Istorya ed Bilay

Akatulong ed Siak so Maridios ya Inkakontento

UNONG ED SALAYSAY NEN BENJAMIN IKECHUKWU OSUEKE

Ag-abayag kayari na inloob ko ed sigpot-panaon a Kristianon ministeryo, binmisita ak ed ayaman na atateng ko. Kanengneng nen tatay ko ed siak, kinuelyoan to ak tan inmeyag na, “Matakew!” Inala to so barang to tan indapil to’d siak. Lapud nadngel na kakaabay mi so ingal, dinumog da so abung mi. Anto so tinakew ko? Abuloyan yo ak a mangisalaysay.

SIAK so nianak nen 1930 diad baryo na Umuariam ed abalaten-bukig a Nigeria tan panguloan ak ed pitoran ananak. Say sankapanguloanan ed agagik a bibii so inatey sanen mantaon na 13. Saray ateng ko et Anglikano. Dumaralos so Tatay ko, tan walay melag ya anapan nen Nanay bilang managlako. Aakaren nen nanay so tindaan a manga 30 kilometro so kaarawi manlapud baryo mi pian manaliw na sakey lata a larak na palma insan onsempet ed satan lanlamang ya agew. Insan, kasabi na palbangon, sikatoy manakar na manga 40 kilometro a paonla ed istasyon na tren pian ilako so larak. No sikato so anubo, a kaslakan et ag-onsulok ed 15 sentimos (E.U.), sikatoy mansaliw na pantagano na pamilya mi tan onsempet ed satan lanlamang ya agew. Ontan so rotina to ed loob na 15 a taon ya anggad sikato so inatey nen 1950.

Siak so ginmapon nanaral ed baryo mi diad eskuelaan ya ipapakurang na Iglesia na Anglikano, balet ta pian mansumpal ak ed elementarya, kaukolan ko so manpundo ed manga 35 kilometro so kaarawi. Lapud anggapo la so kuarta na atateng ko pian nituloy so panaral ko, siak so nananap na trabaho. Diad primero et nantrabaho ak bilang sakey a katulong dia ed abung na sakey a guardia na riles diad Lagos, a bandad sagur a Nigeria, insan diad sakey ya empleyado na gobierno  ed Kaduna, a bandad amianen a Nigeria. Diad Syudad na Benin, a walad pegley-sagur a Nigeria, akalmo ak na trabaho bilang sekretaryo na sakey ya abogado, tan diad saginonor et nantrabaho ak ed sakey a panagtistisan. Manlapud’man, siak so linma ed Cameroon nen 1953 pian miayam ed kapinsan ko a tinmulong ed siak a mananap na trabaho ed sakey a taneman na saray rubber tree. Say binulan a sueldok et nuebe a dolyar (E.U.). Simpli labat iray trabahok, ingen kontento ak la basta wala so magenap a naakan ko.

Anginabang ed Siak na Kayamanan so Sakey a Pobpobrin Too

Si Silvanus Okemiri, a katrabahoan ko, et sakey a Tasi nen Jehova. Aanamoten to so amin a pankanawnawa pian inabang ed siak so pikakabat to ed Biblia legan kamin mamapalot na dikan iiyan mi ed sengeg na saray rubber plant. Anggaman ondedengel ak ed sikato, agak kinmiwas ed saman. Siansia ni, sanen naamtaan na kapinsan ko a mitotongtong ak ed saray Tasi, ginawa toy anggaan na nayarian to pian dismayaen ak. Siak so pinasakbayan to: “Benji, agka oonla ed kinen Mr. Okemiri. Sikato so too nen Jehova tan sakey a pobpobri. Siopaman a milimog ed sikato et magmaliw a kapara to.”

Diad kagapo na 1954, siak so pinmawil ed abung mi lapud agko la naanosan so mairap a trabaho diad kompanya. Diad saraman a panaon, say Iglesia na Anglikano so mapegpeget nipaakar ed moralidad. Binmaleg ak a kagulak so imoralidad. Balet, ag-abayag et adismaya ak ed pansimpisimpitan na saray kaparak a mimimisa. Anggaman mapilit dan ibabaga a tutumboken da iray estandarte na Biblia, say estiloy-kabibilay da et sumlang ed saray ibabaga ra. (Mateo 15:8) Siak so aminpigan akapisangsangan ed si tatay ko, ya akaapekton maong ed relasyon mi. Sakey a labi et siak lay tinmaynan ed abung mi.

