Manisip a Maptek​—Onkiwas a Makabat

ISIPEN pa iyan inkagawa: Ipapaliwawa nen Jesu-Kristo a saray relihyoson kakabusol ed Jerusalem so pirmin mamairap ed sikato insan da pateyen. Ag-itan napanisiaan na maapit a kaaro ton si apostol Pedro. Diad tua et intagar toy Jesus ed pireg tan binaat to. Talagan masimoon tan walaan na puron panangiyansakit si Pedro. Balet panon a minoria nen Jesus so panag-isip nen Pedro? “Ekal ka’d arap ko, Satanas”! kuan nen Jesus. “Sikay sakey a makapagapol ed siak: ta agmo nononoten iray bengatlan nipaakar ed Dios, noag saray bengatlan nipaakar ed saray totoo.”​—Mateo 16:21-23.

Agaylan makapabigla itan ed si Pedro! Imbes ya akatulong, sikato laingen so “makapagapol” ed pinabli ton Katawan ed sayan kipapasen. Panon ya onia so agawa? Nayarin apalikdo si Pedro ed kaslakan lan kalilingo ed panag-isip na too​—a manisia lambengat ed labay ton panisiaan.

Agmagmaliw ya Alabas a Makompiyansa

Say pagmaliw ya alabas a makompiyansa et makaderal ed abilidad tayon manisip a maptek. Pinasakbayan nen apostol Pablo iray kaparan Kristiano ed kadaanan a Corinto: “Say manisip a manalalagey, imanoen to komon ompan napelag.” (1 Corinto 10:12) Akin ya imbaga iya nen Pablo? Mapatnag lapud kabat to ya agaylan inomay a napikewet so panag-isip na too​—anggan say kaisipan na saray Kristiano so ‘naderal manlapu ed kalinewan tan kasimpitan a mamapaarap ed Kristo.’​—2 Corinto 11:3.

Onia so agawa ed interon kailalakan na inmunan atateng nen Pablo. Oniay inkuan nen Jehova ed sikara nensaman: “Ta saray kanonotan ko agyo kanonotan, et saray dalan yo aliwa ra met a daladalan ko.” (Isaias 55:8) Nagmaliw ira a “makabat ed saray dili a mata ra,” a nansumpal itan ed desyang. (Isaias 5:21) Kanian sirin, makatunongan ya usisaen tayo no panon itayon naynay a manisip a maptek pian napaliisan so parehon desyang.

Paliisan so Minumundon Panag-isip

Arum ed saray taga-Corinto so naapektoan a tuloy na minumundon panag-isip. (1 Corinto 3:1-3) Sikaray mangipupurek a nagkalalo ed saray pilosopiya na too nen say Salita na Dios. Agpankelawan a saray de-aral a Griego ed saman a panaon et intelihentin totoo. Balet, diad imaton na Dios et sikaray makulangkulang. Oniay inkuan nen Pablo: “Nisulat, Erepen ko so kakabatan na saray makabat, tan paandien ko so pakatalos na saray matudio. Iner so kawalaan na makabat? Iner so kawalaan na eskriba? Iner so kawalaan na misusuppiat ed sayan panaon? Say Dios agto ta ginawa a makulangkulang so kakabatan na mundo?” (1 Corinto 1:19, 20) Saratan a de-aral so inimpluensyaan na “espiritu na mundo” imbes a  say espiritu na Dios. (1 Corinto 2:12) Saray pilosopiya tan ideya ra so agmitunosan ed kanonotan nen Jehova.

Say mismon lapuan na satan a minumundon panag-isip et si Satanas a Diablo, ya angusar ed serpiente pian palikdoen si Eva. (Genesis 3:1-6; 2 Corinto 11:3) Kasin sikatoy manesesga nin siansia ed sikatayo? On! Ibabaga na Salitay Dios a si Satanas so ‘mamubulag ed kaisipan’ na totoo ed ontan lan kalaknab lapud sikato natan so ‘mamapalikdo ed lapag na sankamundoan.’ (2 Corinto 4:4; Apocalipsis 12:9) Agaylan importante so panalwar ed saray pakana to!​—2 Corinto 2:11.

