Kikioli​—Sakey a Bangat a Mangaapekta ed Sika

“Wala so ilalok ed Dios . . . a wala naani kioli ed bilay na saray matunong tan agmatunong.”​—GAWA 24:15.

1. Panon a nagmaliw ya isyu so kikioli diad arap na Sanhedrin?

 DIAD impanampot na komatlon impanbaroy nen apostol Pablo bilang misionaryo nen 56 K.P., sikato so walad Jerusalem. Kayarin sikatoy inerel na saray Romano, sikato so naabuloyan ya omparisi ed atagey a korte na Judio, say Sanhedrin. (Gawa 22:29, 30) Sanen naimatonan to iray membro na satan a korte, naimano to ya arum ed sikara et Saduceos tan say arum et Fariseos. Walay pandumaan a maong na sayan duaran grupo. Saray Saduceo so agmanisia ed kikioli, balet panisiaan itan na saray Fariseo. Pian nipaamta nen Pablo so pananisia to ed kioli, oniay inyabawag to: “Agagi, siak Fariseo ak, anak ak na saray Fariseo; atawag ak ed panangukoman nipaakar ed ilalo tan say kioli ed bilay na saray inaatey.” Sanen imbaga to itan, nansasangsangan la iray wadman!​—Gawa 23:6-9.

2. Akin ya akaparaan si Pablo a mangidepensa na pananisia to ed kikioli?

² Pigaran taon ed akadkauna, sanen manbabaroy si Pablo diad karsadan mamaarap ed Damasco, sikatoy akanengneng na pasingawey, a nadngel to so boses nen Jesus. Onia ni ingen so intepet nen Pablo ed si Jesus: “Anto naani gawaen ko, Katawan?” Et inmebat si Jesus: “Alagey ka, tan onla ka ed Damasco, et diman nibaga naani ed sika so amin a nitadia a gawaen mo.” Kasabi nen Pablo ed Damasco, aromog to so matulong a Kristianon babangatan, si Ananias, ya angisalaysay na onia: “Say Dios na saray atateng tayo tinuro to ka pian nakabatan mo so linawa to, tan nanengneng mo so Matunong [say apaolin Jesus], tan narengel mo so boses ed sangi to.” (Gawa 22:6-16) Agpankelawan sirin no akin ya akaparaan si Pablo a mangidepensa na pananisia to ed kikioli.​—1 Pedro 3:15.

Mapublikon Panangiyabawag ed Ilalon Kikioli

3, 4. Panon a pinaneknekan nen Pablo a sikato so matoor a manangitandoro ed bangat a kikioli, tan anto so naaralan tayo ed ehemplo to?

³ Diad saginonor et pinmarisi si Pablo ed arap nen Gobernador Felix. Diad saman ya inkagawa, si Tertullus, sakey a “marunong a mansalita” ya angiyarap ed kaso ya insegep na saray Judio sumpad si Pablo, so angakusa ed sikato bilang lider na sakey a sekta tan onsusumpa ed gobierno. Bilang ebat et oniay diretsaan ya inyabawag nen Pablo: “Saya so patuaen ko ed sika, ya unong ed Dalan a tatawagen da na sekta, ontan so impanlingkor ed Dios na saray atateng mi.” Insan, oniay intuloy to sanen tinukoy to la so manunan isyu: “Wala so ilalok ed Dios, a sikato met so aalagden a dili na saraya, a wala naani kioli ed bilay na saray matunong tan agmatunong.”​—Gawa 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.

⁴ Kayari na manga duay taon, say sinmalat ed si Felix, si Porcio Festo, so angimbita ed si Arin Herodes Agripa pian kaiba ton manusisa ed aprison si Pablo. Impaliwawa nen Festo a saray  mangaakusa so anuppiat ed inyabawag nen Pablo a walay “manngaran na Jesus, ya inatey . . . a walan mabilay.” Oniay intepet nen Pablo bilang depensa: “Akin et isipen yo ya agnayarin sisiaen, no say Dios paolien to ed bilay so saray inaatey?” Insan oniay inyabawag to: “Agamoran ko lanti so tulong na Dios, manal-alagey ak ya angga ed saya ya agew a mamatua ed saray angkekelag tan angkakabaleg, ya agko salitaen so antokaman ya ag-imbaga na saray propeta tan si Moises, ya onsabi; a si Kristo nakaukolan nensaman a manirap, et sikato so unona ed kioli ed bilay na saray inaatey, pian ipaamta to so liwawa ed baley na Israel tan ed saray Gentiles.” (Gawa 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Talagan matoor a manangitandoro si Pablo ed bangat a kikioli! Singa si Pablo, niyabawag tayo met tekep na kombiksion a wala so kikioli. Balet anton reaksion so nailaloan tayo? Maseguron mipara ed samay reaksion a naeksperiensya nen Pablo.

