Istorya na Bilay

Mapalabon Tutumangan nen Jehova Iramay Manotonton ed Dalan To

UNONG ED SALAYSAY NEN ROMUALD STAWSKI

Sanen ginmapo so komaduan guerra mundial nen Setyembre 1939, say amianen a Poland so pasen na pirmin panlalaban. Bilang maupapet a siam-taon ya ugaw, linma ak ed asingger a pambabakalan pian nengnengen itan. Makapataktakot so anengneng ko​—kitungilang iray bangkay, tan makaapos so asewek. Anggaman say manunan nononoten ko et no panon so makasempet a maligen, walaray tepet a sinmebang ed kanonotan ko: “Akin ya aabuloyan na Dios a nagawa so ontan iran makapataktakot a bengatla? Siopa so dadapagan to?”

SANEN magano lan manampot so bakal, apaskar iray kalangweran a lalaki a mankimey parad gobierno na Alemanya. Siopaman ya ag-onabuloy so ibitin ed sakey a kiew odino diad taytay, insan kulintasan na karatulan “traidor” odino “managsabotahe.” Say baley min, Gdynia, so walad nanleetan na manlalaban iran armada. Sanen pinmaway kami ed baley pian onasol, mansikyaw ed kauloan mi iray bala tan pabanto, tan say agik a si Henryk so apuroan kanian inatey. Lapud sarayan makapataktakot a kipapasen, sikamin apat a sanaagi so inyalis nen nanay ed sakey a silongan pian nasalimbengan. Ditan et inatey so duay-taon ni labat ya agik, a si Eugeniusz, lapud diphtheria.

Onia lamet so intepet ko’d dilik: “Iner so kawalaan na Dios? Akin ya aabuloyan ton nagawa iyan amin a kairapan?” Anggano debotado ak a Katoliko tan regular a mimimisa, agko aromog iray ebat.

Inawat Ko so Katuaan na Biblia

Ag-inilaloan so nanlapuan na saray ebat ed tepetepet ko. Anampot so guerra nen 1945, tan  diad kasakbayan na 1947 et walay Tasi nen Jehova a tinmoktok ed abung mi diad Gdynia. Say inak so akitongtong ed samay Tasi, tan nadngel ko so arum ya imbaga to. Ompatnag a makatunongan iman, kanian inawat mi so imbitasyon ya onatendi ed Makristianon pantitipon. Kayari na sakey bulan labat, anggaman agko ni sigpot ya atalosan so katuaan na Biblia, akilimog ak la ed sakey a grupo na saray Tasi diman tan impulong mi ed arum so nipaakar ed magmaong a mundo, ya anggapo lay guerra tan inkaruksa. Malikeliket ak lapud satan.

Nen Setyembre 1947, siak so abautismoan ed sirkiton asamblea diad Sopot. Diad tinmumbok a Mayo, nan-regular payunir ak, tan inusar ko so dakel a panaon ko ed panangipulong ed mensahe na Biblia diad arum. Say klero diman so pirmin sinmumpa ed kimey mi tan inlagyat to so maramsak ya impantrato ed sikami. Aminsan et sikami so inambon, tinupak, tan graben pinekpek na sakey a maunganget a grupo. Diad sakey nin inkagawa et walaray madre tan klero a nansugsog ed sakey a grupo na totoo a mangataki ed sikami. Binmatik kami ed sakey ya istasyon na polis, balet ta say bilding so pinaliberan na satan a grupo, ya impagyaw da a pekpeken da kami. Sinmabin siansia iray inmayudan popolis, tan dakel so angulop ed sikami pian naprotektaan kami.

Diad saman a panaon et anggapo ni so kongregasyon ed saman a lugar. No maminsan et sanlabi kami a walad pataktak diad katakelan. Maliket kami lapud akapampulong kami anggaman ed ontan iran kipapasen. Natan, walaray mabiskeg a kongregasyon ed satan a lugar.

Impanserbi ed Bethel tan say Inkaarestok

Nen 1949, siak so naimbitaan ed Bethel Home ed Łódź. Agaylan pribilehyo so panlingkor ed ontan a pasen! Makapaermen ta agnambayag so impanayam ko ditan. Nen Hunyo 1950, sakey bulan sakbay a sinebelan na autoridad so kimey mi, siak so inaresto kaiba so arum ya agagi ed Bethel. Siak so inawit ed prisoan, tan bilang resulta et nidunget ak ed maruksan interogasyon.

