Dinmagup Iray Sankaili Diad Abung na Dios a Panagpikasian
Propesiya nen Isaias—Liwawa Parad Amin a Katooan II
Kapitulo Dise Siete
Dinmagup Iray Sankaili Diad Abung na Dios a Panagpikasian
1, 2. Anto so makapaliket ya inyanunsio nen 1935, tan kabiangan iya na anto?
NEN Biernes, Mayo 31, 1935, nampaliwawa si Joseph F. Rutherford ed saray totoo diad kombension ed Washington, D.C. Siningbat to so pakabidbiran ed “baleg ya ulop,” odino “baleg a karaklan,” ya anengneng nen apostol Juan diad pasingawey. Diad kapantokan na paliwawa nen Brother Rutherford, oniay intepet to: “Nayari pan onalagey so amin na saramay walaan na ilalo a manbilay ya andi-anggaan diad dalin?” Unong ed sakey ed saramay inmatendi, “masulok a kapaldua ed dumerengel so inmalagey.” Insan inkuan na espiker: “Nia! Say baleg a karaklan!” Oniay nanonotan ni na sakey ya inmatendi: “Diad primero et mareereen, insan tinumbokan na magayagan paneyag, tan maksil tan abayag a pantitipak.”—Apocalipsis 7:9; King James Version.
2 Nikadkaduma iman a bekta diad peles a kasusumpal na propesiya a nisulat manga 2,700 a taon lay linmabas tan pinmatnag ed saray Biblia tayo diad Isaias kapitulo 56. A singa met ed dakel niran propesiya ed Isaias, lugan na saya iray makaligliwan sipan tan mapuersa iran pasakbay. Diad primeron kiyaplikaan, satan so parad akisipanan a totoo na Dios diad mismon panaon nen Isaias, balet say kasumpalan na satan so ninmatnat ed loob na saray siglo anggad panaon tayo.
No Anto so Kakaukolanen Pian Nilaban
3. Anto so nepeg a gawaen na saray Judio no maniilalo ira ed panangilaban na Dios?
3 Ginmapo so Isaias kapitulo 56 diad impanimbawa ed saray Judio. Balet, nepeg a talinengen na amin a tuan managdayew so insulat na propeta. Oniay nabasa tayo: “Onia so kuan nen Jehova, Kawaloen yo so inkatunong, tan manggawa kayo na kaptekan; ta say panangilaban ko onasingger, tan say inkatunong ko a nipatnag naani. Mapalar so too a manggawa na saya, tan say anak na too a mamemben ed sikato; a ngilinan to so agew a sabaton tan pablien to a singa sagrado, tan pegetan to so lima to a manggawa na anggan anto a mauges.” (Isaias 56:1, 2) Saray manaayam ed Juda a maniilalo ed panangilaban na Dios so nepeg ya ontulok ed Mosaikon Ganggan, ya unoren da so inkahustisya tan manbilay ira a matunong. Akin? Lapud si Jehova a mismo et matunong. Panggayagaan na saramay mangaagamil ed inkatunong so liket lapud pakakaawat da na pabor nen Jehova.—Salmo 144:15b.
4. Akin ya importante ed Israel so panagngilin ed Sabaton?
4 Ipapabitar na propesiya so panagngilin ed Sabaton lapud say Sabaton et importantin kabiangan na Mosaikon Ganggan. On, sakey ed saray rason no akin ya adestiero iray manaayam ed Juda et lapud imbaliwala ra so Sabaton. (Levitico 26:34, 35; 2 Awaran 36:20, 21) Say Sabaton et tanda na nikaduman relasyon nen Jehova ed saray Judio, tan ipapatnag na saramay manguunor ed Sabaton a papablien da itan a relasyon. (Exodo 31:13) Niarum ni, say panagngilin ed Sabaton so mangipanonot ed saray kapanaonan nen Isaias a si Jehova so Manamalsa ra. Ipanonot met na satan a panagngilin so panangasi to ed sikara. (Exodo 20:8-11; Deuteronomio 5:12-15) Diad kaunoran, say panumpal ed Sabaton so mangitarya na maparanay tan organisadon uksoyan diad panagdayew ed si Jehova. Say pampainawa a maminsan ed sakey simba manlapud inagew-agew a kimey so mangiter ed saray taga-Juda na pankanawnawan manpikasi, manaral, tan mandalepdep.
