Wala Kasi so Basiyan Mo Pian Manilalo ed Paraiso?
Wala Kasi so Basiyan Mo Pian Manilalo ed Paraiso?
‘Kabat ko so sakey a too ed Kristo, a nitekkiab ed paraiso.’—2 CORINTO 12:2-4.
1. Antoran sipan ed Biblia so makapasagyat ed dakel a totoo?
PARAISO. Nanonotan mo ni kasi so liknaan mo sanen nadngelan mo so insipan na Dios a paraiso diad dalin? Nayarin nanodnonotan mo ni so impakaaral mo a ‘saray mata na bulag et nalukasan, saray layag na telek et nibuang, tan say kalawakan et ompositsit’ diad pirmin karakpan. Odino komusta so impakaaral mo ed propesiya nipaakar ed lobo a kaamong toy karnero tan say kilaw a kanding a kaamong toy leopardo? Agka kasi aliketan sanen abasam ya onoli ed bilay iray inaatey ya inad-aro tekep na ilalon manayam ed ontan a Paraiso?—Isaias 11:6; 35:5, 6; Juan 5:28, 29.
2, 3. (a) Akin a nibaga a say nibase ed Biblia ya ilalo yo et walaan na basiyan? (b) Anto ni so kaaruman a basiyan parad ilalo tayo?
2 Say iilaloan mo et walaan na basiyan. Wala so rason mo pian manisia ed saray sipan na Biblia nipaakar ed satan a Paraiso. Alimbawa, walaan kayo na kompiyansa ed imbaga nen Jesus ed nipasak a managgaway-mauges: “Wala ka ed siak dia ed Paraiso.” (Lucas 23:43) Panmamatalekan yo so sipan ya: “Unong ed sipan to alagden tayo so saray tawen a balo tan dalin a balo, a sikara so panayaman na katunongan.” Panmamatalekan yo met so sipan a punasen na Dios iray lua tayo; naandi lay ipapatey; manampot lay ermen, pannangis, tan ot-ot. Kabaliksan na saya a niwala lamet so paraiso diad dalin!—2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:4.
3 Ingen, wala so sakey nin basiyan na sayan ilalo ed Paraiso a kabiangan ditan iray Kristiano ed sankamundoan. Anto itan? Pinawala na Dios so espiritual a paraiso tan intarok to iray totoo to ditan. Say terminon “espiritual a paraiso” so singa agmalinew tan mairap a talosan, balet satan a paraiso so nipasakbay la, tan talagan wala la itan.
Sakey a Pasingawey na Paraiso
4. Anton pasingawey so asalambit ed 2 Corinto 12:2-4, tan siopa so nayarin akanengneng ed satan?
4 Nipaakar ed satan, imanoen so insulat nen apostol Pablo: “Kabat ko so sakey a too ed Kristo, . . . ed samay nitekkiab ya angga ed komatlo a tawen. Tan kabat ko so saman a too (no dia ed laman odino dia ed paway na laman, agko kabat; say Dios so mikabat). Panon a sikato so nitekkiab ed paraiso, tan akadngel na saray maamot a salita, ya ag-ira nayarin salitaen na sakey a too.” (2 Corinto 12:2-4) Saratan a teksto so nidatak a tampol kayari na saray bersikulo ya anaglawi ed impangidepensa nen Pablo ed inka-apostol to. Niarum ni, anggapo so tutukoyen na Biblia ya arum nin too ya akaeksperiensya na ontan, tan si Pablo labat so angisalaysay ed satan. Kanian posible a si Pablo so akanengneng ed sayan pasingawey. Diad sayan pasingawey a nipanengneng ed si Pablo, anton “paraiso” so nilooban to?—2 Corinto 11:5, 23-31.
5. Anto so agtutukoyen na anengneng nen Pablo, tan anto sirin a klase na “paraiso” so anengneng to?
5 Ag-isusuheri na konteksto a say “komatlo a tawen” et manutukoy ed atmospera ya akapaliber ed globo tayo, nisay tutukoyen na satan so liwang odino arum niran uniberso, unong ed palbeng na saray astrophysicist. Mabetbet ya uusaren na Biblia so numeron tres pian irepresenta so panangidanet, inkapirmi, odino kaaruman a puersa. (Eclesiastes 4:12; Isaias 6:3; Mateo 26:34, 75; Apocalipsis 4:8) Sirin, say anengneng nen Pablo ed pasingawey et niyatagey odino nitandoro kanian satan so espiritual.
