Sikayoran Tobonbalo, Kasin Manpaparaan Kayo Parad Arapen?

“Amtak so saray nonot a nonoten ko a nipaakar ed sikayo, . . . nonot ira na kareenan, aliwa a mauges, a mangiter ed sikayo na ilalo ed kaunoran a kasampotan yo.” ​—JEREMIAS 29:11.

1, 2. Diad antoran nanduruman paraan a namoria iray taon na inkatobonbalo?

 IISIPEN na maslak a wala la’d edad a say inkatobonbalo so alay abig a panaon ed bilay. Nanodnonotan da ni so biskeg tan inkaligsa ra sanen malangwer nira. Maliket dan nanonotan so panaon sanen daiset niray responsabilidad da, sakey a panaon a napnoy panliketan tan akaparaan ed sikara so legay-bilay iran pankanawnawa.

² Sikayoran kalangweran so nayarin walaan na miduman panmoria ed kabaliksan na pagmaliw a tobonbalo. Nayarin walaray problema yo ed pangaarap ed emosyonal tan pisikal iran pananguman bilang tobonbalo. Diad eskuelaan et nayarin nipapaarap kayo ed mabiskeg a pananesdes na saray kalimog. Nayarin determinado kayon manresisti ed makapuy a panag-usar na druga, alkohol, tan say imoralidad. Dakel ed sikayo so nipapaarap met ed isyu na neutralidad odino arum niran isyu a misiglaotan ed pananisia yo. On, say inkatobonbalo et nayarin mairap a panaon. Balet, satan so panaon a walaan na dakel a pankanawnawa. Say tepet et, Panon yon usaren iratan a pankanawnawa?

Panggayagaan so Inkatobonbalo Yo

3. Anton simbawa tan pasakbay so inter nen Solomon ed saray tobonbalo?

³ Nayarin ibaga ed sikayo na maedad lan totoo ya aliwan magnayon so inkatobonbalo, tan duga ira. Kayari na pigaran taon lambengat et ontakken kayo met la. Kanian panggayagaan yo la itan natan! Ontan so simbawa nen Arin Solomon, ya angisulat: “Manggayaga ka, O tobonbalo a laki, dia ed kaugawan mo, tan say pusom paliketen to ka komon ed saray agew na inkaugaw mo, tan manakar ka ed saray dalan na pusom, tan dia ed pakanengneng na saray matam.” Balet, pinasakbayan nen Solomon iray tobonbalo: “Ekalen mo so ermen a manlapu ed pusom, tan iwaklit mo so mauges a manlapu ed laman mo.” Niarum ni, inkuanto: “Say inkaugaw tan katayatdang na bilay sikara so kaapaan.”​—Eclesiastes 11:9, 10.

4, 5. Akin a makabat parad kalangweran a totoo so manparaan parad arapen? Iyilustra.

⁴ Kasin natatalosan yo so labay ya ibaga nen Solomon? Pian niyilustra, isipen pa so sakey a kalangweran ya akaawat na mabmablin regalo, a nayarin sakey ya impatawir a kuarta. Anto so gawaen to ed satan? Nayarian ton gastosen itan pian napanliketan to itan​—a singa samay managdarak ya anak ed parabolo nen Jesus. (Lucas 15:11-23) Balet anto so nagawa sano naupot lay kuarta to? Maseguron pagbabawian to so inka-iresponsabli to! Diad biek a dapag, ipasen pa ya usaren to itan a langkap pian manparaan parad arapen, a nayarin ipundar to itan ed makabat a paraan. Diad kaunoran, sano sikato so nagunggonaan la ed angipundaran to, kasin isipen yo a pagbabawian to so agto impandarak ed satan pian napanliketan to itan legan na inkatobonbalo to? Siempre andi!