5. Diad prinsipyo, panon a niyaplika na saray Kristiano so simbawa a ngilinan so Sabaton?
5 Komusta met iray Kristiano? Kasin onaplika ed sikara so panamaseseg a ngilinan so Sabaton? Dia lambengat ed prinsipyo, lapud saray Kristiano so agla nisilong ed Ganggan tan agla kaukolan sirin a manngilin ed Sabaton. (Colosas 2:16, 17) Balet, insalaysay nen apostol Pablo a wala so ‘panagpainawa [ed sabaton]’ parad saray matoor a Kristiano. Lalanoren na sayan ‘panagpainawa [ed sabaton]’ so pakawalaan na pananisia ed dondon bagat nen Jesus parad kilalaban tan aglambengat mandependi ed saray gawa. (Hebreos 4:6-10) Kanian, saray salita ed propesiya nen Isaias nipaakar ed Sabaton so mangipanonot ed saray lingkor nen Jehova natan a kakkaukolan so pakawalaay pananisia ed uksoyan na Dios nipaakar ed kilalaban. Maabig met itan a panonot a nakaukolan a bayuboan so maapit a siglaotan ed si Jehova tan tumboken so maparanay tan tuloytuloy a panagdayew.
Ligliwa ed Sankaili tan Eunoko
6. Anton duaran grupo so naikdan na imano?
6 Impaarap natan nen Jehova so imano to ed duaran grupo a malabay a manlingkor ed sikato balet ta diad silong na Ganggan et ag-ira kualipikado a milimog ed Judion kongregasyon. Oniay nabasa tayo: “Agmet paulyan na sankaili, ya akikasakey ed Jehova, a mansalita, a kuan to, si Jehova isian to ak naani ya [andi duaruwa] ed baley to; et agmet paulyan a mankuan so eunuko, Nia, sakey a kiew ya amagaan.” (Isaias 56:3) Say katatakotan na sankaili et say kapegpeg to manlapud Israel. Say pampapagaan na eunuko et say agton balot pakawalaan na ilalak a mangituloy ed ngaran to. Nepeg a manpakpel iyan duaran grupo. Sakbay tayon natalosan no akin, konsideraen tayo no anto so talindeg da diad silong na Ganggan a misiglaotan ed nasyon na Israel.
7. Antoran limitasyon so ipapaakseb na Ganggan ed saray sankaili ed Israel?
7 Saray ag-agalsiman a sankaili so nipuera ed panagdayew diad Israel. Alimbawa, ag-ira naabuloyan a mibiang ed Paskua. (Exodo 12:43) Saray sankailin agmanusumlang ed saray ganggan na Israel so makakaeksperiensya ed inkahustisya tan inkamaparawes, balet andian na permanentin pisisiglaotan ed nasyon. Siempre, arum so sigpot ya angawat ed Ganggan, tan bilang tanda na saya et nampagalsim iray lalaki. Insan sikara so nagmaliw a proselita, ya apribilehyoan a mandayew ed saban na abung nen Jehova tan nibilang a kabiangan ed kongregasyon na Israel. (Levitico 17:10-14; 20:2; 24:22) Balet, saray proselita so siansia nin agsigpot a kabiangan ed pisisipanan nen Jehova ed Israel, tan anggapoy tawir da ed Insipan a Dalin. Arum a sankaili so nayarin onla’d templo pian manpikasi, tan mapatnag a nayarian day mangiyapay na saray bagat panamegley na saray saserdote daput no mitunosan ed Ganggan iray ibagat da. (Levitico 22:25; 1 Arari 8:41-43) Balet saray Israelita so agnepeg a midupongdupong ed sikara.
