Pansiansiaen ya Asimbang so Panmoria ed Panag-inum na De-alkohol

“Say alak managludlurey, say mabayani ya inumen magulo; et anggan siopa a nilawan ed sikara sikato so agmakabat.”​—ULIRAN 20:1.

1. Panon ya imbalikas na salmista so pisasalamat to ed arum ed saray maabig a regalo nen Jehova?

 “AMIN a maong a palangkap tan amin ya ayadyarin palangkap manlapu ed tagey tan onleksab a manlapu ed Ama na saray liwawa,” so insulat nen babangatan a Santiago. (Santiago 1:17) Lapud apakiwas so salmista a misalamat ed dakerakel tan maabig iran regalo na Dios, oniay inkanta to: “Sikato patuboen to so dika ya onkana ed saray ayayep, tan say tanaman ya onkana a paninawaan na too; pian sikato makapapaway na tagano a manlapu ed dalin. Tan say alak a mamaliket ed puso na too, tan larak a pamasileng to na lupa, tan tinapay a mamabiskeg na puso na too.” (Salmo 104:14, 15) Singa say tanamanan, tinapay,  tan larak, say alak tan arum niran de-alkohol ya iinumen so maabig a probisyon na Dios. Panon tayon usaren iratan?

2. Antoran tepet so konsideraen tayo nipaakar ed panag-inum na de-alkohol ya iinumen?

² Say makapaliket a regalo so maabig lambengat no usaren ed suston paraan. Alimbawa, say dilo et “maong,” balet ta “aliwa a maong so pangan na dakel a dilo.” (Uliran 24:13; 25:27) Anggaman nayari so oninum na “daiset ya alak,” say panag-abuso ed satan et sakey a seryoson problema. (1 Timoteo 5:23) “Say alak managludlurey,” so impasakbay na Biblia, “say mabayani ya inumen magulo; et anggan siopa a nilawan ed sikara sikato so agmakabat.” (Uliran 20:1) Balet, panon a nibaga a say sakey et “nilawan” la ed de-alkohol ya iinumen? * Kaunongan karakel so sobra? Anto so asimbang a panmoria ed saya?

“Nilawan” la ed De-alkohol ya Iinumen​—Panon?

3, 4. (a) Anto so mangipatnag a say panag-inum anggad pakabuanges et kokondenaen na Biblia? (b) Anto so arum ed saray sintomas na panagbuanges?

³ Diad kadaanan ya Israel, say anak a laki ya agmagbabawin mangaagamil na inkasiba tan panagbuanges so tupaken anggad ompatey. (Deuteronomio 21:18-21) Oniay insimbawa nen apostol Pablo ed saray Kristiano: “Agki miulop ed bengatlan too ya anggan tatawagen ni na agi no managlawan, odino maagum, odino manangigalang ed talintao, odino manag-ayew, odino managbuanges, odino managpatubo; dia ed satan a too agkayo miulop a mangan.” Malinew, say pan-inum ya anggad pakabuanges la so kokondenaen na Kasulatan.​—1 Corinto 5:11; 6:9, 10.

⁴ Diad impaneskribe ed saray sintomas na panagbuanges, oniay imbaga na Biblia: “Agka onlimgis ed alak sano sikato so ambalanga, sano sikato so mankirlap ed kopa, sano manpaabeba a malamolamoy: Ed kasampotan sikato so mangabil a singa say uleg, tan mangalat a singa tadyuko. Saray matam makanengneng ira na sankaili a bengabengatla, tan say pusom manbitla na saray mauges a bengabengatla.” (Uliran 23:31-33) Say alablabas a kakainum so mangetket a singa maditan uleg, a pansengegan na sakit, pakawetwet na isip, anggan say pakaelew ni ingen. Say buanges so nayarin makanengneng na nikaduma odino “sankaili a bengabengatla” a nayarin sikatoy diweng-diweng odino manalingataw. Nayari met ya agto la tanto nakontrol iray lalabiren ton pikewet a kanonotan tan pilalek, a sipor lan napokpokan no limpio.

