Kasin Nisalba Iray Mankuan a Kristiano?

“SARAY totoo ed Britanya so siansia nin manisia ed Dios balet ta agda labay so ontumbok ed Kristo,” so inkuan nen Stephen Tirwomwe, sakey a pari ed Uganda. Manga 20 taon lay apalabas, aliktaran to iray maruksan impanggogol ed iglesia to ed Uganda. Natan et sikatoy mankakalar ed saray asosasyon na lalaki ed Leeds, Inglatera, a mangiiter na samploran-minuto a paliwawa antis a manggalaw na bingo iray dumerengel to.

Diad basil na Atlantiko, say agano nin inorganisa ya Anglican Mission ed Amerika so walaan met na miparan krisis ed espiritual. “Say Estados Unidos so panaayaman la natan na sankarakelan a totoon mansasalitay Ingles diad interon mundo ya andian na relihyon tan ag-interesado ed espiritual,” so inkuan na opisyal a Web site na sayan misyon. “Magmamaliw kami lan lawak a nakaukolan iray misionaryo.” Lapud adismaya ra ed insaew dan pangumanen so iglesia ra, say kapkapangorganisan misyon so agla ontutumbok ed abangonan tan satan so akiulop ed saray lider ed Asia tan Aprika pian igapo so “pananginatnat na panagmisionaryon kimey diad Estados Unidos.”

Balet, akin a saray misionaryon taga-Aprika, Asia, tan Latin-Amerika so ‘mangisasalba na saray kamarerwa’ diad saray bansa ed Europa tan Amianen ya Amerika a kawalaan na saray mankuan a Kristiano?

Siopan Talaga so Nisalba?

Diad loob na masulok lan apatalasus a taon, saray debosyonadon misionaryo ed Europa so mantutultuloy ya oonla ed ondarakel a rehyon a sakop na saray bansa na Europa, a singa dia ed Aprika, Asia, Pasipiko, tan Abalaten ya Amerika. Say gagala ra et pian itarok so relihyon da ed saray tatawagen a pagano ed saratan a daldalin. Sinmabi panaon, saray kolonya na Amerika, ya ibabagan inletneg unong ed saray prinsipyo na Inkakristiano, so aki-ulop ed saray misionaryon taga-Europa insan diad kaunoran et apalumbasan da ra diad impangiletneg da na saray dilin ebanghelikon misyon da diad interon mundo. Natan et anguman so kipapasen.

 “Say sentro [na saray mankuan a Kristiano] so anguman,” so kuan nen Andrew Walls, say angiletneg tan direktor na Centre for the Study of Christianity in the Non-Western World. Nen 1900, 80 porsiento ed saramay mankuan a Kristiano so balanglan taga-Europa odino taga-Amianen ya Amerika. Balet natan et 60 porsiento ed amin a mankuan a Kristiano so manaayam ed Aprika, Asia, tan Latin Amerika. Oniay inkuan na sakey ya agano nin report: “Saray iglesia Katolika ed Europa so maniilalo ed saray pari a nanlalapud Pilipinas tan India,” tan “sakey ed anemiran pari a manseserbi ed saray parokya na Katoliko ed Amerika natan so nanlalapud arum a bansa.” Saray Aprikanon manag-ebanghelyo diad Netherlands, a maslak et nanlapud Ghana, so mangipapasen ed inkasikara bilang “sakey ya iglesia na saray misionaryo diad sekular a kontinente.” Tan saray ebanghelista a taga-Brazil so manggagawa la natan na saray krusada diad nanduruman lugar ed Britanya. Oniay inkuan na sakey a managsulat: “Say ikukurang na Kristianon misionaryo so anguman la.”

Say Problema ed Pankakasakey

Kakkaukolan iray misionaryo diad ompapalalon sekular a kontinente a Europa tan Amianen ya Amerika. “Diad Scotland et kulang a 10 porsiento na saray Kristiano so regular a mimimisa,” so inkuan na sakey a peryodiko. Mas daiset ni ingen so mimimisa diad Pransya tan Alemanya. Sanen sinurbi, “manga 40 porsiento ed saray taga-Amerika tan 20 porsiento ed saray taga-Canada so mangibabagan regular ira a mimimisa,” so impaimano na sananey nin report. Diad pisunian, ibabagan saray mimimisa diad Pilipinas et ngalngalin 70 porsiento, tan mipadpara itan ed saray arum nin onaaligwas a bansa.

Nagkalalo lan makatantanda et saray mimimisa diad Abalaten a Hemisphere so mas ontutumbok ed abangonan nen saramay taga-Amianen a Hemisphere. Alimbawa, sanen sinurbi iray Katoliko diad Estados Unidos tan Europa, sikaray pareparehon angibalikas na pirmin agpanagmatalek ed saray klero tan insangsang da so nipaakar ed malaknab a pibibiang na lego tan ed agpanangidumaduma ed bibii. Diad biek a dapag, saray Katoliko ed Abalaten a Hemisphere so pirmin anuporta ed tradisyonal a talindeg na iglesia nipaakar ed sarayan isyu. Legan a mantutultuloy ya ondaraak so manusuporta ed iglesia diad abalaten, nileletneg la so panlapuan na arapen a siblangan. Oniay impasakbay nen Philip Jenkins, sakey ya iskolar nipaakar ed awaran tan relihyon: “Maseguro a diad loob na sakey odino duaran dekada, saray kabiangan na sankamundoan ya Inkakristiano so agla mamidbir ed kakaiba ra bilang sigpot odino petepeteg a Kristiano.”

Lapu ed sarayan peles a nagagawa, inkuan nen Walls a say inkaganatan a tepet et “no panon a makapanuulop ed saksakey a relihyon iray Kristiano ed Aprika, Asia, Latin Amerika, Amianen ya Amerika tan Europa, a petepeteg a mangibabalikas na saksakey a pananisia.” Antoy nibaga yo? Kasin makapansiansia iray mankuan a Kristiano diad naapag-apag a mundo? Anto so basiyan na tuan pankakasakey na saray Kristiano? Say ontumbok ya artikulo so mangiparungtal ed saray Makasulatan ya ebat, tekep na malinew ya ebidensya a say nankakasakey a Kristianon komunidad so onaaligwas la ed sankamundoan.

[Litrato ed pahina 4]

Sayan datin simbaan so nagmaliw la natan a “music café”

[Credit Line]

AP Photo/Nancy Palmieri