Onlad karga

Onlad saray karga

Mipapayabol, Pipapayabol—Panoy Nepeg a Panmoria ed Saya?

Mipapayabol, Pipapayabol—Panoy Nepeg a Panmoria ed Saya?

Mipapayabol, Pipapayabol​—Panoy Nepeg a Panmoria ed Saya?

SAY Pangasinan a salitan “pipapayabol” so manutukoy ed niyugali lan ikekerew na tulong a gagawaen ed publiko.

Say uksoyan nipaakar ed inka-patriarka, ya ipapabitar na Biblia a niwala la sakbay tan kayari na sankamundoan a Delubio ed panaon nen Noe, so maseguron akatulong na baleg pian saray indibidual so agmanbukbukor, niwalad pirmin kairapan, tan mandependi labat la’d niiter na publiko, diad ontan et naamper met na satan so idakel na duruka. Ompatnag a nensaman nin panaon et talagan mabulos lan gagawaen so panagparawes ed saray estranghero odino managbaroy; tan say ontan a panagparawes so napatnagan ed saray salaysay na Biblia, nilikud labat ed pigaran matalag a kipapasen. (Genesis 19:1-3; Exodo 2:18-20; Uko-ukom 19:15-21) Kinmapuy so uksoyan nipaakar ed inka-patriarka sanen dinmakel iray syudades tan posiblin lapud saya, laktip lay sinisiblet a tendensia a manganamot ed inkamaparawes odino inkamapangasi na arum, dinmakel so mipapayabol ed limog na katooan.

Say pipapayabol so mapatnag a ginmapo la nensaman nin panaon diad Nibukig a daldalin. Lapud saya et lalon makapadindinayew so katuaan a diad Hebreon Kasulatan et anggapo so pakapatnagan a walaray akipayabol odino nagmaliw itan a problema ed nasyon na Israel manlapud inkaporma anggad inkadestiero na satan ed Babilonia. Sanen taynan la na saray Israelita so Ehipto tan say inkaaripen da ed satan a dalin, “akikerewan [sakey a porma na Hebreon verb a sha·’alʹ] da so saray Ehipsios na kagkagawaan a pilak, tan kagawaan a balitok, tan kawekawes. . . . Et nilakseban da so saray Ehipsios.” (Exodo 12:35, 36) Anggaman ontan, saya so mitunosan ed ganggan tan propesiya na Dios, tan mapatnag a minoria itan bilang manepeg ­labat a bayar ed abayag a panaon ya impantatrabaho ra ed inkaaripen tan ed intetepel dan ag-inkahustisya ed lima na saray Ehipsio. (Exodo 3:21, 22; ikompara so Deuteronomio 15:12-15.) Ag-itan nirason pian agamilen so pipapa­yabol.

Lugan na Mosaikon Ganggan iray mapeget a totontonen parad pankaabigan na saray mairap-bilay, a sano tuloken et mamaandi ed amin a sengegan na pipayabol. (Levitico 19:9, 10; Deuteronomio 15:7-10; 24:19-21) Impabitar a maong na Hebreon Kasulatan so panagmatalek a sustunien na Dios iramay mansiasiansia ed inkatunong, a singa ed inkelyaw nen David sanen masiken la: “Agko nin balot anengneng a say matunong et apaulyan, nisay saray bini to mipabpayabol [sakey a porma na Hebreo a biq·qeshʹ] na nakan,” tan anggan saratan a matunong ya indibidual a mismo et nipanengneng a mabunbunlok ed arum. (Salmo 37:25, 26; ipareng ed naeksperiensya na apostatan Jerusalem a nabasa’d Tagleey 1:11; 4:4.) Diad biek a dapag, say Uliran 20:4 so anukoy ed mangiras a too bilang ‘mipapayabol ed panagani,’ tan deneskribe na Salmo 109:10 so pananusa ed marelmeng a mangoobliga ed ‘saray anak to a mantulostulos [odino, manteyengteyeng]; tan mipayabol, tan mananap [na nakan] ed saray ataynan a paspasen da.’ Diad sayan duaran kapkapanalambit a teksto, say salitan “mipapayabol” et nanlapud Hebreon salita a sha·’alʹ, sakey a terminon manunan mankabaliksay “onkerew.”​—Exodo 3:22; 1 Arari 3:11.

Ompatnag a manlapud samay panaon na impawil na saray Judio manlapud inkadestiero (537 K.K.P.) anggad panaon na impanbilay nen Jesus ed dalin et linmesa ed limog na saray Judio so kanonotan a say mismon panangiter na abuloy, odino saray langkap a pananulong, et pakagamoran lay kilalaban. Napatnagan itan ed saray salitan lugan na Apokripal a libro na Ecclesiasticus (3:30) (insulat diad kagapo na komaduan siglo K.K.P.) a “say panag-abuloy et manakbong ed saray kasalanan.” Maseguron insagyat na satan a panmoria so pipayabol. (Ikompara so mapalaway a tuloy a panangiter a kinondena nen Jesus ed Mateo 6:2.)

