Siopa si Poncio Pilato?

“SAY managmudmora, lawas negatibo a si Pilato et sakey a maawaran a dignitaryo a siansian manwewetwet ed sikatayo. Walaray mangipapasen a sikatoy sakey a santo, parad arum et alimbawa nipaakar ed kakapuyay too, sankaabigan ya ehemplo na politiko a mabulos a mangisakripisyo ed sakey a too pian anggapo lay gulo.”​—Pontius Pilate, nen Ann Wroe.

Miabobon kayo man ed saratan a panmoria odino andi, si Poncio Pilato et talagan nanggawa na ngaran to lapud paraan na impantrato to ed si Jesu-Kristo. Siopa ta si Pilato? Antoray naamtaan nipaakar ed sikato? Diad lalon pakapikabat tayo ed posisyon to, mas natalosan tayo iray sankaimportantian ya ebento ya agawa diad dalin ed kapiganman.

Say Posisyon, Saray Obligasyon, tan Pakayari to

Tinuro nen Emperador Tiberius si Pilato bilang gobernador na probinsya na Judea nen 26 K.P. Saray ontan ya atagey ya opisyal et kabiangan ed samay natatawag a rangko na de-kabayoan a militar, ya aliwan ontan kayaman no ikompara ed saray aristokratan senador. Posiblin si Pilato et sakey a tribuna, odino junior komander sanen akibiang ed militar; tinmagey ed rangko diad nantutumbokan a misyon; tan aturon gobernador antis ton nan-30 años.

Sano akaunipormi na panmilitar, si Pilato so akasulong na tialekon katat tan metal a samben ed pagew. No walad publiko et sikatoy aka-amputin toga ya alistonan na kolor-ube. Antikey so buek to tan manlalabahas na balbas to. Anggaman panisiaan na arum a sikatoy nanlapud España, isusuheri na ngaran to a sikatoy nanlapud tribu na Pontii, a mayayaman a Samnita ed mamaabalaten ya Italya.

Saray opisyal a walaan na rangko a singa ed kinen Pilato et kaslakan ya ibabaki ed saray agsibilisadon teritorya. Impasen na saray Romano a say Judea et ontan a pasen. Nilikud ed panamasiansiay uksoy, aasikasoen nen Pilato so kakolekta na buis tan say panag-sedula. Say inagew-agew a panangipakurang na hustisya et walad pakauley na saray korte na Judio, balet saray kaso a sesentensyaan na patey so mapatnag ya itutupleg ed gobernador, a supremon hudisyal ya autoridad.

Si Pilato tan say asawa to so nanayam ed daongan a syudad na Cesarea, a kaiba so melag a grupo na saray managsulat, kakaaro, tan mensahero. Limaran batalyon a tugyopen na 500 anggad 1,000 a totoo kada sakey so walad autoridad to ontan met ed armadan de-kabayoan a tugyopen na 500. Kaslakan lan ipapasak na saray sundalo to iray mananumlang ed ganggan. No panaoy kareenan, gagawaen iray antikey a pandengel antis na sentensia, balet legan na rebelyon, tampol a saray rebelde so torubos a papateyen. Alimbawa, walay 6,000 ya aripen ya impasak na saray Romano pian napatunda so impanrebelde ya  inggaulo nen Spartacus. Sano walay probleman onlesa ed Judea, kaslakan et ompapanon so gobernador ed emisaryo diad Sirya, a komandante na saray lehyon. Legan balet na impanuley nen Pilato, anggapo so emisaryo ed Sirya, kanian kaukolan ton patundaen a tampol iray gulo.

Saray gobernador et regular a mitatalosan ed emperador. Saray pamaakaran a mangilalanor ed dignidad to odino say antokaman iran sesga ed autoridad na Roma so kaukolan ya ireport tan mangipapaakseb so emperador na saray ganggan bilang resulta. Nayarin say sakey a gobernador et maganat a mangipasabi ed emperador na dili ton bersion na saray nagagawa ed probinsya to antis nin makapanreklamo so arum. Lapud ombabaleg so problema ed Judea, maseguron satan a bengatla et talagan nampagaan nen Pilato.