⁵ Isipen pa iray taon na inkatobonbalo yo bilang regalo a nanlapud Dios, lapud saratan et talagan regalo to. Panon yon usaren iratan? Nayarian yon daraken so amin a biskeg tan inkaligsa yo diad dilin-kaalakan, a puros panliliket so gawaen yo, ya agmanplaplano parad arapen. Balet, no daraken yo itan, diad biang yo et talagan magmaliw a “kaapaan” so “inkaugaw tan katayatdang na bilay” yo. Agaylan abig no anamoten yo so inkatobonbalo yo pian manparaan parad arapen!

6. (a) Anto so insimbawa nen Solomon a mangigiya ed saray tobonbalo? (b) Anto so ipapagawa nen Jehova ed saray kalangweran, tan panon a nagunggonaan so sakey a kalangweran ed saya?

 ⁶ Indatak nen Solomon so sakey a prinsipyo a makatulong ed sikayon mangusar ed saray taon na inkatobonbalo yo diad makabat a paraan. Inkuan to: “Nonoten mo met so Manamalsam dia ed saray agew na inkaugaw mo.” (Eclesiastes 12:1) Satan a simbawa so tombok ed itatalona​—talinengen si Jehova, tan gawaen so linawa to. Oniay imbaga nen Jehova ed saray Israelita nensaman no anto so labay ton pagawa ed sikara: “Amtak so saray nonot a nonoten ko a nipaakar ed sikayo, . . . nonot ira na kareenan, aliwa a mauges, a mangiter ed sikayo na ilalo ed kaunoran a kasampotan yo.” (Jeremias 29:11) Labay met nen Jehova ya iter ed sikayo so “ilalo ed kaunoran a kasampotan yo.” No sikatoy nodnonoten yo diad kakikiwas yo, panag-isip, tan panagdesisyon yo, ontua itan ya arapen tan iilaloan yo.​—Apocalipsis 7:16, 17; 21:3, 4.

“Singger Kayo ed Dios”

7, 8. Panon ya onapit so sakey a kalangweran ed Dios?

⁷ Sikatayo so pinaseseg nen Santiago a mannodnonot ed si Jehova sanen inkuan ton: “Singger kayo ed Dios, et sikato so onsingger naani ed sikayo.” (Santiago 4:8) Si Jehova so Manamalsa, say mangatatawen a Soberano, a makanepegan na amin a panangidayew tan panangidalangirang tayo. (Apocalipsis 4:11) Ingen, no onapit itayo ed sikato, sikato so onapit ed sikatayo. Agta makapaligsa ed puso yo so ontan a maaron interes?​—Mateo 22:37.

⁸ Onapit tayo ed si Jehova diad pigaran paraan. Alimbawa, oniay inkuan nen apostol Pablo: “Mansiansia kayo a malet ed pikakasi a pampuyatan yo a tekep na pisasalamat.” (Colosas 4:2) Diad arum a salita, bayuboan so pagmaliw a mapikasi. Agkayo labat mankokontento ed pangibaga na “amen” sano idauloan kayo na ama yo odino sakey a kapara yon Kristiano diad kongregasyon. Kasin imbesngaw yo la so sankaaraleman a liknaan yo ed si Jehova tan imbaga yo ed sikato so nononoten yo, tatakotan yo, tan no anto iran angat so aarapen yo? Kasin imbesngaw yo la ed sikato iray bengatlan makapabaing ya itongtong ed siopaman a too? Say matua tan impapuso iran pikakasi so mangitarok na deen. (Filipos 4:6, 7) Ontulong iratan ed sikatayo pian onapit ed si Jehova tan natebek tayo a sikatoy onaapit ed sikatayo.