Saray Eunuko so Makaawat na Andi-geter a Ngaran
8. (a) Diad silong na Ganggan, panon a minoria iray eunuko? (b) Panon a nausar iray eunuko diad saray paganon nasyon, tan anto no maminsan so tutukoyen na terminon “eunuko”?
8 Saray eunuko, anggaman inilalak ira na Judion atateng, so agsigpot a magmaliw a kabiangan na nasyon na Israel. * (Deuteronomio 23:1) Diad limog na arum a paganon nasyon diad panaon na Biblia, saray eunuko so walaan na nikaduman betang tan akaugalian la so panagkapon ed arum ya ugugaw ya akautibo ed bakal. Saray eunuko so aturo bilang opisyales ed maarin korte. Say eunuko so nayarin magmaliw a “managbantay na saray bibii,” “manbabantay ed saray kalugoran,” odino managserbi ed reyna. (Ester 2:3, 12-15; 4:4-6, 9) Anggapo so ebidensya a tinumbok na saray Israelita so ontan ya agamil odino saray eunuko et inikdan na nikaduman trabaho pian panserbian iray Israelitan arari. *
9. Anton makatambayo iran salita so imbaga nen Jehova ed saray kapon ya eunuko?
9 Niarum ni ed limitadon pakapibiang ed panagdayew ed tuan Dios, saray kapon ya eunuko dia ed Israel so anagmak na baleg a kabandayan lapud ag-ira makapanilalak pian nituloy so ngaran na pamilya ra. Agaylan makapaligliwa sirin iray onggendan a salita na propesiya! Oniay nabasa tayo: “Onia so kuan nen Jehova ed saray eunuko a manngilin ed saray agew ko a sabaton, tan pilien da so saray bengatla a makapaliket ed siak, tan mangawalo ed sipan ko: Mangiter ak naani ed sikara na abung ko tan dia ed dalem na bakor ko sakey a pakanodnonotan tan sakey a ngaran a maong nen saray anak a lalaki tan anak a bibii; ikdan ko ra naani na sakey a ngaran ya ando lan ando, ya agnapegpeg.”—Isaias 56:4, 5.
10. Kapigan anguman so kipapasen na saray eunuko, tan anton pribilehyo so nilukas ed sikara manlapu la’d saman?
10 On, nasabi so panaon ya aliwa lan babeng so anggan say pagmaliw a kapon ya eunuko diad sigpot a pakaawat bilang lingkor nen Jehova. No matulok ira, saray eunuko so nawalaan na “pakanodnonotan,” odino pasen, diad abung nen Jehova tan sakey a ngaran, a magmaong nen saray anak a lalaki tan bibii. Kapigan itan ya agawa? Kayari na impatey nen Jesu-Kristo. Diad saman a panaon et sinalatan la na balon sipanan so daan a sipanan ed Ganggan, tan say silalaman ya Israel so sinalatan la na “Israel na Dios.” (Galacia 6:16) Manlapu la’d saman et amin a mangaagamil na pananisia so makapangisaklang la na naabobonan a panagdayew ed Dios. Agla importante so pandurumaan ed rasa tan kipapasen ed pisikal. Saramay matoor a makapansungdo, antokaman so kipapasen da ed pisikal, so nawalaan na “sakey a ngaran ya ando lan ando, ya agnapegpeg.” Ag-ira lingwanan nen Jehova. Saray kangaranan da so nisulat ed “libro a pakanodnonotan” to, tan diad aturon panaon na Dios et nagamoran da so bilay ya andi-anggaan.—Malaquias 3:16; Uliran 22:1; 1 Juan 2:17.