6. Anton maawaran ya agawa so mangiter na aralem a pakatalos ed anengneng nen Pablo?
6 Saray akadkaunan propesiya na Biblia so mangiter ed sikatayo na aralem a pakatalos. Sanen agnanmatoor ed sikato iray totoo to nensaman, denesidi na Dios ya abuloyan iray taga-Babilonia a maneral ed Juda tan Jerusalem. Amantok itan ed impankibalatar nen 607 K.K.P., unong ed kronolohiya na Biblia. Imbaga na propesiya a say dalin so mankibalatar ed loob na 70 a taon; insan abuloyan na Dios iray magbabawin Judio ya ompawil tan mangipawil ed tuan panagdayew. Saya so agawa nen 537 K.K.P. a manpatuloy. (Deuteronomio 28:15, 62-68; 2 Arari 21:10-15; 24:12-16; 25:1-4; Jeremias 29:10-14) Balet, anto so peteg ya agawa ed satan a dalin? Legan na saratan a 70 taon, satan so nagmaliw a masame-samek, amagamaga, tan nanayaman na saray chakal odino atap ya aso. (Jeremias 4:26; 10:22) Anggaman kuan, onia so nisipan: “Si Jehova niligliwa to si Sion, sikato niligliwa to so saray amin a pasen to ya abagbag, tan ginawa to so kalawakan to a singa Eden, tan say kabueran a dalin to a singa tanamanan [odino Paraiso, Septuagint] nen Jehova.” —Isaias 51:3; paimano’d-leksab na NW.
7. Anto so agawa kayari na impankibalatar ed loob na 70-taon?
7 Agawa itan kayari na 70 a taon. Lapud panamendisyon na Dios, inmaligwas iray kipapasen. Ilitrato yo pa iya ed kanonotan yo: “Say kalawakan tan say amagan dalin magayaga ra naani; et say kabueran a lawak manliket naani, tan manbolaklak a singa bolaklak. Sikato manbolaklak naani na daakan, tan manliket a tekep na gayaga tan kankanta. . . . Manlukso so piley a singa sakey ya ulsa, tan say dila na emel mankanta naani; ta dia ed kalawakan ompositsit naani so saray danum, tan saray subol ed kabueran a lawak. Et say mansinag a buer magmaliw naani a libsong, tan say napgaan a dalin magmaliw naani a subol na danum: dia ed panayaman na saray chakal, a sikato so dukolan da, wala naani dika a pati kawayan tan babuyan.”—Isaias 35:1-7.
Sakey a Baley a Nipawil tan Apasimbalo
8. Panon tayon naseguro a say aplikaan na Isaias kapitulo 35 et totoo?
8 Agaylan panamasimbalo itan! Nagmaliw a paraiso so datin nankibalatar a pasen. Ingen ta impabitar na saya tan arum niran napanmatalkan a propesiya a wala met so pananguman ed totoo, a nikompara ed impagmaliw a mabuna na sakey a nankibalatar a dalin. Akin ya ontan so nibaga tayo? Bueno, inyapasakey nen Isaias so nipaakar ed “saray dinondon nen Jehova,” ya ompawil ed dalin da “tekep na pankankanta” tan nagamoran da so “inkagayaga tan liket.” (Isaias 35:10) Inmaplika itan ed totoo, aliwan ed literal a dalin. Niarum ni, aminpigan impasakbay nen Isaias so nipaakar ed totoo a nipawil ed Sion: “Natawag ira komon a kiekiew na inkatunong, say tanamanan nen Jehova . . . Ta singa say dalin ipaway to so saray bosilak to, . . . ontan so pamatubo na Katawan a Jehova ed inkatunong tan panangigalang ed arapan na saray amin a nasyon.” Onia met so imbaga nen Isaias nipaakar ed totoo na Dios: “Si Jehova itonton to ka naani ya andi-ebas, . . . tan pakasilen to naani so saray pukel mo; et mipara ka naani ed nambabangil a tanamanan.” (Isaias 58:11; 61:3, 11; Jeremias 31:10-12) Kanian, no panon ya inmaligwas iray kipapasen ed tapew na literal a dalin, niwala met iray pananguman ed nipawil iran Judio.