9. Panon a natalineng na sakey a tobonbalo si Jehova?

⁹ Natebek tayo so sananey nin paraan ya onapit itayo ed si Jehova diad sarayan apuyanan a salita: “Denglen mo so simbawa, tan awaten mo so panangibangat, pian onkabat ka, ed kaunoran a kasampotan mo.” (Uliran 19:20) On, no dengelen yo si Jehova tan tuloken yo, sikayo so manpaparaan parad arapen. Panon yon nipatnag a tatalinengen yo si Jehova? Maseguron diad regular ya iyatendi yo ed saray Makristianon miting tan italineng ed saray parte na programa. Ontan met, ‘igalang yo so ama tan ina yo’ diad pagmaliw a presente ed panagaral yo bilang pamilya. (Efeso 6:1, 2; Hebreos 10:24, 25) Alay abig itan. Balet, nilikud ed satan, kasin ‘aanamoten yo so panaon’ diad pamparaan ed saray miting, regular a pambasa ed Biblia, tan panagsukimat? Kasin panggugunaetan yon iyaplika so nababasa yo, ta pian makapankurang kayo bilang ‘makabat a too’? (Efeso 5:15-17; Salmo 1:1-3) No ontan so gawaen yo, onapit kayo ed si Jehova.

10, 11. Antoran baleg a gunggona so nagamoran na saray kalangweran sano talinengen da si Jehova?

¹⁰ Diad manangilukas iran salita na libro na Uliran, impaliwawa na apuyanan a managsulat so gagala na satan a libro na Biblia. Inkuanto a say gagala na satan et “pian amtaen so kakabatan tan bangat; pian nibiig so saray salita na pakatalos; pian awaten so bangat ed makalakal a kagagawa, dia ed inkatunong tan kaptekan tan katukoyan; pian mangiter na binta ed karaklan, ed tobonbalo pikakabat tan kalakal.” (Uliran 1:1-4) Kanian, legan yon babasaen tan iyaaplika iray salita na Uliran​—ontan met ed arum nin kabiangan na Biblia​—nabayuboan yo so inkatunong tan inkaptek, tan maliket si Jehova ya onapit kayo ed sikato. (Salmo 15:1-5) No lalon nabayuboan yo so maong a pakatebek, inkamakabat, pikakabat, tan abilidad a manisip, magmaong so pakapandesisyon yo.

¹¹ Kasin agmakatunongan ya ilaloan so sakey a kalangweran ya onkiwas a makabat ed ontan  a paraan? Andi, lapud nagagawaan la itan na dakel a kalangweran a Kristiano. Bilang resulta, sikara so rerespetoen na arum tan agda ‘mumudmoraen so kaugawan da.’ (1 Timoteo 4:12) Saray ateng da so makatunongan labat a mangikinon ed sikara, tan ikuan nen Jehova a napapaliket da so puso to. (Uliran 27:11) Anggano kalangweran nira, sikara so makapanmatalek a sarayan apuyanan a salita so onaplika ed sikara: “Tandaan mo so nagnap a too, tan nengneng mo so maptek; ta wala so maligan kasumpalan ed too na kareenan.”​—Salmo 37:37.

Manggawa na Maong Iran Desisyon

12. Anto so sakey ed importante iran pilien na saray kalangweran, tan akin a satan a pilien da et walaan na manbayag iran pansumpalan?

¹² Say inkatobonbalo so panaon pian manggawa na saray desisyon, ya arum ed saratan et walaan na magnayon iran pansumpalan. Say pigaran pilien yon gawaen natan so nayarin mangapekta ed sikayo diad dakel iran taon ed arapen. Say makabat iran desisyon so manresulta ed maliket tan maaligwas a bilay. Saray makulangkulang a desisyon so manderal ed nakekeraan a bilay yo. Konsideraen pa no panon a tua itan diad duaran pampilian a kaukolan yon gawaen. Unona: Siopa so pipilien yon pilimogan? Akin ya importante itan? Bueno, oniay inkuan na apuyanan ya uliran: “Miulop ka ed saray makabat a totoo, et sika naani makabat; balet say kaiba na saray maatiw manlikna na segsegang.” (Uliran 13:20) Diad arum a salita, magmaliw itayon singa saramay kaulop tayo diad kaunoran​—balanglan magmaliw a makabat odino maatiw. Dinan so pilien yo?

