Say Panaanap ed Maong a Gobierno

“Say onlalaknab a pandedependi na saray bansa ed sakey tan sakey so mamapawala na mantutumbokan iran problema ed mundo ya agla naresolbin bukor na saray sinansakey a bansa. Natalonaan tayo lambengat so ondarakel a kapeligroan tan kairapan ya aarapen na katooan sano mantutulongan iray bansa ed interon mundo.”​—Ghulam Umar, political analyst a taga-Pakistan.

SAY mundo natan so napno na saray tuan kipapasen ya ompatnag a mansumlangan. Anggaman daakan so materyal ed kaliberliber da, dakel so mipupuligesgesan kalamor ed panaanap na pambilay da. Talagan atagtagey la so aral tan kakabatan na saray totoon manbibilay ed sayan panaon a puros elektroniko, balet siansian ondarakel so totoon naiirapan a makalmo na permanentin trabaho. Anggaman singano mas dakel so kawayangan na totoo natan, minilyon so makakaeksperiensya na takot, ag-inkaligen, tan agpakaseguro. Nayarin apaliberan itayo na alay abig iran pankanawnawa, balet dakel so naandian lay ilalo lapud panagkurakot tan kaugsan ed amin a kipapasen ed sosyedad.

Malaklaknab so lalanoren na saray probleman aarapen na katooan a papalumbasan na satan so probleman agnaresolbi na sakey a bansa, odino grupo ni ingen na saray bansa. Kanian, ibabaga na dakel a makakaimaton a nepeg a mankakasakey so amin a bansa ed silong na saksakey a gobierno pian niwala so kareenan tan kaligenan ed mundo. Singa bilang, satan ya ideya so abayag ya inyalibansa nen Albert Einstein. Nen 1946 et oniay mapilit ton inkuan: “Mapekder kon panisiaan a labay na karaklan a totoo diad mundo so manbilay ed kareenan tan kaligenan . . . Nagawa lambengat so pipirawaten na katooan a kareenan diad pamawala na sakey a gobierno ed sankamundoan.”

Linmabas la so limamplon taon, balet agni apenek iyan makanan pankaukolan. Diad pangipaparungtal ed saray problema ed koma-21 a siglo, oniay inkuan na sakey a komentaryo ed peryodiko a Le Monde na Paris, Pransya: “Nakaukolan so pangiletneg na hudisyal, administratibo, tan konstitusyonal iran pundasyon na internasyonal a gobierno a makayarin onsalet a tampol sano walaray nagawan etnikon panagpalanit ed inerman a pasen. Nakaukolan met so pangawat ed ideya a say Dalin et sakey a bansa.” Siopa odino anto so walaan na pakayari tan abilidad a mamawala ed satan ta pian naseguro a walaan na mareen ya arapen so katooan?

Kasin say Nasyones Unidas so Solusyon?

Dakel so maniilalo ed organisasyon a Nasyones Unidas parad sankamundoan a kareenan. Kasin say NU so gobiernon makapangitarok na tuan kareenan tan kaligenan ed mundo? Andi-duaruwa a dakdakel so mapolitikan pananagyat ya ompatnag a makapaseseg tan makapailalo. Singa bilang, diad “Millennium Declaration” na satan nen 2000, onia so pormal a resolusyon a ginawa na United Nations General Assembly: “Gawaen mi so anggaay nayarian mi ya ibulos  iray totoo ed salot na bakal, balanglan diad loob odino baetan na saray Estado, ya anigway na masulok a 5 milyon a bilay diad apalabas a dekada.” Lapud saratan a proklamasyon, say NU so nandinayewan tan akasagyatan na dakerakel a totoo, tan analo ed 2001 Nobel Peace Prize. Kanian bilang panamagalang ed NU, inkuan na Norwegian Nobel Committee a “say Nasyones Unidas so alenleneg a dalan pian nadampot so sankagloboan a kareenan tan pantutulongan.”

Anggaman ontan, kasin say organisasyon na Nasyones Unidas, a niletneg nen 1945, so apaneknekan bilang sakey a gobierno a makayarin mangitarok na peteg tan permanentin kareenan ed mundo? Andi, lapud onsasaew so dakel iran sagpot na satan makasengeg ed inkasiblet tan nasyonalistiko iran ugagep na saray bansan membro na satan. Unong ya inkuan na editor na sakey a peryodiko, momoriaen na karaklan so NU a singa labat “sakey ya instrumento a pakasukatan ed saray opinyon na totoo ed interon mundo” tan “say plano na satan et napno na saray isyu a pigay taon lan pandedebatian a walaan na samet ya intalona, no wala man bilang.” Oniay siansia nin itetepet: Onsabi ni kasi so panaon a peteg a mankakasakey iray bansa ed interon mundo?

Ipaparungtal na Biblia a magano lan nagawa so ontan a pankakasakey. Panon itan a nagawa? Tan anton gobierno so makapawala ed satan? Pian naebatan iratan, ipangasin basaen so onsublay ya artikulo.

[Litrato ed pahina 3]

Inyalibansa nen Einstein so pankaukolan parad sakey a gobierno ed sankamundoan

[Credit Line]

Einstein: U.S. National Archives photo