Manampot la so Bakal

‘Dose años mi ni labat. Anggapoy nagawaan mi nipaakar ed politika tan ed bakal, balet labay mi so manbilay! Tatalaranan mi so kareenan. Kasin nanengneng mi ni itan?’​—Sakey a klase na komaliman-grado na saray maneeskuela.

‘Labay mi so maneskuela tan ompasyar ed saray kakaaro tan pamilya mi ya anggapoy tatakotan a pakakidnap. Dengelen komon iya na gobierno. Labay mi so magmaong a bilay. Labay mi so kareenan.’​—Alhaji, edad 14.

SARAYAN makapatenyeg a salita so mangipapasabi ed masimoon a pirawat na saray kalangweran ya abayag lan maniirap lapud sibil a panlalaban. Say pirawat da lambengat et manbilay a normal. Balet, aliwan mainomay a nagawa iray bengatlan iilaloan. Nanengneng tayo ni kasi so mundo ya anggapo so bakal?

Diad agano niran taon et nansagpot so nanduruman bansa pian resolbien so pigaran sibil a panlalaban diad panedesdes ed saray mankalaban a dapag a manpirma na sakey a paknaan parad kareenan. Say arum a bansa so angibaki na saray grupo na managpareen pian iyimpuersa iratan a paknaan. Balet pigpigaran bansa so walaan na badyet odino malabay a mangasikaso ed ararawin bansa ya ag-oneepekto so antokaman a paknaan na saray grupon mankalaban lapud nilamut lan maong a panggula tan panag-inap. Mabetbet la a kayarin pinirmaan so pangitunda na panlalaban, onggapo lamet itan kalabas na pigaran simba odino bulan. Unong ya impabitar na Stockholm International Peace Research Institute, “mairap a niwala so deen sano saray sundalo so walaan na pilalek tan pakayarin mantultuloy a milaban.”

Ontan met, sarayan agnaresolbin gotgotan a manasalot ed nanduruman bansa so mangipapanonot ed saray Kristiano nipaakar ed propesiya na Biblia. Sinaglawi na libron Apocalipsis so nipaakar ed mapeligron peryodo ed awaran a say simbolikon managkabayo so “mangekal na deen ed dalin.” (Apocalipsis 6:4) Sayan panangilitrato ed ag-ontundan pambabakal so kabiangan ed tugyop na tanda a mangipapatnag a manbibilay tayo la natan ed sakey a panaon a tinukoy na Biblia a “saray kaunoran ya agew.” * (2 Timoteo 3:1) Balet, papaseguroan itayo na Salitay Dios a sarayan kaunoran ya agew et nagawa ni sakbay a niwala so kareenan.

Ipapalinew na Biblia diad Salmo 46:9 a nakaukolan a manampot so bakal ta pian niwala so tuan kareenan, aliwan dia labat ed sakey a rehyon na globo, noagta diad interon dalin. Niarum ni, espesipikon sinalambit met na sayan salmo so kaderal na saray ayura ed panaon na Biblia​—say bekang tan say gayang. Saray ayuran ondarakel natan so nepeg a naderal met ta pian makapambilay a mareen so katooan.

Balet, say panggula tan agum so nagkalautlan mamapaloor ed pambabakal imbes a saray bala odino paltog. Say inkaagap, odino inkaagum, so manunan sengegan na bakal, tan say panggula so mabetbet a mansusumpal ed karawalan. Pian  naandi irayan liknaan a makaderal, nakaukolan ya umanen na totoo so paraan na panagnonot da. Nakaukolan a nabangatan ira ed saray dalan na kareenan. Kanian, realistikon inkuan nen propetan Isaias ya ontunda lambengat so bakal sano saray totoo so ‘agla manaral na bakal ed anggan kapigan.’​—Isaias 2:4.

Balet, sikatayoy manbibilay natan ed sakey a mundo a mangibabangat ed saray mamatatken tan ugugaw nipaakar ed kirayewan ed bakal, aliwan nipaakar ed kablian na kareenan. Makapaermen ta anggan saray ugugaw so nipapasal a mamatey.