5, 6. (a) Anton reaksion so niwala sanen inyalibansa na saray apostol so kikioli? (b) Anto so importante legan tayon ipapatnag so ilalo tayo ed kikioli?

⁵ Konsideraen pa no anto so akadkaunan agawa legan na komaduan impanbaroy nen Pablo bilang misionaryo (manga 49-52 K.P.) sanen sikatoy binmisita ed Atenas. Sikato so akikatunongan ed totoon mananisia ed dakel a dirios, tan pinaseseg to ira a manimano ed gagala na Dios a pangukom ed atooan a dalin diad inkatunong panamegley na tinuro To. Anggapo lay arum a tinuro noag si Jesus. Impaliwawa nen Pablo ya angitarya so Dios na garantiya ed satan diad impamaoli To ed si Jesus. Anto so reaksion da? Oniay nabasa tayo: “Et kadngel da na nipaakar ed kioli ed bilay na saray inatey, saray arum sikatoy, inelekan da, et saray arum inkuan da: Dengelen mi ka ed maminsan lamet nipaakar ed saya.”​—Gawa 17:29-32.

⁶ Satan a reaksion so mipadpara ed naeksperiensya di Pedro tan Juan kayarin tuloy na Pentecostes 33 K.P. Saray Saduceo so manunan nalalanor lamet ed sayan isyu. Oniay agawa ya insalaysay na Gawa 4:1-4: “Leleg dan mansasalita ed ombaley, sikara so nila a ginotgot na saray saserdote tan say kapitan ed templo, tan saray Saduceos, a sigogonigon iran tuloy lapud ibabangat da so saray ombaley tan ipapakabat da so kioli ed bilay na saray inaatey, dia ed ngaran nen Jesus.” Balet ta positibo so inkiwas na arum. “Dakel ed saray akadngel na salita so anisia, et say bilang na lalaki sinmapot a limanlibo.” Mapatnag, nailaloan tayo so nanduruman reaksion sano mansalita itayo nipaakar ed ilalon kikioli. Nipaakar ed satan, importante a pabiskegen tayo so pananisia tayo ed sayan bangat.

Pananisia tan say Kikioli

7, 8. (a) Unong a nipatnag ed sakey a sulat ed inmunan-siglon Kristianon kongregasyon, panon a say pananisia et magmaliw ya andi-kabaliksan? (b) Panon a say suston pakatalos ed ilalon kikioli so mangibiig ed saray tuan Kristiano?

⁷ Aliwan amin a nagmaliw a Kristiano nen inmunan siglo K.P. so angawat a tampol ed ilalon kikioli. Arum ed saramay nairapan a manisia ed satan et saramay walad kongregasyon na Corinto. Oniay insulat nen Pablo ed sikara: “Imbangat ko ed sikayo ya inmuna so inawat ko met, si Kristo inatey lapu ed saray kasalanan tayo unong ed saray sulat; tan inkotkot; tan inmolin binmilay nen komatlon agew unong na saray Sulat.” Insan pinekderan nen Pablo iyan katuaan diad impangikuan ton say apaolin Kristo so “pinmanengneng ed masulok a limanlasus ya agagi,” ya unong ed inyarum nen Pablo et mabilay ni so maslak ed sikara. (1 Corinto 15:3-8) Oniay kaaruman ya inkatunongan to: “No si Kristo nipulong ya inmolin binmilay ed saray inatey, panon kasi pangikuan na arum ed sikayo ya anggapo so kioli ed bilay na saray inatey? Et no anggapo so kioli ed bilay na saray inatey, anggan si Kristo agmet inmoli a binmilay: Tan no si Kristo et ag-inmolin binmilay, sirin say panagpulong mi andi-kabaliksan to, say pananisia yo met andi-kabaliksan to.”​—1 Corinto 15:12-14.

