapasen ya impakaotang nen Jehova. Si Jehova et aliwan singa say pobrin Israelita a kaukolan a mangilako ed ilalak to diad nampaotang ta pian nabayaran to itan. (Exodo 21:7) Imbes, impabitar nen Jehova so peteg a rason no akin a naaripen so totoo to: “Nia, alako kayo lapu ed saray inkauges yo, tan lapu ed saray impakasumlang yo nisian si ina yo.” (Isaias 50:1c) Saray Judio so angikaindan ed si Jehova; aliwan sikato so angikaindan ed sikara.

4, 5. Panon so impangipatnag nen Jehova ed panangaro to ed totoo to, balet anto so inkiwas na Juda?

⁴ Say ontumbok a tepet nen Jehova so malinew ya angipabitar ed aro to ed totoo to: “Akin sirin, a sanen linma ak, anggapo so too? Sanen tinmawag ak, anggapo so inmebat?” (Isaias 50:2a) Panamegley na saray lingkor ton propeta, onloob si Jehova, a singa panangibaga, ed ayaman na totoo to pian mikasi ed sikara ya ompawil lara ed sikato diad interon puso ra. Balet ag-ira kinmiwas. Nilabay na saray Judio so manilalo ed tulong na mangaraldalin a too, a no maminsan et ontutupleg nira ingen ed Ehipto.​—Isaias 30:2; 31:1-3; Jeremias 37:5-7.

⁵ Kasin say Ehipto et mas napanmatalkan a manangilaban nen say si Jehova? Saraman ya agmatoor a Judio so mapatnag ya akalingwan ed saray ebenton angitonton ed inkaporma na nasyon da pigaran siglo la ed akadkauna. Sikara so tinepetan nen Jehova: “Apatikey ta so [limak], pian agto nayarian so manondon? Odino, anggapo ta so pakapanyarik a mangilaban? Nia, dia ed pamaat ko pamagaen ko so dayat, gawaen ko so saray ilog a kalawakan: saray sira ra nabulok ira, ta anggapo so danum, tan ompatey ira ed pega. Kawesan ko so saray tawen ed inkadeket, tan gawaen ko a saksakbong da so abel a magaspang.”​—Isaias 50:2b, 3.

6, 7. Panon ya impatnag nen Jehova so manangiliktar a pakayari to diad panesesga na saray Ehipsio?

⁶ Nen 1513 K.K.P., say Ehipto so managlames​—aliwan say iilaloan a mangiliktar​—ed totoo na Dios. Saray Israelita et ariripen ed satan a paganon bansa. Balet sikara so inliktar nen Jehova, tan agaylan makapasagyat a kililiktar iman! Unona et indapo to so Samploran Bakbak ed satan a bansa. Kayari na makapadesyang a koma-samplon bakbak, pinataynan la na Faraon na Ehipto iray Israelita ed bansa. (Exodo 7:14–12:31) Anggaman ontan, kaalis dan tuloy et anguman so puso na Faraon. Tinugyop  to iray sundalo to tan pinmikal ira pian paskaren da iray Israelita ya ompawil ed Ehipto. (Exodo 14:5-9) Asaruko iray Israelita lapud dakerakel a sundalon Ehipsio a walad benegan da tan say Ambalangan Dayat a walad arap da! Balet wadman si Jehova a mangilaban ed sikara.

⁷ Pinugeran nen Jehova so iyaabanti na saray Ehipsio diad dalan da diad impangiyan toy lusek na lurem ed baetan da tan saray Israelita. Diad pagpag na makapal a lurem a kawalaan na saray Ehipsio et wala so inkabilunget; diad dapag na Israelitas et wala so liwawa. (Exodo 14:20) Insan, legan ya apugeran ni iray Ehipsion armada, “pinasener nen Jehova so dayat ed impangipakana to na maksil a dagem ed bukig a sanlabi, tan impagmaliw to so dayat ya amaga.” (Exodo 14:21) Sanen abelsay la so danum, amin a totoo​—lalaki, bibii, tan ugugaw​—so akabaliw a maligen ed Ambalangan Dayat. Sanen asingger la so totoo to ed basil a pangdel, inekal nen Jehova so lurem. Diad masiglat a panguusil na saray Ehipsio, dirediretso ira ed amagan pinagkadatal na dayat. Sanen akaligen laray totoo to diad gilig na dayat, imbulos nen Jehova iray danum, kanian nalner si Faraon tan saray armada to. Kanian akilaban si Jehova parad totoo to. Agaylan makapaseseg itan parad saray Kristiano natan!​—Exodo 14:23-28.

