Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro na Uko-ukom

PANON so ikiwas nen Jehova sano sikatoy ibeneg na mismon totoo to tan manlingkor ira ed palson dirios? Panon to no paulit-ulit iran onkakasipa tan ontawag ira lambengat ed sikato sano sikaray nadedetdetan la? Kasin manggawa nin siansia si Jehova na paraan pian iliktar ira? Say libro na Uko-ukom so mangebat ed saratan tan ed arum niran makanan tepet. Satan so akompleto nen propeta Samuel nen manga 1100 K.K.P., a mangokobre ed saray ebento ed loob na ngalngali 330 a taon​—manlapud impatey nen Josue ya anggad inkitrono na primeron ari na Israel.

Bilang kabiangan na mapuersan salita odino mensahe na Dios, say libro na Uko-ukom so walaan na baleg a kablian ed sikatayo. (Hebreos 4:12) Saray makapainteres a salaysay ditan so mangiiter ed sikatayo na aralem a pakatalos nipaakar ed personalidad na Dios. Saray leksion a naaralan tayo ed saratan so mamabiskeg ed pananisia tayo tan ontulong ed sikatayon nabembenan a malet so “bilay a peteg,” say andi-anggaan a bilay diad balon mundo ya insipan na Dios. (1 Timoteo 6:12, 19; 2 Pedro 3:13) Saray panangiliktar a ginawa nen Jehova parad totoo to et sakey a pagpauna ed babaleg a panangiliktar na Anak ton si Jesu-Kristo diad arapen.

AKIN A KINAUKOLAN IRAY UKOM?

(Uko-ukom 1:1–3:6)

Sanen atalo iray arari ed dalin na Canaan diad panangidaulo nen Josue, say balang tribu na Israel so linma ed tawir dan dalin pian kayarianen itan. Balet, sinmaew iray Israelita a mamatakyas ed saray manaayam ed dalin. Sayan insaew et nagmaliw a peteg a kalot ed Israel.

Say sinmublay a kailalakan kayari na panaon nen Josue et ‘agda amta si Jehova, ya anggan say gawa a ginawa to nipaakar ed Israel.’ (Uko-ukom 2:10) Niarum ni, saray totoo so aki-asawa ed saray Canaanita tan nanlingkor ed saray dirios da. Kanian sikaray inyawat nen Jehova ed saray kakabusol da. Balet sanen linmoor so panamairap, saray anak na Israel so kinmerew na tulong ed tuan Dios. Oniay kipapasen na relihyon, sosyedad, tan politika sanen atibukel so salaysay nipaakar ed nantutumbokan iran ukom a pinatalindeg nen Jehova pian iliktar so totoo to manlapud kakabusol da.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:2, 4​—Akin a si Juda so apilin magmaliw ya unonan tribu a mangayarian ed dalin a nipabtang ed satan? Sayan pribilehyo et para komon ed tribu nen Ruben, say panguloan nen Jacob. Balet sanen magano lan ompatey si Jacob, impropesiya to a si Ruben so agmagmaliw a manunaan, lapud imbalang toy kanepegan to bilang panguloan. Si Simeon tan Levi, a kinmiwas a maramsak, so nitaytayak ed Israel. (Genesis 49:3-5, 7) Kanian, say onsublay et si Juda, say komapat ya ilalak nen Jacob. Si Simeon, a tinmatdang a kaiba na Juda, so akaawat na melag a daldalin a nitaytayak ed baleg a teritorya nen Juda. *​—Josue 19:9.

1:6, 7​—Akin a pinuputot iray tangan na lima tan sali na saray atalon arari? Mapatnag a say toon aputot iray tangan na lima tan sali to et agla makayarin mibakal. Panon a nabembenan na sundalo so sakey a kampilan odino gayang no anggapo iray tangan to? Tan no apukol so tangan na sali na sakey, agto la nabalansin maong so inkasikato.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

2:10-12. Nepeg a nawalaan itayo na regular a programa na panagaral ed Biblia ta pian ‘agtayo nalingwanan iray impanabang [odino ginawgawa] nen Jehova.’ (Salmo 103:2) Kaukolan ya ipurek na atateng so katuaan na Salitay Dios ed kapusoan na ananak da.​—Deuteronomio 6:6-9.