Nilikud ed saray salaysay na Ebanghelyo, saray historyador a si Flavius Josephus tan Philo et manuna met iran lapuan na impormasyon nipaakar ed si Pilato. Ibabaga met na Romanon historyador a si Tacitus ya impapatey nen Pilato si Christus, ya angalaan na saray Kristiano na ngaran da.

Asagyat so Sanok na Saray Judio

Inkuan nen Josephus a lapud ikokonsidera na saray Romanon gobernador so agpanangabobon na saray Judio ed panaggawa na imahen, ag-ira mangaawit na saray bandira na militar a mangirerepresenta na simbolo na emperador. Lapud imbaliwala itan nen Pilato, linma iray sinmanok a Judio ed Cesarea pian manreklamo. Ag-itan inaksiyonan nen Pilato ed loob na limay agew. Diad komanem ya agew, ingganggan to ray sundalo to a paliberan iray manproprotesta tan impagyaw ton pateyen to ra no ag-ira onalis. Sanen inkuan na saray Judio a mas labayen da ni so ompatey nen say nanengneng a nasusumlang so Ganggan da, anguman so nonot nen Pilato tan ingganggan ton ekalen la iray imahen.

Nayarian nen Pilato so mangusar na puersa. Diad sakey ya inkagawa ya inrekord nen Josephus, si Pilato so nampagawa na banawang ya agusan na danum a paonla’d Jerusalem tan inusar to so pundo manlapud kaban na templo parad satan a proyekto. Agdirektaan a sinamsam nen Pilato so kuarta, lapud amta to a say panagsamsam ed templo et agpanagrespeto ed saray sagradon bengatla tan nayarin pansengegan na iyey-ey na saray sinmanok a Judio ed si Tiberius a sikatoy ekalen. Kanian ompatnag ya akikoopera ed si Pilato iray autoridad ed templo. Saray indedika iran pundo, ya atawag a “korban,” so nayarin usaren ed publiko iran kimey a pakagunggonaan na syudad. Balet, nilibon Judio so nantitipon pian ipatnag so sanok da.

Angibaki si Pilato na armada ya onla’d limog na manproprotestan grupo aliwan pian pateyen ira noag say pekpekpeken labat ira. Nayarin pinilalek ton kontrolen so grupo diad paraan ya agnisagyat so pampapateyan. Ompatnag ya epektibo iya, anggaman wala nin siansia iray inaatey. Saya seguro imay inkagawan tinukoy na saramay angibaga ed si Jesus ya inlaok nen Pilato so dala na pigaran taga-Galilea ed saray bagat da.​—Lucas 13:1.

“Anto so Katuaan?”

Balitado si Pilato bilang mauge-uges lapud impangimbestiga to ed inyakusa na saray Judion saserdote tan mamasiken ya ipaparungtal nen Jesus so inkasikato bilang Ari. Sanen arengel nen Pilato a say misyon nen Jesus et tasian so katuaan, amoria nen Pilato ya aliwan sesga ed Roma iyan priso. “Anto so katuaan?” so intepet to, a mapatnag a ninonot ton agla nepeg ya imanoen ni so katuaan lapud mairap itan a talosan. Say konklusyon to? “Anggapo so kasalanan a  naromog ko ed sikato.”​—Juan 18:37, 38; Lucas 23:4.

Ditan la komon anampot so impan-usay ed si Jesus, balet ta pinalsaan na saray Judio a kakalabanen to kuno so nasyon. Imon so rason no akin ya iyaawat na saray atagey a saserdote si Jesus, tan amta itan nen Pilato. Amta to met a say pangibulos ed si Jesus et panlapuan na gulo, a bengatlan papaliisan to. Diad tua et talagan wala lay gulo, lapud si Barrabas tan say arum nira so nikulong lapud sedisyon tan panamatey. (Marcos 15:7, 10; Lucas 23:2) Niarum ni, lapud inmuunan impibalingaan to ed saray Judio, amatikan lay reputasyon nen Pilato ed si Tiberius a kabkabat a maruksa ed saray agmakayarin gobernador. Ingen ta tanda na kakapuyan so itulok ed saray Judio. Kanian nipaarap ed problema si Pilato.

