“Balang Masimpit a Too Mankimey a Sikakabat”

SAY panangiwanwan na Salitay Dios, say Biblia, ‘so nagkalalo a pampirawatan nen say balitok​—nen say dakel a polido a balitok.’ (Salmo 19:7-10) Akin? Lapud “say tunong na makabat [si Jehova] so sakey a subol na bilay, pian say sakey [et] makaarawi ed saray kalot na patey.” (Uliran 13:14) Sano niyaplika, saray simbawan manlalapud Kasulatan so aglambengat mamaaligwas ed kalidad na bilay tayo noagta ontulong met ed sikatayon napaliisan iray patit a mameligro ed satan. Agaylan makana ya anapen tayo so pikakabat diad Kasulatan tan onkiwas unong ed naaaralan tayo!

Unong a nirekord ed Uliran 13:15-25, si Arin Solomon na kadaanan ya Israel so angiter na simbawa ya ontulong ed sikatayon onkiwas a sikakabat pian napanggayagaan tayo so magmaong tan mas andukey a bilay. * Diad impangusar to na saray antikey a proverbio, imparungtal to ed sikatayo no panon a say Salita na Dios so ontulong ed sikatayon nagamoran so panangabobon na arum, mansiansian matoor ed ministeryo tayo, nawalaan na dugan awawey nipaakar ed disiplina, tan makabat ed pamili na saray kaulop tayo. Tinukoy to met so pagmaliw a makalakal diad pangitilak na tawir ed saray anak tayo tan say panisiplina ed sikara dia ed aro.

Mangiter na Pamalangkap so Maong a Pakatalos

Oniay inkuan nen Solomon: “Say maong a pakatalos mangiter na pamalangkap; balet say dalan na managlukso so mairap.” (Uliran 13:15) Inkuan na sakey a reperensya a say orihinal a lenguahe parad “maong a pakatalos,” odino maong a pakatebek, “so manideskribe ed inkamaalwar, maabig a panagdesisyon, tan makabat iran panmoria.” Mainomay a nagamoran na toon walaan na ontan a kalidades so panamalangkap odino panangabobon na arum.

 Imanoen pa so kinaaralem na pakatalos nen apostol Pablo diad impideneng to ed kapara ton Kristiano a si Filemon sanen pinapawil to so tinmaynan ya aripen nen Filemon a si Onesimo, a nagmaliw lan Kristiano. Pinaseseg nen Pablo si Filemon ya awaten si Onesimo tekep na kaabigan, a singa nayarin pangawat to met ed say apostol a mismo. Inyopresi ni ingen nen Pablo a bayaran si Filemon no walay antokaman ya utang nen Onesimo ed sikato. On, nayarian komon nen Pablo ya usaren so autoridad to pian iganggan si Filemon a gawaen so susto. Balet pinili na apostol ya uksoyen so pamaakaran diad maaro tan mataktikan paraan. Diad impanggawa ed satan, matalek si Pablo a mikoopera ed sikato si Filemon, a manggawa na nagkalalo ni nen say akerew ed sikato. Agta nepeg ya onia met so paraan na pideneng tayo ed saray kapananisiaan tayo?​—Filemon 8-21.

Diad biek a dapag, say dalan na saray managlukso et mairap, odino “anawet.” (New International Version) Diad anton pantalos? Inkuan na sakey ya iskolar a say salitan nausar dia et mankabaliksan na “malet odino agnagiing, a manutukoy ed inmawet ya awawey na saray marelmeng a totoo. . . . Say toon nigalet la ed mauges iran dalan to, ya agla makalikna tan mangibabaliwala ed makabat a panamilin na arum, so mamapaarap ed desyang.”

Oniay intuloy nen Solomon: “Balang masimpit a too mankimey a sikakabat; balet say maatiw ipatnag to so kaatiwan to.” (Uliran 13:16) Say inkasimpit dia et mikonektaan ed pikakabat tan nisiglaot ed makalakal a too, a mannononot nin maong sakbay ya onkiwas. Sano nipaarap ed agmakatunongan a kritisismo odino insulto ni ingen, kontrolen na masimpit a too so sangi to. Sikatoy patulongan ed Dios diad pikakasi pian nipatnag toy bunga na masanton espiritu ta pian agla onsyodot a mapalalo. (Galacia 5:22, 23) Ag-aabuloyan na toon makalakal a say arum a too odino say situasyon so mangontrol ed sikato. Imbes, sikatoy mansiansian kalmado tan ompapaliis ed saray kolkolan a mabetbet a kidudungetan na toon main-inomay ya onsanok sano naopendi.