8. Antoran pasakbay so imbaliwala na saray manaayam ed Juda a sengegan na inkadestiero ra ed saginonor?

⁸ Kasabi panaon nen Isaias, pitonlasus taon la so linmabas manlapu la’d satan a madibinon impanbiktorya. Say Juda et sakey lan nasyon natan a walaan na dili ton debir. Panapanaon, say Juda so walaan na diplomatiko iran negosasyon ed saray gobierno na arum a bansa, a singa say Asirya tan Ehipto. Balet agnapanmatalkan iray lider na saratan a paganon nasyon. Lawas dan inyuna so dilin-interes da imbes ed antokaman iran impisipanan da ed Juda. Lapud mansasalita iray propeta ed ngaran nen Jehova, pinasakbayan da iray totoo ya agmanmatalek ed saraman a totoo, balet imbaliwala da iray salita na propeta. Diad kaunoran et adestiero iray Judio ed Babilonia pian manserbi ira ed loob na 70 a taon. (Jeremias 25:11) Balet, aglingwanan nen Jehova so totoo to, nisay italirak to ira ed andi-anggaan. Diad aturon panaon et nodnonoten to ira tan ilukas to so dalan na pakapawil da ed binalegan dan dalin pian ipawil da so puron panagdayew. Parad anton gagala? Pian manparaan ed isabi na Siloh, say sakey a manepeg a tuloken na amin a totoo!

Onsabi so Siloh

9. Siopa so Siloh, tan anton nengneng na managbangat so nagmaliwan to?

⁹ Linmabas so pigaran siglo. Sinmabi so “inkagnap na panaon,” tan samay tinawag a Siloh, say Katawan a Jesu-Kristo, so pinmatnag ed dalin. (Galacia 4:4; Hebreos 1:1, 2) Say impanuro nen Jehova ed sankaapitan a kaiba to bilang say Pinagkasangiyan to ed saray Judio so mangipatnag ya inaron tuloy nen Jehova so totoo to. Anton nengneng na pinagkasangiyan so nagmaliwan nen Jesus? Sikato so Sankatalonggaringan a pinagkasangiyan! Si Jesus et aliwa lambengat a pinagkasangiyan, sikato so managbangat​—Marundunong a Managbangat. Aliwa itan a makapakelaw, lapud sikato so walaan na alay abig ya Instruktor​—si Jehova a Dios mismo. (Juan 5:30; 6:45; 7:15, 16, 46; 8:26) Saya so apekderan ed mapropetikon imbaga nen Jesus panamegley nen Isaias: “[Say] Katawan a Jehova initer to ed siak so dila na saray abangatan, pian naamtaan ko komon no panon so panamabiskeg ed saray naksawan ed panamegley na saray salita: sikato onliing a kinabuasan, sikato liingen to so layag ko a pandengel a singa pandengel na saray abangatan.”​—Isaias 50:4. *

