Istorya na Bilay

Sigpot a Panggayagaan so ‘Peles a Bilay’!

UNONG ED SALAYSAY NEN TED BUCKINGHAM

Anem taon ko lan sigpot-panaon a ministro tan anem bulan ko ni labat a nankasal sanen biglan nansakit ak na poliomyelitis. Agawa iman nen 1950, tan 24 años ko ni labat ed saman. Lapud siam bulan ko’d ospital, dakel so panaon kon mannonot nipaakar ed bilay ko. Lapud sayan balon sakit ko, anto kasi so pagmaliwan na arapen mi nen akulaw kon si Joyce?

NEN 1938, say tatay ko, ya aliwan relihyoson too, so akaawat na kopya na libron Government. * Nayarin say magulon politika tan posiblin iterak na guerra so anagdag ed sikaton alaen so libro. Diad pakaamtak et agton balot binasa itan, balet say relihyoson maong a nanay ko so amasa ed satan. Sikatoy kinmiwas a tampol ed mensahe na satan. Tinaynan to so Church of England, tan anggaman susumpaen nen tatay ko, sikato so nagmaliw a matoor a Tasi nen Jehova tan nansiansian matoor anggad impatey to nen 1990.

Siak so primeron intagar nen nanay ed Makristianon pantitipon diad Kingdom Hall ed Epsom, abalaten a London. Say pantitiponan na kongregasyon et sakey a datin lakoan, tan dinmengel kami ditan na inrekord a paliwawa nen J. F. Rutherford, a mangiimaton ed kimey na saray Tasi nen Jehova ed saman a panaon. Siak so nandinayew a tuloy.

Ompapalalo so kapeligroan lapud mantutumbokan a panagbomba legan na panangataki ed London. Kanian nen 1940 et denesidi nen tatay ya iyalis kamin sankapamilyaan diad mas maligen a lugar​—diad Maidenhead, sakey a melag a baley a 45 kilometro kaarawi ed sagur na London. Akagunggonaan mi iya lapud say 30 a membro  na kongregasyon diman so nagmaliw a maabig a lapuan na panamaseseg. Siak so inasikaso nen Fred Smith, sakey a lakin mabiskeg ed espiritual ya abautismoan nen 1917, tan impasal to ak a magmaliw a mas epektibon managpulong. Anggad natan et balbaleg so utang na linawak ed sikato lapud ehemplo tan maaron impanulong to.

Inloob ed Sigpot-Panaon a Serbisyo

Nen 1941, diad edad kon 15, abautismoan ak diad ilog na Thames diad ambetel ya agew na Marso. Diad saman, say kuyak a si Jim so nan-aplay la bilang sigpot-panaon ya ebanghelisador. Natan, sikato tan say asawa ton si Madge so manaayam ed Birmingham, kayari ran inusar so dakel a taon ed bilay da diad panaglingkor ed si Jehova bilang manangasikaso na sirkito tan distrito ed interon Britanya. Say yugtan kon bii a si Robina, tan say masiken ton si Frank, so matoor met a manlilingkor ed si Jehova anggad natan.

Nantrabaho ak bilang accountant diad sakey a pabrika na kawes. Sakey ya agew, siak so tinawag na manedyer ed opisina pian opresian ak na sakey a marakep a posisyon bilang managsaliw parad kompanya. Balet, abayag ko lan nononoten ya aligen so ehemplo nen kuyak, kanian mapagalang kon ag-inawat so opresi na amok tan impaliwawak no akin. Nikelawan ak ta sikatoy maliket ya angomenda ed siak lapud pinilik a gegemtanen itan a makagunggonan kimey na Kristiano. Kanian kayari na distriton kombension ed Northampton nen 1944, nagmaliw ak a sigpot-panaon ya ebanghelisador.

Say primeron asainmin ko et diad Exeter, a luyag na Devon. Sayan syudad so ombabangon ni labat manlapud impanbomba ed panaon na bakal. Akiayam ak ed apartment a panaayaman la na duaran payunir a si Frank tan Ruth Middleton, a sikaray maomaong ed siak. Siak so 18 años ni labat ed saman tan ngalngalin agko amtay manpesak tan manluto, balet walay inaligwasan na bengabengatla sanen naaralan kon siansia iratan.

Say kaulop ko ed panagpulong et say 50-años a si Victor Gurd, sakey a taga-Irlandya a manpupulong la manlapu la nen dekada na 1920. Imbangat to ak a mangiyeskedyul ed panaon ko ed makanan paraan, mamayubo na aralem ya interes ed panagbasa na Biblia, tan mangapresya ed kablian na nanduruman patalos ed Biblia. Say alimbawa na inkamatoor nen Victor so kakkaukolan ko ed saraman a panaon legan a namomoldi so inkatook.