Saray Sankaili so Mandayew a Kaiba so Baley na Dios
11. Pian nagamoran da iray bendisyon, anto so nipaseseg a gawaen na saray sankaili?
11 Komusta balet iray sankaili? Pinmawil so propesiya ed sikara, tan si Jehova so walaan na saray salita a makaligliwan tuloy ed sikara. Oniay insulat nen Isaias: “Ontan met so saray sankaili a mikasakey ed Jehova, a manlingkor ed sikato, tan mangaro ed ngaran nen Jehova, a magmaliw ira ya ariripen to, balang sakey a manngilin ed agew a sabaton ed panamabli to ed sikato a singa sagrado, tan kinawalo to so saray sipan ko; anggan sikara yakar ko ra ed masanto a palandey ko, tan gawaen ko ra naani a malikeliket ed abung ko a panagpikasian: saray napoolan a bagbagat da tan saray bagat da naawat ira naani ed tapew na altar ko; ta say abung ko natawag naani ya abung na pikakasi a nipaakar ed saray amin a baley.”—Isaias 56:6, 7.
12. Anto so datin pakatalos ed propesiya nen Jesus nipaakar ed ‘arum a karnero’?
12 Diad panaon tayo et kalkalnan pinmatnag ‘iray sankaili.’ Sakbay na inmunan guerra mundial, atalosan a mas dakel ya indibidual so makaawat na kilalaban nen saramay maniilalon manuley diad tawen a kaiba nen Jesus—saramay bibidbiren tayo natan bilang say Israel na Dios. Mikabisado iray estudyante na Biblia ed saray salita nen Jesus a nikurit ed Juan 10:16: “Wala niray arum a karnerok, ya ag-ira taga dia ed saya a panangipokokan; kaukolan ya awiten ko ra met, et dengelen da so boses ko; et magmaliw iran saksakey a pulok, saksakey a pastol.” Atalosan a sarayan ‘arum a karnero’ et mangaraldalin a klase. Balet anisiaan na maslak ed saray estudyante na Biblia ya ompatnag so arum a karnero legan na Milenyon Uley nen Jesu-Kristo.
13. Akin a nikatunongan a say karnero ed Mateo kapitulo 25 so ompatnag legan na unor iran agew na sayan sistema na bengabengatla?
13 Diad saginonor, inmaligwas so pakatalos ed misiglaotan a teksto a manasaglawi ed karnero. Diad Mateo kapitulo 25, nikurit so parabolo nen Jesus nipaakar ed saray karnero tan saray kanding. Unong ed satan a parabolo, nagamoran na saray karnero so andi-anggaan a bilay lapud susuportaan da iray agagi nen Jesus. Kanian, sikara so grupo a miduma tan biig ed saray alanaan ya agagi nen Kristo. Nen 1923, legan na kombension ed Los Angeles, California, E.U.A., nipaliwawa ya ompatnag iratan a karnero, aliwan legan na Milenyo, noagta diad unor iran agew na sayan sistema na bengabengatla. Akin? Lapud inter nen Jesus so parabolo bilang kabiangan na ebat to ed tepet a: “Kapigan so kagawa na sarayan bengatla? Tan anto kasi so tanda ed isabim tan say anggaan na mundo?”—Mateo 24:3.
14, 15. Panon ya inmaligwas so pakatalos nipaakar ed talindeg na arum a karnero diad panaon na anggaan?