10. Panon ya impatnag nen Jesus so panangaro nen Jehova ed totoo To, tan panoy inkiwas da ed si Jesus?

¹⁰ Sakbay na insabi to diad dalin, nankimey si Jesus ed tawen a kaiba so Ama to. Say maapit a relasyon na Ama tan say Anak so maanlong a deneskribe ed Uliran 8:30: “Diad saman wala ak ed abay [nen Jehova], singa uloen a komikimey; . . . a malikeliket lawas ed arap to.” Malikeliket si Jesus lapud itatalineng to ed Ama to. Singa si Ama to, inaro to met ‘iray anak na totoo.’ (Uliran 8:31) Sanen sikatoy sinmabi ed dalin, pinabiskeg nen Jesus iray ‘naksawan panamegley na saray salita.’ Inggapo to so ministeryo to diad impanbasa ed makaligliwan bersikulo manlapud propesiya nen Isaias: “Say espiritu na Katawan wala ed siak, ta nilanaan toak a mangipulong na saray maong a balita ed saray duruka; . . . pian ibulos ko so saray nanaaposan.” (Lucas 4:18; Isaias 61:1) Maong a balita itan parad saray duka! Pakarepreskoan na saray naksawan! Pirmin gayaga so itarok na satan a panangiyabawag ed saray totoo! Arum so manliket​—balet aliwan amin. Diad kaunoran, dakel so ag-angawat ed saray kualipikasyon nen Jesus bilang say binangatan nen Jehova.

11. Siopa iray manasakbat ed pako nen Jesus, tan anto so naeksperiensya ra?

¹¹ Balet, labay na arum so ondengel ni. Sikara so maliket ya onkiwas ed makapaligsay-puson imbitasyon nen Jesus: “Dago kayo’d siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et ikdan ta kayoy pampainawa. Ala yoy pakok ed sikayo, tan manaral kayo’d siak; ta mauyamo ak tan mapaabeba ak a puso; et naromog yoy inawa nipaakar ed saray kamarerwa yo.” (Mateo 11:28, 29) Kabiangan ed saramay inmasingger ed si Jesus et saray lalakin nagmaliw ya apostoles to. Amta ra a say panakbat da ed pako nen Jesus so mankabaliksan na impasyan pankimey da. Sayan kimey so manasaglawi ed panangipulong na maong a balita na Panarian ed interon dalin, nilikud ni ed arum a bengatla. (Mateo 24:14) Diad impibiang na saray apostol tan arum niran babangatan ed satan a kimey, amoria ra a talagan arepreskoan iray kamarerwa ra. Satan  met a kimey so gagawaen na saray matoor a Kristiano natan, tan say pibibiang da ed satan so mangitatarok met na liket ed sikara.

Sikato so Aliwan Rebelyoso

12. Diad antoran dalan ya impatnag nen Jesus so katutulok ed mangatatawen ya Ama to?

¹² Agbalot nilingwanan nen Jesus so gagala to diad inyakar to diad dalin​—say panumpal ed linawa na Dios. Nipasakbay la so panmoria to ed saray pamaakaran: “[Say] Katawan a Jehova nilukasan to so layag ko, et agak masunggay, tan agak met binmeneg.” (Isaias 50:5) Si Jesus so lawas matulok ed Dios. On, imbaga to ni ingen: “Say Anak anggapoy nagawaan to ed inkasikato, noag say nanengneng to a gagawaen na Ama.” (Juan 5:19) Diad inkiwala to sakbay na impagmaliw ton too, maseguron akikimey si Jesus ed Ama to diad loob na minilyon, binilyon ni ingen, a taotaon. Sanen sikatoy sinmabi diad dalin, intultuloy ton tinumbok iray bilin nen Jehova. Nagkalalo la sirin ed sikatayon ag-ayadyarin patumbok nen Kristo, a maalwar ya ontumbok ed pagagawa nen Jehova!

13. Anto so manataralan ed si Jesus, ingen ta panon ton impatnag so inkakpel?

¹³ Arum ed saray angipulisay ed bogbogtong ya Anak nen Jehova et amasegsegang ed sikato, tan satan met so nipasakbay: “Imbeneg ko so saray mangabil, tan saray aping ko inyarap ko ed saray manbabagot na buek, agko insanib so lupak ed kibabaing tan kalupdaan.” (Isaias 50:6) Unong ed propesiya, say Mesias so managmak na ot-ot tan kababaingan diad lima na saray onsusumpa. Amta nen Jesus itan. Tan amta to no anggad iner so pansumpalan na satan a panamasegsegang. Ingen, sanen asingger lan manampot so panaon to diad dalin, agto impatnag so takot. Sikato so makpel a linma ed Jerusalem, a ditan manampot so bilay to bilang too. Sanen mamaarap la diman, inkuan nen Jesus ed saray babangatan to: “Nia, ontatdang itayo ed Jerusalem; et say Anak na too niyawat ed saray manunaan a saserdote tan saray eskribas; tan sikatoy dusaen da naani na ipapatey, tan sikatoy yawat da naani ed saray Gentiles. Tan sikatoy ludlureyen da naani, tan sikatoy lupdaan da, tan sikatoy bakbaken da naani, tan sikatoy pateyen da; et kayari taloran agew onoli ed bilay lanlamang.” (Marcos 10:33, 34) Amin na sayan marelmeng a panagmaltrato so insugsog na lalakin nepeg komon a walaan na pikakabat​—saray manunan saserdote tan eskriba.

