Bilay ed Loob na Refugee Camp

ANTO so nanonotan mo sano narengel moy balikas a “refugee camp”? Kasin wala lay nakar mon ontan? Anton talagay itsura na satan?

Sanen insulat iya, 13 la iray nanduruman “refugee camp” diad bandad sagur a parte na Tanzania. Nisesengeg ed saray guerra sibil et ngalngali 500,000 a “refugee” (apaskar a tinmaynan ed lugar da) a nanlalapud arum a bansa ed Aprika so tutulongan na gobierno na Tanzania diad pikokoopera na United Nations High Commissioner of Refugees (UNHCR). Balet anto ta so kabibilay ed loob na kampo?

Kasabi ed Kampo

Insalaysay na sakey a tin-edyer a biin manngaran na Kandida so agawa diad insabi ran sankapamilyaan, pigaran taon lay apalabas: “Inikdan da kami na anumeroan ya ID kard parad rasyon, tan say pamilya mi so niasain ed refugee camp diad Nyarugusu. Diman et inter da ed sikami so numero na lote tan numero na kalye. Inturo da ed sikami so pambatangan mi na kiew tan pangalaan mi na talaib ya usaren ed pangipaalagey na melag ya abung mi. Nanggawa kami na saray laryo. Inikdan kami na UNHCR na balbaleg a plastik ya iyatep mi. Alay irap iman a trabaho, balet ta aliketan kami sanen ayari la so melag ya ayaman mi.”

Say kard a parad rasyon so uusaren kada onsublay a Mierkoles. Oniay intuloy nen Kandida: “On, sikami so ompipila ed kantena ta pian alaen iray rasyon mi ya ibubunog na UNHCR.”

Anto so inagew-agew a kakanen na sakey a too?

“Nararasyonan so balang sakey ed sikami na taloran lusor ya arinan mais, san-lusor a gisantes, 20 gramo a soya, 2 kutsaran taba a pampirito, tan 10 gramon asin. No maminsan et narasyonan kami met na sakey a baretan sabon, a kaukolan a manbayag itan na sakey bulan.”

Komustay malinis a danum? Kasin wala? Onia so inkuan na kalangweran a bii a manngaran na Riziki: “On, nibobomba so danum manlapud kabangibang iran ilog panamegley na saray tubon nikonekta ed angkakabaleg a tangki na danum. Say danum so lalaokan na chlorine sakbay a nibomba ed dakel a panag-asolan a naromog  ed kada kampo. Balet ipalwag mi ni itan sakbay min inumen pian napaliisay pansakit. Mabetbet kamin okupado manlapula’d kabuasan ya anggad labi ed panag-asol tan panagpesak na kawekawes mi ed sarayan panag-asolan. Sakey tan kapalduan timba labat na danum so naasol mi ed sakey agew.”

No liberen mo so sakey ed saray kampo, nayarin naimanom a walaray eskuelaan parad nursery, elementarya, tan haiskul. Nayarin wala ni ingen so edukasyon parad saray wala la’d edad diad loob na kampo. Kapaway ed kampo et wadtan so istasyon na polisya tan opisinay gobierno a mamaseguro ed kaligenan na kampo. Nayarin nanengneng mo so maawang a tindaan a walaan na saray angkelag a puesto a napansaliwan na saray “refugee” na pisipising, prutas, sira, manok, tan arum niran manunan nakaukolan a tagano. Arum a taga diman so oonla’d tindaan pian manlako. Balet iner so pangaalaan na saray “refugee” na isaliw da? Arum so walaan na melag a taneman na pising tan ilalako ra so produkto ra diad tindaan. Saray arum so mangilako ed kabiangan na rasyon dan arina odino gisantes pian makasaliw na melag a karne odino daiset a prutas. On, say kampo et nayarin nengneng toy singa baleg a purok imbes a sakey a kampo. Kaslakan la so pakaimano ed maneelekan tan manliliket diad tindaan, a singa met kipapasen da ed dilin bansa ra.