14 Legan na dekaday 1920, inisip na arum ya indibidual ya akilimog ed saray Estudyante na Biblia ya agpepekderan na espiritu nen Jehova a mangatatawen so tawag da. Ingen, sikara so maseseg a manlilingkor ed Sankatageyan a Dios. Nen 1931 et lalon atalosan so kipapasen na saraya sanen nipalapag so libron Vindication. Bilang kabiangan na bersikulo por bersikulon impaningbat ed libro na Biblia ya Ezequiel, impaliwawa na Vindication so pasingawey nipaakar ed “laki” a walaan na tintero na managsulat. (Ezequiel 9:1-11) Anengneng so “laki” a linmoob ed Jerusalem tan minarkaan to iray kamolingan na saramay mandageyem tan mannangis ed saray makapagulgulan nagagawa diman. Say “laki” so mangirerepresenta ed saray agagi nen Jesus, say nakdaan na alanaan iran Kristiano a mabilay ed dalin legan na panaon na panangukom ed antitipikon Jerusalem, say Kakristianoan. Saramay amarkaan et say arum a karnero a manbibilay ed satan a panaon. Diad pasingawey et sikara so aliktar sanen intarok na saray manangipaakseb so panangibales ed satan ya apostatan syudad.
15 Nen 1932 et nipabitar ed mas aralem a pakatalos diad mapropetikon drama nipaakar ed si Arin Jehu na Israel tan Jonadab, sakey ya aliwan Israelitan mananuporta, so impanuporta na sarayan arum a karnero ed saray alanaan ya agagi nen Kristo—a singa ed impiulop tan impanuporta nen Jonadab ed si Jehu diad impaneral to ed panagdayew ed Baal. Diad kaunoran, nen 1935 et say arum a karnero a manbibilay ed panaon na anggaan na sayan sistema na bengabengatla so abidbir bilang say baleg ya ulop ya anengneng nen apostol Juan diad pasingawey. Saya so primeron impaliwawa ed asalambit lan kombension ed Washington, D.C., sanen impabitar nen Joseph F. Rutherford iramay walaan na mangaraldalin ya ilalo bilang say “baleg a karaklan.”
16. Antoran pribilehyo tan responsabilidad so panggagayagaan na “saray sankaili”?
16 Kanian kalkalnan atalosan ed saman a “saray sankaili” so walaan na baleg a betang a sumpalen diad saray gagala nen Jehova legan na sarayan kaunoran ya agew. Sikara so miuulop ed Israel na Dios ta pian mandayew ira ed si Jehova. (Zacarias 8:23) Kaiba ra itan ya espiritual a nasyon, sikara so mangisasaklang na naabobonan iran bagat ed Dios tan linmoob ira ed panagpainawa ed sabaton. (Hebreos 13:15, 16) Niarum ni, mandadayew ira ed espiritual a templo na Dios, a singa met say templo ed Jerusalem, ya “abung na pikakasi nipaakar ed saray amin a nasyones.” (Marcos 11:17) Aagamilen da so pananisia ed dondon bagat nen Jesu-Kristo, diad ‘impanguras da ed kawekawes da tan pinaputi da iratan ed dala na Kordero.’ Tan tuloytuloy iran manlilingkor ed si Jehova a ‘mangisasaklang ira ed sikato na sagradon serbisyo ed agew tan labi.”—Apocalipsis 7:14, 15, NW.
17. Panon a bebembenan na modernon-agew iran sankaili so balon sipanan?
17 Sarayan modernon-agew a sankaili so ombebemben ed balon sipanan diad pantalos a panggagayagaan da iray gunggona tan bendisyon na balon sipanan diad pililimog da ed Israel na Dios. Anggaman ag-ira kabiangan ed satan a sipanan, sigpot-puso iran manpapasakop ed saray ganggan a misiglaotan ed satan. Kanian walad kapusoan da so ganggan nen Jehova, tan akabat da si Jehova bilang say mangatatawen ya Ama ra tan say supremon Soberano ra.—Jeremias 31:33, 34; Mateo 6:9; Juan 17:3.