Say toon masimpit so onkiwas met a sikakabat sano mandedesisyon. Kabat to a say panagpalbeng, ikiwas unong ed emosyon, odino basta piluyos ed karaklan so matalag a manresulta ed makabat iran kiwas. Sirin, maalwar ton uusisaen so peles a kipapasen. Aaralen ton amin so detalye tan dedeterminaen to no wala niray arum a paraan. Insan sikatoy mansukimat ed Kasulatan tan mandesidi no dinan iran ganggan odino prinsipyo ed Biblia so onaplika. Mansiansian maptek so basbas na ontan a too.​—Uliran 3:5, 6.

“Say Matoor a Panagmatalkan Sikato so Kasil”

Nimatalek ed sikatayoran Tasi nen Jehova so pangiyabawag ed inter-Dios a mensahe. Saray salita ed ontumbok a proverbio so ontulong ed sikatayon mansiansian matoor diad panumpal ed kimey a niganggan ed sikatayo. Inkuan na satan: “Say marelmeng ya ibabaki napelag ed mauges; balet say matoor a panagmatalkan sikato so kasil.”​—Uliran 13:17.

Say nidadanet dia et saray kalidad na ibabaki odino mensahero. Anto kasi no siuuges a pinikewet odino sinalatan na  ibabaki so mensahen awit to? Kasin sikatoy agmakaawat na ambelat a panangukom? Nonoten so katambayan nen Eliseo a si Gehazi, a siaagum ya angipasabi na palson mensahe ed hepe na armada na Sirya a si Naaman. Say atambal lan kating nen Naaman so inmalis ed si Gehazi. (2 Arari 5:20-27) Anto kasi no say ibabaki et nagmaliw ya agmatoor tan tinmunda met lan mangiyaabawag na mensahe? Oniay imbaga na Biblia: “[No] agka mansalita a mangipakabat ed marelmeng na dalan to; satan a marelmeng a too ompatey naani ed inkauges to, balet say dala to anapen ko [Jehova] naani ed limam.”​—Ezequiel 33:8.

Diad biek a dapag, say matoor ya ibabaki et kasil odino makapaabig ed sikaton dili tan ed saray ondengel ed sikato. Oniay insimbawa nen Pablo ed si Timoteo: “Imatonan mo so kaabigan na laman mo tan say ibabangat mo. Mansiansia ka ed sarayan bengatla; ta no gawaen mo so saraya, nilaban mo so inkasika tan saray ondengel met ed sika.” (1 Timoteo 4:16) Nonoten pa so makapakasil odino makapaabig ya epekto na matoor a panangiyabawag na maong a balita na Panarian. Satan so mamaliing ed saray maptek-impanpuson totoo tan mangitonton ed sikara ed katuaan a mangibulos ed sikara. (Juan 8:32) Anggano ag-ondengel iray totoo ed mensahe, say matoor a mensahero so ‘makapangilaban ed kamarerwa to.’ (Ezequiel 33:9) Agtayon balot komon papaulyanan so panumpal ed niganggan ed sikatayon kimey a pampulong. (1 Corinto 9:16) Tan naynay itayon manalwar ed ‘panangipulong na salita,’ ya ag-ikokompromiso so mensahe pian pagmaliwen itan ya agtanton makaopendi odino mas makapasagyat ed saray totoo.​—2 Timoteo 4:2.

“Say Mangimatlek na Panamaat Nidayew”

Panimbelan kasi na sakey a makalakal a too so pakaawat na makatulong a simbawa? Oniay inkuan na Uliran 13:18: “Say kadukaan tan baing so wala naani ed mangiwaklit na panangibangat; balet say mangimatlek na panamaat nidayew.” Makabat itayo no awaten tayo so panamaat ya agtayo met kinerew. Say maabig a simbawa so nayarin lalon makatulong sano abaloan tayon agtayo kaukolan itan. Diad italineng ed satan a simbawa et napakepa iray sakit na liknaan tayo tan nipaliis itayo ed saray trahedya. Say pangiwaklit ed satan so mangipaarap ed sikatayo ed kababaingan.