⁸ On, manunan bangat so nipaakar ed kikioli kanian say pananisia na saray Kristiano so andi-kabaliksan no agda awaten a tudtua so  kikioli. Peteg a say suston pakatalos ed kikioli so mangibiig ed saray tuan Kristiano manlapud saray palso. (Genesis 3:4; Ezequiel 18:4) Kanian, inlaktip nen Pablo so bangat a kikioli diad “unonan bangat” na Inkakristiano. Komon ta determinado itayon ‘ontuloy ed inkayadyari’ odino inkatakken. “Tan saya so gawaen tayo,” so imbilin nen Pablo, “no [satan] so yabuloy na Dios.”​—Hebreos 6:1-3.

Say Ilalon Kikioli

9, 10. Anto so labay ya ibaga na Biblia sano tutukoyen na satan so kikioli?

⁹ Ta pian lalon ombiskeg so pananisia tayo ed kikioli, repasoen tayo iray tepet ya: Anto so labay ya ibaga na Biblia sano tutukoyen na satan so kikioli? Panon a say bangat a kikioli so mangitatandoro ed panangaro nen Jehova? Saray ebat ed sarayan tepet so lalon mamaapit ed sikatayo ed Dios tan ontulong met ed sikatayon mangibangat ed arum.​—2 Timoteo 2:2; Santiago 4:8.

¹⁰ Say “kikioli” so patalos na sakey a Griegon salita a literal a mankabaliksan na “onalagey lamet.” Anto so kabaliksan na satan? Unong ed Biblia, say ilalon kikioli et say kombiksion ya ombilay lamet so inaatey. Nagkalalon ipapabitar na Biblia a say too so balanglan napaoli a silalaman odino maespiritu, a depende no say ilalo to et mangaraldalin odino mangatatawen. Pankelawan tayo so aro, kakabatan, tan pakayari nen Jehova a nipapatnag ed sayan alay abig ya ilalon kikioli.

11. Antoran ilalo ed kikioli so niyopresi ed saray alanaan a lingkor na Dios?

¹¹ Si Jesus tan saray alanaan ya agagi to so apaoli a walaan na espiritun laman a matukoy ed panlingkor diad tawen. (1 Corinto 15:35-38, 42-53) Sikaran amin et sankakaiban manlingkor bilang saray manuley ed Mesianikon Panarian, a mangitarok na Paraison kipapasen diad dalin. Diad panangidaulo nen Jesus bilang Atagey a Saserdote, saray alanaan so manugyop ed maarin inkasaserdote. Itarya da iray gunggona na dondon bagat nen Kristo diad katooan diad balon mundo na inkatunong. (Hebreos 7:25, 26; 9:24; 1 Pedro 2:9; Apocalipsis 22:1, 2) Kaleganan ni, pilalek na saramay alanaan a mabilay ni diad dalin so mansiansian naabobonan na Dios. Sano ompatey ira, nagamoran da so “tumang” da panamegley na kikioli diad imortal ya espiritun bilay diad tawen. (2 Corinto 5:1-3, 6-8, 10, NW; 1 Corinto 15:51, 52; Apocalipsis 14:13) Oniay insulat nen Pablo: “No nitipon itayo la ed sikato ed kaulibay na patey to, ontan tayo met naani ed kaulibay na inkioli to ed bilay.” (Roma 6:5) Balet komusta met iramay napaoli ed bilay diad dalin bilang totoo? Panon a say ilalon kikioli so mas mamaapit ed sikara ed Dios? Dakel so naaralan tayo ed alimbawa nen Abraham.

Say Kikioli tan Pikakaaro ed si Jehova

12, 13. Anto so mabiskeg a basiyan na pananisia nen Abraham nipaakar ed kikioli?

¹² Si Abraham, ya adeskribe bilang ‘kaaro nen Jehova,’ so toon walaan na matalonggaring a pananisia. (Santiago 2:23) Amitlon tinukoy nen Pablo so pananisia nen Abraham sanen imbinsa-binsa to so nipaakar ed saray matoor a lalaki tan bibii a nikurit ed koma-11 a kapitulo na Hebreos. (Hebreos 11:8, 9, 17) Say komatlon impanukoy to so akasentro ed pananisian impatnag nen Abraham sanen sikato so matulok a namparaan pian ibagat so ilalak ton si Isaac. Kombinsido si Abraham a say sipan nipaakar ed bini diad panamegley nen Isaac so  pinekderan nen Jehova. Anggano ompatey si Isaac bilang sakey a bagat, ‘amotektek nen Abraham ya anggan dia ed saray inatey ni et nayarian na Dios so mamaalagey ed sikato.’