14, 15. Panon ya asumpal iray salita nen Isaias a si Jesus so kabilen tan pabandayen?

¹⁴ Diad saman a labi na Nisan 14, 33 K.P., si Jesus so walad hardin na Getsemani kaiba so arum ed saray patumbok to. Sikato so manpipikasi. Bigbiglan sinmabi so sakey a pangkat tan sikatoy inerel da. Balet sikatoy agtinmakot. Amta to a sikatoy tulongan nen Jehova. Pinaseguroan nen Jesus iray natatakot ya apostoles to a no labay to, nayarian toy onkerew ed Ama to a mangibaki na masulok a labinduan lehyon na angheles a mangiliktar ed sikato, balet inyarum to: “Panon balet so kasumpal na saray sulsulat, ya ontan so kaukolan a nagawa?”​—Mateo 26:36, 47, 53, 54.

¹⁵ Agawa so amin a nipasakbay nipaakar ed saray subok tan say ipatey na Mesias. Kayari na implanon panag-usay diad Sanhedrin, si Jesus so inusisa nen Poncio Pilato, ya angiganggan ed pakalewet nen Jesus. Saray sundalon Romano so ‘amekpek ed ulo to panamegley na sakey a kawayan tan sikato so nilupdaan da.’ Asumpal sirin iray salita nen Isaias. (Marcos 14:65; 15:19; Mateo 26:67, 68) Anggaman ag-ibabaga na Biblia a literal ya abagot so pigaran balbas nen Jesus​—sakey a kiwas na pirmin pambusol​—saya so maseguron agawa, unong ya impasakbay nen Isaias. *​—Nehemias 13:25.

16. Anggaman ed pirmin pananesdes, anto so awawey nen Jesus, tan akin a sikatoy agbinmaing?

¹⁶ Sanen akaarap lay Jesus ed si Pilato, agto akikasi a sikatoy abuloyan ton manbilay noagta nansiansian kalmado, ya amta ton sikatoy nepeg ya ompatey ta pian nasumpal so Kasulatan. Sanen impabitar na Romanon gobernador a sikato so walaan na pakayarin mangondena ed si Jesus diad ipapatey odino mangibulos ed sikato, si Jesus so makpel ya inmebat: “Sika anggapo so pakayarim sumpa ed siak, nilikud no niiter ed sika a nanlapu ed tagey.” (Juan 19:11) Inaayep so impantrato na saray sundalo nen Pilato ed si Jesus, balet sikatoy agda niiyan ed kababaingan. Akin ta sikatoy ombaing? Sikato so aliwan makatunongan a dudusaen lapud antokaman a kasalanan. Imbes, sikato so papasegsegangen lapu ed inkatunong. Diad sayan pamaakaran, saray mapropetikon salita nen Isaias so asumpal: “[Say] Katawan a Jehova tulongan to ak naani, kanian agak agulo; kanian impasen ko so lupak a singa bato a paminki, tan amtak ya agak naani nibabaing.”​—Isaias 50:7.