Say Subok Nipaakar ed Neutralidad

Magano lan manampot so bakal, balet saray autoridad so siansia nin manatawag na saray kalangweran a lalaki pian mansundalo. Siak so pinmarisi ed arap na husgado nen 1943 diad Maidenhead, ya impaliwawak so kipapasen ko ya ipuera ed panagsundalo lapud sakey ak a ministro na Ebanghelyo. Anggaman agnaabobonan so kerew ko, denesidik so onla ed Exeter pian gawaen so asainmin ko ed ministeryo. Kanian wala ak ed Exeter sanen impatawag da ak diad kaunoran pian onarap ed lokal a korte. Siak so senentensiaan na mahistrado na anem bulan a kapilitan a pantrabaho ed prisoan, balet inkuan to’d siak a sikatoy maermen lapud agda inabuloyan a sentensiaan to ak na mas mabayag. Kayari na anem bulan na mairap ya impantrabaho, impawil da ak ed prisoan parad kaaruman ya apat bulan.

Lapud bukbukor koy Tasi ed prisoan, siak so tatawagen na saray guardia a Jehova. Aliwan mainomay so onesel ed satan legan na panatawag ed kangaranan, ingen kapilitan ya onesel ak, balet ta agaylan pribilehyo so pakarengel ed ngaran na Dios a niyaabawag ed kada agew! Nipapaamta ed arum a priso a say inkamatoor ko bilang sakey ed saray Tasi nen Jehova so sengegan na inkiprisok. Diad saginonor et nipriso met ditan si Norman Castro, kanian sinalatan da la so kangaranan. Say inngaran da ed sikami et Moises tan Aaron.

Manlapud Exeter et niyalis ak ed Bristol tan diad kaunoran et diad prisoan na Winchester. Aliwan naynay a maabig iray kipapasen, balet  akatulong ed siak so impagmaliw kon mapaelek. Sikami nen Norman so maliket a nanselebra na Memoryal legan a wala kami ed Winchester. Si Francis Cooke, a binmisita ed sikami diad prisoan, so angiter na marakep a paliwawa parad sikami.

Saray Pananguman Kayari na Bakal

Diad kombension ed Bristol nen 1946, sanen nipaway so libron “Let God Be True” a katulongan ed panagaral, akabat ko diman so magangganan marikit a si Joyce Moore, a manpapayunir met diad Devon. Inmaligwas so impankaaro mi, tan nankasal kami kayari na apat taon diad Tiverton, a ditan so nanayaman ko manlapu nen 1947. Sikami so nan-abang na kuarton panayaman mi, a 15 shilling ($1.10, U.S.) so ibabayar mi kada simba. Malikeliket so bilay mi!

Diad primeron taon mi bilang sanasawa, inmalis kami lamet diad abalaten ed Brixham, sakey a marakdakep a baley a walay daongan, a ditan so primeron impangikana na tabal bilang panagsigay. Balet, agkami nambayag diman lapud impansakit ko na polyo legan kamin manbiabiahe a paarap ed kombension ed London. Siak so a-coma. Diad kaunoran et impaway da ak ed ospital​—kayari na siameran bulan, unong ya asalambit ko ed gapo. Apuroan so kawanan a limak tan say duaran ulpok, a liliknaen ko ni anggad natan, kanian kinaukolan koy manbaston. Say pinablik ya asawa so naynay a maliket a kaiba tan lapuan na panamaseseg, nagkalalo la ta sikato so akapantultuloy ed sigpot-panaon a ministeryo. Balet anto kasi so gawaen mi? Apaneknekan ed saman ya agbalot antikey so lima nen Jehova.

Diad tinmumbok a taon et inmatendi kami ed sakey ya asamblea diad Wimbledon, London. Makaakar ak la ed saman anggan agak la manbaston. Akabat mi diman si Pryce Hughes, a mangiimaton ed kimey diad Britanya. Oniay impangibano to’d siak a tampol: “Komusta! Kaukolan mi ka diad kimey ed sirkito!” Apaseseg ak a maong ed saman! Balet kasin nayarian na bunigas ko? Ninonot mi itan nen Joyce, balet lapud sakey simba a panangipasal tan sigpot a panagmatalek ed si Jehova, sinmempet kami ya amaarap ed abalaten-sagur na Inglatera, a diman ak niasain a manlingkor bilang manangasikaso na sirkito. Siak so 25 años ni labat ed saman, balet nanonotan ko ni tekep na pisasalamat so kaabigan tan inkaanos na saray Tasi a tinmulong a maong ed siak.