5. Diad anton dalan a makapuy so pagmaliw ya alablabas ed de-alkohol ya iinumen?

⁵ Panon to no say sakey et oniinum na de-alkohol balet ta manaalwar ta pian agnaimano na arum a sikatoy akainum? Arum ya indibidual so agtanton nabidbir ya abartek anggano dakel lay nainum to. Balet, say panisip ya aliwan makapuy so ontan a kagagawa so diad tua et sakey a nengneng na panamalikdo ed dili. (Jeremias 17:9) Kalkalna, balet tuloytuloy a say sakey so nayarin magmaliw lan akadepende ed de-alkohol ya iinumen tan magmaliw lan “aripen na dakel ya alak.” (Tito 2:3) Nipaakar ed kalkalnan pagmaliw ya alkoholiko, oniay inkuan na autor a si Caroline Knapp: “Say pagmaliw ya ontan et in-inot, kalkalna, maamot, agnaliklikas.” Agaylan makapatey a patit so inka-alablabas ed de-alkohol ya iinumen!

6. Akin a nepeg a paliisan na sakey so inka-alablabas ed de-alkohol ya iinumen ontan met ed tagano?

⁶ Konsideraen met so pasakbay nen Jesus: “Manlikas kayo ed inkasikayo ompan saray puso yo napano ed inkasiba, tan panagbuek, tan saray kapagaan ed sayan bilay, et onsabi ed sikayo  ed kasanlilikna so saman ya agew a singa sakey a patit. Ta ontan so isabi to ed saray amin a manaayam ed tapew na amin a dalin.” (Lucas 21:34, 35) Agla nakaukolan a say panag-inum so magmaliw nin panagbuanges sakbay a nayepyep tan onngiras so sakey a too​—diad pisikal tan espiritual a paraan. Panon to no sinmabi so agew nen Jehova tan ontan so kipapasen to?

No Anto so Panresultaan na Panag-abuso ed De-Alkohol ya Iinumen

7. Akin a say panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen et agmitunosan ed ganggan a nidatak ed 2 Corinto 7:1?

⁷ Say sobran panag-inum na de-alkohol so mangipaarap ed sakey a too ed dakel a kapeligroan​—namparan diad pisikal tan espiritual. Arum ed sakisakit a makasengeg ed panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen et say cirrhosis ed altey, hepatitis lapud alkoholismo, tan saray deperensya ed utek a singa say delirium tremens. Say mabayag a panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen so mangitonton met ed kanser, diabetes, tan arum niran sakit ed puso tan eges. Say panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen so mabitabitar a sumlang ed ganggan na Kasulatan: “Linisan tayo komon so inkasikatayon dili ed ami tilol na laman tan espiritu, a yadyarien itayo na kasantosan dia ed takot ed Dios.”​—2 Corinto 7:1.

8. Unong ed Uliran 23:20, 21, anto so panresultaan na panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

⁸ Say panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen et panagdarak met na kuarta, a pakaandian ni ingen na trabaho. Oniay impasakbay nen Arin Solomon na kadaanan ya Israel: “Agka miulop ed saray mainum na alak, ed saray masiba a mangan na laman.” Akin? Oniay impaliwawa to: “Ta say managbuek tan say masiba onduka ra; tan say kayepyep kawesan to so too ed pilatpilat.”​—Uliran 23:20, 21.

9. Akin a makabat parad sakey a too so ag-iyinum na de-alkohol sano sikatoy manmaneho?

⁹ Oniay impabitar ni na The Encyclopedia of Alcoholism nipaakar ed sakey nin kapeligroan: “Nipatnag ed saray impansuri a say de-alkohol ya iinumen so pansesengegan na ikapuy ed dunong ed panagmaneho, kalaktip lay inkaalerto, koordinasyon, imano, malinew a pakanengneng tan pakatebek.” Makadesyang iray resulta na panagmanehon akainum. Diad Estados Unidos lambengat, samplon nilibo so inatey tan nilasus nilibo so tinaon a nadidisgrasya lapud aksidente a makasengeg ed panagmanehon akainum. Nagkalautlan naapektoan ed sayan kapeligroan iray tobonbalo, ya agtanton eksperiensyado ed panagmaneho tan panag-inum. Nayari kasin manmaneho so siopaman ya akainum na de-alkohol tan nibaga ton rerespetoen to so bilay bilang regalo nen Jehova a Dios? (Salmo 36:9) Nipaakar ed inkasagrado na bilay, sankaabigan no say sakey a too et agbalot oniinum na de-alkohol sano manmaneho.