No onsamar ka ed ospital, nayarin saglawien ed sika na sakey ed saray doktor a walaray pigaran klinika ed loob na kampo a ditan tatambalen iray agtanton grabe a liliknaen;  bangta saray emerhensia tan grabe iran liliknaen so ididiretso ed ospital. On, say departamento parad saray malukon tan panag-anakan diad ospital so importante, no isipen et diad sakey a kampon 48,000 so “refugee,” manga 250 so posiblin manaanak ed sakey bulan.

Napapakan a Maong ed Espiritual

Diad sankagloboan et nayarin panuumamengan na saray Tasi nen Jehova so kipapasen na agagi ra ed espiritual a wala ed sarayan kampo diad Tanzania. Diad interamenti et sikaray manga 1,200, a naorganisa ira ed 14 a kongregasyon tan 3 grupo. Komusta kasi ira?

Sakey ed manunan ginawa na sarayan debosyonadon Kristiano sanen sinmabi ira ed sarayan kampo et say ikerew na lote a pangipaalageyan da na Kingdom Hall. Diad ontan et naamtaan na saray “refugee” no iner so pakaromogan ed saray Tasi tan no iner so atendian da parad saray sinimban miting da. Diad kampo na Lugufu et 7 iray kongregasyon, a walay dagup a 659 ya aktibon Kristiano. Diad saray miting da ed Simba, say kaslakan a dagup ya onaatendi ed sarayan 7 kongregasyon so manga 1,700.

Saray Tasi ed amin a kampo so nagugunggonaan met manlapud angkabaleg iran asamblea tan kombension parad saray Kristiano. Sanen agawa so inmunan distriton kombension diad kampo na Lugufu, 2,363 so inmatendi. Angotkot iray Tasi na panagbautismoan diad kapaway na pankokombensionan, tan inapisan da itan na plastik ta pian agnaekatan. Akabisikletan nanasol iray agagi manlapud ilog a ngalngali duaran kilometro so kaarawi. Maminpigapiga iran onasol lapud limara labat a galon so naasol da kada biahe. Saray kandidato ya akapila parad bautismo so nankawes na masimpit iran aysing. Diad amin et 56 so abautismoan panamegley na sigpot ya inkipalseb. Sakey a sigpot-panaon a ministro a nainterbio ed kombension so angisalaysay a sikatoy angikondukta na panangiyaral na Biblia ed 40 nanduruman indibidual. Apatira ed saray iyaaralan to so abautismoan ed saman a kombension.

Say sangan opisina na saray Tasi nen Jehova so angiyuksoy parad regular ya ibibisita na saray managbaroy a manangasikaso. Oniay inkuan na  sakey ed sikara: “Saray agagi tayo so maseseg diad ministeryo. Maaw-awang so pupulongan da, tan diad sakey a kongregasyon et balang Tasi so manguusar na ngalngali 34 ya oras ed kada bulan diad ministeryo. Dakel so mangikokondukta na limara odino masulok ni a panangiyaral na Biblia ed saray interesado. Sakey a payunir [sigpot-panaon a ministro] so angikuan ya anggapo lay magmaong a teritorya. Saray totoo ed loob na kampo et panliliketan dan maong iray publikasyon tayo.”

Panon a say literatura ed Biblia so makakasabi ed saray kampo? Ipapawit itan na sanga panamegley na tren ed Kigoma, sakey a baley ed mamasagur a gilig na Linok na Tanganyika. Aawaten ditan na saray agagi so publikasyon tan iyuuksoy dan ipatulor iraya ed saray kongregasyon. No maminsan et sikaray mangarkila na melag a trak pian itulor dan mismo iray literatura ed amin a kampo. Sabien na saya so manga talora anggad apatiran agew a pambiahe ed makitog iran dalan.