Diad amin a nanduruman lawak na teokratikon kimey mi, nibaga mi nen Joyce a say imbisita  mi ed saray kongregasyon so sengegan na inyapit min maong ed saray Kristianon agagi. Anggapoy luganan mi, kanian manbiabiahe kami panamegley na tren odino bus. Anggaman nalilimitaan ak ni lapu ed sakit ko, nanliketan mi iray pribilehyo mi ya angga ed 1957. Makapenek so bilay ed saman, balet sinmabi so kaaruman ya angat diad satan a mismon taon.

Impanlingkor Bilang Misionaryo

Nanliketan mi so impakaawat na imbitasyon ya onatendi ed koma-30 a klase ed Gilead. Onaabig ak la manlapud inkaparalisak, kanian malikeliket kami nen Joyce ya inmatendi ed satan. Unong a naeksperiensya mi, amta mi a si Jehova so lawas mangitarya na biskeg no panggunaetan tayon gawaen so linawa to. Mapmaples a linmabas so limay bulan ya impasyan panangipasal ed Watchtower Bible School of Gilead, diad marakdakep a lugar ed South Lansing, New York, E.U.A. Maslak ya estudyante et sanasawa a walad panagbaroy a kimey. Sanen nitepet ed klase no walay malabay a manboluntaryo parad misionaryon kimey diad arum a bansa, kaiba kami ed saramay namboluntaryo. Iner kasi so laen mi? Nibaki kami ed Uganda, Bukig ya Aprika!

Lapud insebel so kimey na saray Tasi nen Jehova ed Uganda diad saman a panaon, siak so binilin a manpirmi ditan tan mananap na sekular a trabaho. Kayari na andukey a biahe panamegley na tren tan baloto, akasabi kami ed Kampala, Uganda. Saray opisyal na imigrasyon so ag-aliketan ed impakanengneng da ed sikami ingen ta inabuloyan da kamin mansiansia ed loob na pigara labat a bulan. Insan ingganggan da kami ya ontaynan la. Unong ya imbilin na hedkuarter, nambaroy kami ya amaarap ed Amianen a Rhodesia (natan et Zambia). Diman et malikeliket kamin akapinengneng lamet ed apatiran kaklase mi ed Gilead​—di Frank tan Carrie Lewis tan Hayes tan Harriet Hoskins. Agkami ni abayagan diman et niasain kami lamet ed Abalaten a Rhodesia (natan et Zimbabwe).

Nambiahe kami panamegley na tren tan saman so primeron impakanengneng mi ed alay dakep a Victoria Falls antis kamin akasabi ed Bulawayo. Tinmuloy kamin agano ed pamilyan McLuckie, a kabiangan ira ed saray sankaunaan a Tasin manaayam diman. Awalaan kami na pankanawnawan nakabat iran maong diad tinmumbok a 16 a taon.

Inyadapta ed Saray Pananguman

Kayari na duaran simba a panangipasal pian nakabisado mi so lawak a mansasalitay Aprikano, siak so aturon manlingkor bilang manangasikaso na distrito. Sano manpulong kami diad nisulinek a pasen ed Aprika, kaukolan mi so mangawit na danum, naakan, ule-ules, kawes a pampalesan, film projector tan de-kuryenten generator, sakey a baleg a tilon, tan arum nin nakaukolan. Sayan  amin so ilulugan mi ed mabiskeg a trak ya ondadalan ed nikutkutlaong a dalan.

Siak so akikimey ed saray Aprikanon manangasikaso na sirkito legan a si Joyce so malikeliket a tinmulong ed kaasawaan tan ananak da ya akila met. Makapakesaw so manakar ed saray lugar ed Aprika a marika tan daiset so kakiewan, nagkalalo la legan na ampetang a kaagwan, balet amoriak a mainomay kon natalonaan iray pisikal a limitasyon ko ed ontan a klase na klima, kanian pisalsalamatan ko itan.

Kaslakan a totoo et mairap-bilay. Dakel so nigalet la ed tradisyon tan panag-anito tan mangaagamil na poligamya; ingen impatnag da so aralem a panagrespeto ed Biblia. Diad arum a lugar et gagawaen iray pantitipon na kongregasyon diad silong na baleg tan masalompapak a kakiewan, tan say silew no labi et saray akasabit a lamparaan. Mandinayew kamin naynay sano manaaral kami na Salitay Dios ed pataktak a sankanengneng mi so mabitewen a katawenan, a kabiangan na alay dakep a palsa to.