9. Anton “paraiso” so anengneng nen Pablo, tan kapigan itan asumpal?
9 Sayan maawaran a padron so ontulong pian natalosan tayo so pasingawey ya anengneng nen Pablo. Lalanoren na satan so Kristianon kongregasyon, a tinawag ton “dalin ya ataneman na Dios” tan nepeg a magmaliw a mabunga. (1 Corinto 3:9) Kapigan asumpal itan a pasingawey? Say anengneng nen Pablo et tinawag ton ‘puyan,’ sakey a bengatlan nagawa ed arapen. Amta to a kayari na ipatey to et niwala so malaknab a panag-apostasya. (2 Corinto 12:1; Gawa 20:29, 30; 2 Tesalonica 2:3, 7) Sanen tinmalona iray apostata tan pinmatnag a manadaeg ira, saray tuan Kristiano so agniyaliling ed mabunan hardin. Ingen, onsabi so panaon a nitandoro lamet so tuan panagdayew. Saray totoo na Dios so nipawil ta pian ‘onsinag iray matunong a singa say banwa ed panarian na Ama ra.’ (Mateo 13:24-30, 36-43) Satan so peteg ya agawa kayari na pigaran taon sanen niletneg ed tawen so Panarian na Dios. Tan diad inlabas na saray dekada, mapatpatnag a panggagayagaan na totoo na Dios so espiritual a paraiso, ya anengneng nen Pablo ed satan a pasingawey.
10, 11. Akin a nibaga tayon wala itayo la ed espiritual a paraiso anggaman ed agtayo inkayadyari?
10 Tua, amta tayo a balang sakey ed sikatayo et ag-ayadyari, kanian ag-itayo nasurprisa a sagpaminsan et onlelesa iray problema, a singa met agawa ed saray Kristiano ed panaon nen Pablo. (1 Corinto 1:10-13; Filipos 4:2, 3; 2 Tesalonica 3:6-14) Balet, isipen pa so espiritual a paraiso a panggagayagaan tayo natan. No ikompara ed datin maletey a kipapasen tayo, sikatayo so apaabig la ed espiritual. Tan pandumaanen pa so datin naeerasan a kipapasen tayo diad pakapepenek tayo natan ed espiritual. Imbes a manaanos ed sakey a naklangan ed espiritual a kipapasen, saray totoo na Dios so walaan la na panangabobon tan daakan a panamendisyon to. (Isaias 35:1, 7) Imbes a nabulag ed pirmin kabilungetan ed espiritual, nanenengneng tayo so liwawa na kawayangan tan panangabobon na Dios. Dakel a datin singa telek nipaakar ed saray propesiya na Biblia so makakarengel tan makakatalos la natan ed ibabaga na Kasulatan. (Isaias 35:5) Alimbawa, minilyon a Tasi nen Jehova ed sankamundoan so nanaral ed propesiya nen Daniel, a bersikulo por bersikulo. Insan inaral dan maong so kada kapitulo na libroy Biblia ya Isaias. Agta satan a makaparepresko ed espiritual a tagano so mamaneknek ed espiritual a paraiso tayo?
11 Isipen met iray pananguman ed ugali na saray masimoon a totoon walaay nanduruman abenegan lapud panseseet da a talosan tan iyaplika so Salitay Dios. Manuna, sikara so nanggunaet a mangiwaklit ed inaayep ya ug-ugali a datin pakabidbiran ed sikara. Nayarin nanggunaetan yo met itan a ginawa tan awalaan na makabaliksan iran resulta, tan ontan met ed saray agagi yo ed espiritual. (Colosas 3:8-14) Kanian, legan kayon mililimog ed kongregasyon na saray Tasi nen Jehova, nakakaiba yo iray totoo a nagmaliw lan mas mareen tan makapaliket a kalimog. Ag-ira ayadyari, balet agla ra nadeskribe a singa masesebeg a leon odino masiban atap ya ayayep. (Isaias 35:9) Anto so ipapatnag na sayan mareereen ya espiritual a panlilimog? Malinew, panggagayagaan tayo so maespiritual a kipapasen a manepeg tayon tawagen ya espiritual a paraiso. Tan say espiritual a paraiso tayo so mangiyaanino ed paraiso diad dalin a panggayagaan tayo no manmatoor itayo ed Dios.
12, 13. Anto so nepeg tayon gawaen pian mansiansia itayo ed espiritual a paraiso tayo?
12 Balet, wala ni so bengatlan agtayo nepeg a lingwanan. Oniay inkuan na Dios ed saray Israelita: “Nepeg yo ya unoren so amin a ganggan ya ingganggan ko ed sikayo ed sayan agew, pian nayarian yo so ombiskeg, tan onloob kayo a mangayarian na dalin.” (Deuteronomio 11:8) Diad Levitico 20:22, 24 et asalambit met itan a dalin: “Nepeg yo ya unoren so amin a pananontonan ko, tan amin a bilibilin ko, tan gawaen yo ra; pian say dalin ya angiyakaran ko ed sikayo a panayaman yo et agto kayo iyuta. Balet imbagak la ed sikayo, tawiren yo naani dalin da tan iter ko so dalin naani a kayarian yo, sakey a dalin a mamapaagus na gatas tan dilo.” On, say pangayarian ed Insipan a Dalin so akadepende ed maabig a relasyon ed si Jehova a Dios. Lapud ag-inunor na saray Israelita so Dios, inabuloyan to iray taga-Babilonia a mangonkesta tan mangekal ed sikara manlapud panaayaman da.