Lapud mantratrabaho so amak ed sakey a bapor a maparanay ya ombiabiahe ed New York, siak so papaaminen na saray polis a sikato so espiya na Estados Unidos. Siak so nidunget ed marukduksan interogasyon. Niarum ni, siak so pantetestigoen na apatiran polis sumpad si Brother Wilhelm Scheider, a mangaasikaso nensaman ed kimey diad Poland. Pinekpek da iray mukor ko panamegley na saray malapar a bislak. Sanen mandaldala ak lan akarukol ed datal, a liknaen kon agko la naanosan itan, siak so inmey-ey na, “Jehova, tulongan mo ak!” Abigla iray mamapairap ed siak tan tinmunda ira a nampekpek ed siak. Diad loob na pigaran minuto et akateglep ira. Siak so nainawaan tan kinmasil lamet. Satan so angombinse ed siak a si Jehova so maaron onkikiwas sano oney-ey ed sikato iray dedikadon lingkor to. Satan so amabiskeg ed pananisiak tan angibangat ed siak a sigpot a manmatalek ed Dios.

Say unor a report na imbestigasyon so angilaktip ed palson testimonya ya ibabaga ran nanlapud siak. Sanen nanreklamo ak, inkuan na opisyal ed siak ya, “Ipaliwawam itan ed korte!” Binilin ak na sakey a makaaron kaiba ed loob na selda ya agak manpapaga, lapud say unor a report so surien lamet na abogado na militar, a mangiter ed siak na pankanawnawan  manuppiat ed palson testimonya. Ontan so agawa.

Kimey ed Sirkito tan Inkapriso Lamet

Siak so nibulos nen Enero 1951. Kayari na sakey bulan, ginmapo ak a nanlingkor bilang manbiabiahen manangasikaso. Anggaman ed panangisebel, akikimey ak ed arum ya agagi pian pabiskegen iray kongregasyon tan tulongan iray nitaytayak a kaparan Tasi lapud pantitiktik na saray polis. Pinaseseg mi iray agagi a mantultuloy ed ministeryo. Diad saginonor iran taon, sarayan agagi so makpel a tinmulong ed saray manbiabiahen manangasikaso tan ed maamot a kimey na panag-imprinta tan panangibunog na literatura.

Sakey ya agew nen Abril 1951, kayarik ya inmatendi ed Makristianon pantitipon, siak so inaresto ed karsada na saray polis a mantitiktik ed siak. Lapud agko inebatan iray tepet da, siak so inawit da ed prisoan ed Bydgoszcz tan inimbestigaan da ak diad saman met lanlamang a labi. Pinan-alagey da ak ed abay na padir diad loob na anemiran agew tan labi, ya anggapo so tagano odino inumen tan diad manaspok ya asewek na sigarilyo da. Siak so pinekpek tan sininit-sinit na sigarilyo. Sanen nalmay ak, siak so siniboan day danum tan intuloy day interogasyon. Kinmerew ak na biskeg ed si Jehova pian makapansungdo, tan tinulongan to ak.

Wala so pigaran bentaha ed impansiansiak ed prisoan na Bydgoszcz. Ditan et ninabang ko so katuaan na Biblia ed saray totoo ya agnakakatongtong. Tan peteg a dakel so pankanawnawa a manpulong. Lapud maermen tan andiay-ilalon kipapasen da, saray priso so interesadon tuloy ya ondengel ed maong a balita.

Duaran Importantin Pananguman

Agnambayag sanen nibulos ak nen 1952, akabat ko si Nela, sakey a maseseg a payunir. Sikato so manpapayunir ed abalaten na Poland. Diad saginonor et sikato so nantrabaho ed “panaderia,” sakey a maamot a pasen ya imprintaan na literatura tayo. Mairap iman a kimey tan mankaukolan na inkaalerto tan dilin-panangisakripisyo. Sikami so nankasal nen 1954, tan nantultuloy kami ed sigpot-panaon a serbisyo anggad sanen nianak so marikit mi, si Lidia. Insan denesidi mi ya ontunda la si Nela ed sigpot-panaon a serbisyo to, onsempet, tan mangasikaso ed anak mi, ta pian makapantultuloy ak ed panagbiahen kimey.