Nanayam ak ed Omoba, sakey a melag a baley ed gilig na riles. Diman et siak so akapitongtong lamet ed saray Tasi nen Jehova. Si Priscilla Isiocha, a kabat kon nanlapu ed baryo mi, so angiter ed siak na saray bokletan “This Good News of the Kingdom” tan After Armageddon​—God’s New World. * Nanggunaetan kon binasa iratan tan akombinse ak ya aromog ko la so katuaan. Say Biblia so agmi inaral diad simbaan; sikami so angiyapasakey ed saray tradisyon na too. Balet, say literatura na saray Tasi so mabetbet ya angaon ed Biblia.

Kalabas na ngalngalin sakey bulan, tinepet ko ed si Brother tan Sister Isiocha no kapigan so iyaakar da ed simbaan da. Diad primeron inyatendik ed miting na saray Tasi nen Jehova, anggapo so atalosan ko. Say artikulo na Panag-Bantayan et nipaakar ed pangataki nen ‘Gog na Magog,’ ya asalambit diad mapropetikon libro na Ezequiel. (Ezequiel 38:1, 2) Dakel so termino ya agko kabisado, balet siak so nandinayew a maong ed maaron impangabrasa ra ed siak kanian denesidik so ompawil diad tinmumbok a Simba. Diad komaduan impiaral ko, nadngel ko so nipaakar ed panagpulong. Kanian, tinepet ko ed si Priscilla no kapigan so pampupulong da. Diad komatlon Simba, siak so akila ed sikara, ya awit-awit ko so melag a Biblia. Anggapo so bag ko a panagpulong nisay antokaman a literatura na Biblia. Anggaman ontan, nagmaliw ak a manangipalapag na Panarian tan inreport ko so impibiang ko ed lawak na kimeyan diad sampot na satan a bulan!

Anggapo so angiyaral na Biblia ed siak, balet kapag no ombisita ak ed sanasawan Isiocha, siak so makakaaral na saray salita na pananisia tan panamaseseg manlapud Kasulatan tan makakaala ak na pigaran literatura na Biblia. Nen Disyembre 11, 1954, diad distriton kombension ed Aba, siak so angisimbolo na dedikasyon ko ed si Jehova diad bautismo ed danum. Say kapinsan ko a nanayaman ko tan nan-aprentisan ko so agla mangiiter ed siak na naakan tan agla mangipapasal ed siak tan agto ak met la suesueldoan na anggan  melag parad panseserbik ed sikato. Ingen, agak nanem-em na sakit na linawa ed sikato; siak ingen so misalsalamat lapud awalaan ak na personal a relasyon ed Dios. Saya so amainawa ed siak tan amareen ed nonot ko. Siak so tinulongan na saray Tasi a taga-diman. Say sanasawan Isiocha so angiter ed siak na naakan, tan arum so amabayes ed siak na kuarta pian makapangigapo ak na melag ya anapan. Diad kapegleyan na 1955, analiw ak na segundamanon bisikleta, tan nen Marso 1956, siak so ginmapon nanlingkor bilang regular payunir. Ag-abayag kayari na satan, abayaran ko la iray utang ko. Melmelag so natutubok ed anapan ko, balet sarag ko lan legpeten so inkasiak. Say itatarya nen Jehova so magenagenap la parad siak.

“Impanakew” ed Saray Agagik ed Laman

Sanen awalaan ak la na dilin ayaman, say inmunan ninonot ko et tulongan iray agagik ed laman diad espiritual a paraan. Lapud panangidumaduma tan pirmin panag-inap nen Tatay, sikatoy sinmumpa ed impagmaliw ko a Tasi. Sirin, panon kon natulongan so agagik a makaaral ed katuaan na Biblia? Inyopresik a suportaan ko so yugtan kon laki a si Ernest, kanian sikatoy inabuloyan nen Tatay a miayam ed siak. Tampol ya inawat nen Ernest so katuaan tan abautismoan nen 1956. Say impanguman to so amaloor ed isusumpa nen tatay ko. Anggaman ontan, say yugtan kon bii ya akiasawa la so kinmamang met ed katuaan a pati say masiken to. Sanen inyarunsak so komaduan yugtan kon bii a manbakasyon ed siak legan ya anggapoy eskuela, ngalngalin ag-inmabuloy si Tatay. Ag-abayag, si Felicia so abautismoan met bilang sakey a Tasi nen Jehova.