13, 14. (a) Nilikud ed direktan piulop ed totoo, anto ni so lalaktipen na pililimog? (b) Anton lingo so nepeg a paliisan na saray kalangweran?

¹³ Sano iisipen yo so nipaakar ed pililimog, nayarin isipen yo labat so nipaakar ed pilimog ed totoo. Susto itan, balet wala ni so nalalanor. Sano manbantay kayo na programa ed telebisyon, ondengel na musika, manbasa na libro, man-sine, odino mangusar na Internet, sikayo so mililimog. No satan a pililimog et mamepenek ed marawal tan imoral iran tendensia odino mangipapaseseg na makapuy a panag-usar na druga, panagbuanges, odino antokaman a bengatla a misumlangan ed saray prinsipyo na Biblia, sikayo so mililimog ed “andi-kalakal,” ya onkikiwas a singano anggapo si Jehova.​—Salmo 14:1.

¹⁴ Nayarin isipen yo a lapud onaatendi kayo ed Makristiano iran miting tan aktibo kayo ed kongregasyon, mabisbiskeg kayo la ya agnaapektaan na marawal iran palabas odino musika a walaan  na marakep iran tono balet ta walaan na kuestionable iran liriko. Nayarin isipen yo ya anggapo so mauges ya epekto ed sikayo no sagpaminsan kayon onnengneng ed pornograpikon Web site diad Internet. Ibabaga ed sikayo nen apostol Pablo a nalilingo kayo! Inkuanto: “Saray mauges a kaulop deralen da so saray maong ya ug-ugali.” (1 Corinto 15:33) Makapaermen, aderal so maong ya ugali na dakel a makalakal iran kalangweran a Kristiano lapud agmakabat iran kalimog da. Magmaliw kayon determinado, sirin, a paliisan iratan a pililimog. No gawaen yo itan, tutumboken yo so simbawa nen Pablo ya: “Agkayo miaabobon unong ed sayan mundo: noag ingen manguman kayo lapu ed kapasimbalo na kanonotan yo, pian nasali yo no anto so maong, tan makapaliket, tan nasnaspot a linawa na Dios.”​—Roma 12:2.

15. Anto so komaduan pampilian na saray kalangweran, tan antoran pakadesdesan so sagpaminsan ya ipaarap na satan ed sikara?

¹⁵ Nia so komaduan pampilian yo. Onsabi so panaon sano mandesidi kayo no anto so labay yon gawaen kayari na paneskuela yo. No manaayam kayo ed bansa a mairap so pananap na trabaho, nayarin nadedesdes kayo ya awaten lan tampol so sankaabigan a trabaho. No manaayam kayo ed maaligwas a bansa, nayarin dakel so napampilian a trabaho, ya arum ed saratan et makapatukso. Lapud maabig ya intension na saray manbabangat ed sikayo odino atateng yo, nayarin ipaseseg da ed sikayo a gegemtanen so karera a mangiyoopresi na seguridad ed pinansyal, a nayarin kayamanan ni ingen. Balet, say panagpasal parad satan a karera so nayarin manlimita a maong ed panaon a nausar yo ed panaglingkor ed si Jehova.

16, 17. Ipaliwawa no panon a makatulong so nanduruman teksto ed sakey a kalangweran pian nawalaan na asimbang a panmoria ed anapan.

¹⁶ Agbalot lilingwanan so ontupleg ed Biblia sakbay a mandesisyon. Papasesegen itayo na Biblia a mananap na pambilay, ya ipanengneng a responsable itayo ed panlegpet tayo ed inkasikatayo. (2 Tesalonica 3:10-12) Anggaman kuan, wala niray nalalanor a bengatla. Pasesegen mi kayo a basaen so onggendan iran teksto tan isipen no panon iratan a makatulong ed sakey a kalangweran pian magmaliw ya asimbang ed pampili da na karera: Uliran 30:8, 9; Eclesiastes 7:11, 12; Mateo 6:33; 1 Corinto 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Kayari yon abasa iratan a bersikulo, kasin natebek yo so panmoria nen Jehova ed satan a pamaakaran?

