No Panon a Nanonodnonotan so Arum

NGALNGALIN talon libo a taon lay apalabas sanen tinmakas si David ed kinen Arin Saul na Israel. Si David so angibaki na lalaki ed si Nabal, sakey a mayaman a walaan na saray pulok na karnero tan kanding, pian mikerew na nakan tan danum. Diad tua, si Nabal so walaan na otang a linawa ed si David tan ed saray bataan to lapud impanalimbeng da ed saray pulok to. Balet, si Nabal so agbalot amarawes. Minudmora to ni ingen iray totoo nen David. Impeligro nen Nabal so inkasikato, lapud si David et sakey a toon agnepeg a melmelagen.​—1 Samuel 25:5, 8, 10, 11, 14.

Say awawey nen Nabal et sumlang ed kustombre diad Pegley Bukig nipaakar ed panamarawes ed saray bisita tan sankaili. Kanian, anton klase na reputasyon so ginawa nen Nabal parad inkasikato? Ipaparungtal na rekord ed Biblia a sikato so “maramsak tan mauges ed saray gawa to” tan “sakey a mauges a too.” Say kabaliksan na ngaran to et “makulangkulang,” tan talagan impatnag to iratan. (1 Samuel 25:3, 17, 25) Labay mo ta a nanodnonotan ka met ya ontan? Kasin maramsak odino anaw-awet ka sano midedeneng ed arum, nagkalautla no ompatnag ya abebbeba so kipapasen da? Odino kasin sikay mapangasi, maparawes, tan makonsidera?

Si Abigail​—Sakey a Biin Makabat

Lapud maramsak ya awawey nen Nabal, sikato so niiyan ed peligro. Si David tan say 400 a totoo to so angibalkes ed saray kampilan da pian bangatan na leksion si Nabal. Nadngelan nen Abigail, ya asawa nen Nabal, so agawa. Amta to a ngalngali la ra manlalaban. Anto kasi so nayarin gawaen to? Sikatoy nanapuran angiparaan na dakel a nakan tan antokaman nira insan linma pian sabaten si David tan saray bataan to. Sanen nabet to ira, sikato so akikasi ed si David ya agla komon mamaagus na dala ya anggapoy sengegan. Linmemek so puso nen David. Tinalineng to iray kerew na bii tan inmabuloy. Kayarin tuloy na saratan ya inkagawa, inatey si Nabal. Et si David, ya amidbir ed maabig iran kalidad nen Abigail, so angala ed sikato bilang asawa to.​—1 Samuel 25:14-42.

Anton klase na reputasyon so inletneg nen Abigail parad inkasikato? Sikatoy “makatalos a maong,” odino “matudio,” unong ed orihinal a salitan Hebreo. Mapatnag a sikatoy makatunongan tan praktikal tan amta to no panon tan no kapigan so nepeg ya ikiwas. Sikatoy matoor ya  angiyagel ed makulangkulang ya asawa to tan ed sankaabungan to manlapud desyang. Diad saginonor et sikatoy inatey, balet ta walaan na alay abig a reputasyon bilang makabat a bii.​—1 Samuel 25:3; New International Version.

Anton Rekord so Intilak nen Pedro?

Onabanti itayo ed panaon na inmunan siglo K.P. tan konsideraen so 12 apostol nen Jesus. Andi-duaruwa a say sankaprangkaan a mansalita tan bengatbengat et si Pedro, odino Cefas, a datin managsigay ed Galilea. Mapatnag a sikatoy makilas a too tan makpel a mangibalikas ed liknaan to. Alimbawa, walay inkagawa ya inurasan nen Jesus iray sali na saray babangatan to. Panon a kinmiwas si Pedro sanen turno to lay urasan?

Oniay inkuan nen Pedro ed si Jesus: ‘Katawan, urasan mo ta met iray salik?’ Si Jesus inmebat tan inkuanto: “Say gawaen ko agmo amta natan, ingen natalosan mo naani.” Inmebat si Pedro: ‘Agmon balot uurasan iray salik.’ Imanoen pay mapuersa ingen ta bengatbengat ya ebat nen Pedro. Panon so inkiwas nen Jesus?

“No agta ka orasan,” so ebat nen Jesus, “anggapo so piapagan mo ed siak.” Et inkuan ed sikato nen Simon Pedro: ‘Katawan, aliwan saray salik labat, noag pati saray limak tan say ulok met.’ Natan et alablabas lay Pedro! Ingen kabkabat la so awawey nen Pedro. Sikatoy aliwan mapalikdo.​—Juan 13:6-9.