Nen 1959, sinmempet ak pian alaen si Bernice, say komatlon agik a bii, pian wala so nakaiba nen Ernest. Diad saman a bekta a siak so pinekpek nen Tatay ko, ya inakusaan to ak a tinakew ko so ananak to. Agto atalosan a sikaray personal a nandesisyon a manlingkor ed si Jehova. Impurpurek nen Tatay ya agton balot abuloyan si Bernice a mila ed siak. Balet ag-antikey so lima nen Jehova, lapud kayari na sakey taon et nambakasyon si Bernice legan ya anggapoy eskuela to pian nakaiba si Ernest. Singa saray atsi to, inawat to met so katuaan tan abautismoan.

‘Impakaaral ed Sekreto’

Nen Setyembre 1957, ginmapo ak a nanlingkor bilang sakey ya espisyal payunir, a manguusar ak na 150 ya oras diad panagpulong kada bulan. Si Sunday Irogbelachi so kaibak a nanlingkor ed maawang a teritorya ed Akpu-na-abuo, Etche. Diad primeron sirkiton asamblea ya inatendian mi legan min wadman, 13 a totoo ed grupo mi so abautismoan. Agaylay liket mi diad impakaamtan wala la natan so 20 kongregasyon ed satan a lugar!

Nen 1958, akabat ko si Christiana Azuike, sakey a regular payunir a mililimog ed Aba East Congregation. Nandinayewan ko so inkaseseg to, tan nen Disyembre ed satan a taon, sikami so nankasal. Diad kagapo na 1959, siak so aturo bilang ombiabiahen manangasikaso, ya ombibisita tan mamapabiskeg ed saray kongregasyon na espiritual ya agagi tayo. Manlapud saman ya anggad 1972, abisita min sanasawa so amin lawari a kongregasyon na saray totoo nen Jehova ed bukig tan pegley-sagur a Nigeria.

Saray kongregasyon so nanaarawian, tan say manunan uusaren mi a manbiahe et bisikleta. Sanen manseserbi kami ed saray kongregasyon ed angkakabaleg a baley, saray agagi tayo so mangupado na taksi pian ipatnubang kami ed onsublay a kongregasyon. No maminsan et mapitek so datal tan andian na gubida iray kuarton pampupundoan mi. Onuugip kami ed saray papag a gawa ed sengeg na palma. Arum a papag so aapisan na saray dika insan bilkagan na ikamen; arum so agla aapisan. Aliwan problema ed sikami so kinaraiset tan taway na kakanen. Lapud naaralan mi la nensaman so mankontento ed daiset a tarya, panliliketan mi so antokaman a niparungo, tan aapresyaen itan na saray mamaparawes ed sikami. Anggapo so koryenti ed arum a syudad diad saman a panaon, kanian naynay kamin mangaawit na lamparaan. Balet, anggaman mairap iray kipapasen, dakel so makapaliket a panaon na impilimog mi ed saray kongregasyon.

Legan na saraman a taon, atebek mi so kablian na simbawa nen apostol Pablo: “No wala [so] pantagano tayo tan kawesen tayo pasaragen tayo komon ya.” (1 Timoteo 6:8) Anggaman ed kairapan, naaralan nen Pablo so sekreto a tinmulong ed sikaton mankontento lawas. Anto itan? Oniay insalaysay to: “Amtak so manpaabeba, tan amtak  met so mamarakel: tan dia ed balang sakey tan dia ed amin a bengatla inaral ko so maamot [“dia ed amin a kipapasen et naaralan ko so sekreto,” NW] ya anggan kapesel tan kaerasan, anggan mamarakel tan mankaukolan.” Naaralan mi met itan a sekreto. Inkuan ni nen Pablo: “Nayarian ko a gawaen so ganagana ed saman [say Dios] so mamabiskeg ed siak.” (Filipos 4:12, 13) Satan so peteg a naeksperiensya mi! Nanggayagaan mi so impagmaliw a kontento, saray makapabiskeg a tuloy a Kristianon aktibidad, tan mareen a kanonotan.