¹³ Diad saray agawa, sanen naimatonan nen Jehova so inkabiskeg na pananisia nen Abraham, intarya To so sakey ya ayep ya isandi bilang bagat. Anggaman kuan, say naeksperiensya nen Isaac so kinmanan ilustrasyon na kikioli, unong ya insalaysay nen Pablo: “Diman met so pinawilan [nen Abraham] ya angawat [ed si Isaac] ed aliling.” (Hebreos 11:19) Niarum ni, say pananisia nen Abraham ed kikioli so walaan la na mabiskeg a basiyan. Agta impawil nen Jehova so pakasarag nen Abraham a manilalak sanen sikato tan say asawa ton si Sarah et parehon tinmakken la balet ta akapanilalak ni na sakey a laki, si Isaac?​—Genesis 18:10-14; 21:1-3; Roma 4:19-21.

14. (a) Unong ed Hebreos 11:9, 10, anto so inalagar nen Abraham? (b) Pian nagamoran nen Abraham iray bendisyon na Panarian diad balon mundo, anto so nepeg nin nagawa ed sikato? (c) Panon tayon nagamoran iray bendisyon na Panarian?

¹⁴ Deneskribe nen Pablo si Abraham bilang sankaili tan manaayam ed tolda ya “aalagden to so baley a wala so semento [“malet a pundasyon,” NW] to, a say manamaalagey tan managgawa say Dios.” (Hebreos 11:9, 10) Aliwa iyan literal a syudad a singa say Jerusalem, a kawalaan nensaman na templo na Dios. Imbes, satan so sakey a simbolikon syudad. Satan so mangatatawen a Panarian na Dios a tugyopen nen Kristo Jesus tan say 144,000 a kaiba ton manuley. Say 144,000 ed mangatatawen a gloria ra so atukoy met bilang say “masantos a syudad, say balo a Jerusalem,” say “asawa” nen Kristo. (Apocalipsis 21:2) Nen 1914, introno nen Jehova si Jesus bilang Mesianikon Ari na mangatatawen a Panarian tan ingganggan ton manuley ed leet na saray kakabusol to. (Salmo 110:1, 2; Apocalipsis 11:15) Ta pian nagamoran nen Abraham, a ‘kaaro nen Jehova,’ iray bendisyon na uley na Panarian, sikato so kaukolan a nabilay lamet. Ontan met, pian nagamoran tayo iray bendisyon na Panarian, nepeg a mabilay itayo ed balon mundo na Dios, balanglan membro na baleg ya ulop na saray akaliktar ed Armagedon odino saramay napaoli ed inaatey. (Apocalipsis 7:9, 14) Balet, anto so basiyan na ilalon kikioli?

Say Panangaro na Dios​—Basiyan na Ilalon Kikioli

15, 16. (a) Panon a say inmunan propesiya ed Biblia so mangiiter na basiyan parad ilalo tayo ed kikioli? (b) Panon itayon mas onapit ed si Jehova panamegley na panisia ed kikioli?

¹⁵ Lapud maapit a relasyon tayo ed maaron mangatatawen ya Ama tayo, mabiskeg a pananisia tayo a singa ed si Abraham, tan katutulok tayo ed saray ganggan na Dios, sikatayo so niyabawag a matunong tan moriaen nen Jehova bilang kakaaro to. Saya so mangiter ed sikatayo na pankanawnawa pian nagunggonaan ed uley na Panarian. On, say sankaunaan a propesiya a nikurit ed Salitay Dios, diad Genesis 3:15, so mangiiter na basiyan parad ilalon kikioli tan say pikakaaro ed Dios. Impasakbay na satan so aliwa lambengat a kamekmek na ulo nen Satanas noagta ontan met, diad pisunian, say kasugat na mukor na Bini na asawan bii na Dios. Say impatey nen Jesus ed kiew so piguratibon impanugat ed mukor. Say inkioli to ed komatlon agew so anambal ed satan a sugat tan satan so nanggawan posible ed determinadon ikiwas sumpad “kawalaan na pakayari na ipapatey, salanti, say Diablo.”​—Hebreos 2:14.

¹⁶ Sikatayo so papanonotan nen Pablo a “say Dios ipurek to so dilin aro to ed sikatayo, ta anta, makasalanan itayo ni, si Kristo inatey  lapud sikatayo.” (Roma 5:8) Say apresasyon ed sayan agkanepegan a panangasi so peteg a mamaapit ed sikatayo ed si Jesus tan ed maaron mangatatawen ya Ama tayo.​—2 Corinto 5:14, 15.

17. (a) Anton ilalo so imbalikas nen Job? (b) Anto so ipapatnag na Job 14:15 nipaakar ed si Jehova, tan anto so liknaan yo ed satan?