Nanodnonotan met si Pedro lapud saray mismon kakapuyan to bilang too. Alimbawa, amitlon imburi to si Kristo diad arap na totoo a mangibabagan sikatoy patumbok na kinondenan Jesus na Nazaret. Sanen amoria nen Pedro so lingo to, sikatoy inmakis ya ampai-pait. Sikatoy makpel ya angibalikas ed kaermenan tan pagbabawi to. Makatantanda met a sayan salaysay  ed impangiburi nen Pedro so inkurit na saray managsulat na Ebanghelyo​—a maseguron initer a mismo nen Pedro so impormasyon! Sikatoy mapaabeban tuloy ya angawat ed saray impakalingo to. Kasin walaan ka na ontan a maabig a kalidad?​—Mateo 26:69-75; Marcos 14:66-72; Lucas 22:54-62; Juan 18:15-18, 25-27.

Kayari na pigaran simba manlapud impangiburi to ed Kristo, si Pedro, a napno na masanton espiritu, so makpel a nampulong ed dakerakel a Judio nen Pentecostes. Saya so paneknek a walaan na kompiyansa ed sikato so apaolin Jesus.​—Gawa 2:14-21.

Diad sananey nin inkagawa, si Pedro so akalotan lamet. Insalaysay nen apostol Pablo a maparungtal ya akilimog si Pedro ed saray mananisian Gentil antis a sinmabi iray Judion agagi diad Antioquia. Anggaman ontan, sikatoy sinmian ed sikara “lapud antakot ed saray nampagalsim” a kasabisabi ra a nanlapud Jerusalem. Inwalwal nen Pablo so doblin estandarte nen Pedro.​—Galacia 2:11-14.

Anggaman ontan, siopa so makpel a nansalita diad kritikal a bekta sanen ompatnag a si Jesus so ngalngali la taynan na dakel a patumbok to? Say inkagawa et sanen imparungtal nen Jesus so balon bengatla, nipaakar ed kaimportantian na pangan ed laman to tan iyinum ed dala to. Inkuanto: “No agkayo mangan ed laman na Anak na too tan agkayo oninum ed dala to, andian kayo na bilay ed inkasikayo.” Karaklan ed saray Judion patumbok nen Jesus so atiror tan inkuan da: “Saya [so] masoliwet a salita; siopa so makayarin ondengel ed sikato?” Antoy sinmublay ya agawa? “Nisengeg ed saya amayamay ed saray babangatan ton sinmener ira, tan agla ra akila ed sikato.”​—Juan 6:50-66.

Diad sayan importantin bekta, inarap nen Jesus so 12 apostol tan maermen ya intepet to ed sikara: “Laba’yo met so ontaynan?” Si Pedro so inmebat: “Siopa so laen mi? Wala ed sika so saray salita na maando a bilay. Et anisia tan amta mi a sika so Santo na Dios.”​—Juan 6:67-69.

Anton klase na reputasyon so inletneg nen Pedro? Talagan mandinayew so toon makabasa na saray salaysay nipaakar ed sikato lapud inkamatua tan inkaprangka to, katooran to, tan inkamabulos to a mangaksobi ed saray mismon kakapuyan to. Agaylan abig a ngaran so ginawa to parad inkasikato!

Anto so Nanodnonotan na Totoo Nipaakar ed si Jesus?

Say mangaraldalin a ministeryo nen Jesus so nambayag labat na talora tan kapalduan taon. Ingen, panon a sikatoy nanodnonotan na saray patumbok to? Lapud sikatoy ayadyari tan andian na kasalanan, kasin sikatoy mairap ya asinggeran? Kasin inabuso toy autoridad to lapud amta ton sikatoy Anak na Dios? Kasin pinagyaw tan pinaskar to iray patumbok to ya ontulok ed sikato? Kasin sikatoy seryoson maong ya agto amta so manpaelek? Kasin sikato so okupadon tuloy ya anggapo so panaon to ed saray makapuy tan ed saray mansasakit tan ed saray ugugaw? Kasin minelmelag to iray totoo ed arum a rasa tan saray bibii, a singa mabetbet a ginawa na saray lalaki nensaman? Anto so ipaparungtal ed sikatayo na rekord?