Impanlingkor Mi ed Saray Kongregasyon Bilang Sakey a Pamilya

Diad pansamposampot na 1959, nianak so panguloan mi a si Joel, tan nen 1962 et tinmumbok so mikadua a si Samuel. Nantultuloy kami nen Christiana ed panagbiahen kimey, a binisita mi iray kongregasyon a kaiba so ananak mi. Nen 1967, tinmerak so guerra sibil ed Nigeria. Saray eskuelaan so insara lapud ag-ontundan panangataki na saray eroplano. Sakbay ya akila ed siak so akulaw ko ed panagbiahen kimey, sikato so nambangat ed eskuelaan, kanian leleg na bakal et binangatan to so ananak mi diad abung. Diad edad ya anemira, amta la nen Samuel so manbasa tan mansulat. Sanen naneskuela kayari na bakal, sikatoy abante na duaran grado nen saray kaedaran to.

Diad saman a panaon et agmi sigpot ya amoria so kairapan na pamabaleg ed ananak legan a mansiasiansia kami ed panagbiahen kimey. Balet, say impakaturo mi a manlingkor bilang espisyal payunir nen 1972 so akagunggona ed sikami. Satan so angiyabuloy ed sikamin manpirmi ed sakey a lugar ta pian suston naasikaso mi so espiritualidad na pamilya mi. Imbangat mi ed ananak mi so kablian na maridios ya inkakontento legan na inkaugaw da. Si Samuel so abautismoan nen 1973, tan si Joel so nanregular payunir ed satan met a taon. Say duaran anak mi so angasawa na napanuliranan a Kristianon bibii tan sikaray mangaasikaso ed dilin pamilya ra diad dalan na katuaan.

Say Sinagem Lapud Sibil a Panlalaban

Sanen tinmerak so guerra sibil, siak so manseserbi ed sakey a kongregasyon ed Onitsha bilang manangasikaso na sirkito, a kaiba so pamilyak. Lapud satan et lalon nipurek ed sikami so kaapaan na pantipon na materyal iran bengatla odino panmatalek ed saratan. Anengneng ko so totoo ya ombabatik pian iliktar so bilay da​—a tataynanan da iray pinabli ran kaykayarian da diad saray karsada.

Legan ya onloloor so pambabakal, amin a makayarin lalaki so papaskaren a mansundalo. Pinairap so dakel ya agagi ya agnansundalo. Anggapoy kawayangan mi. Agonigon a tuloy so totoo lapud kakisiran na tagano. Say presyo na kapalduay kilo a kamoten-kahoy a datin 7 sentimos so nagmaliw a 14 dolyar (E.U.) tan say sakey lusor ya asin a datin 8 dolyar so nagmaliw a 42 dolyar (E.U.). Anggapoy gatas, mantikilya, tan asukal. Pian agnaerasan, sikami so mankukuskos na maetan apayas tan ikakames mi itan ed daiset ya arina na kamoten-kahoy. Angan kami met na saray duron, ubak na kamoten-kahoy, bulong na kayanga, tan dikay elepanti​—tan antokaman a bulong a naromog mi. Mabmabli so karne, kanian siak so angerel na saray tilay pian kanen na ananak mi. Ingen, anggan panon lay inkauges na kipapasen, si Jehova so lawas angitarya na nakaukolan mi.

Balet nagkalalon mapeligro so kairapan ed espiritual a makasengeg ed bakal. Maslak ya agagi  so linma ed katakelan odino ed arum a baryo pian natakasan so pambabakal, tan kaleganan na satan, abalbalang da so amin lawarin literatura na Biblia ra. Sakey ni, lapud panameget na saray sundalo na gobierno, agmakakasabi so balon literatura na Biblia diad Biafra. Anggaman aanosan na maslak a kongregasyon so mantitipon, naapektoan so espiritualidad na agagi lapud agmakakasabi ed sikara so panangidirehi na sangan opisina.

