Kuarta tan Moral—Leksion Manlapud Awaran

NEN Abril 7, 1630, ngalngali apat a lasus a totoo diad Inglatera so nanlayag panamegley na apatiran barko pian onla ed tatawagen dan Balon Mundo. Dakel ed sikara so edukadon tuloy. Saray arum et matalonan negosyante. Membro ni ingen na parliamento so arum ed sikara. Say ekonomya ed bansa ra so kinmapuy a maong, a pinaloor ni na kaplesan ed saman a Talomplon Taon a Bakal ed Europa (1618-48). Kanian impalaran dan tinaynan iray kaabungan, negosyo, tan kakanayon da tan inmalis pian mananap na magmaong iran oportunidad.

Satan a mailalon muyong et aliwan basta grupo na saray oportunistan managlako. Sikaray maseseg a Puritan, ya ontatakas ed relihyoson panamasegsegang. * Say talagan kalat da et say pangiletneg na maridios a komunidad ya asensoan da tan saray ilalak da, ingen ta diad paraan ya agda nikompromiso iray estandarte na Biblia. Ag-abayag sanen sinmakda la ra ed Salem, Massachusetts, kinayaryan day melag a lote diad banda’d baybay. Tinawag day balon ayaman da a Boston.

Mairap a Panagbalanse

Si John Winthrop, lider tan gobernador da, so nanggawa’d anggaay nayarian to pian napamunat so pribadon kayamanan tan niyalibansa so pankaabigan na komunidad diad balon kolonya. Kaliktan ton nawalaan na kuarta tan moral so totoo. Balet ompatnag a mairap iyan balansien. Bilang panangiparaan ed onsabin kairapan, sikatoy abayag ya akitongtong ed saray kakaiba to nipaakar ed kana na kayamanan ed maridios a sosyedad.

Singa saray arum a lider na Puritan, panisiaan nen Winthrop a say pantipon na kayamanan et aliwa met a makapuy. Inkatunongan ton say manunan gagala na kayamanan et pian natulongan so arum. Kanian, no lalon onyaman so too, lalon ondakel so kaabigan a nagawaan to. Oniay inkuan na manag-awaran a si Patricia O’Toole: “Anggapo lay mas kabkabusol na Puritan a pantongtongan nen say kayamanan. Satan so tanda na panamendisyon na Dios tan mabiskeg a pakatuksoan ed kasalanan ya inkalastog . . . tan ed saray kasalanan na laman.”

 Pian napaliisan iratan a kasalanan a manlalapud kayamanan tan inkaluho, impaseseg nen Winthrop so pagmaliw a kabkaabigan tan dilin-panangontrol. Balet, ag-abayag, say pilalek na saray kabaleyan to a makatubo et sumlang la ed sagpot ton pamaskar ed sikaran ugalien so inkamaridios tan panaaroan. Ginmapon sinuppiat na saray agmipakna ed si Winthrop so ipapasen dan makapairap a pibabali to ed pribadon bilabilay da. Insugsog na arum so pakawalaan na imbotos a grupo a mibiang ed panagdesisyon. Impatnag na arum so talindeg da diad impandesisyon dan onalis ed kabangibang a Connecticut pian nagawaan day labalabay da.

“Oportunidad, inkaaligwas, demokrasya,” kuan nen O’Toole “amin [na saratan] so mabiskeg a puersa ed bilay na saray Puritan ed Massachusetts, tan amin so mangisasagyat na indibidual iran ambisyon a mangibabaliwala ed imbabangat nen Winthrop.” Nen 1649, inatey si Winthrop a ngalngali andian to, diad edad a 61. Anggaman akaimwas lanlamang ed dakel a kairapan so ngalngali la nakusbo a kolonya, agla naalagar nen Winthrop so pipilaleken to.

Mantutultuloy ni so Panaanap

Agditan angangga so idealistikon ugagep nen John Winthrop a maabig a mundo. Kada taon et nilasus nilibon taga-Aprika, Abalaten-bukig ya Asia, Mamabukig ya Europa, tan Latin Amerika so onaalis diad paniilalon makalmo na magmaong a bilay. Arum ed sikara so apaseseg panamegley na nilasus iran balon libro, seminar, tan tinaon a nipapalapag iran Web site a mangagarantiyan manginabang ed sekreto no panon so onyaman. Mapatnag a dakel nin siansia so manggugunaet a nawalaan na kuarta, a mailalon agda napaulyanan so moral iran estandarte ra.

Say katuaan to et makapadismaya iray resulta. Kaslakan lan saramay manaanap na kayamanan so mansusumpal ed pakapangisasakripisyo ra ed saray prinsipyo ra tan no maminsan et pati say pananisia ra, diad altar nen Mammon odino Kayamanan. Kanian, manepeg labat a nitepet mo: “Nayari kasin napanbansag na sakey a too so pagmaliw a tuan Kristiano tan pagmaliw met a mayaman? Niwala ni kasi komunidad a walaay takot ed Dios, a parehon maaligwas ed materyal tan espiritual?” Eebatan na Biblia iratan a tepet, unong ya ipapanengneng na onggendan ya artikulo.

[Paimano ed leksab]

[Picture Credit Lines ed pahina 3]

Saray barko: The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck; Winthrop: Brown Brothers