10. Panon a makaapekto so de-alkohol ya iinumen ed kanonotan tayo, tan akin a mapeligro itan?

¹⁰ Say sobran kakainum so mamasakit ed totoo diad pisikal ontan met ed espiritual. Inkuan na Biblia a say “alak tan balo ya alak ekalen da so pakatalos” odino maong a motibo. (Oseas 4:11) Say de-alkohol ya iinumen so makaapekto ed isip. Insalaysay na sakey a publikasyon na U.S. National Institute on Drug Abuse a “sano aka-inum la so sakey, say de-alkohol ya iinumen so sepsepen panamegley na sistema na panagtunaw a mila ed onsisirkulan dala tan onsabin tampol itan ed utek. Onggapon patantanen na satan iray kabiangan na utek a mangokontrol ed panag-isip tan emosyon. Say too so agla tanton makapan-adia, odino bengatbengat la.” Diad ontan a kipapasen, nayarin sikatayo la so “nilawan,” ya aliwa lan matukoy so pidedeneng tayo ed arum, tan nipaarap itayo ed dakel a tukso.​—Uliran 20:1.

11, 12. Anton makapuy ya epekto ed espiritual so resulta na alablabas a panag-inum na de-alkohol?

 ¹¹ Niarum ni, oniay igaganggan na Biblia: “Anggan mangan kayo sirin, odino oninum, odino antokaman a gawaen yo, gawa yo ya amin ed gloria na Dios.” (1 Corinto 10:31) Kasin say pan-inum na dakel a de-alkohol so makapangigloria ed Dios? Maseguron aglabay na sakey a Kristiano so nakabkabat a mainum. Say ontan a reputasyon so mangitarok na kabandayan, aliwan gloria, ed ngaran nen Jehova.

¹² Panon to no say alablabas a panag-inum na sakey a Kristiano so akagapol ed sakey a kapananisiaan, a nayarin balobalo ni labat ya abautismoan? (Roma 14:21) “Siopaman a mangigapol na sakey ed sarayan ugugaw a manisia ed siak,” so impasakbay nen Jesus, “magmaong ni ed sikato ya isabit komon so sakey a baleg a bato na gilingan ed beklew to, tan ipalner komon ed kaaralman na dayat.” (Mateo 18:6) Say alabas a panag-inum so manresulta met ed pakaandi na pribilehyo ed kongregasyon. (1 Timoteo 3:1-3, 8) Say sakey nin makapuy a resulta et say mauges ya epekto na panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen ed loob na pamilya.

Panon a Paliisan Iray Kapeligroan?

13. Anto so importantin amtaen diad ipaliis ed panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

¹³ Say tombok ed ipaliis ed saray kapeligroan ed panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen et say pikabat no panon ya ibiig so pandumaan na kabkaabigan tan inka-alablabas, aliwan say inka-alablabas tan panagbuanges. Siopa so mandetermina no kaunongan karakel ya alak so kabkaabigan tan no panon karakel so sobra? Lapud dakel iran sengegan so nalalanor, anggapo so mapeget a totontonen nipaakar ed no kaunongan karakel ya iinumen so sobra. Kada sakey so nepeg a personal a mikabat ed limitasyon to tan mansiansia ed satan. Anto so makatulong ed sikayo pian nadesidi no kaunongan karakel so sobra parad sikayo? Kasin wala so prinsipyo ya onkanan giya?

14. Anton manangigiyan prinsipyo so ontulong ed sikayo pian nibiig yo so pandumaan na kabkaabigan tan inka-alablabas?

¹⁴ Oniay ibabaga na Biblia: “Yatol mo so aralem a kakabatan tan kalakal: Dia ed ontan sikara naani bilay ed kamarerwam, tan palabo ed tenger mo.” (Uliran 3:21, 22) Saya sirin so manangigiyan prinsipyo: Antokaman a sukat na karakel na de-alkohol ya iinumen a mangapekta la ed pakatebek yo tan mamuragas ed abilidad yon manisip et sobra la ed sikayo. Balet nepeg a magmaliw kayon matua ed inkasikayon dili diad pamidbir ed no anto so personal a limitasyon yo!

15. Kapigan a nayarin makabat so ag-iyinum na anggan sakey a tanggek?

¹⁵ Diad arum iran kipapasen, anggan say iyinum labat na sakey a tanggek et nayarin sobra la. Lapud kapeligroan ed bunigas na lukon, nayarin desidien na sakey a malukon so ag-iyinum a balot. Tan agta kaabigan no agtayo la oniinum ed arap na sakey ya alkoholiko odino sakey ya agniyabuloy na konsiensia to so panag-inum? Ingganggan nen Jehova iramay walaan na kimey bilang saserdote diad tabernakulo: “Agkayo oniinum na alak, odino mabayani ya inumen no onloob kayo ed tolda na duypo, pian agkayo ompatey.” (Levitico 10:8, 9) Kanian, paliisan so iyinum na de-alkohol sakbay ya onatendi ed Makristianon pantitipon, sano mibiang ed ministeryo, tan sano mangasikaso ed arum niran maespiritual a responsabilidad. Niarum ni, diad saray bansa a sebel so panag-inum na de-alkohol odino iyaabuloy lambengat itan ed espisipikon edad et nepeg a tumboken itan bilang ley na bansa.​—Roma 13:1.