Manalwar ed “Saray Kasiliban na Totoo”

Amasakbay met si apostol Pablo sumpad “saray kasiliban na too.” (Efeso 4:14) Apiarapan to iray “matitilan komikimey” a mankuankuanan a mangipaparungtal ed katuaan balet diad tua et pinikewet da itan. (2 Corinto 11:12-15) Pian nadampot so getma ra, saratan a totoo so nayarin mangusar na pamaneknek, makatangguyor a panagsalita, makapalikdo tan aliwan sigpot a katuaan, masilib a panamasiki, tan anggan saray mabitabitar a katilaan.

Saray managpropaganda so mabetbet a manguusar na salitan “sekta” pian pabandayen so arum. Bilang rekomenda diad Parliamentary Assembly of the Council na Europa, insuheri a saray autoridad a mangiimbestiga ed balo iran relihyoson grupo et “maabig no paliisan da so pangusar ed sayan termino.” Akin? Momoriaen a say salitan “kulto” so walaan na negatibon tuloy a kabaliksan. Mipadpara ed satan, saray de-aral a Griego so palson angakusa ed si apostol Pablo a sikatoy “malabir,” odino diad literal et “managdokdok na bukel.” Ipapatnag na saya a sikatoy manlalabir labat ya andi-kana, a dodokdoken tan uulit-uliten to lambengat iray angkekelanting a kakabatan. Diad tua et si Pablo so ‘manpupulong nipaakar ed si Jesus tan say kioli ed bilay.’​—Gawa 17:18.

Kasin epektibo iray metodo na saray managpropaganda? On. Sikaray manunan sengegan ed saray etniko tan relihyoson pambubusolan diad pamipikewet da ed pakatalos na totoo nipaakar ed arum a nasyon odino relihyon. Dakel so manguusar ed saratan pian melmelagen iray aliwan popular a grupo. Si Adolf Hitler so epektibon angusar ed saratan a metodo sanen deneskribe toray Judio tan arum niran grupo bilang “abebbeba,” “mauges,” tan sakey a “sesga” ed Estado. Agyo aabuloyan a nasamalan na sayan klase na kasiliban so panag-isip yo.​—Gawa 28:19-22.

Agpapalikdoen so Inkasikayo

Mainomay met a napalikdo so inkasikatayo. Diad tua et nayarin mairap ya ipulisay odino suppiaten iray papablien lan tuloy ya opinyon. Akin? Lapud masyado tayo lan eem-eman iray panmoria tayo. Insan nayarin napalikdo tayoy inkasikatayo panamegley na palson pankatunongan​—diad pamabrika na rason pian ipetek iray mabitar lan lingo tan manamalingon sisisiaen.

Onia so agawa ed arum a Kristiano nen inmunan siglo. Amta ra so Salita na Dios, balet agda inabuloyan itan a mangimpluensya ed panag-isip da. Bilang resulta et “pinalikdo [ray inkasikara] panamegley na palson panagkatunongan.” (Santiago 1:22, 26, NW) Sakey a pakapatnagan a nayarin napapalikdo tayo lay inkasikatayo et no mainomay tayoy onsanok sano walay manuppiat ed saray sisiaen tayo. Imbes ya onsanok, makabat no pansiansiaen tayon lukas so isip tayo tan talinengen a maong no anto so ibaga na arum​—anggano naseseguro tayon duga so opinyon tayo.​—Uliran 18:17.

Manggunaet ya Anapen so ‘Mismon Pikakabat na Dios’

Antoy gawaen tayo pian naynay itayon makapan-isip a maptek? Dakel so akataryan makatulong, balet nepeg a mabulos itayon mansagpot parad satan. Oniay inkuan na makabat ya Arin Solomon: “Ana’ko no awaten mo so saray salitak, tan ‘yatol mo so saray ganggan ko ed sika; a singa pangikiling mo na layag mo ed kakabatan, tan ipeket mo so pusom ed pakatalos; on, no kelyawan mo so kaisipan, tan itagey mo so boses mo  nipaakar ed pakatalos; no sikato so anapen mo a singa pilak, tan sikato so usisaen mo a singa saray inyamot a kayamanan: Diad ontan natalosan mo so takot ed Jehova, tan naromog mo so pikakabat ed Dios.” (Uliran 2:1-5) On, no mansagpot itayon mismo pian panoen so nonot tan puso tayo na saray katuaan nipaakar ed Salitay Dios, nagamoran tayo so tuan kakabatan, aralem a pakatalos, tan pakatebek. No ontan et sikatayoy manggugunaet ya anapen iray bengatla a mabmablin tuloy nen say pilak odino dinanman nin materyal a kayamanan.​—Uliran 3:13-15.