¹⁷ Say sekular a trabaho so agnepeg a magmaliw ya importantin tuloy, a mas manunaan la itan nen say panaglingkor ed si Jehova. No makalmo kayo na makatunongan lan nengneng na trabaho anggaman haiskul labat so asumpal yo, maabig itan. No nakaukolan yo so kaaruman a panangipasal kayari na haiskul, itongtong itan ed atateng yo. Balet, agbalot lilingwanan so ‘sankaabigan iran bengatla’​—saray maespiritual a bengatla. (Filipos 1:9, 10) Agyon balot aaligen so inkalingoan nen Baruc, say sekretaryo nen Jeremias. Naandi so apresasyon to ed pribilehyo to ed panaglingkor, ya ‘inanap to iray baleg a bengatla nipaakar ed inkasikato.’ (Jeremias 45:5) Walay panaon ya alingwanan to ya anggapo so “baleg a bengatla” ed sayan mundo a mamaapit ed sikato ed si Jehova odino ontulong ed sikato a makaliktar ed kaderal na Jerusalem. Nayarin ontan met so nagawa ed sikatayo natan.

Pablien Iray Espiritual a Bengatla

18, 19. (a) Anto so sasagmaken na maslak ed saray kapara yon totoo, tan anto so nalikna yo ed sikara? (b) Akin ya agnalilikas na arum a naeerasan ira ed espiritual?

¹⁸ Akanengneng kayo la kasi na saray litrato diad media nipaakar ed ugugaw diad saray bansan sasaloten na eras? No akanengneng kayo la, maseguron nakasian yo ira. Kasin ontan met so nalilikna yo ed totoo diad lugar yo? Akin ya abageyen ira? Lapud naeerasan met so maslak ed sikara. Sikara so manasagmak na eras ya impropesiya nen Amos: “Nia, onsabi ‘ray agew, kuan nen Katawan a Jehova, a payakar ko naani so eras ed dalin, aliwa ya eras ed tinapay, odino pega ed danum, noag ingen pandengel ed saray salita nen Jehova.”​—Amos 8:11.

 ¹⁹ Tua, maslak ed saramay manasagmak na espiritual ya eras so ‘aliwan sinononot ed espiritual a pankaukolan da.’ (Mateo 5:3, NW) Agnalilikna na karaklan a naeerasan ira ed espiritual. Nayari ni ingen a liknaen na arum a napsel ira. Balet no napsel ira, makasengeg itan ed katatagano ra na anggapoy kakanaan a ‘kakabatan na mundo,’ a mangilaktip ed materyalismo, sientipiko a panagpalbeng, saray opinyon nipaakar ed moralidad, tan arum niran bengatla. Iisipen na arum a totoo a kadaanan la so Biblia lapud modernon “kakabatan.” Balet, “say mundo, lapu ed kakabatan to a dili, agto binidbir so Dios.” Say kakabatan na mundo so agmakatulong ed sikayo ya onapit ed Dios. Satan et “kakulangkulangan ed Dios.”​—1 Corinto 1:20, 21; 3:19.

20. Akin ya aliwan makatunongan so pangalig ed totoo ya agmandadayew ed si Jehova?

²⁰ Sano onnengneng kayo ed saratan a litrato na naeerasan ya ugugaw, labay yo kasi so magmaliw a singa sikara? Siempre andi! Ingen ta ipapatnag na arum a tobonbalo diad saray Kristianon pamilya so pilalek a singa ed saramay totoon walad kaliberliber da a naeerasan ed espiritual. Maseguron isipen na saratan a kalangweran a saray tobonbalo ed mundo so makapambilay ya andian na responsabilidad tan maliket. Alingwanan da a saratan a tobonbalo et nisian ed si Jehova. (Efeso 4:17, 18) Alingwanan da met iray mauges ya epekto na espiritual a pakaeerasan da. Arum ed saratan et say agkaliktan ya impanlukon bilang tin-edyer tan say pisikal tan emosyonal iran epekto na imoralidad, panagsigarilyo, panagbuanges, tan makapuy a panag-usar na druga. Say espiritual a pakaeerasan so pansengegan na rebelyoson awawey, pirmin inkaandiay-ilalo, tan sakey a bilay ya andian na direksion.

