Say Impluensya nen Jesus ed Interon Mundo

“AMIN a salaysay na ebanghelyo nipaakar ed imbaga nen Jesus, diad pribado tan diad publiko, et sarag ton idalatdat ed loob labat na duay oras,” so insulat na managpatalos na Biblia a si Edgar Goodspeed. “Balet anggan satan a daiset ya impormasyon et makapasagyat, makapakiwas tan makapatenyeg lan tuloy, a nibaga tayon anggapo lay arum a too ya ontanlan akaimpluensya ed interon mundo.”

Sanen asumpal nen Jesu-Kristo so mangaraldalin a ministeryo to nen taon 33 K.P., ag-onkulang ed 120 a lalaki tan bibii so nagmaliw a papatumbok to. (Gawa 1:15) Natan et masulok a duaran bilyon a totoo so mankuan a sikaray Kristiano. Nilasus milyon ni a totoo so mamibidbir ed si Jesus bilang sakey a propeta. Talagan walaan na mabisbiskeg ya impluensya ed katooan iray bangat to.

Anggan saray lider ya aliwan Kristiano so mamibidbir ed impluensya nen Jesus ed interon mundo. Alimbawa, oniay insulat na Judion managbangat a si Hyman Enelow: “Si Jesus so nagmaliw lan sankabantogan, sankamanunaan ya aaralen, tan sankamaimpluensyaan a persona ed relihyoson awaran na katooan.” Inkuan met nen Enelow: “Siopa ta so makakalkula ed kalaknab na impluensya nen Jesus ed katooan? Say insagyat ton panangaro, say impanambayo to, say kamaongan a pinawala to, say ilalo tan gayaga a pinagmaliw ton masmasnag​—ya amin et agnaparaan ed awaran na too. Anggapo ed saray matalonggaring tan maong a totoon  nambilay so akapipara ed pananagyat tan panangimpluensya nen Jesus ed interon mundo. Sikatoy nagmaliw a makapaay-ayat a tuloy a persona ed awaran.” Tan oniay inkuan nen Mohandas K. Gandhi a lider na Hindu: “Anggapo lay toon kabat ko a mas dakel ni so agawaan to parad katooan nen say si Jesus. Diad tua et anggapoy lingo ed Inkakristiano.” Balet, inyarum to: “Say kawalaay problema et sikayoran Kristiano. Agyo anggan nasusumpal iray dilin bangat yo.”

Dakdakel so paneknek ed insaew na Kakristianoan a manumpal ed saray bangat nen Jesus. Imbaga na manag-awaran ed Inkakristiano a si Cecil John Cadoux a “say kalkalna tan tuloytuloy ya idaraak na sayan ilulukak ed moral diad interon Iglesia” et “naimano [la] na saray Kristianon lider manlapu ni nen . . . 140 A.D.” Oniay inkomento to: “Sayan ilulukak ed moral a datin mapeget so natural labat a mangitonton ed pikokompromiso ed kagagawa na mundo.”

Linmoor itan nen komapat a siglo, sanen inawat na Romanon Emperador a si Constantino so Inkakristiano. Oniay insulat nen Cadoux: “Naimano itan na saray manag-awaran, tan arum ed sikara so nanermen ed malaklaknab a pikokompromiso na Iglesia lapu ed impi-alyansa to ed si Constantinus.” Diad inlabas na saray siglo manlapu la’d saman, dakdakel lay makapabaing a ginawa na saray mankuan a Kristiano a mamapabanday ed ngaran nen Kristo.

Kanian niraya so tepet ya umamengen: Anton talaga so imbangat nen Jesus? Tan anto so nepeg ya epekto ed sikatayo na saray bangat to?

[Litrato ed pahina 3]

“Anggapo lay toon kabat ko a mas dakel ni so agawaan to parad katooan nen si Jesus.”​—Mohandas K. Gandhi

[Litrato ed pahina 3]

“Anggapo lay arum a too ya ontanlan akaimpluensya ed interon mundo.”​—Edgar Goodspeed

[Credit Line]

Culver Pictures