Say sakey nin agmi nalingwanan ya eksperiensya et sanen impabantayan mi iray pelikulan ginawa na Watch Tower Society diad saray Aprikano a limitadoy kipapasen da. Manga 30 labat so Tasi ed sakey a kongregasyon, balet diad saratan ya okasyon et mabetbet a nailaloan mi so 1,000 odino onsulok ni ya onatendi!

Siempre, diad saray tropikon lugar et nayarin problema so maletey a bunigas, balet lawas makana so pamasiansia na positibon awawey. Naaralan mi nen Joyce no panon so ontalona​—ta siak so walaan na tubat-tubat a malaria, tan si Joyce et manaanos ed sakit a makasengeg ed saray amoeba.

Diad saginonor et niasain kami ed sangan opisina ed Salisbury (natan et Harare), a pribilehyo mi so makapikimeyan diman ed arum niran matoor a lingkor nen Jehova, a sikara di Lester Davey tan George tan Ruby Bradley. Siak so inikdan na gobierno na lisensia a mangasal, kanian sarag ko lay mangasal ed saray agagi ed Aprika ta pian napaelet so bedber na Kristianon panamaley ed loob na saray kongregasyon. Kayari na pigaran taon et akaawat ak na sananey nin pribilehyo. Siak so ombisita ed amin a kongregasyon ed bansa ya agmansasalitay Bantu. Diad masulok a samploran taon, sikami nen Joyce so nanggayaga ed impakapikabat ed saray agagi diad onian paraan, tan nanliketan mi so iyaaligwas da ed espiritual. Legan na saman et binisita mi met iray agagi diad Botswana tan Mozambique.

Inmalis Kami Lamet

Kayari na dakel a maliket a taon mi ed abalaten ya Aprika, sikami so niasain lamet diad Sierra Leone, Sagur ya Aprika nen 1975. Ag-abayag et nampirmi kami la diad sangan opisina pian panggayagaan so balon lawak na kimey, balet ag-itan nambayag. Siak so nansakit tan linmetey so bunigas ko lapud graben itutuka na malaria, tan diad kaunoran et kinaukolan koy manpatambal diad London, a diman et binilin da ak ya agak la ompawil ed Aprika. Nanermenan mi itan, balet sikami nen Joyce so maliket ya inabrasa na pamilyan Bethel diad London. Lapud amayamay so agagin Aprikano diad dakel a kongregasyon ed London, liknaen min singa wala kami ed datin ayaman mi. Legan ya onaabig so bunigas ko, impasal mi so inkasikami ed sananey a rotina, tan siak so kinerew a mangasikaso ed Purchasing Department. Diad amin ya inlaknab a naimatonan mi ed tinmumbok iran taon, sayan kimey et makapainteres.

Diad kasakbayan na dekada na 1990, say pinablik ya asawa a si Joyce so nansakit na motor neuron, tan sikatoy inatey nen 1994. Sikato so peteg a maaro tan matoor ya asawa, a lawas mabulos ya onadapta ed nanduruman sirkumstansya ya inkidungetan min dua. Pian natalonaan so ermen lapud impakaandian, amoriak ya importante so pamasiansia na malinew a panmoria ed espiritual tan pansiansian niyapasakey ed arapen. Say pangipipikasik a makapansiansia ak komon ed maabig a teokratikon eskedyul, laktip lay panagpulong, so ontutulong ed siak pian mansiansian sigpot ya okupado so nonot ko.​—Uliran 3:5, 6.

Say panlingkor ed Bethel et sakey a pribilehyo tan maabig a dalan na bilay. Dakdakel so kalangweran a nakakaibak ed trabaho tan makapaliket a tuloy so ulopan mi. Sakey met a bendisyon so pangaabrasa mi na pigaran bisita dia ed London. No maminsan et nanenengneng ko iray pinablin kakaarok a manlalapud saray lugar ed Aprika a nanlingkoran ko, tan dakdakel so makapaliket iran eksperiensya a nanononotan mi. Amin iya so ontutulong ed siak pian lawas kon napanggayagaan a sigpot so ‘peles a bilay’ tan makapandalepdep tekep na kompiyansa tan ilalo ed bilay ya “onsabi.”​—1 Timoteo 4:8.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 25]

Kaibak si nanay ko nen 1946

[Litrato ed pahina 26]

Sikami nen Joyce diad agew na kasal mi nen 1950

[Litrato ed pahina 26]

Diad kombension ed Bristol nen 1953

[Saray litrato ed pahina 27]

Panlilingkor ed nisulinek a grupo (tagey) tan sakey a kongregasyon (kawigi) diad Abalaten a Rhodesia, a natan et Zimbabwe