 2:14, 21, 22. Wala so gagala nen Jehova ed pangiyaabuloy ton nagawa iray mauges a bengatla ed saray matungangan totoo to, salanti, pian dusaen ira, gogolan ira, tan pakiwasen iran ompawil ed sikato.

AMAALAGEY SI JEHOVA NA SARAY UKOM

(Uko-ukom 3:7–16:31)

Say makapainteres a salaysay nipaakar ed makatantanda iran agawaan na saray ukom et ginmapo ed si Otniel sanen sinampotan to so waloy-taon a panangaripen na ari na Mesopotamia. Diad impangusar na makpel ya estratehiya, pinatey nen Ukom ya Ehud so matabataban ari na Moab a si Eglon. Say masebeg a si Samgar so manbukbukor ya angabil ed 600 a Filisteo diad impangusar to na sakey a panagsikil odino panagdagdag na baka. Lapud panamaseseg na propetesan si Debora, tan diad tulong nen Jehova, si Barak tan say ngalngalin anggapoy-ayuran armada to a samplon libo a lalaki so amabatik ed mabiskeg ya armada nen Sisera. Pinatalindeg nen Jehova si Gideon tan sikato tan say 300 a sundalo to so impanalo To sumpad saray Midianita.

Diad panamegley nen Jefte, inliktar nen Jehova so Israel manlapud saray Amonita. Si Tola, Jair, Ibzan, Elon, tan Abdon so kabiangan met na saray 12 a lalaki a nagmaliw ya ukom ed Israel. Anampot so panaon na saray Ukom ed si Samson, ya akibakal ed saray Filisteo.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

4:8​—Akin ya impilit nen Barak a mila ed sikato si propetesan Debora diad bakalan? Mapatnag a liknaen nen Barak a sikatoy andian na pakayarin mibakal a bukor ed armada nen Sisera. Say kiwawala na propetesa so mangipaseguro ed sikato tan saray sundalo to a walaan ira na panangiwanwan na Dios tan mangiter itan ed sikara na kompiyansa. Kanian, say impangipilit nen Barak a mila ed sikato si Debora et aliwan tanda na kakapuyan noagta pakapatnagan na mabiskeg a pananisia.

5:20​—Panon a saray bitewen so akibakal manlapud katawenan parad si Barak? Agsinalambit na Biblia no kasin nalalanor dia so intulong na saray anghel, inyuran na meteor ya impasen na saray makabat a lalaki nen Sisera bilang sinyales na desyang, odino nayarin saray sinmaew a parles na astrologo parad si Sisera. Balet, andi-duaruwan sinmalet so Dios diad antokaman a paraan.

7:1-3; 8:10​—Akin ya inkuan nen Jehova a sobra la so 32,000 a sundalo nen Gideon pian milaban ed puersa na kabusol a 135,000? Say rason et lapud ipagamor nen Jehova ed si Gideon tan ed saray sundalo to so pananalo. Aglabay na Dios ya isipen dan tinalo ra iray Midianita diad dilin biskeg da.

 11:30, 31​—Sanen nansamba si Jefte, kasin nononoten to so pangibagat ed too? Satan ya ideya so agbalot sinmebang ed nonot nen Jefte, lapud oniay indatak na Ganggan: “Anggapo naani so naromog ed sika ya anggan sakey ya ama a mamalabas na anak to a laki odino bii ed apoy.” (Deuteronomio 18:10) Anggaman ontan, say walad kanonotan nen Jefte ed saman et sakey a too aliwan ayep. Saray ayep a matukoy ya ibagat et maseguron agpanaayamen ed saray abung na Israelita. Tan say pangiyapay na sakey ya ayep et aliwan sankaabigan a regalo. Amta nen Jefte a say ompaway ed abung to ya onabet ed sikato et nayarin samay marikit to. Sayan too so iyapay “bilang bagat a poolan” diad pantalos a sikatoy italaga parad nikabkabiig a panaglingkor ed si Jehova diad santuaryo.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

3:10. Say itatalona ed espiritual iran gegemtan so mandependi ed espiritu nen Jehova, aliwan diad kakabatan na too.​—Salmo 127:1.