Impanalona ed Espiritual ya Impakaerasan

Ginawa na saray ombiabiahen manangasikaso so anggaan na nayarian da pian nitultuloy da so panbisita ed kada kongregasyon. Lapud dakel ya agagi so tinmaynan ed lugar da, inanap ko ira inerman so pakaromogan ed sikara. Diad aminsan ya inkagawa et intilak ko so akulaw ko tan saray anak mi diad sakey a maligen a pasen tan nambiahe ak a bukor ed loob na anemiran simba, a binisitak so nanduruman baryo tan saray lugar ed katakelan pian anapen iray agagi.

Legan a manseserbi ak diad kongregasyon ed Ogbunka, naamtaan ko a wala so sakey a baleg a grupo na saray Tasi diad Isuochi, sakey a lugar ed distrito na Okigwe. Kanian wala so imbakik a mangipasabi ed saray agagi ed satan a lugar a mantitipon kami ed tanamanan na maluko diad baryo na Umuaku. Kaibak so sakey a masiken lan agi, nambisikleta kami na manga 15 kilometro a paonla ed tanamanan, a nantitipon diman so 200 a Tasi, a kabiangan iray bibii tan ugugaw. Diad tulong na sakey a payunir ya agin bii, aromog ko so sananey nin grupo na manga sanlasus a Tasi, a manaamot-amot ed katakelan na Lomara.

Si Lawrence Ugwuegbu so sakey ed grupo na saray makpel ya agagi a nanayam diad atabek na bakal a baley na Owerri. Imbaga to ed siak a dakdakel so Tasi diad Ohaji. Sikara so agmakaalis, lapud inokupaan na saray sundalo so lugar da. Sikamin dua so nambisikleta diad labi tan nantitipon kami ed sular na sakey ya agi a kaiba so 120 a Tasi. Inanamot mi met itan a pankanawnawa pian bisitaen so arum a Tasi diad saray panaamotan da.

Si Brother Isaac Nwagwu so angirisga ed bilay to pian tulongan to ak a mananap ed arum ya agagi a nitaytayak. Siak so inlugan to ed baloto tan bineltang mi so Ilog na Otamiri pian mantitipon a kaiba so masulok a 150 a Tasi diad Egbu-Etche. Oniay inkuan na sakey ya agin laki a taga-diman: “Saya so sankaabigan ya agew ed bilay ko! Agkon balot inisip a napinengnengan ko lamet so manangasikaso na sirkito. No siak so ompatey natan ed kaktangan na sayan bakal, maliket ak la.”

Siak so pinaskar a mansundalo, balet ta aminpigan naeksperiensyak so pananalimbeng nen Jehova. Sakey a ngarem, sanen papawil ak la ed pampupundoan ko kayari min nantitipon a kaiba so 250 ya agagi, siak so pinatunda na sakey a grupo na saray sundalo diad sakey barikada. Oniay intepet da: “Akin et agka nansundalo?” Impaliwawak a sakey ak a misionaryo a mangipupulong na Panarian na Dios. Atebek ko a sikaray determinadon mangerel ed siak. Kayari na mareen ya impanpikasi, oniay imbagak ed kapitan da, “Ipangasim, ibulos mo ak la.” Makapakelaw ta oniay inyebat to, “Kekerewen mo ta a bulosan mi ka la?” “On,” so inyebat ko, “ibulos yo ak la.” Oniay inkuan to, “Nayarian mo lay onla.” Agla inmesel iray sundalo.​—Salmo 65:1, 2.

Say Inkakontento so Angitarok na Kaaruman Iran Bendisyon

Sanen anampot la so bakal nen 1970, nantultuloy ak a nanserbi diad kimey ed sirkito. Sakey a  pribilehyo so ontulong ed pangorganisa lamet ed saray kongregasyon. Insan, nanlingkor kami nen Christiana bilang espisyal payunir ya anggad 1976, sanen siak so aturo lamet bilang manangasikaso na sirkito. Sanen mamegle-pegley la na satan a taon, siak so niasain ed kimey ed distrito. Pitoran taon ed saginonor, sikamin sanasawa so naimbitaan a manlingkor diad sangan opisina na saray Tasi nen Jehova ed Nigeria, say kawalaan mi la natan. Legan min wadia, panliliketan min tuloy so pakanenengneng lamet ed saray agagin lalaki tan bibii ya akabat mi legan tan kayari na guerra sibil a sikaray matoor a manlilingkor ed si Jehova anggad natan.

