Say Biblian Berleburg

SAY Pietismo et sakey a relihyoson grupo ya aporma manlapud German Lutheran Church nen koma-17 tan koma-18 a siglo. Arum a papatumbok na sayan grupo so niludlurey odino pinasegsegang ni ingen nisengeg ed pananisia ra. Pigara ed saray iskolar a Pietista so akaromog na maligen ya ayaman ed Berleburg, a manga 150 kilometro ed amianen na Frankfurt am Main. Sikaray sinalimbengan na sakey a lokal ya aristokrata, a si Count Casimir von Wittgenstein Berleburg, a walaan na aralem a panamabli ed relihyon. Say inkiwala na sarayan managkalar tan iskolar diad Berleburg so angitonton ed sakey a balon patalos na Biblia, a kabkabat natan bilang Biblian Berleburg. Panon ya apawala so patalos?

Si Johann Haug, a sakey ed saray manaanap na salimbeng, so apaskar ya ontaynan ed ayaman to ed Strasbourg lapud inkamapeget na saray lokal a teologo. Si Haug et sakey a de-aral ya iskolar tan marunong a mansalita na pigaran lenguahe. Imbaga to ed saray kapara ton iskolar ed Berleburg a pirpirawat to so “mangitarya na puron patalos na Biblia, mangipetek ed patalos nen Luther, mangipatalos ed kabaliksan ya eksakton mipetekan ed inkisulat na Salitay Dios tan unong ed peteg a kabaliksan na satan.” (Die Geschichte Berlenburger Bibel [Say Awaran na Biblian Berleburg]) Say gagala et pian mamawala na Biblia a walaan na saray paimano tan komento a mangipalinew, tan nepeg a mainomay a talosan na ordinaryon totoo. Kinerew nen Haug so pikokoopera na saray iskolar ed arum a bansa ed Europa, tan kinimeyan to so proyekto ed loob na 20 a taon. Nen 1706 et ginmapon nipalapag so Biblian Berleburg. Lapud walaan itan na dakdakel a paimano, kinaukolan ya ipalapag itan ed waloran tomo.

Say Biblian Berleburg et talagan walaan na pigaran makapainteres a punto. Alimbawa, oniay nabasa ed Exodo 6:2, 3: “Et say Dios akisalita ed si Moises tan inkuan to ed sikato: Siak so KATAWAN! Tan pinmanengneng ak ed si Abraham/ed si Isaac tan ed si Jacob/bilang Dios a makapanyarin-amin: balet dia ed ngaran ko a JEHOVA et agda ak apikabatan. Oniay impalinew na paimano: “Say ngaran a JEHOVA . . . , so ngaran ya imbiig/odino/ngaran ya inyabawag.” Say mismon personal a ngaran na Dios, a Jehova, so pinmatnag met ed saray komento diad Exodo 3:15 tan Exodo 34:6.

Kanian say Biblian Berleburg so nagmaliw a sakey ed dakel a nanggegendanan a Biblian Aleman ya angusar ed ngaran a Jehova balanglan diad manunan teksto, diad saray paimano ed leksab, odino diad saray komento. Say sakey ed saray mas modernon patalos a mangiiter na manepeg a galang ed personal a ngaran na Dios et say New World Translation of the Holy Scriptures, ya impalapag na saray Tasi nen Jehova.