Naaralan Da so Mamatey

Diad edad a 14, si Alhaji so agla manseserbi bilang sundalo. Samploy taon to ni labat sanen sikatoy inala na saray rebeldin sundalo tan impasal dan milaban panamegley na AK-47 a paltog. Bilang pinaskar a sundalo, sikatoy nanloob-loob na kaabungan pian manamsam na tagano tan pinopoolan to so kaabungan. Sikato met so amatey tan amukol ed saray totoo. Natan et mairap a nalingwanan nen Alhaji so bakal tan naiirapan ya onadapta ed bilay na sibilyan. Si Abraham, a sananey nin ugaw a sundalo, so akaaral met a mamatey tan masuyat a mangisuko ed armas to. Oniay inkuanto: “No paalisen da ak ya anggapoy paltog ko, agko amta so gawaen ko, no panon ak a mangan.”

Masulok a 300,000 a sundalon ugugaw​—lalaki tan bibii​—so siansia nin milalaban tan ompapatey diad agmangangga iran sibil a panlalaban a manasalot ed dalin tayo. Oniay insalaysay na sakey a lider na rebelde: “Matulok ira ed ganggan; ag-ira napapagaan ya ompan agla ra makapawil ed asawa ra odino pamilya ra; tan masesebeg ira.” Ingen ta sarayan ugugaw so mankaliktan tan makanepegan na magmaong a bilay.

Diad maaligwas iran bansa, singano mairap a naisip so makapasinagem a kipapasen na ugaw a sundalo. Anggaman kuan, dakel ya ugugaw ed saray bansa ed Sagur so manaaral a mibakal anggan diad mismon ayaman da. Diad anton dalan?

Alaen pan alimbawa si José a taga abalaten-bukig ya España. Sikatoy sakey a tin-edyer a panliliketan to so panaaral na karate. Say mablin kayarian to et say espadan samurai a sinaliw nen tatay to bilang regalo ed Krismas. Tan labalabay to so video games, nagkalalo la iramay marawal. Nen Abril 1, 2000, inalig to ed peteg a bilay so inkasebeg na samay bida a nababantayan to. Diad sobsobran karawalan, pinatey to so tatay to, nanay to, tan say yugtan ton bii panamegley na mismon espada ya inter ed sikato nen tatay to. “Kaliktan ko so manbukbukor ed mundo; agko labay a siak so aanapen na atateng ko,” so impaliwawa to ed autoridad.

Oniay inkomento na sakey ya autor tan opisyal na militar a si Dave Grossman nipaakar ed saray epekto na marawal a panagligliwaan: “Wala itayo la ed kipapasen ya agpakalikna a nagmaliw lan lapuan na panagligliwaan so ot-ot tan paniirap: a labalabay itan imbes a busolen. Sikatayoy manaaral a mamatey, tan aaralen tayon panliketan itan.”

Naaralan nen Alhaji tan si José so mamatey. Agda ginetma so magmaliw a managpatey, balet say inkipasal da ed nandumaan a paraan so amikewet ed kanonotan da. Say ontan a panangipasal​—ed ugugaw man odino ed mamatatken​—so gapoan la na pakalanor na sakey ed karawalan tan panlalaban.

Aralen so Kareenan Imbes a say Panlalaban

Agbalot niwala so magnayon a kareenan legan ya aaralen na totoo so mamatey. Dakel lan siglo so apalabas, nansulat si propeta Isaias: “No komon ta dinengel mo so saray bilin [na Dios]! Dia ed ontan say deen mo singa komon sakey ya ilog.” (Isaias 48:17, 18) Sano onggamor so totoo na suston pikakabat nipaakar ed Dios tan manaral a mangaro ed ganggan na Dios, magmaliw a kagula ra so karawalan tan panlalaban. Natan ni labat et nayarian lan seguroen na atateng a saray games a gagalawen na ananak da so agmangipapaseseg na karawalan. Naaralan met na saray matatken a talonaan so panggula tan agum. Aminpiga lan apaneknekan na saray Tasi nen Jehova a say Salita na Dios so walaan na pakayarin mamasimbalo ed saray personalidad.​—Hebreos 4:12.