13 Nayarin dakdakel so panliliketan tayo lapud espiritual a paraiso tayo. Alay abig tan mareereen so kaliberliber. Walaan itayo na pikakareenan ed saray Kristiano a nambanikel a mangiwaklit ed inaayep iran ugali. Panggugunaetan da so magmaliw a mapangasi tan matulong. Balet, say pansiansia tayo ed espiritual a paraiso tayo et aglambengat mankaukolan a nawalaan itayo na maong a relasyon ed sarayan totoo. Kakaukolanen na satan a nawalaan itayo na maabig a relasyon ed si Jehova tan gawaen tayo so linawa to. (Miqueas 6:8) Sikatayo so boluntaryon kinmamang ed sayan espiritual a paraiso, balet nayarin nisuawi odino naekal itayo no agtayo simpitan so relasyon tayo ed Dios.
14. Anto so makatulong ed sikatayo pian mansiansia itayo ed espiritual a paraiso?
14 Say importantin bengatla a makatulong ed sikatayo et say pantultuloy tayon napabiskeg ed Salita na Dios. Imanoen so piguratibon salita a nausar diad Salmo 1:1-3: “Mapalar so too ya agmanakar ed panangibangat na saray agmatunong . . . Noag say gayaga to wala ed ganggan nen Jehova; tan diad ganggan to mandalepdep ed agew tan labi. Et sikato mipara ed sakey a kiew a nitanem ed abay na saray ag-agus na danum, a mamapaway na bunga to no panaon to, say bulong to met agnamaga; tan antokaman a gawaen to ombuna.” Niarum ni, saray nibase ed Biblia a publikasyon na matoor tan makabat ya aripen a klase so mangitatarya na espiritual a tagano ed espiritual a paraiso.—Mateo 24:45-47.
Pabiskegen so Paniilalo Yo ed Paraiso
15. Akin ya aliwan si Moises so akapangidaulo ed saray Israelita ya onloob ed Insipan a dalin, balet anto so anengneng to?
15 Konsideraen pa so sananey nin pagpauna na Paraiso. Sanen nanteyengteyeng so Israel ed kalawakan diad loob na 40 taon, indaulo ira nen Moises diad Patar na Moab, a bukig na Ilog Jordan. Lapud apalabas ya impakaluksoan nen Moises, denesidi nen Jehova ya aliwa lan si Moises so mangidaulo diad ibeltang na Israel ed Jordan. (Numeros 20:7-12; 27:12, 13) Oniay inkerew nen Moises ed Dios: “Kerewen ko ed sika ya abuloyan mo ak pa komon, ta nengnengen ko so maong a dalin a wala ed labas na Jordan.” Anggano sikatoy agmakaloob ditan, kayari na inleksab to ed Palandey Pisga tan ed impakanengneng to ed nanduruman parte na satan a dalin, talagan amoria nen Moises a satan et “maong a dalin.” Anto so iisipen yon itsura na saman a dalin?—Deuteronomio 3:25-27.
16, 17. (a) Panon a midumaan so Insipan a Dalin nensaman tan say nagmaliwan na satan ed agano ni? (b) Akin a makapanisia itayo a say Insipan a Dalin et datin singa paraiso?
16 No ibase yo so panmoria yo ed satan a dalin diad nagmaliw lan itsura na maslak ed satan natan, nayarin isipen yo so sakey a rehyon ya amagamaga, mabaton desierto, tan mansasnit ed petang. Balet, wala so rason ed panisia a say interon rehyon et midumaan a tuloy ed panaon na Biblia. Diad dyurnal a Scientific American et insalaysay na sakey ya eksperto ed danum tan dalin a si Dr. Walter C. Lowdermilk a say dalin ed sayan rehyon so “aderal lapud nilibon taon ya impangabuso.” Oniay insulat na sayan agronomist: “Say ‘desierto’ a nagmaliwan na datin mabunan dalin so ginawa na too, aliwan say palsa.” Diad tua, saray impangusisa to so angipabitar a “sayan dalin et datin paraison panagpastolan.” Mapatpatnag ya aderal so datin “paraison panagpastolan” lapud impangabuso na too. *
17 No morekdeken yo so abasa yo ed Biblia, namoria yo a makatunongan itan a konklusyon. Nodnonoten pa so impaseguro nen Jehova ed saray totoo panamegley nen Moises: “Say dalin a laen yo a kayarianen sikato so sakey a dalin a padpalodpor tan lawlawak, tan esepen to so danum na uran na tawen. Sakey a dalin a pampilalekan nen Jehova a Dios mo.”—Deuteronomio 11:8-12.
