Tepetepet Manlapud Saray Managbasa

Akin ya ibabaga na Biblia a nepeg ya oneyag so too sano walay sesgan panagpasoot?

Siopaman ya agni personal ya akasagmak na pirmin takot lapud maruksan impamuersa na managpasoot et agton talaga natalosan no panon itan a maneral ed bilay na sakey. Makapakebbiew a tuloy itan ya eksperiensya parad biktima kanian satan so nayarin mangonigon ed sikato legay bilay to. * Onia so inkuan na sakey a Kristianon bii a pinuersa na managpasoot pigaran taon lay apalabas: “Agko nibalikas so pirmin katatakot ko ed saman a labi odino pirmin sinagem (trauma) a kaukolan kon talonaan nanlapula’d saman.” On, ag-anggan labay ya isipen na dakel so nipaakar ed sayan makapakebbiew a pantotongtongan. Ingen, say sesga na panagpasoot so talagan nagagawa ed sayan marelmeng a mundo.

Agpapaliisan na Biblia so pangisalaysay ed pigaran kaso na panagpasoot tan getman panagpasoot ya agawa nensaman. (Genesis 19:4-11; 34:1-7; 2 Samuel 13:1-14) Balet mangiiter met itan na konseho no anto so nepeg a gawaen no sesesgaen na panagpasoot. Say ibabaga na Ganggan nipaakar ed saya so naromog diad Deuteronomio 22:23-27. Sasakopen na saya so duaran situasyon. Diad unonan kaso, sakey a laki so akaromog na kalangweran a bii diad syudad tan inakdolan to. Anggaman ontan, ag-inmeyag so bii pian patulongan. Kanian adetermina a sikatoy nankasalanan “lapud ag-inmakis (ag-inmeyag), anta walad loob na syudad.” No sikato komon so inmeyag, ompan sikato so atulongan na saray totoo a walad asingger. Diad komaduan inkagawa, sakey a laki so akaromog na kalangweran a bii diad  arawi ed syudad, a ‘papasooten to a piakdolan.’ Bilang depensa, “inmakis [so bii], et anggapo so angiyagel ed sikato.” Aliwan singa samay bii ed inmunan inkagawa, sayan bii so agsinmuko ed ginawa na managpasoot. Sikatoy akipuligesgesan, kinmelyaw parad tulong, balet anggapoy agawaan to. Say paneyag to so paneknek a sikatoy agmabulos a biktima; anggapoy kasalanan ton gawan-mauges.

Anggaman anggapo ed sakop na Mosaikon Ganggan iray Kristiano natan, saray prinsipyo ya abitla so mangigiya ed sikara. Idadanet na nibagan salaysay so kaimportantian na panresisti tan paneyag parad tulong. Say paneyag sano sesesgaen na panagpasoot so siansian ipapasen bilang praktikal a kiwas. Onia so inkuan na sakey ya eksperto ed pangamper na krimen: “No aatakien so bii, say sankaabigan ya armas to et say eyag to.” Say paneyag na bii so mangalay imano na arum, a makatulong ed sikato, odino nayarin mamagyaw ed mamapasoot tan taynanan to la. Inkuan na sakey a Kristianon bii a pupuersaen na managpasoot: “Inkasikasil koy eyag ko, tan sikatoy inmatras. Sanen aasinggeran to ak lamet, inmeyag ak tan binmatik ak. Mabetbet kon nononoten ed apalabas, ‘Panon a makatulong ed siak so paneyag no walay baleg a toon maningkat ed siak a walay getma ton mauges?’ Balet naamtaan kon epektibo itan!”

Anggan diad makapasinagem a kipapasen a say sakey a bii et anggapoy agawaan to tan apasoot, say impipuligesgesan tan inyeyag to et siansian makabaliksan. Diad pidumaan, mamaneknek itan a ginawa ton amin so nayarian to pian resistian so managpasoot. (Deuteronomio 22:26) Anggaman ed satan a makapasinagem ya asagmak to, siansian sikatoy walaan na malinis a konsiensia, respeto ed inkasikaton dili, tan pakakaseguro a malinis so talindeg to ed imaton na Dios. Say makapasinagem ya eksperiensya so nayarin mangapektan maong ed emosyon to, balet lapud amta to a ginawa toy anggaan na nayarian to pian resistian so managpasoot et makatulong a maong ed sikato parad kalkalnan iyabig.

Pian natalosan so kiyaplikaan na Deuteronomio 22:23-27, nepeg tayon moriaen a sayan antikey a salaysay so agmangisasakop ed amin a posiblin kipapasen. Alimbawa, agkokomentoan na satan so situasyon ya agmakaeyag so bii lapud sikatoy emel, nalmay, odino atameeng la lapud takot odino puersaan a pinepetan so sungot to pian agmakaeyag. Balet, lapud nadetermina nen Jehova so amin a pamaakaran, a pati saray motibo, pidedenengan to tekep na pakatalos tan inkahustisya iratan a kaso, lapud “kaptekan so saray amin a dalan to.” (Deuteronomio 32:4) Amta to no anton talaga so agawa tan amta to iray sagpot na biktima pian resistian so mamapasoot. Sirin, say biktima ya agmakaeyag balet ta ginawa ton amin so nayarian to unong ed saray sirkumstansya et nipalima to ed si Jehova iray pamaakaran.​—Salmo 55:22; 1 Pedro 5:7.

Anggaman ontan, arum a Kristianon bibii a pinuersa tan pinasoot so siansian makalikna ed ot-ot lapud liknaan a nankasalanan. Diad panmolimoli ed agawa, liknaen da ya akipuligesgesan ira komon pian naamper so agawa. Balet, imbes a tetelen so inkasikara, saratan a biktima so makapanpikasi ed si Jehova, ya onkerew na tulong to, tan nawalaan na kompiyansa ed daakan a maaron-panangasi to.​—Exodo 34:6; Salmo 86:5.

Kanian, saray Kristianon bibii a peles a manatalona ed emosyonal iran sugat a resulta na impakaabet da na managpasoot so makapanmatalek a sigpot a natatalosan nen Jehova so ot-ot a nalilikna ra. Papaseguroan ira na Salitay Dios: “Si Jehova asingger ed saray wala ed kipapasen na sakey a nabtagan na puso; tan ilaban to so totoo a wala ed sakey a kamarerwa a masakit ed panagbabawi.” (Salmo 34:18) Say kaaruman a tulong pian natalonaan so pirmin sinagem et diad pangawat ed masimoon a pakatalos tan mapangasin suporta na saray kapananisiaan ed loob na Kristianon kongregasyon. (Job 29:12; 1 Tesalonica 5:14) Sakey ni, saray mismon sagpot na saray biktima pian niyapasakey iray kanonotan da ed positibon bengatla so ontulong ed sikara pian nalikna so “deen na Dios, a talonaan ton amin a pakatalos.”​—Filipos 4:6-9.

[Paimano ed leksab]