3:21. Si Ehud so marundunong tan makmakpel ya angusar ed kampilan to. Nepeg a nawalaan itayo met na dunong ed panangusar ed “kampilan na espiritu, a sikato so salitay Dios.” Kabaliksan na saya a nepeg a sikatayoy makpel a mangusar ed Kasulatan diad ministeryo tayo.​—Efeso 6:17; 2 Timoteo 2:15.

6:11-15; 8:1-3, 22, 23. Say kauyamoan nen Gideon so mangibabangat ed sikatayo na taloran importantin leksion: (1) Sano naikdan itayo na pribilehyo ed panaglingkor, kaukolan tayon nonoten no antoy katekep na satan a responsabilidad imbes a nonoten so inkaprominente odino posisyon a nayarin isiglaot ed satan. (2) Sano midedeneng ed saraman so makolkol, makabat so pangipatnag na kauyamoan. (3) Say kauyamoan so mangamper ed sikatayo ed alabas a pampaga nipaakar ed posisyon.

6:17-22, 36-40. Nepeg a magmaliw itayo met a maalwar tan ‘agsisiaen so amin ya [impuyan na] espiritu.’ Imbes, kaukolan tayon ‘salien iray [impuyan na] espiritu no kien ira na Dios.’ (1 Juan 4:1) Pian naseguro na sakey a balobalon matatken a Kristiano a malet a nibase ed Salitay Dios so nononoten ton isimbawa, sikatoy makabat no ontupleg ed sakey a mas eksperiensyadon matatken.

6:25-27. Si Gideon so mataktikan kinmiwas pian napaliisan so agnakaukolan a pamasanok ed saray onsusumpa ed sikato. Sano ipupulong tayo so maong a balita, nepeg tayon alwaran so agmanepeg a pamasakit ed arum diad panagsalita tayo.

7:6. Nipaakar ed panlilingkor tayo ed si Jehova, kaukolan tayon aligen so 300 a sundalo nen Gideon​—ya alerto tan naynay ya akabantay.

9:8-15. Agaylan inkamakulangkulang so ikiwas a mapaatagey tan manpirawat na posisyon odino pakayari!

 11:35-37. Say maabig ya ehemplo nen Jefte et andi-duaruwan akatulong ed marikit to pian nabayuboan so mabiskeg a pananisia tan say espiritu na dilin-panagsakripisyo. Saray ateng natan so makapangipanengneng na ontan ya alimbawa parad ananak da.

11:40. Say pangomenda ed sakey a mangipapatnag na mabulos ya espiritu ed panlilingkor ed si Jehova so mamaseseg ed sikato.

13:8. Diad pangibabangat na atateng ed ananak da, kaukolan day manpikasi ed si Jehova parad panangiwanwan to tan ontumbok ed panangidirehi to.​—2 Timoteo 3:16.

14:16, 17; 16:16. Say panesdes ed arum a too panamegley na iyakis tan isyodot so nayarin manderal na relasyon.​—Uliran 19:13; 21:19.

ARUM NIN IMPANKASALANAN ED ISRAEL

(Uko-ukom 17:1–21:25)

Lugan na unor a kabiangan na libro na Uko-ukom so duaran makatantandan salaysay. Say primero et nipaakar ed sakey a lakin manngaran na Mica, ya angiyan na sakey a talintao ed abung to tan angupa na sakey a Levita ya onkanan saserdote parad sikato. Kayarin dineral na saray Danita so syudad na Lais, odino Leshem, sikaray angipaalagey na dilin syudad da tan nginaranan da itan na Dan. Diad impangusar da ed talintao nen Mica tan say saserdote to, angiletneg ira na sananey a nengneng na panagdayew diad Dan. Mapatnag a say Lais so asamsam sakbay na impatey nen Josue.​—Josue 19:47.

