Say Panaanap ed Maong a Lider

“Ekal ka la, agmi ka la kaukolan. Diad ngaran na Dios, taynan ka la!”​—Oliver Cromwell; inaon nen Leopold Amery, a membro na Parliamento ed Britanya.

Say inkaruksa na Guerra Mundial II so nantultuloy ed loob na waloy bulan, tan singano natalo la so Britanya tan saray kaalyansa to. Momoriaen nen Leopold Amery tan arum ni ra diad gobierno a nakaukolan so balon lider. Kanian, nen Mayo 7, 1940, diad House of Commons, si Mr. Amery so angaon ed saray salita ed tagey tan imbalikas to itan ed Primo Ministro a si Neville Chamberlain. Kayari na taloy agew, si Mr. Chamberlain so inmakseb ed inkapangulo, tan sinmalat si Winston Churchill.

SAY panangidaulo et sakey a manunan nakaukolan na katooan, balet aliwan magenap so anggan siopan lider. Anggan diad loob na pamilya et nepeg a say ama so makayarin mangidaulo pian magmaliw a maliket so asawa tan ananak to. Kanian, isipen pa labat so iilaloan ed sakey a lider na bansa odino mundo! Agpankelawan ya agaylay irap a naromog iray maong a lider.

Kanian, diad loob na nilibon taon et agla nabilang iray agawan koronasyon, rebolusyon, kudeta, pananuro, eleksion, asasinasyon, tan panagsalat na uley. Saray ari, primo ministro, prinsipe, presidente, sekretaryo-heneral, tan diktador so nipapayurong tan naeekal ed pakauley. Anggan saray makapanyarin manuley so naeekal met lapud ag-iilaloan iran pananguman. (Nengnengen so kahon a “Biglan Naandi ed Pakauley,” diad pahina 5.) Siansia ni, mairap a naromog so kualipikado tan mapaot a lider.

“Nepeg Tayoy Mananos”​—Odino Wala ni Paraan?

Agpankelawan sirin a dakel so naandian lay ilalo ed panaanap ed maong a lider. Diad arum a bansa et nagkalalo lan napapatnagan ed panaon na eleksion so agpananginenen tan inkaandian lay ilalo na saray totoo. Oniay naimano nen Geoff Hill, sakey a dyurnalista ed Aprika: “Onkakasmak so agpananginenen tan ipapaliis [ed panagboto] sano namomoria na totoo ya andian ira na pakayarin manguman ed kairapan na bilay da. . . . Diad Aprika, sano agmanboto iray totoo, agto kabaliksan a sikara lay kontento. Kaslakan et mankabaliksan itan na paneey-ey na saramay  totoo a liknaen dan anggapo so ontatalineng.” Mipadpara, oniay insulat na sakey a kolumnista ed peryodiko diad Estados Unidos nipaakar ed manasingger lan eleksion: “Komon ta walay sigpot a makayarin kandidato.” Inyarum to: “Anggapo so ontan a kandidato. Anggapon balot. Nepeg tayoy mananos.”

Kasin anggapo lan talaga so nagawaan na katooan noag say “mananos” ed saray agnaspot a lider? Kasin say katuaan ya anggapoy lider a makayarin mamenek ed saray pankaukolan na uuleyan da so mangipatnag ya ag-itayo lan balot nawalaan na maong a lider? Andi. Wala so sankamaongan a lider. Singbaten na ontumbok ya artikulo no siopa itan a sankamaongan a lider na katooan tan no panon a makagunggona so panangidaulo to ed minilyon a totoo ed interon mundo​—a pati sika.

[Saray litrato ed pahina 3]

Tagey a nikawigi: Neville Chamberlain

Tagey a nikawanan: Leopold Amery

Leksab: Winston Churchill

[Credit Lines]

Chamberlain: Nilitrato nen Jimmy Sime/Central Press/Getty Images; Amery: Nilitrato nen Kurt Hutton/Picture Post/Getty Images; Churchill: The Trustees of the Imperial War Museum (MH 26392)