18. Anton panagtipon a kimey so nasusumpal la natan legan na panaon na anggaan?
18 Oniay intuloy na propesiya nen Isaias: “Say Katawan a Jehova, sikato a manipon ed saray nitaynan ed Israel, kuan to, Itipon ko ni so saray sananey ed sikato, niyarum ed kien to lanlamang ya atipon.” (Isaias 56:8) Diad panaon na anggaan et tinipon nen Jehova iray “nitaynan ed Israel,” saramay kabiangan na alanaan a nakdaan. Niarum ni, titiponen to iramay kabiangan na baleg ya ulop. Saraya so mareen tan mantutunosan a mandadayew diad panangasikaso nen Jehova tan say introno ton Ari, si Kristo Jesus. Lapud katooran da ed gobierno nen Jehova ya uuleyan nen Kristo, sikara so ginawa na Maabig a Pastol bilang nankakasakey tan maliket a pulok.
Saray Bulag a Managbantay Tan Saray Emel ya Aso
19. Anto so imbitasyon ed saray atap ya ayep ed uma tan katakelan?
19 Say asalambit laran maligsa tan makapabiskeg a salita so tinumbokan na mabitabitar tan makapatalagnaw a pidumaan. Akaparaan si Jehova a sipapangasin onkiwas ed saray sankaili tan saray eunuko. Balet dakel a mankuan a membro na kongregasyon na Dios so nakondena tan nigana parad panangukom. Nagkalalo ni nen say satan, sikara ni ingen so agmakanepegan a niponpon tan manepeg labat a buagen na mangasiban ayayep. Kanian onia so nabasa tayo: “Amin yo ya ayayep ed uma dago kayo a mangakmon, on sikayo ya amin ya ayayep ed takel.” (Isaias 56:9) Anto so buagen na sarayan atap ya ayayep? Ipaliwawa itan na propesiya. Diad kagawa na satan, ipanonot na satan ed sikatayo so sagmaken na saramay onsusumpa ed Dios diad onsabin bakal na Armagedon, a saray bangkay da et toktoken na kamanokan ed tawen.—Apocalipsis 19:17, 18.
20, 21. Antoran insaew so nanggawan andiay-kana iray relihyoson lider bilang espiritual a giya?
20 Oniay intuloy na propesiya: “Saray pantalayapen [“managbantay,” NW] to bulag ira, sikara ya amin andian ira na pikakabat; sikara ya amin aso ra ya emel; agda nayarian so ondangol, mankugkugip ira, ondukol ira, lablabayen da so onugip. On, saray aso masiba ra, anggan kapigan agda nayarian so nawalaan na daakan; et saraya sikara so pastol ya ag-ira makatalos; sikara ya amin sinmipa ra ed dalan da lanlamang, balang sakey pinabangan to, manlapu ed balang pasen. Dago kayo, kuan da, onla ak naani a mangala na alak, et manpesel itayo naani ed mabayani ya inumen; et nabuas singa naani sayan agew, sakey ya agew a baleg ed labas na sukat.”—Isaias 56:10-12.
21 Ibabaga na saray relihyoson lider na Juda a dadayewen da si Jehova. Ibabaga ra a sikara so “managbantay” to. Balet ta sikara so bulag, emel, tan manteglep ed espiritual. Anto so pinabangan ed sikara no ag-ira mantultuloy a manbantay tan mangipasakbay ed nagawan kapeligroan? Anggapoy pakatalos na saratan a relihyoson managbantay, aliwa iran kualipikadon mangiter na espiritual a panangidirehi ed saray kinmarneron totoo. Niarum ni, sikara so mauges. Walaan ira na agnapenek tan sinisiblet iran pilalek. Imbes a tumboken da so panangidirehi nen Jehova, ipipilit da so panlabayan da, gegegemtanen da so agmakatunongan iran pakaganansiaan, sobran inkigalet ed makabuek iran iinumen, tan papasesegen da so arum a manggawa na ontan. Manga-manga ira ed manasingger lan panangukom na Dios ya ibabaga ra ed totoo ya anggapoy mauges a nagawa.
