Onlad karga

Onlad saray karga

Lima—Say Inkausar na Satan Diad Biblia

Lima—Say Inkausar na Satan Diad Biblia

Lima​—Say Inkausar na Satan Diad Biblia

SAY sampot a parte na taklay. Say “lima,” unong a nausar diad Kasulatan, so mangilalaktip no maminsan ed ngalongaloan, a singa diad Genesis 24:22, 30, 47 tan Ezequiel 16:11, ya akasaglawian na saray baklaw odino pulseras ya isusulong diad “limalima,” tan diad Uko-ukom 15:14, ya asalambit ditan so nipaakar ed saray balor ed “saray lima” nen Samson. Say lima so mangikakana ed biskeg na taklay tan mangididirehi ed satan, kanian, diad dakel a kipapasen a nausar itan ed piguratibon panagsalita, say ideyan “nikana a pakapanyari” so nayarin isiglaot ed salitan “lima.” (Exodo 7:4; 13:3; Deuteronomio 2:15; Lucas 1:66) Lapud inkadunong tan inkatalyagom na lima na too tan sakey itan a kabiangan na laman a parad pankimey, satan so masimbolikon inusar diad dakel a teksto ed Biblia pian tukoyen so nanduruman kiwas.

Say kaslakan a terminon Hebreo parad “lima” et yadh; no maminsan et ipapatalos so salitan kaph a “lima,” balet “dakulap” so literal a kabaliksan na satan. (Job 22:30) Say kaslakan a terminon Griego parad “lima” et kheir.

Piguratibo tan Simboliko Iran Inkausar

Say lima so uusaren no maminsan a mangirepresenta ed mismon too, a singa nen kinmerew si David na tagano ed si Nabal: “Mangiter ka, pikasik ed sika, na anggan anto ya onla ed limam.” (1 Samuel 25:8) Ontutukoy met itan ed intiramintin disposisyon odino aktibidad na sakey a too (Genesis 16:12), odino ontutukoy itan ed eebatan to nisesengeg ed saray inkiwas to.​—Genesis 9:5; Ezequiel 3:18, 20.

Saray lima na saray saserdote so napno na bagbagat nen Moises diad panaon na inkipuesto ra bilang kabiangan na seremonya, a diad simbolikon paraan et anginlong ed sikara, ya ‘amano ed limalima ra’ na pakauley tan pakayari parad inkasaserdote.​—Levitico 8:25-27.

Pinaseguroan nen Jehova si Jacob a say anak ton si Jose so ‘mangitapew ed lima to ed saray matam,’ salanti, sikatoy mangikapot ed saray mata nen Jacob sano ompatey. (Genesis 46:4) Sayan pribilehyo et kaslakan a parad panguloan. Kanian saratan a salita so aglabat angipaseguro ed si Jacob a say inad-aro ton anak a si Jose so mansiansia ed abay to leleg na nakekeraan iran taon a pambilay ni na masiken lan patriarka noagta mapatnag ya angipasakbay met a niiter ed si Jose so kanepegan na panguloan, a naandi ed kinen Ruben.

Say Dios so masimbolikon tinukoy ya angusar ed “lima” to, salanti, say impangikana to’d pakapanyari to, diad impanumpal na kimey; pigara ed saratan ya alimbawa et say: impamalsa to (Salmo 8:6; 102:25); impaneral to ed kakabusol to (Isaias 25:10, 11); impangiliktar to ed totoo to (Exodo 7:4, 5); impangipatnag to na panangabobon tan pakapanyari ed saramay manaanap ed sikato (Esdras 8:22); impangitarya to na probisyon (Salmo 104:28; 145:16); tan impanulong to (Isaias 11:11). Inyabawag nen Elihu a saray makapanyari et naekal ira ya “andi lima,” tan say bato ed mapropetikon kugip nen Nabucodonosor so atapsing manlapud palandey ya “aglapu ed lima”; diad kada kipapasen et ontutukoy itan ed inkiwas, aliwan lapu ed saray lima na too, noagta lapu ed pakapanyari nen Jehova.​—Job 34:1, 20; Daniel 2:34, 44, 45.