Say komaduan ebento so agawa ag-abayag kayari na impatey nen Josue. Say kasmak a krimen ed sekso a ginawa na pigaran lalaki ed Gabaa, a syudad ed Benjamin, so angitonton ed ngalngalin inkaderal na interon tribu na Benjamin​—a 600 labat a lalaki so akaliktar. Balet, walay praktikal ya uksoyan ya angiyabuloy ed sikaran makapangasawa, tan dinmakel so bilang da ed ngalngali 60,000 a mibabakal legan na uley nen David.​—1 Awaran 7:6-11.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

17:6; 21:25​—No ‘gagawaen nensaman na balang sakey so maptek ed saray dili a mata to,’ kasin saya so angisagyat na gulo? Andi met, lapud si Jehova so angitarya na dakel ya uksoyan pian iwanwan so totoo to. Inikdan to ira na Ganggan tan inkasaserdote pian nibangat ira ed dalan to. Diad panamegley na Urim tan say Tumim, nayarian na atagey a saserdote so ontupleg ed Dios parad importante iran pamaakaran. (Exodo 28:30) Balang syudad so walaan met na mamasiken a makayarin mangitarya na makatunongan a simbawa. Sano aanamoten na sakey ya Israelita irayan probisyon, sikato so nawalaan na maabig a giya parad konsiensia to. Say panggawa to na “maptek ed saray dili a mata to” ed onian paraan so manresulta ed maabig. Diad biek a dapag, no imbaliwala na sakey a too so Ganggan tan mandesisyon a bukor nipaakar ed kondukta tan panagdayew, manresulta itan ed mauges.

20:17-48​—Akin ya inabuloyan nen Jehova iray Benjamita a natalo ra a mamidua so arum a tribu anggaman makanepegan ira a nadusa? Inabuloyan nen Jehova a sigpot a natalo iray matoor a tribu diad primero pian suboken so determinasyon dan panampoten so kaugsan ed Israel.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

19:14, 15. Say ag-inkamabulos na saray totoo ed Gabaa a mamarawes so pakapatnagan na kakapuyan da ed moral. Nasisimbawa iray Kristiano ya agamilen odino “tumboken [da] so panagparawes.”​—Roma 12:13.

Panangiliktar ed Arapen

Say Panarian na Dios ya uuleyan nen Jesu-Kristo so maganggano lan maneral ed marelmeng a mundo tan mangitarya na baleg a panangiliktar ed saray maptek tan andiay-pakabalawan a totoo. (Uliran 2:21, 22; Daniel 2:44) ‘Diad ontan et amin a kakabusol nen Jehova so natawtaw, tan saray mangaaro ed sikato so singa banwa sano ombutay ed pakapanyari to.’ (Uko-ukom 5:31) Paneknekan tayo sirin a kabiangan itayo na saramay mangaaro ed si Jehova diad pangiyaplika ed saray naaralan tayo ed libro na Uko-ukom.

Say manunan katuaan ya aminpigan nipabitar ed saray salaysay na Uko-ukom et saya: Say katutulok ed si Jehova so pakagamoran na daakan iran bendisyon bangta say itutunganga so mansumpal ed desyang. (Deuteronomio 11:26-28) Agaylan importante a magmaliw itayon “maunor ed puso” ed linawa na Dios ya ipaparungtal to ed sikatayo!​—Roma 6:17; 1 Juan 2:17.

[Paimano ed leksab]

[Mapa ed pahina 25]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

“Si Jehova amaalagey na saray ukom, ya angilaban ed sikara ed lima na saray nansamsam ed sikara.”​—Uko-ukom 2:16

SARAY UKOM

1. Otniel

2. Ehud

3. Samgar

4. Barak

5. Gideon

6. Tola

7. Jair

8. Jefte

9. Ibzan

10. Elon

11. Abdon

12. Samson

DAN

MANASES

NEFTALI

ASER

ZABULON

ISACAR

MANASES

GAD

EFRAIM

DAN

BENJAMIN

RUBEN

JUDA

[Litrato ed pahina 26]

Anton leksion so naaralan yo ed impangipilit nen Barak a mila ed bakalan si Debora?