21. Panon tayon nasalimbengan so inkasikatayo ya agnaimpluensyaan na makapuy iran awawey na saramay agmandadayew ed si Jehova?

²¹ Sirin, sano wala kayo ed eskuelaan a wadtan iray agmandadayew ed si Jehova, agkayo padadaeg ed saray awawey da. (2 Corinto 4:18) Arum so manmudmora ed espiritual iran bengatla. Niarum ni, papawalaen na media iray masilib a propaganda, ya isusuheri ra a normal lambengat so manggawa na imoralidad, manbuanges, tan manayew. Labanan itan ya impluensya. Mantultuloy kayon milimog a naynay ed saray totoo a ‘mamapasiansia ed pananisia tan sakey a maabig a linawa.’ Lawas “padaak yo so kime’yo ed Katawan.” (1 Timoteo 1:19; 1 Corinto 15:58) Magmaliw ya okupado ed Kingdom Hall tan ed lawak na kimeyan. Legan na saray taon na paneeskuela yo, panapanaon kayon mibiang ed panag-auxiliary payunir. Pabiskeg yo so espiritual a panmoria yo ed ontan a paraan, tan agnaandi ed sikayo so inkasimbang yo.​—2 Timoteo 4:5.

22, 23. (a) Akin a say kalangweran a Kristiano et mabetbet a manggagawa na saray desisyon ya agnatalosan na arum? (b) Anto so nipaseseg a gawaen na saray tobonbalo?

 ²² Say maespiritual a panmoria ed saray bengatla so nayarin mangitonton ed sikayo a manggawa na saray desisyon ya agnatalosan na arum. Alimbawa, walay sakey a Kristianon kalangweran a marundunong a musikero tan sikatoy mautek ya estudyante diad kada suheto ed eskuelaan. Sanen sikatoy nanggraduar, sikatoy angiba ed si tatay to ed negosyo ran panaglinis na bintana ta pian nagegemtan to so pinili ton karera bilang sigpot-panaon ya ebanghelisador odino payunir. Sikato so agbalot atalosan na saray nambangat ed sikato no akin ya ontan so desisyon to, balet no sikayo so maapit la ed si Jehova, maseguro kamin natalosan yo itan.

²³ Legan yon kokonsideraen so pangusar yo ed saray papablien yo bilang tobonbalo, ‘mantipon kayo nipaakar ed sikayo na sakey a maabig a pangiletnegan a niparaan ed panaon ya onsabi, pian nabembenan yo so bilay, a sikato so bilay a peteg.’ (1 Timoteo 6:19) Magmaliw kayon determinado a ‘nodnonoten so Baleg a Manamalsa yo’ legan na inkatobonbalo yo​—tan legan na pambilay yo. Satan lambengat so pakapamparaan yo parad matalonan arapen, sakey ya arapen ya agbalot mangangga.

Anto so Nibaga Yo?

• Anton apuyanan a simbawa so makatulong ed saray kalangweran diad panagplano ra ed arapen?

• Anto so pigaran paraan a nayarin ‘onsingger [odino, onapit] ed Dios’ so sakey a tobonbalo?

• Anto so pigaran desisyon a nayarin gawaen na kalangweran a mangapekta ed arapen to?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Saray litrato ed pahina 15]

Kasin abuloyan yo iray personal a gegemtan a mangupot ed biskeg tan inkaligsa yo bilang tobonbalo?

[Litrato ed pahina 16, 17]

Pansiasiansiaen a malinew na saray makabat a kalangweran a Kristiano so maespiritual a panmoria ra