18. Panon a say Isaias 35:2 so angiter na ideya ed saray adestieron Israelita no anto so magmaliw ya itsura na Insipan a Dalin?
18 Say matanaman tan mabunan kipapasen na Insipan a dalin so alay dakep kanian say panalambit labat ed pigaran lugar ditan et mangipanonot la ed singa-paraiso iran kipapasen. Satan so mabitar ed propesiya na Isaias kapitulo 35, ya awalaan na unonan kasumpalan sanen pinmawil iray Israelita manlapud Babilonia. Oniay impasakbay nen Isaias: “Sikato manbolaklak naani na daakan, tan manliket a tekep na gayaga tan kankanta; say gayaga na Libano niiter naani ed sikato, say kaatageyan na Carmelo tan Saron: nanengneng da so gayaga nen Jehova, say kaatageyan na Dios tayo.” (Isaias 35:2) Say impanukoy ed Libano, Carmelo, tan Saron so talagan angipaslep na makapaliket tan alay dakep a nenengnengen parad saray Israelita.
19, 20. (a) Deskribien so pasen na Saron nensaman. (b) Anto so sakey a paraan a napabiskeg tayo so paniilalo tayo ed Paraiso?
19 Ikonsidera so Saron, sakey a patar a walad abay na dayat diad baetan na pukpukdol na Samaria tan say Baleg a Dayat, odino say Mediteraneo. (Nengnengen so litrato ed pahina 10.) Kabkabat itan lapud karakpan tan inkamabuna na satan. Lapud mabunabuna, marakep itan a pampastolan, balet dakerakel so kiew ya oak diad amianen na satan. (1 Awaran 27:29; Kanta nen Solomon 2:1, paimano’d-leksab na NW; Isaias 65:10) Kanian impasakbay na Isaias 35:2 so panangipawil tan sakey a dalin a manbolaklak ed karakpan, a singa sakey a paraiso. Satan a propesiya so manutukoy met ed makapaliket ya espiritual a paraiso, a mitunosan ed anengneng nen Pablo ed pasingawey. Diad kaunoran, sayan propesiya tan ed arum nira so mamapabiskeg ed paniilalo tayo ed paraiso diad dalin a parad katooan.
20 Legan itayon manaayam ed espiritual a paraiso, napabiskeg tayo so apresasyon tayo ed satan tan ed say ilalo tayo a Paraiso ed dalin. Panon? Diad pamaaralem tayo ed pakatalos tayo ed nababasa tayo ed Biblia. Saray deskripsion tan propesiya na Biblia so mabetbet a manasalambit ed espisipiko iran lugar. Labay mo ta’n naamtaan a maong no iner iratan a lugar tan no anto so pisiglaotan na saratan ed arum niran lugar? Konsideraen tayo ed ontumbok ya artikulo no panon so makagunggonan panggawa ed satan.
[Paimano ed leksab]
^ par. 16 Oniay inkuan nen Denis Baly diad The Geography of the Bible: “Say paraan na itutubo na saray tanaman et maseguron anguma-uman la manlapud panaon na Biblia.” Say makasengeg? “Saray totoo so mankaukolan nensaman na kiew ya usaren bilang itutungo tan diad panagpaalagey kanian . . . ginapoan ton binatang iray kakiewan, a sengegan na inkaandian lay proteksion na dalin manlapud saray makaderal iran klima. Say resulta na sayan impibabali ed kaliberliber et say klima . . . so kalkalnan nagmaliw a manunan sengegan ed inkaderal na satan.”
Kasin Natandaan Yo?
• Anton “paraiso” so anengneng nen apostol Pablo diad pasingawey?
• Nipaakar ed Isaias kapitulo 35, anto so unonan kasumpalan na satan, tan panon so pisiglaotan na satan ed anengneng nen Pablo ed pasingawey?
• Panon tayon napabiskeg so apresasyon tayo ed espiritual a paraiso tayo tan ed paniilalo tayo ed paraiso diad dalin?
[Tepetepet Parad Panagaral]
[Litrato ed pahina 10]
Say Patar na Saron, sakey a mabunan pasen diad Insipan a Dalin
[Credit Line]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Litrato ed pahina 12]
Amoria nen Moises a satan et “maong a dalin”