Say impanuley na arum iran nasyon so angitarok na kairapan ed saray Judio tan lapud satan et seguradon agulon maong so panangiyap­lika na Mosaikon Ganggan nipaakar ed saray kanepegan ed dalin a tawir ed inmunan atateng tan arum niran miparan probisyon. Maseguro a saya, laktip laray arum nin palson relihyoson pilosopiya, a sinmaew a mangipurek na masimoon tan aprinsipyoan a panangaro ed kaparan too (Mateo 23:23; Lucas 10:29-31), so sengegan met na indakel na mipapayabol ed Palestina. Kanian diad Kristianon Griegon Kasulatan et naromog tayo so pigaran impanaglawi ed saray mipapayabol ed satan a dalin.

Kabiangan ed saramay adeskribin mipapayabol ed panaon nen Jesus tan saray apostol iray bulag, piley, tan mansasakit. Say Ophthalmia (sakey a sakit ed mata a siansia nin kasmak ed Pegley Bukig) so nayarin sakey a sengegan na inkabulag na sarayan totoo. (Marcos 10:46-49; Lucas 16:20, 22; 18:35-43; Juan 9:1-8; Gawa 3:2-10) Singa ed saray mipapayabol natan, sikara so mabetbet ya ompupuesto ed saray dalan a lakoan odino diad abay na saray pasen a mabetbet a lalaen na dakel a totoo, a singa diad templo. Tan anggaman ipapasen ya importante so panag-abuloy, abebbeba so pakanengneng ed saray mipapayabol, kanian oniay imbaga na aripen ed parabolo nen Jesus, ‘Ambaing ak a mipayabol.’​—Lucas 16:3.

Say duaran Griegon verb ya inusar a panukoy ed pipapayabol et misiglaotan ed ai·teʹo, a mankabaliksay “mankerew.”​—Mateo 7:7.

Say Griegon salita a pto·khosʹ, ya inusar nen Lucas (16:20, 22) sanen inkurit to imay impanaglawi nen Jesus ed si Lazaro bilang sakey a mipapayabol, so manideskribe ed sakey ya akabikotkot tan sumayukot, tan tutukoyen na satan iray pobpobri, duruka, tan mipapayabol. Inusar iyan termino ed Mateo 5:3 diad New World Translation bilang panukoy ed saramay “sinononot ed espiritual a pankaukolan da [“saramay pobri ed espiritu” paimano’d leksab]” (“duruka ed espiritu”). Nipaakar ed inkausar na pto·khosʹ ed sayan teksto, inkuan na Word Studies in the New Testament nen M. R. Vincent (1957, Tomo I, pahina 36) a “malinlinew tan matukotukoy itan parad saya, bilang panukoy ed sigpot ya inkaukolan ed espiritual, a say pamidbir ed satan et mangitonton ed pakaloob ed panarian na Dios, tan ag-itan napenek diad dilin pansagpot na sakey, noag dia labat ed andi-bayar a panangasi na Dios.”

Inusar met nen Pablo iyan termino diad Galacia 4:9 sanen imbalikas to so kapagaan to ed saramay ‘ompapawil lamet ed mabeng tan duka [pto·khaʹ] a bangat’ a datin tutumboken da. Saratan a bengatla et ‘dinuruka’ no ikompara ed espiritual a kaykayamanan a nagamoran panamegley nen Kristo Jesus.

Anggaman angipatnag na panangasi si Jesus tan saray apostol to ed saray mipapayabol, agda impaseseg so pipayabol; tan anggaman inapre­sya ra so pamaparawes ed sikara, ag-ira kinmerew. Imbaga nen Jesus ed saramay ontutumbok ed sikato pian makala labat na tinapay ya aliwan say “tagano a natawtaw [so nepeg dan pampagaan], noag say nipaakar ed tagano a magnayon angga ed maando a bilay.” (Juan 6:26, 27) Oniay imbaga nen Pedro ed sakey a lupoy a mipapayabol diad templo: “Anggapo ed siak so anggan pilak tan balitok; balet say wala ed siak sikato so iter ko ed sika,” insan inusar to so espiritual a langkap to pian tambalen so too. (Gawa 3:6) Anggaman saray apostol et naeerasan no maminsan, andiay napanayaman, kulang ed nikawes, sikaray nansagpot ‘a nankikimey ed labi tan agew, pian agmagmaliw a pabelat ed arum.’ (1 Corinto 4:11, 12; 1 Tesalonica 2:9) Say prinsipyo na saray Kristiano et: “Say agman­kimey, agmet komon mangan.”​—2 Tesalonica 3:10-12.