Say ‘dia ed, wala ed, odino ed silong na lima na sakey’ et mankabaliksan na walad silong na pakapanyari odino panangontrol na sakey (Genesis 9:2; 41:35; Job 2:6; 1 Pedro 5:6; ikompara so Genesis 37:21), odino nayarin mankabaliksan itan na “diad pudir mo” odino ‘diad panangasikaso na sakey’ (Genesis 16:6, NW, ikompara so Leeser; Genesis 42:37, ikompara so Revised Standard; Lucas 23:46; Juan 10:28, 29). Say balikas a “lapu ed atagey a lima” et ontutukoy ed pagmaliw a mabiskeg tan mananalo (Exodo 14:8); say ‘pabiskegen iray lima’ et mankabaliksay pakasilen odino ayudaan tan kinlongan (Esdras 1:6); say ‘pakapuyen iray lima’ et paneral ed kompiyansa (Jeremias 38:4); say ‘pangiyan na sakey ed bilay to dia ed lima to’ et pangirisga ed bilay to (1 Samuel 19:5; Job 13:14). Say ‘pangiyawat ed saray lima’ (odino pipasamano) so gagawaen sano mangisisipan (Esdras 10:19) odino sano mankompiyansa ed arum a too (Uliran 6:1-3; 17:18; 22:26); say ‘pangikibit ed lima’ et mankabaliksay pankimey (Deuteronomio 15:10, ikompara so King James Version); say ‘paniwit na sakey ed kaykayarian na arum’ et panagtakew odino lingon panangusar ed saray lima (Exodo 22:7, 8, 10, 11); ‘saray malinis a lima’ et mankabaliksay inka-inosente (2 Samuel 22:21; ikompara so Salmo 24:3, 4); ‘saray lima a napnoy dala’ et panamatey (Isaias 1:15; 59:3, 7); say ‘pangipepet na lima ed sangi’ et pandeen odino ag-iyesel (Uko-ukom 18:19); say ‘pangilaylay ed saray lima’ et pakadismaya (2 Awaran 15:7, NW; nengnengen met so Isaias 35:3; Hebreos 12:12, 13); tan say ‘pangibuskag ed lima’ et pagmaliw a mabunlok (Deuteronomio 15:11).

Say “daiset a pandakop na saray lima pian makaugip” so mansumpal ed inkaduka na mangiras. (Uliran 6:9-11) Sikato so deneskribe bilang makapkapuy ya agto la naagwat so lima to ed lipong pian isabi ed sangi to. (Uliran 26:15) Say toon paspasaray a ‘mankimey ed mangiras ya impanlima so magmaliw a duka,’ bangta say lima na makuli so mangitarok na kayamanan.​—Uliran 10:4.

Say arum nin idiomatikon balikas a Hebreo a mangilalanor ed lima et: ‘iyulop mo so limam ed,’ a mankabaliksay minonong ed, ondapag ed (Exodo 23:1; 1 Samuel 22:17); “diad lima nen” a mankabaliksan na diad panangiwanwan nen (Exodo 38:21) odino diad panamegley nen (Exodo 4:13; Levitico 8:36; 10:11); ‘ag-onabot so lima to,’ odino ‘ag-itan nagawat na lima to,’ sikato so andian na magenap a (pinansyal) (Levitico 14:21); ‘say nagamoran na lima to,’ say nasarag to (Numeros 6:21); ‘saray lima na kampilan,’ pakayari na kampilan (Job 5:20); ‘say lima na dila,’ pakayari na dila (Uliran 18:21); ‘say bilay na limam,’ kipawil na biskeg mo (Isaias 57:10); ‘pangikupit na lima’ ed agi to, salanti, masuyat ya ontulong ed sikato.​—Deuteronomio 15:7, King James Version.

Imbaga nen Jehova ed saray Israelita ya ibedber da iray salita to “ed lima [ra] ya onkana a pamirbiran” (Deuteronomio 6:6-8; 11:18) tan say Sion so inyukit To ed saray dakulap To (Isaias 49:14-16), a mankabaliksan na lawas pannodnonot tan panimano. Diad miparan kabaliksan, imbaga nen Jehova ed saray eunoko a maniilalo ed sipan to a sikaray ikdan to diad abung to na “sakey a pakanodnonotan” (odino, pasen; a diad literal et sakey a “lima”). (Isaias 56:4, 5) Tinukoy na Biblia iray managdayew ed Dios a simbolikon angisulat ed saray lima ra na saray salitan, “Kayarian nen Jehova,” a mankabaliksan sirin a sikaray ariripen to. (Isaias 44:5, NW) Mipadpara, say “tanda” na “[atap ya] ayep” diad kawanan a lima so mangisimbolo ed panangimano, debosyon, tan aktibon panusuporta na sakey ed “[atap ya] ayep” tan ed “talintao” na satan, no panon a saray lima na too so uusaren met pian mankimey parad toon panlilingkoran to.​—Apocalipsis 13:16, 17; 14:9, 10; 20:4.