Konsideraen so alimbawa nen Hortêncio. Sikatoy malangwer ni sanen sikatoy pinilit a mansundalo. Say panangipasal ed militar et ginetma  pian “nipaslep ed sikami so pilalek a mamatey ed arum a totoo tan pian agnatatakot a mamatey,” so insalaysay to. Sikatoy akilaban diad abayag a guerra sibil ed Aprika. “Say bakal so angapekta ed personalidad ko,” so inaksobi to. “Anggad natan et nanononotan ko ni so amin a ginawgawak. Pagbabawian kon maong iray impilit ed siak a gawaen ko.”

Sanen akitongtong ed si Hortêncio so kapara ton sundalo nipaakar ed Biblia, atenyeg so liknaan to. Sikatoy nandinayew ed sipan na Dios diad Salmo 46:9 a panampoten To so amin a nengneng na pambabakal. Sanen inaral to a nagkalalo so Biblia, lalon agto la labay so milaban. Agnambayag et sikato tan say duara ed kakaiba to so inekal ed inkasundalo, tan indededika ra so bilay da ed si Jehova. “Say katuaan ed Biblia so tinmulong ed siak a mangaro ed kabusol ko,” so insalaysay nen Hortêncio. “Amoriak a diad pibabakal ko, siak so peteg a mankakasalanan ed si Jehova, lapud inkuan na Dios a nepeg ya agtayo pateyen so kapara tayon too. Pian nipatnag ko iyan panangaro, kaukolan kon umanen so paraan na panagnonot ko tan agko ipasen a kakabusol so totoo.”

Iyiilustra na saratan a peteg ed bilay ya eksperiensya a say panagaral ed Biblia so talagan mangiyalibansa na kareenan. Aliwa iyan makapasurprisa. Insalaysay nen propeta Isaias a say panaral nipaakar ed Dios so direktan misiglaotan ed kareenan. Oniay impasakbay to: “Amin iray anak mo nibangat ira ed Jehova; et baleg naani deen na saray anak mo.” (Isaias 54:13) Amta met na sayan propeta ya onsabi panaon et saray totoo ed amin a nasyon so ondagsa ed puron panagdayew ed si Jehova a Dios pian paibangat ed saray dalan to. Anto so resulta? “Pitpiten da naani so saray kampilan da a pagmaliwen da a dingding na lukoy, tan saray gayang da a komkompay; say nasyon agnaani mangitagey na kampilan sumpa ed nasyon, ag-ira met la manaral na bakal ed anggan kapigan.”​—Isaias 2:2-4.

Mitunosan ed satan a propesiya, saray Tasi nen Jehova so mibibiang ed sankamundoan a panagbangat a kimey ya akatulong la ed minilyon pian natalonaan so panggula a pansesengegan na saray pambabakal na too.

Sakey a Garantiya Parad Kareenan ed Mundo

Nilikud ed pangitatarya na edukasyon, say Dios so angiletneg na sakey a gobierno, odino “panarian,” a makapangiseguro na kareenan ed sankamundoan. Say Biblia so makatantandan aneskribe ed pinili na Dios a Manuley, si Jesu-Kristo, bilang “Prinsipe na Kareenan.” Ipapaseguro ni na satan ed sikatayo a “[diad] ibaleg na pananguley to tan kareenan anggapo naani anggaan.”​—Isaias 9:6, 7.

Anto so garantiya tayo a say uley nen Kristo so makayarin mamatunda ed amin a nengneng na bakal? Oniay intuloy ya inkuan nen propeta Isaias: “Say paga nen Jehova na saray ehersito so manumpal ed saya.” (Isaias 9:7) Say Dios so walaan na pilalek tan pakayarin mamasiansia ed magnayon a kareenan. Si Jesus so walaan na sigpot a kompiyansa ed sayan sipan. Kanian imbangat to iray patumbok to ya ipikasi ran onsabi so Panarian na Dios tan nagawa so linawa na Dios diad dalin. (Mateo 6:9, 10) Diad kaunoran, sano naebatan la itan a masimoon a kerew, say bakal so aglan balot maneral diad tapew na dalin.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 7]

Say panagaral ed Biblia so mangiyalibansa na tuan kareenan