Talagan makana so kakabatan tan pikakabat pian makapan-isip tayo a maptek. “[Sano] say kakabatan onloob naani ed pusom, tan say pakatalos makapaliket naani ed kamarerwam,” kuan na Salitay Dios, “say kalakal sikato naani bantay ed tagey mo; say pakatalos sikato naani mangiyagel ed sika: Pian ilaban to ka a manlapu ed dalan na mauges, manlapu ed saray totoo a mansalita na makaderal a bengabengatla; ya ikaindan da so saray basbas na inkatunong, pian manakar ira ed saray dalan na kabilungetan.”​—Uliran 2:10-13.

Nagkalautlan importante a paigiya tayoy panag-isip tayo ed saray kanonotan na Dios diad panaon a magonigon odino mapeligro. Saray mabiskeg a liknaan a singa say sanok odino takot so nayarin mamairap ed sikatayon manisip a maptek. “Say panpalalo gawaen to so makabat a too a maatiw,” so kuan nen Solomon. (Eclesiastes 7:7) Posibli ni ingen ya “onsanok a sumpa ed Jehova.” (Uliran 19:3) Panon? No itetel tayo ed Dios iray problema tayo tan ibaraan iratan ed panggawa na saray bengatlan agmitunosan ed saray ganggan tan prinsipyo to. Imbes ya isipen a lawas itayon duga, komon ta mapaabeba tayon talinengen iray makabat a mananimbawa a manggugunaet ya ontulong ed sikatayo diad panguusar da ed Kasulatan. Tan no nakaukolan, komon ta akaparaan itayon agmangipilit ed saray punto de bista tayo no mapatpatnag lan lingo iratan.​—Uliran 1:1-5; 15:22.

‘Mantultuloy ya Onkerew ed Dios’

Manbibilay itayo ed makapawetwet tan mapeligron panaon. Say maparanay a pangipikasi ed panangiwanwan nen Jehova so makana no labay tayoy makapandesisyon na duga tan onkiwas a makabat. “Agkayo mapaga ed antokaman,” so insulat nen Pablo, “noag dia ed ganagana lapu ed pikakasi tan pikekerew a tekep na pisasalamat nipakabat komon ed Dios so saray kerew yo. Tan say deen na Dios, a talonaan ton amin a pakatalos, bantayan to so kapusoan yo tan saray nonot yo ed Kristo Jesus.” (Filipos 4:6, 7) No kulang itayo na pikakabat pian mangarap ed saray makapawetwet a problema odino subsubok, kaukolan a ‘mantultuloy itayon onkerew ed Dios, a mabunlok a mangiiter ed amin a too, tan agto balawen.’​—Santiago 1:5-8.

Lapud kabat to a nakaukolan na saray kaparan Kristiano ya agamilen so kakabatan, nanggunaetan nen apostol Pedro a ‘liingen so malinis a kanonotan da.’ Kaliktan to a ‘nodnonoten da iray salita ya imbalikas nensaman na saray masantos a propeta, tan saray ganggan na Katawan tan Manangilaban,” a si Jesu-Kristo. (2 Pedro 3:1, 2) No gawaen tayo iya tan mantultuloy tayon itunos so panag-isip tayo ed Salita nen Jehova, sikatayoy makapan-isip a maptek tan onkiwas a makabat.

[Saray litrato ed pahina 21]

Inabuloyan na saray inmunan Kristiano so maridios a kakabatan, aliwan say pilosopikon panagkatunongan, a mangimpluensya ed panag-isip da

[Credit Lines]

Saray pilosopo, manlapud kawigi a manpakawanan: Epicurus: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Cicero: Reproduced from The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Saray litrato ed pahina 23]

Makana so panagpikasi tan panagaral ed Salitay Dios