17. Diad antoran dalan a sinuportaan nen Jehova si Jesus diad interon ministeryo to?

¹⁷ Say inkakpel nen Jesus so makasengeg ed sigpot a kompiyansa to ed si Jehova. Say awawey to so mangipatnag a sikatoy sigpot a mitunosan ed saray salita nen Isaias: “Wala ya asingger so mamatunong ed siak; siopa so misangsangan ed siak? Onalagey itayo komon a mankakasakey: siopa so kabusol ko? Onasingger komon ed siak. Nia, [say] Katawan a Jehova tulongan toak naani, siopa ta so mangukom ed siak? Nia, sikara ya amin singara kawes ya ondaan: say bokbok kanen to ra naani.” (Isaias 50:8, 9) Diad samay agew na inkabautismoan nen Jesus, sikatoy inyabawag nen Jehova a matunong bilang espiritual ya anak na Dios. Diad tua, nadngel ed saman ya inkagawa so mismon boses na Dios, a kuanto: “Saya so Ana’ko ya inararok; napaliket ak a maong ed sikato.” (Mateo 3:17) Diad pansampot la na mangaraldalin a bilay to, legan a si Jesus so akatalimukor a manpipikasi diad hardin na Getsemani, “pinmatnag ed sikato so sakey ya anghel a nanlapu ed tawen, ya  amabiskeg ed sikato.” (Lucas 22:41-43) Kanian amta nen Jesus ya inabobonan na Ama to so kurang na bilay to. Sayan ayadyarin Anak na Dios so ag-akapankasalanan. (1 Pedro 2:22) Sikato so palson inakusaan na kakabusol to bilang mananumlang ed Sabaton, managbuanges, tan toon aselepan na demonyo, balet ag-apabanday si Jesus ed saray katilaan da. Sikato so susuportaan na Dios, kanian siopa so makasumpa ed sikato?​—Lucas 7:34; Juan 5:18; 7:20; Roma 8:31; Hebreos 12:3.

18, 19. Antoray naeksperiensya na saray alanaan a Kristiano a mipadpara ed naeksperiensya nen Jesus?

¹⁸ Pinasakbayan nen Jesus iray babangatan to: “No pinasegsegang da ak, pasegsegangen da kayo met.” (Juan 15:20) Agnambayag et apaneknekan itan a tua lapud saray inkagawa. Nen Pentecostes 33 K.P., sinmabi so masanton espiritu ed saray matoor a babangatan nen Jesus, tan aporma so Kristianon kongregasyon. Kayarin tuloy na satan et sinali na saray relihyoson lider ya amperen so panagpulong a kimey na saratan a matoor a lalaki tan bibii a mililimog la natan ed si Jesus bilang kabiangan na “bini nen Abraham” tan atagibi bilang espiritual ya ananak na Dios. (Galacia 3:26, 29, NW; 4:5, 6) Manlapu la’d inmunan-siglo anggad natan, saray alanaan a Kristiano so kinaukolan a mipuligesgesan ed tilan propaganda tan maruksan panamasegsegang na saray kabusol nen Jesus, legan ya ontatalindeg a malet ed inkatunong.

¹⁹ Balet, nonodnonoten da iray makapaseseg a salita nen Jesus: “Mapalar kayo sano balawen da kayoy totoo, tan pasegsegangen da kayo, tan salitaen day amin a nengneng na mauges a sumpad sikayo, nisengeg ed siak, a mantila ra. Manggayaga kayo tan manliket kayon mapalalo; ta balbaleg so tumang yo ed tawen.” (Mateo 5:11, 12) Kanian, anggan sano pirmin aatakien, ontatalindeg a malet iray alanaan a Kristiano. Antokaman so nayarin ibaga na saray onsusumpa ed sikara, amta ra a sikaray iyaabawag na Dios bilang matunong. Diad imaton to et sikara so ‘andiay pangidaleman tan agnabalaw.’​—Colosas 1:21, 22.

20. (a) Siopa so onsusuporta ed saray alanaan a Kristiano, tan anto so asagmak da? (b) Panon ya awalaan iray alanaan a Kristiano tan ‘arum a karnero’ na dila na saray binangatan?