Materyal a Tulong

Saray Tasi nen Jehova ed Pransya, Belgium, tan Switzerland so nagkalautlan ontutulong ed saray “refugee” diad sarayan kampo. Arum so binmisita ed saray kampo diad Tanzania, diad panangabobon na Ministry of Home Affairs tan UNHCR. Saray Tasi ed Europa so akatugyop na dakdakel a gatas a soya, kawekawes, sapatos, libro ed eskuelaan, tan sabon. Sarayan bengatla so indonasyon pian nibunog ed amin a “refugee,” a mitunosan itan ed prinsipyo ed Biblia: “Unong a wala so kiambegya manggawa itayo na maabig ed saray amin, nagkalalo ed saray kaamong [ed] pananisia.”​—Galacia 6:10.

Maabig iray resulta na sarayan sagpot a pananulong, ta dakel a “refugee” so atulongan. Say Refugee Community Committee ed sakey ed saray kampo so angibalikas na apresasyon da ed oniaran salita: “Diad biang na interon komunidad mi, mapagalang min ibaga ed sikayo so pisasalamat mi lapud itutulong na organisasyon yo ya amitlon agawa . . . Saray kawes so nitulong ed 12,654 a mankakaukolan a lalaki, bibii, tan ugugaw, ontan met ed saray kapkapangiyanak . . . Saray “refugee” ed kampo na Muyovozi a diad kaplesan et walaan na 37,000 a manaayam. Ami-amin et 12,654 a totoo so atulongan, odino 34.2 porsiento na populasyon.”

Diad sananey nin kampo, 12,382 a “refugee” so naikdan na santatlon kawes, tan diad sakey nin kampo et akaawat na nilibo iran libro ed eskuelaan ya uusaren ed haiskul tan elementarya tan diad saray day-care center. Say opiser na lohistiko na UNHCR ed sakey ed saray rehyon so nankomento: “Pisalsalamatan mi so donasyon a naawat mi parad baleg a pankaukolan na populasyon diad saray ‘refugee camp.’ Say agano nin tuloy a naawat mi et say 5 container na libro ed eskuelaan, ya imbubunog na saray manseserbi ed komunidad ed limog na populasyon na ‘refugee.’ . . . Salamat na balbaleg.”

Anggan saray lokal a peryodiko so nankomento la ed ginawan tulong. Sakey a paulo ed Sunday News na Mayo 20, 2001, so nankuan: “Kawekawes a Parad Saray Refugee diad Tanzania.” Say edisyon na satan a Pebrero 10, 2002, so nankomento: “Aapresyaen na komunidad na refugee so donasyon lapud arum ed saray ugugaw, a tinmundan maneskuela lapud ta anggapoy nisulong da, so maneeskuela la lamet.”

Naiirapan Balet ta Agnapapaulyanan

Parad maslak ed saray “refugee,” et kaukolan so masulok a sakey taon pian makaadapta ed balon kabibilay diad loob na kampo. Simpli so panagbilay da. Saray Tasi nen Jehova ed sarayan kampo so manguusar na baleg a panaon pian inabang ed saray kakaabay dan “refugee” so makaligliwan maong a balita a manlalapud Salita na Dios, say Biblia. Itotongtong da so nipaakar ed balon mundo, a ditan et amin so kaukolan a “mamitpit la ed saray kampilan da a pagmaliwen a tarem na lukoy, tan saray gayang da a pagmaliwen a komkompay. Agda la iyayag so kampilan, nasyon sumpa ed nasyon, tan ag-ira la naani manaral na bakal.” Insan amin so ‘onyurong naani, balang sakey ed silong na kiew to ya ubas, tan ed silong na kiew to ya higos, et anggapo naani manaktakot ed sikara; ta say sangi nen Jehova na saray ehersito sikato so sinalita to.’ Mabitar, diad panamendisyon na Dios et magmaliw iyan mundon andian la na saray “refugee camp.”​—Miqueas 4:3, 4, NW; Salmo 46:9.

[Litrato ed pahina 8]

Kaabungan diad kampo na Nduta

[Saray litrato ed pahina 10]

Kingdom Hall ed Luloke (kawanan) Panagbautismo ed Lugufu (leksab)

[Litrato ed pahina 10]

Distriton kombension diad kampo na Lugufu