16. Panon yon desidien no anto so gawaen yo sano walay iserbi ed sikayon de-alkohol ya iinumen?

 ¹⁶ Sano walay de-alkohol ya iinumen ya iyopresi odino iserbi ed sikayo, say unonan itepet yo et: ‘Nepeg kasin oninum ak?’ No oninum kayo, lawas yon nonoten so personal a limitasyon yo, tan agyo lalampasan itan a limitasyon yo. Agyo aabuloyan so mabunlok a manasankaili a mangimpluensya ed sikayo. Tan manalwar ed saray libre tan ag-alimitaan ya iinumen ya itatarya diad saray okasyon a singa say bansal. Diad dakel a pasen, saray ananak so aabuloyan na ley ya oninum na de-alkohol. Responsabilidad na atateng a bilinen so ananak da nipaakar ed kakainum na de-alkohol tan asikasoen da iray kiwas na ananak da ed satan a pamaakaran.​—Uliran 22:6.

Nayarian Yon Arapen so Problema

17. Anto so ontulong ed sikayo pian natebek no kasin walay problema yo ed panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

¹⁷ Kasin problema yo so alabas a kakainum na alak tan makabuek iran iinumen? Tandaan a no say panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen et magmaliw lan iyaamot a kasalanan, agmanbayag et napatnagan lanlamang so epekto ed sikayo. Kanian manggawa na malaknab tan matuan panangusisa ed sikayon dili. Itepet ed inkasikayo iray manangusisan tepet a singa saya: ‘Kasin mas mabetbet ak lan oniinum nen say dati? Kasin mas mabayani lay iinumen ko? Kasin oniinum ak pian nalingwanan ko so pakakaaburidoan, pakakadesdesan ko, odino saray problemak? Kasin wala lay kapamilyaan odino kaaro a manpapaga la nipaakar ed panag-inum ko? Kasin say panag-inum ko so sengegan lay problema ed loob na pamilyak? Kasin nairapan ak lan ompaliis ed de-alkohol ya iinumen diad loob na sakey simba, bulan, odino pigaran bulan? Kasin iyaamot ko ed arum so karakel na alak ya iinumen ko?’ Panon to no say ebat ed pigara ed saratan a tepet et on? Agyo aaligen imay too a ‘nengnengen to so sipor a lupa to ed sakey a salming tan tampol a nalingwanan to no anto so nengneng to a too.’ (Santiago 1:22-24) Manggawa na saray kundang pian ipetek so problema. Anto so nagawaan yo?

18, 19. Panon mon nitunda so alablabas a kakainum na de-alkohol?

¹⁸ Sinimbawa nen apostol Pablo iray Kristiano: “Agkayo manbuanges na alak, a sikato so kawalaan na pisesepakan, noag ingen napano kayo komon na espiritu.” (Efeso 5:18) Desidien no anto so sobra lan karakel na de-alkohol ya iinumen parad sikayo, tan mangigetar na matukoy iran limitasyon. Determinadon ag-onlalampas ed saratan a limitasyon; agamilen so panagdangka. (Galacia 5:22, 23) Kasin walaray kaulop yo a mamipilit ed sikayon oninum na sobra? Manalwar kayo. Oniay inkuan na Biblia: “Miulop ka ed saray makabat a totoo, et sika naani makabat; balet say kaiba na saray maatiw manlikna na segsegang.”​—Uliran 13:20.

¹⁹ Imbes ya oninum kayo na de-alkohol pian paliisan so problema, matuan arapen so problema. Saray problema so naarap diad pangiyaplika ed simbawa na Salitay Dios. (Salmo 119:105) Agmasuyat ya onkerew na tulong ed sakey a napanmatalkan a Kristianon matatken. Anamoten iray probisyon nen Jehova pian ombiskeg so espiritualidad yo. Paeleten so relasyon yo ed Dios. Naynay a manpikasi ed sikato​—nagkalalo la nipaakar ed kaleteyan yo. Kerewen ed Dios a ‘gogolan to iray bato yo tan puso yo.’ (Salmo 26:2, NW) Unong a siningbat ed akadkaunan artikulo, gawa yoy anggaay nayarian yon mankurang ed dalan na katooran.