Say komendasyon, sano makanepegan, so makapaligsa tan talagan makapaseseg ed sikatayo. Ingen ta nepeg tayon ilaloan tan awaten met so panamaat. Konsideraen pa so duaran sulat nen apostol Pablo ed si Timoteo. Anggaman akomendaan si Timoteo lapud inkamatoor to, say  sulat so napno na saray simbawa ed sikato. Maaron sinimbawa nen Pablo so malangwer a laki nipaakar ed pamasiansiay pananisia tan maong a konsiensia, pideneng ed arum diad kongregasyon, pamayuboy maridios a debosyon tan inkakontento, pangibangat ed arum, pangipulisay ed apostasya, tan panumpal ed ministeryo to. Makabat parad saray malangwer a membro na kongregasyon so pananap tan pangawat na simbawa manlapud saray walaan na dakel lan eksperiensya.

‘Miulop ed Saray Makabat a Totoo’

Inkuan na makabat ya ari: “Say pilalek ya asumpal sikato so masamit ed kamarerwa: balet makadimla ed saray maatiw so ipaliis da ed mauges.” (Uliran 13:19) Oniay inkuan na sakey a reperensya nipaakar ed kabaliksan na sayan proverbio: “Sano akapet so sakey a kalat odino asumpal so sakey a pipirawaten, say interon inkatoo na sakey so nalimbos na liknaan na inkapnek . . . Lapud say pakakapet ed kalat na sakey et sankaabigan ya eksperiensya, ontan met sirin a say isian ed kaugsan so maseguron kagulgula na saray bagel. Saray pilalek da so nakapet lambengat panamegley na mauges iran paraan, tan no iwaklit day kaugsan, nasibletan ira na liket ed pakasumpal na saray pirawat da.” Agaylan makana a bayuboan tayo so dugan pilpilalek!

Agaylan maksil so impluensya na saray kaulop tayo ed panag-isip tayo, saray labay tayo, tan agtayo labay! Si Solomon so angibalikas na sakey ya ag-onkupas a katuaan sanen inkuan ton: “Miulop ka ed saray makabat a too, et sika naani makabat; balet say kaiba na saray maatiw manlikna na saray segsegang.” (Uliran 13:20) Tua a say pililimog tayo, anggan diad panamegley na panligliwaan, Internet, tan babasaen tayo, so walaan na epekto ed no anto itayo tan ed pagmaliwan tayo. Agaylan importante a makabat tayon pilien iray kaulop tayo!

“Mangitilak na Tawir”

“Say mauges tumboken to so saray managkasalanan,” so inyabawag na ari na Israel, “balet say maptek natumangan na maong.” (Uliran 13:21) Say pangegemtan ed inkatunong so makatumang, lapud tatalimaen nen Jehova iray matunong. (Salmo 37:25) Balet, nepeg tayon bidbiren a “say panaon tan kapalaran [“ag-iilaloan a nagawa,” NW],” so onsabi’d sikatayon amin. (Eclesiastes 9:11) Wala tay nagawaan tayo pian makapanparaan parad ag-iilaloan iran nagawa?

Inkuan nen Solomon: “Say maong a too mangitilak na tawir ed saray anak na saray anak to.” (Uliran 13:22a) Agaylan mabmabli so ipapatawir na saray ateng sano tutulongan da iray anak da ya onggamor na pikakabat nipaakar ed Jehova tan mamayubo na maabig a siglaotan ed sikato! Balet, sano posible, agta inkamakalakal met so pangiyareglo ed materyal a pankaabigan na pamilya parad ag-iilaloan ya ipatey na ateng? Diad dakel a pasen, saray ulo na pamilya so nayarin mangala na insurance, manggaway legal a testamento parad pangipatawiran na kaykayarian to, tan mantipon parad arapen.

Anto so nibaga nipaakar ed patawir na say marelmeng? Oniay intuloy nen Solomon: “Say kayamanan na managkasalanan nabunton nipaakar ed maptek.” (Uliran 13:22b) Nilikud ed antokaman a nagunggona la natan, saya so napaneknekan a tua sano sumpalen la nen Jehova so sipan to a mamalsa na “saray tawen a balo tan dalin a balo” a “panayaman na katunongan.”  (2 Pedro 3:13) Naderal la’d satan iray marelmeng, tan “saray mauyamo tawiren da naani dalin.”​—Salmo 37:11.