²⁰ Diad modernon panaon et saray alanaan a Kristiano so susuportaan na “baleg ya ulop” na ‘arum a karnero.’ Saraya met so ontatalindeg ed inkatunong. Kanian, sikara so nanirap kaiba iray alanaan ya agagi ra tan “inurasan da so kawekawes da, tan sikara so pinaputi ra ed dala na Kordero.” Sikara so inyabawag nen Jehova bilang matunong tekep na ilalon niliktar ed ‘baleg a kairapan.’ (Apocalipsis 7:9, 14, 15; Juan 10:16; Santiago 2:23) Anggano singa mabiskeg natan iray onsusumpa ed sikara, inkuan na propesiya nen Isaias a diad manepeg a panaon na Dios et saratan a kakabusol so magmaliw a singa abootan lan kawes, a manepeg lan ibantak. Kaleganan ni, saray alanaan a Kristiano tan ‘arum a karnero’ so mansiasiansian mabiskeg panamegley na regular a pikakasi, panagaral ed Salitay Dios, tan iyaatendi ed saray miting parad panagdayew. Kanian sikara so ibabangat nen Jehova tan makakaaral ira a mansalitan walaay dila na saray binangatan.

Manmatalek ed Ngaran nen Jehova

21. (a) Siopa iramay nankurang ed liwawa, tan anto so nansumpalan da? (b) Anto so nagawa ed saramay mankukurang ed kabilungetan?

²¹ Imanoen natan so makapasagyat a pandumaan: “Siopa so wala ed nanleleetan tayo ya antakot ed Jehova, a mangunor ed boses na aripen to? Say manaakar ed kabilungetan, tan anggapo so liwawa to, manmatalek komon ed ngaran nen Jehova, tan onsaral ed Dios to.” (Isaias 50:10) Saramay ondengel ed boses na Lingkor na Dios, si Jesu-Kristo, so mankurang ed liwawa. (Juan 3:21) Agda lambengat uusaren so madibinon ngaran, a Jehova, noagta manmamatalek met ira ed samay akan-ngaran ed satan. Anggaman nankurang ira nensaman ed kabilungetan, agla ra natan ontatakot ed totoo. Ompapapeg iran mismo ed Dios. Balet, saramay mankukurang nin siansia ed kabilungetan so natetekmelan na takot ed too. Ontan so kipapasen nen Poncio Pilato. Anggaman amta to ya anggapoy kasalanan nen Jesus ed saray palson akusasyon ed sikato, say takot so angamper ed satan a Romanon opisyal a mangibulos ed si Jesus. Saray Romanon sundalo so amatey ed Anak na Dios, balet sikato so pinaoli nen Jehova tan binalangetan to na gloria tan kagalangan. Komusta si Pilato? Unong ed Judion manag-awaran a si Flavius Josephus, apatira lambengat a taon kayari na impatey nen Jesus et asalatan si Pilato bilang Romanon gobernador tan pinasempet da la ed Roma pian ebatan so ambelat a kasalanan ya iyaakusa ed sikato. Komusta met iray Judion nampapatey ed si Jesus? Kulangkulang ya apatiran dekada, say Jerusalem so dineral na saray armada na Roma tan saray manaayam ditan so pinapatey odino inaripen da. Anggapo so maliket a nansumpalan na saramay amili ed kabilungetan!​—Juan 3:19.

22. Akin a makulangkulang so panilalo ed totoo parad kilalaban?

²² Makulangkulang so panilalo ed totoo parad kilalaban. Impaliwawa na propesiya nen Isaias no akin: “Nia, sikayo ya amin a manelsel na sakey ya apoy, tan liberen yo so inkasikayo na ngapos; manakar kayo ed dalang na apoy yo, tan dia ed nanleetan na ngapos a sinelselan yo. Wala naani ya a manlapu ed limak; ondukol kayo naani ed ermen.” (Isaias 50:11) Agmanbayag iray lider a totoo. Say toon maong a manangguyor so nayarin makakombinse ed imahinasyon na totoo diad antikey a panaon. Balet anggan say sankasimoonan lan too et limitado so walan nagawaan to. Imbes a manelsel na mandarlang ya apoy, a singa iilaloan na saray onsusuporta ed sikato, nayarin sikatoy samet lambengat a ‘makapanelsel,’ a mangiter labat na daiset a liwawa tan petang balet ta naerep met a tampol. Diad biek a dapag, saramay manmamatalek ed Siloh, say Mesias ya insipan na Dios, so agbalot nadismaya.

[Saray paimano ed leksab]

[Tepetepet Parad Panagaral]