Kasin Natulongan Kayo na Biblia a Mangipasal ed Ananak Yo?

SAY orkid et marakdakep a rosas, balet mairap itan a bilayen. Pian nabilay itan, kaukolan mon iyan ed dugarugan temperatura, liwawa, tan kabaleg na masitera. Say orkid so matalaw ed dalin tan abono, tan mainomay a nabigis tan deralen na insekto. Kanian, kaslakan la so isasaew na siopaman a primero toy mamilay na sakey ya orkid.

Say panamabaleg ed ananak so nagkalalon mairap tan komplikado, tan mankaukolan met itan na maalwar a panangimano. Kanian kaslakan lan napapagaan so atateng no nipaakar ed panamabaleg ed anak. Moriaen na dakel a kaukolan da so tulong, a singa ed sakey a mamapabaleg na orkid a kaukolan toy simbawa na sakey ya eksperto. Mabitar a kaliktan na balang ateng so nawalaan na sankaabigan a panangiwanwan. Iner so pakaromogan da ed satan a panangiwanwan?

Anggaman say Biblia et aliwan sakey a manual nipaakar ed panamabaleg ed anak, pinuyanan na Manamalsa iray nansulat pian ilaktip ditan so praktikal a tuloy a simbawa nipaakar ed satan. Idadanet na Biblia so pamayubo na alay abig iran kalidad, a moriaen na dakel a mabetbet a nibabaliwala. (Efeso 4:22-24) Nipaakar ed saya, say Makasulatan a simbawa so mangitatarya na importantin tuloy ya aspekto na balansin edukasyon. Dakel lan totoo so agunggonaan lapud pangiyaaplika ra ed satan a simbawa, antokaman a peryodo na panaon so impanbilay da odino abenegan dan kultura. Kanian, makatulong ed sikayo so panumbok ed Makasulatan a simbawa pian ontalona kayo ed panangipasal ed ananak yo.

Ehemplo na Atateng​—Sankaabigan ya Edukasyon

“Sika a mangibangat ed arum agmo bangatan so inkasika a dili? Sika ya ipupulong mo so agpantakew mantakew ka ta? Sika, a kuan mo a say sakey a too agto nepeg so manggawa na pikakalugoran mikalugoran ka ta?”​—Roma 2:21, 22.

Sakey a tsirman ed Seoul Board of Education so angikuan: “Say ehemplo ed panagsalita tan gawa so sankaabigan ya edukasyon parad ugaw.” No agmangipapanengneng na maabig ya ehemplo iray ateng diad panagsalita tan kondukta, ipasen a tampol na ugaw a sikaray mansimpisimpitan no sikato so espesipikon bilinen da. Anggapo so epekto na ibaga na atateng. Singa bilang, no kaliktan na atateng a bangatan so anak dan magmaliw a matua, nepeg a sikaran mismo et matua. Walaray ateng, a sano agda labay ya ebatan so tawag ed telepono, mabetbet a paibaga ra ed anak da ya, “Pasensya kayo la, ta anggapo dia’y tatay (odino nanay) ko.” Say ugaw a binilin na ontan so nababaingan tan manduaruwa. Onsabi panaon, nayarin gapoan to met la so mantila ya agnakonsiensia no sikatoy walad mairap a kipapasen. Sirin, no talagan kaliktan na atateng a magmaliw a matua so anak da, nepeg a sikaran mismo so mansalita a matua tan onkiwas a mitunosan ed ibaga ra.

Kaliktan yo ta a nipasal so anak yo a magmaliw a magalang a mitongtong? Nepeg yo sirin ya ipanengneng so maabig ya ehemplo. Sikayo so mainomay ya aligen na anak yo. Oniay inkuan nen Sung-sik, a walaan na apatiran anak: “Denesidi mi nen akulaw ko ya agkami mansasalita na makapasakit. Rerespetoen mi so sakey tan sakey  tan agkami maniingalan anggan sano nasyodotan odino nasanokan kami. Nagkalalon epektibo so maabig ya ehemplo nen say basta pamilin labat. Naliliketan kami lapud marespeto tan magalang iray anak mi sano mitotongtong ira ed arum.” Oniay ibabaga na Biblia diad Galacia 6:7: “Say antokaman ya itanem na too satan met so anien to.” Saray ateng a kaliktan dan nawalaan na atagey ya estandarte ed moral so ananak da so nepeg a mangipatnag ya unona a sikaran mismo so manbibilay unong ed saratan ya estandarte.

Pansiansiaen so Maabig a Pitatalosan

“Nepeg mo ya ibangat [iray ganggan na Dios] a sankakulian ed saray anak mo, tan nepeg mo ra a tongtongen kapag no manyurong ka ed abung mo, tan kapag no manaakar ka ed dalan, tan kapag no mandukdukol ka tan kapag no ombangon ka.”​—Deuteronomio 6:7.