Pangitapew ed Saray Lima

Nilikud ed basta pangiyawat, saray lima so itatapew ed sakey a too odino bengatla parad nanduruman gagala. Balet, say inkalapagan a kabaliksan na satan a kiwas et nipaakar ed panangipabtang, a turoen so sakey a too odino bengatla ya aawaten, odino bibidbiren, diad sakey a paraan. Legan na seremonya diad inkipuesto na inkasaserdote, si Aaron tan saray ilalak to so angitapew ed saray lima ra diad ulo na baka tan duaran kalakian a karnero ya ibagat, diad ontan et aawaten da a sarayan ayayep so imbagat parad sikara nisesengeg ed impagmaliw dan saserdote nen Jehova a Dios. (Exodo 29:10, 15, 19; Levitico 8:14, 18, 22) Sanen turoen la si Josue bilang onsublay ed si Moises unong ya ingganggan na Dios, intapew nen Moises so lima to ed ulo nen Josue, a bilang resulta et “napno ed saman na espiritu na karunongan” kanian ayarian ton indaulo so Israel diad manepeg a paraan. (Deuteronomio 34:9) Intapew iray lima ed totoo sanen apabtangan iran mangawat na bendisyon. (Genesis 48:14; Marcos 10:16) Diniwit nen Jesu-Kristo, odino intapew to so lima to, ed pigaran totoo a pinaabig to. (Mateo 8:3; Marcos 6:5; Lucas 13:13) Diad pigaran inkagawa et niiter so langkap na masanton espiritu diad panamegley na impangitapew na saray apostol ed saray lima ra.​—Gawa 8:14-20; 19:6.

Inkaturo parad panserbi. Diad Kristianon kongregasyon, saray inkaturo na mamasiken parad saray posisyon odino betang a panangasikaso et ginawa met diad impangitapew na saray lima na saramay autorisadon manggawa ed satan. (Gawa 6:6; 1 Timoteo 4:14) Lapu ed impluensya na saratan ya aturon lalaki tan ed ehemplo a kaukolan dan ipatnag, binilin nen apostol Pablo si Timoteo: “Agmo itapew so saray limalimam dia ed magano ed anggan siopa, tan agka met minonong ed saray kasalanan na saray arum.” Kabaliksan na satan ya agto manuro na sakey a laki ya ag-inusisan maong iray kualipikasyon to, ompan say laki so onsaew a manumpal ed saray responsabilidad to diad manepeg a paraan, a diad ontan et natetel met si Timoteo parad onlesan problema.​—1 Timoteo 5:22.

Say Kawanan a Lima

Say kawanan a lima so ipapasen a makanakana, diad simbolikon paraan. Ag-apaliket si Jose sanen impansangalan nen Jacob iray lima to pian itapew so kawanan a lima to ed si Efraim, say yugtan ya anak nen Jose. Balet ginagala iya nen Jacob, pian si Efraim so makaawat na babaleg a bendisyon. (Genesis 48:13-20) Say kiwala ed nikawanan a lima na manuley et pakawalaan na sankaimportantian a posisyon, ya onkokomadua ed mismon manuley (Salmo 110:1; Gawa 7:55, 56; Roma 8:34; 1 Pedro 3:22), odino ed sakey a posisyon ya inabobonan to. (Mateo 25:33) Si Jesus so tinukoy diad pasingawey ed Apocalipsis a walad kawanan a lima to so pitoran bitewen na pitoran kongregasyon. Kabaliksan na satan a say amin ya ulop na mamatatken so aabobonan to tan wala iratan ed silong na pananguley, pakapanyari, tan panangidirehi to.​—Apocalipsis 1:16, 20; 2:1.

Say pamemben na Dios ed kawanan a lima na sakey a too so mamabiskeg ed satan a too. (Salmo 73:23) Kaslakan la a say kawanan a lima na mibabakal so mangeegna ed kampilan to, tan sasalimbengan itan na kinlong a walad kawigi a lima. Kanian, say sakey a kaaro so onalagey odino milaban diad kawanan a lima to bilang manangidepensa tan mananalimbeng. Uusaren iyan kipapasen diad piguratibon paraan nipaakar ed panutulong tan panasalimbeng na Dios ed saraman so manlilingkor ed sikato.​—Salmo 16:8; 109:30, 31; 110:5; 121:5.

Oniay inkuan na managsulat na Eclesiastes: “Say puso na makabat a too wala ed kawanan a lima to; balet say puso na maatiw ed kawigi to.” Diad arum a panangibaga, say makabat a too so nikiling ed maabig, naabobonan a kurang, balet say maatiw so nikiling ed mauges.​—Eclesiastes 10:2.