Diad inlabas na saray taon, si Christiana so pirmin anuporta tan matoor ya akiulop ed siak. Anggaman ed mabeblay lan laman to a kaukolan ton sungdoan nanlapu la nen 1978, sikato so akatulong ed siak a mantultuloy lapud positibo tan determinadon awawey to. Naeksperiensya mi so inkapeteg na saray salita na salmista: “Si Jehova pabiskegen to ed tapew na dukolan na pansasagpot.”​—Salmo 41:3.

No nodnonoten mi irayan apalabas a taon na teokratikon kimey, agko napokpokan so pisalsalamat ko ed si Jehova lapud alay abig a panamendisyon to. Lapud kontento kami la ed no anto so itatarya to, talagan nibagak ya aliknak so pirmin liket. Say liket ed pakakanengneng ed saray agagik, ananak ko, tan saray pamilya ra a manlilingkor ya amin ed si Jehova ontan mi met a sanasawa so sakey ya agnaparaan a bendisyon. Siak so pinenek nen Jehova tekep na alay abig tan makabaliksan a bilay. Amin a pirawat ko so asumpal.

[Paimano ed leksab]

[Kahon ed pahina 27]

Tinmulong so Nipanpanaon ya Uksoyan Pian Nasuportaan Iray Agagi

Diad kapegleyan na dekaday 1960, say gulaan ed baetan na saray etnikon grupo ed amianen tan bukig a Nigeria so angitonton ed saray gulo, panagrebeldi, kaugsan, tan etnikon karawalan. Saratan so pirmin angapekta ed saray Tasi nen Jehova, a determinadon mansiansian neutral ed panlalaban. Manga 20 ed sikara so pinatey. Naandi so amin a kaykayarian na maslak ed sikara.

Nen Mayo 30, 1967, saray mamabukig ya estado na Nigeria so sinmian ed pederasyon tan inletneg da so Republika na Biafra. Saray sundalon manusuporta ed pederasyon so namparaan parad pibakal, tan impaakseb da so sigpot a panameget sumpad Bukig. Nansumpal itan ed marala tan marawal a panlalaban ed loob na bansa.

Lapud neutral a talindeg na saray Tasi nen Jehova diad Biafra, nagmaliw iran puntirya na panangataki. Saray peryodiko so angikayat na saray panagpauges, a manasagyat ed publiko a mansalita sumpad sikara. Balet, sineguro nen Jehova a saray lingkor to so makaawat na espiritual a tagano. Panon?

Diad kagapo na 1968, sakey ya empleyado na gobierno so niasain diad post office ed Europa tan say sananey so niasain diad patekkiaban na eroplano diad Biafra. Pareho ira a Tasi. Say trabaho ra so walad sampot tan sampot na alenleneg a koneksion na Biafra ed sananey a bansa. Namboluntaryo iyan duaran Tasi parad mapeligron kimey a pangawit na espiritual a tagano diad Biafra. Tinmulong met ira a mangisuplay na materyal iran tulong ed saray nagogonigon ya agagi. Say duaran agagi so akapantultuloy ed sayan makanan uksoyan legan na bakal, ya anampot nen 1970. Oniay inkuan na sakey ed sikara diad saginonor: “Sayan uksoyan et sakey a bengatla ya agnayarian na totoo ya iplano.”

[Litrato ed pahina 23]

Nen 1956

[Litrato ed pahina 25]

Nen 1965, kaiba mi iray anak mi, si Joel tan si Samuel

[Litrato ed pahina 26]

Agaylan pribilehyo so panlingkor ed si Jehova bilang sakey a pamilya!

[Litrato ed pahina 27]

Natan et manlilingkor kami nen Christiana diad sanga ed Nigeria