Onloloor so tendensian man-overtime diad trabaho. Sano parehon mantratrabaho so asawan laki tan bii, walaan itan na seryoson epekto. Ondaraiset so panaon ya uusaren na dakel ya ateng a kaiba so ananak da. No wala ra’d abung, kaukolan a gawaen na atateng iray kikimeyan ed abung tan arum niran kimey, kanian nayarin nakesawan odino nabanalan la ran maong. Diad ontan iran sirkumstansya, panon yon napansiansia so maabig a pitatalosan ed ananak yo? Niwala iray pankanawnawan makapantotongtong no sikayo tan saray anak yo so saniiban mankikimey ed abung. Inekal ni ingen na sakey ya ulo na pamilya so TV pian ondakel so panaon ton mitongtong ed ananak to. Oniay inkomento to: “Diad primero et naaalipanesan so ananak mi, balet sanen inggapok so nampabitla ed sikara tan siningbat mi iray makapainteres a libro, kalkalnan naawat da so pananguman.”

Importante a legan ya ugaw ni iray anak et napasalan da la so mitalosan ed atateng da. Ta no andi, sano katayatdang la iray anak tan nayarin nidunget ed saray problema, agda ipasen iray ateng da a singa kaaron napangibesngawan da. Panon yo ran natulongan a nibalikas so nalilikna ra? Oniay ibabaga na Uliran 20:5: “Say simbawa ed puso na too sikato so singa aralem a danum; balet say too a makatalos sikato so naagwat to.” Diad pangusar na saray punto de bistan tepet, a singa say “Antoy padesir mo?” napaseseg na atateng so ananak da ya ibalikas so walad kanonotan tan liknaan da.

Anto so gawaen yo sano seryoson alingo so anak yo? Satan so panaon a sikatoy mankaukolan na maaron konsiderasyon. Kontrol yo so emosyon yo legan yon tatalinengen so anak yo. Oniay inkuan na sakey ya ama nipaakar ed impangarap to ed ontan a situasyon: “Sano nalingo iray anak mi, siak so ag-onkikiwas na alablabas. Onyurong ak tan talinengen ko so ibaga ra. Tatalosan ko so situasyon. Sano naiirapan ak lan mangontrol ed sanok ko, manpakalma ak nin magano.” No kontrolen yo iray emosyon yo tan ontalineng kayo, mas mainomay a naawat so panangorehi yo.

Makana so Disiplina a Nibase’d Aro

“Sikayo ya atateng, agyo ilagyat a pasanoken so saray anak yo: noag ingen bangatan [“disiplina,” NW] yo’ra ed kadudusa tan panamilin na Katawan.”​—Efeso 6:4.

Pian maabig iray pansumpalan, importante so paraan na panangiter yo na maaron disiplina. Panon a ‘napasanok na atateng so ananak da’? No say disiplina so ag-ontukoy ed inkaseryoso na lingo odino ginawa itan diad makritikon tuloy a paraan, satan so ag-awaten na ananak. Nepeg a lawas manisiplina tekep na aro. (Uliran 13:24) No mikatunongan kayo ed ananak yo, nepeg a natebek dan didisiplinaen yo ira lapud inaro yo ra.​—Uliran 22:15; 29:19.

Diad biek a dapag, maabig no nalikna na  ananak iray agmakapaliket ya epekto na mauges a walna ra. Singa bilang, no akagawa na lingo so anak yo sumpad arum a too, nayarian yon piliten a sikatoy onkerew na panamerdona. Sano sumlangen to iray totontonen ed loob na pamilya, nayarian yon pegetan ed pigaran makapaliket ya aktibidad ta pian nipurek so kaimportantian na itulok ed saray totontonen.

Maabig no gawaen so panagdisiplina diad dugan panaon. Oniay impabitar na Eclesiastes 8:11, unong ed Maong a Balita Biblia: “Akin et main-inomay a manggaway kaugsan iray totoo? Lapud agnadudusan tampol so kaugsan.” Ontan met, susuboken na dakel ya ananak no kasin naliktaran da iray pansumpalan ya agnadusa kayari na insunggay da. Kanian no impasakbay yo a nadusa so sakey a manggawa na mauges, seguroen yon gawaen itan.

Walay Gunggona ed Maabig a Panagligliwa

“Wala so . . . panaon a panelek . . . tan panaon a pansayaw.”​—Eclesiastes 3:1, 4.

Nakaukolan so panagrelaks tan say maabig tan balansin panagligliwa parad iyaligwas na nonot tan laman na ugaw. Sano panggayagaan na atateng so panligliwa a kaiba so ananak da, onelet so ulopan na pamilya tan nalikna na ananak so inkaligen. Antoran klase na panligliwaan so nayarin panggayagaan a saniiba na saray membro na pamilya? No pannonotan yo so nipaakar ed satan, dakel so nanonotan yon makapaliket a bengatlan nagawaan. Wadtan iray isport, a singa say panagbisikleta, tan saray panaggalaw na bola, a singa say tenis, badminton, tan balibol. Tan isipen pa so makapaliket a panaon a naeksperiensya sano saniiba so pamilya a mantogtog na saray instrumento ed musika. Niwala met iray maabig a pakanodnonotan sano manpasyar ed asingger iran lugar pian panggayagaan so palsa.

