Anto so Agawa ed Saraya?

SAY Nof tan No et kangaranan ed Biblia a manutukoy ed saray bantog nensaman a kabisera na Ehipto, say Memphis tan Thebes. Say Nof (Memphis) so manga 23 kilometro ed abalaten na Cairo diad sagur a pagpag na Ilog Nilo. Balet asabi panaon et aliwa lan kabisera na Ehipto so Memphis. Diad gapo na koma-15 siglo K.K.P., say Ehipto so walaan na balon kabisera, say No (Thebes), a naromog ed ngalngali 500 a kilometro diad abalaten na Memphis. Kabiangan ed dakel a geray na templo ed Thebes et say Karnak, ya impasen a sankabalegan ed kapiganman a paalagey a walaan na saray seklang. Say Thebes tan say templo na Karnak et nitalaga ed panagdayew ed si Amon, say manunan dios na saray Ehipsio.

Anto so impasakbay na propesiya na Biblia nipaakar ed Memphis tan Thebes? Niyabawag so panangukom sumpad Faraon tan say dirios na Ehipto, nagkalalo la ed manunan dios da, si “Amon a taga No.” (Jeremias 46:25, 26) Say dakerakel a managdayew a dinmagsa diman so “napegpeg.” (Ezequiel 30:14, 15, NW) Tan ontan so agawa. Say akera labat ed panagdayew ed si Amon et saray geray na templo. Say modernon baley na Luxor et nipasen ed lugar na kadaanan a Thebes, tan ed arum niran melag a purok a wadman ed sular na saray geray.

Nipaakar ed Memphis, walay daiset ya akeraan nilikud ed saray sementeryo na satan. Oniay kuan na iskolar na Biblia a si Louis Golding: “Diad nilasus a siglo, saray Arabon angonkesta ed Ehipto so angusar ed angkakabaleg iran geray na Memphis ya intambak da ed pangiletnegan da na kabisera ra [a Cairo] diad basil na ilog. Pirmi so impankimey na saray Arabon managpaalagey tan puerte iray lenak ed Nilo kanian diad dakel a kilometro ed loob na sakop na kadaanan a syudad et anggapo so baton akatibagkol ed tapew na andeket a dalin.” On, unong a nipasakbay ed Biblia, say Memphis so ‘nankibalatar ya anggapoy nanayam.’​—Jeremias 46:19.

Duara labat iraya ed dakel iran alimbawa a mangipapabitar ed inkasusto na saray propesiya na Biblia. Say impankibalatar na Thebes tan Memphis so mangiter ed sikatayo na mapuersan rason pian manmatalek ed saray propesiya na Biblia ya agni asumpal.​—Salmo 37:10, 11, 29; Lucas 23:43; Apocalipsis 21:3-5.

[Picture Credit Line ed pahina 32]

Saya so nilitrato diad panangiyabuloy na British Museum