Interesado si Jesus ed totoo. No aralen tayo so ministeryo to, nakabatan tayo a sikato so aminpigan amaabig ed saray piley tan mansasakit. Insekar toy inkasikato pian tulongan iramay mankaukolan. Impatnag to so interes ed saray ugugaw, a binilin to iray babangatan to: “Paulyan yo so saray angkekelag ya ugugaw ya ondago ed siak; agyo ra sebelan.” Insan si Jesus so ‘angala ed sikara ed saray taklay to, tan benendisyonan to ra, ya intapew to iray lima to ed sikara.’ Kasin mangipapanaon kayo met parad saray ugugaw, odino okupado kayon tuloy kanian agyo lara naiimano?​—Marcos 10:13-16; Mateo 19:13-15.

Sanen wadiad dalin si Jesus, saray Judio so nabebelatan ed saray relihyoson totontonen tan regulasyon a sumlang la ed saray kakaukolanen na Ganggan. Saray relihyoson lider da so mangipapasakbat ed totoo na ambebelat ya awit, bangta sikaran mismo et agda labay a demeten iratan. (Mateo 23:4; Lucas 11:46) Agaylan miduma sirin si Jesus! Inkuanto: “Dago kayo’d siak, amin yon nasasagpotan tan nabebelatan, et ikdan ta kayoy pampainawa.”​—Mateo 11:28-30.

Nainawaan iray totoo sanen akilimog ira ed si Jesus. Agto pinagyaw iray babangatan to, ta  pian agda nibalikas so nalilikna ra. Diad tua et tinetepetan to ira pian nibesngaw day inkasikara. (Marcos 8:27-29) Saray Kristianon manangasikaso et kaukolan a tepetan day inkasikara: ‘Kasin ontan met so ipapatnag ko ed saray kapananisiaan ko? Peteg kasin ibabaga ed siak na arum a mamatatken so opinyon da, odino masuyat iran manggawa ed satan?’ Agaylan abig sano saray manangasikaso et mainomay ya asinggeran, ontalineng ed arum, tan mainomay lawas ya onadapta! Say ag-inkamakatunongan so mamuger lambengat ed prangka tan bulos a pantotongtong.

Anggaman si Jesus et Anak na Dios, agton balot inabuso so pakapanyari odino autoridad to. Imbes, sikatoy akikatunongan ed saray dumerengel to. Ontan so ginawa to sanen sikatoy sasalien a palikdoen na saray Fariseo diad masilib ya impangitepet da: “Onkatunongan kasi panangiter na buis ed kinen Cesar, ono andi?” Si Jesus so nampaala na sinsilyo tan intepet to ed sikara: “Siopay akanlupa tan akansulat ed saya?” Inmebat ira: “Si Cesar.” Diad ontan inkuan to’d sikara: “Bayaran yo sirin ed Cesar so kien nen Cesar; tan ed Dios so kien na Dios.” (Mateo 22:15-21) Magenap la so simplin panagkatunongan.

Kasin mapaelek met si Jesus? Nayarin natebek na saray managbasa a sikatoy mapaelek met sano nabasa ra so nipaakar ed imbaga nen Jesus a mas mainomay ya onlabot so kamelyo ed abot na dagum nen say mayaman a too ya onloob ed Panarian na Dios. (Mateo 19:23, 24) Say mismon ideya a say kamelyo so manasalin onlabot ed abot na literal a dagum et alablabas la. Say sananey nin alimbawa na ontan ya alablabas a panagsalita (hyperbole) et saman so onnenengneng ed taep ed mata na agi to bangta agto iimanoen so pagsen ed dilin mata to. (Lucas 6:41, 42) Andi, si Jesus so aliwan mapegpeget a managdisiplina. Sikatoy maligsa tan makaaro. Parad saray Kristiano natan, say inkamapaelek so makabawas na ermen sano nagogonigon.

Say Panangabagey nen Jesus ed Saray Bibii

Antoy alikna na saray bibii sanen kaiba ray Jesus? Dakdakel so matoor a papatumbok ton bibii, kabiangan lay mismon ina to, si Maria. (Lucas 8:1-3; 23:55, 56; 24:9, 10) Agnatatakot iray bibii ya onasingger ed si Jesus kanian diad aminsan ya inkagawa et inurasan na sakey a biin ‘makasalanan’ iray sali to panamegley na saray lua to tan pinuyokan to iratan na larak a pabalingit. (Lucas 7:37, 38) Sananey nin bii, a pigay taon lan manpaparala, so akiseksekan ed saray totoo pian nadiwit so aysing nen Jesus pian napaabig. Inrayew nen Jesus so pananisia to. (Mateo 9:20-22) On, parad saray bibii et mainomay ya asinggeran si Jesus.