20. Antoran paraan so nagawaan yo ta pian natalonaan yo so tuloytuloy a probleman inkaalablabas?

²⁰ Panon to no say probleman inka-alablabas et  mantutultuloy ni anggaman mansasagpot kayo? Tumboken yo sirin so bilin nen Jesus: “No say limam so mangigapol ed sika, sikatoy putot mo: magmaong ed sika so onloob a pukol dima’d bilay, nen say wala ray duaran taklay mo ya onloob ed Gehenna, ed agnaerep ya apoy.” (Marcos 9:43) Say solusyon et: Agkayon balot oniinum. Ontan so determinadon ginawa na sakey a bii a tawagen tayo ed ngaran ya Irene. “Kayari na ngalngali duara tan kapalduan taon na impaliis ko ed alak,” so inkuan to, “inisip ko ya agmet makapuy no oninum ak labat na anggan sakey a tanggek, pian nasegurok no panon kon kontrolen itan. Balet sano ontan lay naliknak, tampol kon ipikasi itan ed si Jehova. Determinado ak ya aglan balot oninum na de-alkohol angga ed balon sistema, a nayarin pati angga ed satan lan panaon.” Say sigpot ya ipaliis et aliwan baleg a sakripisyo no say kasalat et bilay ed matunong a balon mundo na Dios.​—2 Pedro 3:13.

‘Batik Kayo Sirin na Ontan Ta Pian Makala Kayo’

21, 22. Anto so nayarin mangamper ed sikatayo ed pakasabi ed kasampotan na lumba parad bilay, tan panon tayon napaliisan itan?

²¹ Oniay imbaga nen apostol Pablo sanen inyaliling to so kurang na bilay na sakey a Kristiano ed sakey a lumba: “Agyo ta amta a saray manlulumba ombatik ira ya amin, et saksakey so makala na upa? Batik kayo siri’ ontan; ta pian makala kayo. Tan amin a manpapasal ed batikan, sikara so mandangka ed ami’ ganagana. Natan sikara gagawaen da so saya pian naawat da so naderal a balanget; balet sikatayo say agnaderal. Kanian onia ombatik ak, aliwa a singa panduaruwaan; onia mipunitian ak, aliwa a singa say manlewet ed dagem: Noag ingen leweten ko so laman ko, tan yan ko ed silong na kaaripenan: ta agla piga no nagawa, no kayarik ya angipulong ed saray arum, siak a dili so nipulisay.”​—1 Corinto 9:24-27.

²² Say premyo so niiter lambengat ed saramay matalonan makasumpal ed lumba. Diad lumba parad bilay, say panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen so mangamper ed sikatayo a makasabi ed kasampotan na lumba. Nepeg tayon agamilen so panagdangka. Pian makabatik itayon walaan na inkaseguro, nakaukolan ya agtayo nailuam ed “panag-inum na alak.” (1 Pedro 4:3) Diad pisunian, nakaukolan tayon agamilen so panagdangka ed amin a bengatla. No nipaakar ed kakainum na de-alkohol, makabat no ‘ibeneg tayo so ag-inkamaridios tan saray ibibeg a mangaraldalin, manbilay itayo komon ed sayan panaon a sidarangka tan situtunong tan sisasalamsam.’​—Tito 2:12.

[Paimano ed leksab]

Kasin Natandaan Yo?

• Anto so panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

• Antoray makapuy a resulta na alabas a panag-inum na de-alkohol?

• Panon yon napaliisan iray kapeligroan na panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

• Panon a natalonaan na sakey so problema a panag-abuso ed de-alkohol ya iinumen?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 19]

Say alak so “mamaliket ed puso na too”

[Litrato ed pahina 20]

Nepeg ya amta tayo so personal a limitasyon tayo tan mansiansia ed satan

[Litrato ed pahina 21]

Masakbay lan desidien no anggad iner so limitasyon yo

[Litrato ed pahina 22]

Naynay ya ipikasi ed si Jehova so nipaakar ed kaleteyan yo

[Litrato ed pahina 23]

Responsabilidad na atateng a bilinen so ananak da nipaakar ed kakainum na de-alkohol