Say makalakal a too so onkikiwas a sikakabat anggaman daiset so kayarian to. Oniay inkuan na Uliran 13:23: “Dakel a kanen so walad gubat na duka, balet wala so nabagbag nisengeg ed inkapikewet.” Manbunga na daakan so inkaukolan na sakey lapud inkakuli tan panamendisyon na Dios. Balet, diad inkapikewet, say kayamanan so nayarin naandi lapud agmakabat a panagdesisyon.

“Dusaen To a Masaksakbay”

Kaukolan na saray ag-ayadyarin totoo so pananusa odino disiplina, tan nakaukolan da itan manlapud inkaugaw a manpatuloy. Oniay inkuan na ari na Israel: “Say mangipaliis na lewet kagula to so anak to, balet say mangaro ed sikato, sikato so dusaen to a masaksakbay.”​—Uliran 13:24.

Say lewet so mangisisimbolo na autoridad. Diad Uliran 13:24, tutukoyen na satan so autoridad na ateng. Diad sayan konteksto, say pangusar ed lewet na panagdisiplina so aglawas mankabaliksan na panlewet ed ugaw. Imbes, irerepresenta na satan so paraan na panangipetek, ed dinanman a nengneng. Diad sakey a kipapasen, say mapangasin pamaat ed sakey ya ugaw so nayarin magenap la pian korehien so aliwan kagagawa. Say sananey ya ugaw so nayarin mankaukolan na mas ambelat a panamaat. Oniay inkuan na Uliran 17:10: “Say panimbawa so onloob ya araldalem ed sakey a walaan na pakatalos nen sanlasus a lewet na maatiw.”

Pian nagunggonaan iray ananak, nepeg a say panagdisiplina na ateng so lawas a banlongan na aro tan kakabatan. Agkonsintien na sakey a maaron ateng so lingo na anak to. Imbes, sikatoy manimano ed saratan pian napaandi iratan antis ya onlamot. Siempre, say sakey a maaron ateng et mangipapuso ed sayan panamaseseg nen Pablo: “Atateng agyo ilagyat a pasanoken so saray anak yo: noag ingen bangatan yo’ra ed kadudusa tan panamilin na Katawan.”​—Efeso 6:4.

Panon to balet no say sakey ya ateng et mapaulyan tan agmanggagawa na nakaukolan a panangorehi? Kasin pisalamatan itan ya ateng diad saginonor lapud inkamapaulyan to? Andin balot! (Uliran 29:21) Inkuan na Biblia: “Say ugaw a napaulyan makapabaing ed ina to.” (Uliran 29:15) Say agpangagamil ed autoridad na ateng so mangipatnag na panangibaliwala odino inka-andiay panangaro. Balet, say mapangasi tan masekder a pangagamil ed autoridad so mangipatnag na maaron panangiyansakit.

Say makalakal tan maptek a too ya onkikiwas tekep na tuan pikakabat et nabendisyonan. Oniay impaseguro ed sikatayo nen Solomon: “Say maptek mangan angga ed kapesel na kamarerwa to; balet say eges na marelmeng naukolan.” (Uliran 13:25) Amta nen Jehova no anto so maabig parad sikatayo diad anggan dinan ya aspekto na bilay​—diad pidedeneng ed pamilya tayo, pisisiglaotan tayo ed arum, ministeryo tayo, odino sano nadidisiplina tayo. Tan dia ed makabat a pangiyaplika ed simbawa a naromog ed Salita to, seguradon panggayagaan tayo so sankaabigan a panagbilay.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 28]

Sano nipaarap ed agmakatunongan a kritisismo, kontrolen na masimpit a too so dila to

[Litrato ed pahina 29]

Dakel so maabig a nagagawaan na sakey a matoor a manangiyabawag na Panarian

[Litrato ed pahina 30]

Anggaman makapaseseg so komendasyon, nepeg tayon awaten so panangorehi

[Litrato ed pahina 31]

Agkonsintien na maaron ateng iray lingo na anak to