Diad sananey nin inkagawa, si Jesus so akitongtong ed sakey a Samaritana diad bobon. Nikelawan so bii ya inkuanto: “Panon a sika, anta sakey kan Judio, mikerew kay inumen ed siak, a sakey ak a biin Samaritana?” On, saray Judio so agmidedeneng ed saray Samaritano. Ingen, si Jesus so angibangat ed sikato na  makapakelkelaw a katuaan nipaakar ed ‘danum a mansusbol pian inabang so maandon bilay.’ Sikatoy agnaalipanesan ed saray bibii. Agto aliknan sikatoy aangaten.​—Juan 4:7-15.

Nanonodnonotan si Jesus lapud dakel a maabig a kalidad to, pati say dilin-masakripisyon awawey to. Sikatoy mangirerepresenta ed maridios ya aro. Inletneg nen Jesus so estandarte parad amin a malabay a magmaliw a patumbok to. Panon kaapit so panutumbok mo ed alimbawa to?​—1 Corinto 13:4-8; 1 Pedro 2:21.

Panon a Nanonodnonotan Iray Modernon-Agew a Kristiano?

Diad modernon panaon, nilibo a matoor a Kristiano so ompapatey, a dakel ed sikara so maedad la tan arum so malalangwer ni. Balet sikaray angitilak na maabig a reputasyon. Nanonodnonotan so arum, a singa si Crystal ya inatey ed inkatakken, lapud inkamaaro ra tan maong a pipiulop da. Saray arum, a singa si Dirk a masulok to labat a 40 nen inatey, so nanonodnonotan lapud inkasayaksak tan inkamabulos da.

Imanoen met so alimbawa nen José a taga-España. Nen dekada na 1960, legan a sebel so panagpulong a kimey na saray Tasi nen Jehova ed satan a bansa, si José so angasawa tan awalaan na taloran anak a bibii. Sikatoy walaan na maligen a trabaho diad Barcelona. Balet diad saman a panaon et walay pankaukolan parad saray Kristianon matatken diad abalaten ya España. Tinaynan nen José so maligen a trabaho to tan inmalis ed Málaga kaibay pamilya to. Kaukolan dan sungdoan so irap na bilay, a mabetbet ya anggapo so napan-trabahoan da.

Balet, kabkabat si José lapud matoor tan napanmatalkan ya ehemplo to diad ministeryo tan diad impamabaleg ed saray ananak to, ya agawaan to diad tulong na masuportan asawa to, a si Carmela. Sano nakaukolan so sakey a mangorganisa ed saray Makristianon kombension diad rehyon, si José so lawas akaparaan. Makapaermen ta masulok to labat a 50 et sikatoy adapoan na graben sakit a sengegay impatey to. Balet, sikatoy angitilak na reputasyon bilang napanmatalkan, makulin matatken tan maaron asawa tan ama.

Kanian panon ka a nanodnonotan? No bilang ta inatey ka nen karuman, anto la kasi so ibabaga na totoo nipaakar ed sika natan? Saya so tepet a nayarin mamakiwas ed sikatayon amin pian paaligwasen so paraan na ikiwas tayo.

Panon itayon makapangiletneg na maabig a reputasyon? Onaligwas itayo lawas diad panangipatnag ed bunga na espiritu​—alimbawa la et say aro, andukey a panagtepel, kaabigan, kauyamoan, tan dangka. (Galacia 5:22, 23) On, segurado a say “sakey a maong a ngaran sikato so magmaong nen say mabli a larak, tan say agew na ipatey, nen say agew na kianak.”​—Eclesiastes 7:1; Mateo 7:12.

[Litrato ed pahina 5]

Nanodnonotan si Abigail lapud inkamakabat to

[Litrato ed pahina 7]

Nanodnonotan si Pedro lapud bengatbengat ingen ta matuan personalidad to

[Litrato ed pahina 8]

Angigana na panaon si Jesus ed ugugaw