Diad ontan iran kipapasen, nipurek na atateng ed ananak da so balansin panmoria nipaakar ed panagligliwa. Oniay inkuan na sakey a Kristianon ama a walaan na taloran ilalak a lalaki: “Mimila ak ed saray anak ko a manligliwa no posible. Singa bilang, sano manggalaw ira na kompyuter, tetepeten ko ed sikara no panon a galawen iratan. Sano malikeliket dan ipaliwawa iratan, aanamoten ko so pankanawnawa ya itongtong ed sikara so kapeligroan na makapuy a panliliket. Naiimanok a papaliisan da so agmatukoy a panliliket.” On, saray ugugaw a naliliketan ed panagligliwa a kaibay pamilya so agnainteresan ed saray programa ed telebisyon, video, pelikula, tan saray galaw ed Internet a mangipaparungtal na karawalan, imoralidad, tan lingon pangusar na druga.

Tulongan so Ananak Yo a Manpili na Maong a Kakaaro

“Miulop ka ed saray makabat a totoo, et sika naani makabat; balet say kaiba na saray maatiw manlikna na segsegang.”​—Uliran 13:20.

Oniay inkuan na sakey a Kristianon ama a matalonan amabaleg ed apatiran ananak to: “Say pampili ra na kakaaro so importantin tuloy. Nayarin deralen na sakey a mauges a kaaro so amin ya agawaan mo la.” Pian natulongan so ananak to a makapanpili na maong a kakaaro, sikatoy makabat a mangitetepet na: Siopa so sankaapitan a kaaro yo? Antoy agustoan yo ed sikato? Anto so labay yon aligen ed sikato? Inyareglo na sananey ya ateng ya imbitaan na saray anak to ed abung da iray maapit a kakaaro ra. Diad ontan et naobserbaan to ira tan niwanwan to so ananak to ed matukoy a paraan.

 Importante met a bangatan so ananak a nayarian day mikaaro ed matakken a totoo nilikud ed saray kaedaran da. Oniay inkuan nen Bum-sun, a walaan na taloran ilalak a lalaki: “Ipapamoriak ed ananak ko ya aliwan saray kaedaran da lambengat so nayarian dan pikaaroan, a singa di David tan Jonatan diad Biblia. Diad tua, iimbitaan ko iray Kristianon walaan na nanduruman edad pian panggayagaan so pililimog ed ananak ko. Bilang resulta, saray anak mi so mililimog ed dakel a totoo ya agda kaedaran.” Say pilimog ed napanuliranan a mamatakken la so mangiter ed ananak na pankanawnawa pian makaaral na dakel a bengatla.

Ontalona Kayo ed Panangipasal ed Anak Yo

Unong ed sakey a surbi a ginawa diad Estados Unidos, agtanto ontatalona so dakel ya ateng diad pangipupurek da ed ananak da na saray kalidad a singa say dangka, dilin-disiplina, tan inkamatua. Akin a mair-irap itan? Oniay inkuan na sakey ya ina ya inmebat ed surbi: “Makapaermen ta say ultimon paraan pian naprotektaan so ananak tayo et say pangipukok ed sikara diad abung tan ag-iran balot abuloyan ya ompaway.” Tutukoyen to a say kaliberliber a babalegan na ananak natan so lalon onuuges. Diad sayan kipapasen, peteg kasin posible so matalonan pamabaleg ed ananak?

No kaliktan mo so mamabaleg na sakey ya orkid balet mapaga ka ompan nalenes itan, nayarin nadismaya ka. No sinmabi so sakey ya eksperto ed panangasikaso na orkid tan innabang to ed sika so pigaran maabig ya ideya tan matalek ton inkuan ya, “Ontalona ka no onia so gawaen mo,” agaylan nainawaan ka! Si Jehova, say Supremon Autoridad ed inkatoo, so mangitatarya na simbawa nipaakar ed sankaabigan a metodo na panamabaleg ed ananak. Oniay inkuan to: “Ibangat mo so anak ed dalan a nepeg to a laen, tan anggan sano masiken la ag-onarawi ed sikato.” (Uliran 22:6) Sano ipapasal yo so ananak yo unong ed simbawa na Biblia, maseguron panggayagaan yo so pakanengneng ed sikara ya ombabaleg a responsable, makonsidera ed arum, tan walaan na pakatebek ed moral. Diad ontan et sikara so aroen na totoo balet nagkalalo ed amin si Jehova, say mangatatawen ya Ama tayo.