Sanen arengel nen Pilato so nipaakar ed binalegan nen Jesus, sinali ton ipasa so kaso ed si Herodes Antipas, a mananguley na distrito na Galilea. Sanen sinmaew itan, sinubok nen Pilato iramay nantitipon ed paway na palasyo to no paibulos day Jesus, unong ed kustombre a pangibulos ed sakey a priso no Paskua. Say inkerew na karaklan et si Barrabas.​—Lucas 23:5-19.

Nayarin labay met nen Pilato a gawaen no antoy duga, balet ta pinilalek to met a pansiansiaen so posisyon to tan pagustoan so karaklan. Diad kaunoran, inyuna toy karera to nen say konsiensia to tan hustisya. Sikatoy kinmerew na danum, inurasan toy lima to, tan imbaga ton sikatoy inosente ed insentensia ton patey. * Anggaman kombinsidon inosente si Jesus, ingganggan ton Sikatoy napairap tan inabuloyan ton Sikatoy mudmoraen, kabilen, tan lutdaan na saray sundalo.​—Mateo 27:24-31.

Sinali lamet nen Pilato ya ibulos si Jesus ed unor lan pankanawnawa, balet ta inyeyag na karaklan a no gawaen to itan et agto kaaro si Cesar. (Juan 19:12) Diad satan et inmabuloy lay Pilato. Oniay inkuan na sakey ya iskolar nipaakar ed desisyon nen Pilato: “Mainomay so solusyon: ipapatey so too. Bilay lambengat na sakey ya ompatnag ya aliwan importantin Judio so naandi; kakulangkulangan so pamalesay problema nisesengeg ed sikato.”

Antoy Agawa ed si Pilato?

Mankokontraan met so unor ya inrekord ya agawa nipaakar ed karera nen Pilato. Ibabaga nen Josephus a walay baleg a grupo na armadon Samaritano a nantitipon ed Palandey Gerizim diad ilalon nadiskobre iray kayamanan ya inkotkot kuno ditan nen Moises. Akibabali si Pilato, tan walaray pigaran apatey na armada to. Nanreklamo iray Samaritano ed superyor nen Pilato a si Lucius Vitellius a gobernador na Sirya. Agnibaga no kasin inisip nen Vitellius a nalalabas lay Pilato. Antokaman so agawa, ingganggan to si Pilato ed Roma pian ipaliwawa ed emperador iray ginawa to. Balet, antis ton akasabi, inatey si Tiberius.

Inkuan na sakey a reperensya a manlapu la’d satan et anggapo lay sinaglawi na awaran nipaakar ed si Pilato balet ta amayamay so is-istorya nipaakar ed sikato. Anggaman kuan, dakel so analin mangitarya ed saray naandin detalye. Ibabaga ran nagmaliw a Kristiano si Pilato. Sikatoy ginawa na saray Etiopen “Kristiano” a “santo.” Si Eusebius, a nansulat diad pansamposampot na komatlo tan kasakbayan na komapat a siglo, so sankaunaan ed dakel a mangibabagan si Pilato et nambikkel a singa si Judas Iscariote. Balet, anggapon talaga so makaamta ed peteg ya agawa ed si Pilato.

Nayarin si Pilato et matewer, garambasal, tan maruksa. Ingen, sikatoy nambayag na samploy taon ed inka-gobernador to, bangta mas antiktikey so impanuley na maslak a gobernador ed Judea. Diad panmoria sirin na saray Romano, si Pilato et makasarag. Sikatoy tinawag a payakot a sililingon amairap tan amapatey ed si Jesus pian protektaan so inkasikato. Ikakatunongan met na arum a say manunan responsabilidad nen Pilato et say pangiyalibansa na kareenan tan intereses na saray Romano aliwan say pangitandoro na hustisya.

Miduman tuloy so panaon nen Pilato ed panaon tayo. Balet, anggapoy maptek ya ukom a mansentensia ed sakey a toon impasen ton inosente. No aliwan lapud samay impantrato to ed si Jesus, nayarin si Poncio Pilato et sakey lambengat a ngaran ed saray libro na awaran.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 11]

Sayan inskripsion a mangipapabidbir ed si Poncio Pilato bilang atagey ya opisyal na Judea so aromog ed Cesarea