22. Panon a mipadpara iray relihyoson lider ed panaon nen Jesus ed saramay walad kadaanan a Juda?
22 Diad inmunan parte na propesiya to, inusar nen Isaias so mipadparan panangilitrato pian deskribien iray agmatoor a relihyoson lider na Juda—abuek ed espiritual, manteglep, tan andian na pakatalos. Pinabelatan da so totoo panamegley na saray tradisyon na totoo, nansalita ira na relihyoson katilaan, tan nanmatalek ira ed tulong na Asirya imbes a manilalo ira ed Dios. (2 Arari 16:5-9; Isaias 29:1, 9-14) Mapatpatnag ya anggapoy naaralan da. Makapaermen ta wala met so ontan iran miparan lider nen inmunan siglo. Imbes ya awaten da so maong a balita ya intarok ed sikara na mismon Anak na Dios, impulisay da si Jesus tan akinonong ira a mamatey ed sikato. Diretsaan ya inkuan nen Jesus a ‘bulag ira a manangitonton,’ ya inyarum to a “no say bulag itonton to so bulag, sikaran dua napelag ira ed abot.”—Mateo 15:14.
Saray Managbantay Natan
23. Anton propesiya nen Pedro nipaakar ed saray relihyoson lider so asumpal la?
23 Impasakbay nen apostol Pedro ya onlesa met iray palson managbangat pian ibalang iray Kristiano. Oniay insulat to: “Inmalagey met nensaman so tilatilan propeta ed utel na baley [na Israel], unong na wala met naani ed sikayo so saray tilatilan managbangat a mangiloob ed maamot na inkaerehes a pakaderalan, tan ibeneg da ingen so Managbangat ya analiw ed sikara, et tarok da ed inkasikara a dili so magano a kaderal da.” (2 Pedro 2:1) Anto so resulta na saray palson bangat tan sektarianismo ed saratan a palson managbangat? Ipipikasi na saray relihyoson lider na Kakristianoan a bendisyonan na Dios iray kakaaro ra ed politika insan mangisisipan ira na masnag ya arapen. Saray relihyoson lider na Kakristianoan so apaneknekan a bulag, emel, tan akaugip no nipaakar ed espiritual iran bengatla.
24. Anton pankakasakey so wala ed baetan na espiritual ya Israel tan saray sankaili?
24 Balet, iwawanwan nen Jehova so minilyon a sankaili a mandayew a kaiba iray nakekeraan a kabiangan na Israel na Dios diad baleg ya espiritual ya abung to a panagpikasian. Sarayan sankaili, anggaman nanlapud dakel a nasyones, rasa, tan lenguahe, so nankakasakey tan akiiba ed Israel na Dios. Kombinsido ira a say kilalaban so manlapu labat ed si Jehova a Dios panamegley nen Jesu-Kristo. Lapud apakiwas ira ed aro ed si Jehova, akiulop ira ed saray alanaan ya agagi nen Kristo diad pangibelyaw day boses da nipaakar ed pananisia ra. Tan sikara so naliligliwan tuloy ed saray salita ya insulat na apuyanan ya apostol: “No dia ed sangim ipatuam si Jesus a sikato so Katawan, tan sisiaen mo ed pusom a say Dios pinabangon to ed saray inatey, nilaban ka.”—Roma 10:9.
[Saray paimano ed leksab]
^ par. 8 Say terminon “eunuko” so inusar met a panukoy ed opisyal na korte, ya agmanutukoy ed panagkapon. Lapud ompatnag a say Etiopen binautismoan nen Felipe et sakey a proselita—ya abautismoan sakbay a nilukas so pankanawnawa ed saray ag-agalsiman ya aliwan Judio—sikato so sakey ya eunuko ed satan a pantalos.—Gawa 8:27-39.
^ par. 8 Si Ebed-melec, a tinmulong ed si Jeremias tan direktan akapitongtong ed si Arin Zedekias, so atawag ya eunuko. Saya so ompatnag a manutukoy ed sikato bilang opisyal ed korte imbes a kinapon.—Jeremias 38:7-13.
[Tepetepet Parad Panagaral]