¹⁷ Si Job, a matoor a toon nambilay sakbay na saray Kristiano, so nanilalo met ed kikioli. Sikato so nanirap a maong lapud ginawa nen Satanas ed sikato. Aliwan singa saray palson kakaiba to, ya agbalot analambit ed kikioli, aligliwa si Job ed sayan ilalo tan oniay intepet to: “No say sakey a too ompatey, ombilay ta lamet?” Bilang ebat et oniay inyabawag nen Job a mismo: “Amin iray agew na pibabakal ko alagden ko, anggan ed kabulos ko onsabi.” Oniay inaksobi to sanen tinukoy to so Dios to a si Jehova: “Ontawag ka, et onebat ak ed sika.” Nipaakar ed liknaan na maaron Manamalsa tayo, oniay inkuan nen Job: “Manpilalek ka ed gawa na saray limam.” (Job 14:14, 15) On, si Jehova so magunaet a manpipilalek ed panaon sano saray matoor so ombilay diad kioli. Sikatayoy seguradon mas napaapit ed sikato legan tayon dadalepdepen so aro tan agkanepegan a panangasi ya ipapatnag to ed sikatayo anggaman ag-itayo ayadyari!​—Roma 5:21; Santiago 4:8.

18, 19. (a) Anto so iilaloan nen Daniel pian ombilay lamet? (b) Anto so repasoen tayo ed ontumbok ya artikulo?

¹⁸ Si propeta Daniel, a deneskribe na anghel na Dios bilang “too ya inad-aro a maong,” so nambilay na andukey tan matoor a nanserbi. (Daniel 10:11, 19) Nantultuloy so katooran to ed si Jehova manlapu ed inkadestiero to nen 617 K.K.P. anggad impatey to kayari ton naawat so sakey a pasingawey nen 536 K.K.P. say komatlon taon nen Ciro, ya ari na Persia. (Daniel 1:1; 10:1) Walay panaon kaleganan na komatlon taon nen Ciro a naawat nen Daniel so sakey a pasingawey na pantutumbokan na saray pakayari na mundo a mamantok ed onsabin baleg a kairapan. (Daniel 11:1–12:13) Lapud agto tanton natalosan so pasingawey, oniay intepet nen Daniel ed nibakin anghel ya angipasabi ed satan: “O Katawan ko, anto naani so kasumpalan na saraya a bengatla?” Bilang ebat et impaimano na anghel so “panaon na kasumpalan,” a “saray makabat [et] makatalos ira naani.” Nipaakar ed si Daniel a mismo, antoray ilaloan to ed arapen? Onia so binidbir na anghel: “Manpainawa ka naani, tan onalagey ka naani ed kapalaran mo, ed kasampotan na saray agew.” (Daniel 12:8-10, 13) Ombilay si Daniel diad “kioli ed bilay na saray matunong,” legan na Milenyon Uley nen Kristo.​—Lucas 14:14.

 ¹⁹ Manbibilay itayo la ed kaunoran a parte na panaon na anggaan tan mas asingger itayo la ed igapo na Milenyon Uley nen Kristo nen say diad samay panaon a nagmaliw itayon mananisia. Kanian, nepeg tayon tepetan so inkasikatayo, ‘Wadman ak kasi ed balon mundo pian napilimogan si Abraham, Job, Daniel, tan arum niran matoor a lalaki tan bibii?’ Wadman itayo no mansiansia itayon maapit ed si Jehova, tan unoren iray ganggan to. Diad ontumbok ya artikulo tayo, repasoen tayo so ilalon kioli diad kaaruman iran detalye ta pian nibiig tayo no sioparay napaoli.

Kasin Natandaan Yo?

• Anton reaksion so inarap nen Pablo sanen inyabawag to so ilalo to ed kikioli?

• Akin a say ilalon kikioli so mangibiig ed saray tuan Kristiano manlapud palso?

• Panon tayon naseguro ya anisiaan di Abraham, Job, tan Daniel so kikioli?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 8]

Si Pablo, a pinmarisi ed arap nen Gobernador Felix, so angiyabawag tekep na kombiksion nipaakar ed ilalon kioli

[Litrato ed pahina 10]

Akin ya awalaan na pananisia si Abraham ed kikioli?

[Litrato ed pahina 12]

Aligliwa si Job ed ilalon kikioli

[Litrato ed pahina 12]

Ombilay si Daniel sano onoli iray matunong