Bilay​—Mabli Odino Andian na Balor?

“Lapud ginawa so too unong ed indengan na Dios, sirin say panigway ed bilay na too et panagderal ed sankablian tan sankasagradoan a bengatla ed mundo.”​—The Plain Man’s Guide to Ethics, nen William Barclay.

‘SAY sankablian a bengatla ed mundo.’ Ontan met kasi so panmoriam ed bilay? Base ed ikikiwas na totoo, mapatnag a dakel so agmipakna ed satan a managsulat. Minilyon a bilay so andiay panangasin titigwayen na maramsak a totoo lapud sinisiblet iran kalat, ya agdan balot nononoten so pankaabigan na kapara ran too.​—Eclesiastes 8:9.

Andian na Balor tan Ibabaliwala

Say Guerra Mundial I so tipikal lan alimbawa. Legan na satan a teriblin panlalaban et aminpigan “insakripisyo so totoo ed andi-kabaliksan,” so inkuan na manag-awaran a si A.J.P. Taylor. Diad pampirawat dan ombantog tan narayew, inusar na saray lider na militar iray sundalo a singa ra andi-kakanaan tan sigpot ya andian na balor. Diad samay impanbabakal parad Verdun ed Pransya, masulok a kapalduay milyon so inatey. Oniay insulat nen Taylor: “Anggapo so tumang [ed dinanman a papablien ya estratehiya] a panaloan odino pakataloan, noagta saray totoo labat a pinapatey tan say naaawat a dayew.”​—The First World War.

Say ontan a panagmudmora ed kablian na bilay so onkakasmak nin siansia. Ipapabitar na iskolar a si Kevin Bales a diad agano niran taon et “agaylan karakel a mairap-bilay tan pakaskasin totoo ed sankamundoan so man-aaplay na trabaho lapud biglan indakel na populasyon.” Sikara so legay bilay a mitatalikarkaran pian nabilay kalamor ed sakey a makapairap a sistemay komersyo a ditan et say “bilay so andian la na balor.” Inkuan nen Bales a sikaray tratratoen

 na saramay mangaanamot ed sikara a singa ariripen​—a “sigpot lan ibabaliwala kayarin inusar ed pakalmoan na kuarta.”​—Disposable People.

“Panguusil ed Dagem”

Dakel ni so rason no akin a liknaen na minilyon a totoo ya andian laran balot na kakanaan tan ilalo, ya ag-importante ed siopaman no manbilay man ira odino andi. Nilikud ed pambabakal tan ag-inkahustisya, wadtan met iray mauges ya epekto na kelang, eras, sakit, ipapatey na inad-aro, tan dakel niran bengatla a manasalot ed amin a katooan, kanian uumamengen na totoo no kasin wala ni so kakanaan na pambilay.​—Eclesiastes 1:8, 14.

Siempre, aliwan amin et makasasagmak na pirmin kairapan tan egagel ed bilay. Balet anggan saraman so nilelegyas ed maruksan panamairap so mabetbet a manguulit ed saray salita nen Arin Solomon na kadaanan ya Israel, a nantepet: “Anto so wala ed too ed amin a kimey to, tan ed panguusil na puso to, ed nankimeyan to ed leksab na banwa?” No nodnonoten, namomoria na dakel a maslak ed saray kinimeyan da et nagmaliw labat a “kaapaan tan panguusil ed dagem.”​—Eclesiastes 2:22, 26.

“Ontan labat kasi so bilay?” so itetepet na dakel legan dan nononoten so apalabas. Pigara ta lay totoon peteg ya apenek na taotaon, a singa ed si patriarkan Abraham, sanen anampot so bilay da? (Genesis 25:8) Abayag lan nalilikna na maslak a totoo ya andian ira na kakanaan. Ingen, agmet kaukolan a magmaliw ya andi-kakanaan so bilay. Ipapasen na Dios a mabmabli so bilay na amin a too tan kaliktan to a kada sakey ed sikatayo so manbilay a malikeliket tan napenepenek. Panon itan a nagawa? Konsideraen so ibabaga na onsublay ya artikulo nipaakar ed saya.