Diad saman met a taon, nipaarap kami ed sananey nin importantin desisyon. Siak so akerew a manlingkor bilang manangasikaso na distrito diad lugar a mangobri ed kakatlon parte na Poland. Nampikasi kami nipaakar ed satan a bengatla. Amtak no panon kaimportante so pamabiskeg ed saray agagi tayo a nasesebelan. Dakel so naaaresto, kanian walay baleg a pankaukolan parad espiritual a panamaseseg. Diad tulong nen Nela, inawat ko so asainmin. Tinulongan ak nen Jehova ed sayan kimey diad loob na 38 taon.

Manangasikaso ed “Saray Panaderia”

Diad saraman a panaon, say manangasikaso na distrito so responsable ed “saray panaderia,” a walad niyamot iran lugar. Sikami so naynay a tutumboken na saray polis, a panggugunaetan dan anapen tan patundaen iray panag-imprinta. No maminsan et ontalona ira, balet agkamin balot naupotan na nakaukolan ya espiritual a tagano.  Mabitabitar a sikami so inasikaso nen Jehova.

Pian napibiang ed mairap tan mapeligron kimey na panag-imprinta, say sakey a too so nepeg a matoor, alerto, masakripisyo ed dili, tan matulok. Saratan a kalidad so nakaukolan pian magmaliw a posible so maligen a kikurang na sakey a “panaderia.” Mairap so pananap na maong a pasen parad maamot a panag-imprinta. Ompatnag a walaray pasen a matukoy, ingen ta agmaalwar iray agagi diman. Diad arum a pasen et maalwar iray agagi balet ta agmatukoy so pasen. Mabulos iray agagin mansakripisyo diad nikadkaduman paraan. Pinablik iratan ya amin ya agagi ya apribilehyoan kon pikimeyan.

Impangidepensa ed Maong a Balita

Diad saraman a mairap a taon, sikami so naynay ya aakusaan ya ilegal tan sumpa’d gobierno so kimey mi, kanian indemanda da kami. Saya so problema lapud anggapo so abogado a mangidepensa ed sikami. Masimpatiya so arum ya abogado, balet maslak ed sikara et antakot ed publisidad tan agda labay a paingongoten iray autoridad. Balet, amta nen Jehova so pankaukolan mi, kanian sinmabi so manepeg a panaon tan inmaneobra to iray pamaakaran.

Si Alojzy Prostak, sakey a manbiabiahen manangasikaso a taga-Kraków, so maruksan minaltrato legan na interogasyon kanian sikato so inawit ed ospital na prisoan. Lapud mapekder a talindeg to ed panamairap ed mental tan pisikal, sikato so nirespeto tan nandinayewan na arum a priso a walad ospital. Sakey ed sikara et sakey ya abogado a manngaran na Witold Lis-Olszewski, a mandinayew ed inkakpel nen Brother Prostak. Sayan abogado so aminpigan akitongtong ed sikato tan insipan ton, “Sano akapaway ak la ed prisoan tan no naabuloyan ak a mangituloy ed propesyon ko, mabulos ak a mangidepensa ed saray Tasi nen Jehova.” Ginawa to so imbaga to.

Si Mr. Olszewski so walaan na sakey a grupo na saray abogado, a say gagala ra et talagan makapadinayew. Diad saman a panaon a grabe so isusumpa, indepensa da iray agagi ed manga 30 bista ed kada bulan​—sakey a bista ed kada agew! Lapud kinaukolan nen Mr. Olszewski so kompleton impormasyon nipaakar ed amin a kaso, siak so niasain a mitalosan ed sikato. Akikimey ak ed sikato diad loob na pitoy taon nen dekada na 1960 tan 1970.

Dakel so naaralan ko ed legal iran pamaakaran diad saraman a panaon. Mabetbet ak a maniimaton ed saray bista, saray positibo tan negatibon komento na saray abogado, saray metodo ed legal a panangidepensa, tan say testimonya na saray akusadon kapananisiaan. Nagmaliw a mausa-usar itan ya amin diad impanulong ed agagi tayo, nagkalalo la ed saramay natawag a mantestigo, pian amta ra no anto so ibaga ra tan no kapigan ira agmansalita ed korte.

Sano walay bista, si Mr. Olszewski so mabetbet a mansanlabi ed kaabungan na saray Tasi nen Jehova. Aliwan lapud agto sarag so mangupa na kuarto ed hotel, noagta singa ed aminsan ya imbaga to la, “Sakbay na bista, labay ko so naimpluensyaan ed awawey na kanonotan yo.” Lapud tulong to, dakel a bista so analo. Aminpiga to ak ya indepensa, tan agton balot inawat so bayar ko. Diad sananey ya inkagawa, agto inawat so bayar parad 30 a kaso. Akin? Oniay inkuan to, “Labay koy ontulong ed kimey yo anggano daiset labat.” Tan aliwan melag a kantidad na kuarta so lalanoren na satan. Naimano na saray autoridad so kimey na grupo nen Mr. Olszewski, balet ag-itan anismaya ed sikato ya ontulong ed sikami.

Mairap a deskribien so maabig ya impantasi na saray agagi tayo legan na saratan a bista. Dakel so linma ed saray korte pian manimaton ed saray bista tan pabiskegen iray akusadon agagi. Kaleganan na panaon a dakerakel so nagagawan bista, walay abilang kon 30,000 a sinmuporta ditan diad loob na sakey taon. Satan so maseguron baleg ya ulop na saray Tasi!

Balon Asainmin

Kasabi 1989, nakal so pananebel ed kimey mi. Kayari na taloy taon et nipaalagey tan nidedika so balon sangan opisina. Siak so naimbitaan diman a mikimey ed Hospital Information Services, a maliket ko met ya inawat. Bilang sakey a grupo a tugyopen na taloran too, tinulongan mi iray agagi tayo a nipapaarap ed isyu nipaakar  ed dala tan tinulongan mi ra a mangidepensa ed talindeg da lapud konsiensia ra bilang Kristiano.​—Gawa 15:29.

Malikeliket kamin sanasawa ed pribilehyon makapanlingkor ed si Jehova diad mapublikon ministeryo. Si Nela so lawas tinmulong tan amaseseg ed siak. Naynay ak a misasalamat lapud ta no okupado ak ed teokratiko iran asainmin odino wala ak ed prisoan, sikato so agbalot nanreklamo no anggapo ak diad abung mi. Diad saratan a mairap a panaon, niligliwa to so arum imbes a sikaton mismo so pirmin manermen.

Alimbawa, nen 1974, siak so inaresto a kaiba so arum niran manbiabiahen manangasikaso. Aglabay na arum ya agagi a biglaen so akulaw ko sano ipakabat da itan ed sikato. Sanen sikato so anengneng da, oniay intepet da, “Sister Nela, akaparaan ka lan mangawat ed mauges a balita?” Diad primero et sikato so ag-akapansalita lapud takot, lapud inisip ton inatey ak la. Sanen naamtaan to so peteg ya agawa, sikato so akainawa tan inkuan to: “Sikato so mabilay! Aliwan saya so primeron inkapriso to.” Diad saginonor et imbaga ed siak na saray agagi a sikara so mandinayew a tuloy ed positibon awawey to.

Anggaman walaray makapagonigon a naeksperiensya mi nensaman, si Jehova so lawas mapalabo ya anumang ed sikami lapud panotonton mi ed dalan to. Malikeliket kami lapud say anak min si Lidia tan say asawa ton si Alfred DeRusha, so nagmaliw a napanuliranan a Kristianon sanasawa. Pinabaleg da iray ananak dan lalaki, si Christopher tan si Jonathan, a magmaliw a dedikadon lingkor na Dios, a lalon amaliket ed sikami. Say yugtan kon laki a si Ryszard, tan say agik a bii, si Urszula, so matoor met a Kristiano diad dakel a taon.

Sikami so agbalot pinaulyanan nen Jehova, tan labay mi so mantultuloy ni ed sigpot-panaon a panaglingkor ed sikato. Naeksperiensya min mismo so katuaan na saray salita na Salmo 37:34: “Manalagar ka ed Jehova, tan tonton mo so dalan to, et itandoro to ka a manawir na dalin.” Impapuso min aalagaren itan a panaon.

[Litrato ed pahina 17]

Diad sakey ya asamblea a ginawa ed hardin na sakey ya agi diad Kraków, 1964

[Litrato ed pahina 18]

Kaibak so asawak, si Nela, tan say anak min si Lidia, 1968

[Litrato ed pahina 20]

Kaiba mi so Tasin kalangweran a laki sakbay a sikatoy inoperaan ed puso ya ag-inusaran na dala

[Litrato ed pahina 20]

Kaibak si Dr. Wites, pangulon doktor ed panag-opera ed puso ya ag-uusaran na dala parad saray ugugaw diad sakey ya ospital ed Katowice

[Litrato ed pahina 20]

Kaibak si Nela, 2002