“Pansiansiaen Yon Nagnap so Kalakal Yo”

“Say karaklan manisia ed balang salita; balet say masimpit a too nengnengen to a maong so laen to.”​—ULIRAN 14:15.

1, 2. (a) Anto so naaralan tayo ed eksperiensya nen Lot diad Sodoma? (b) Anto so kabaliksan na balikas a “pansiansiaen yon nagnap so kalakal yo”?

 SANEN impanpili nen Abraham si Lot no dinan so labay ton panayaman, asagyat iray mata nen Lot ed sakey a mabunabunan rehyon a ‘singa tanamanan nen Jehova.’ Ompatnag ya alay abig itan a napanayaman na pamilya to, lapud “pinili nen Lot so amin a talugtog na Jordan” tan nankampamento ira ed asingger ed Sodoma. Balet, makapalikdo so akinpaway iran itsura, lapud asingger ditan so panaayaman na “totoo ed Sodoma [a] mabagelbagel ira nensaman tan makasalanan ira a tuloy ed arap nen Jehova.” (Genesis 13:7-13) Diad impantutumbokan na saray agawa, asagmak nen Lot tan say pamilya to so makapasinagem a kipapasen. Diad saginonor, sikato tan say mamarikit to so nanayam ed ungib. (Genesis 19:17, 23-26, 30) Say ompatnag ed sikaton marakdakep ed gapo et nagmaliw ya aliwliwa ed kaunoran.

² Say salaysay nipaakar ed agawa ed si Lot so mangiiter na leksion parad saray lingkor na Dios natan. Sano nipaarap itayo ed saray panagdesisyon, nepeg ya alerto itayo ed posiblin kapeligroan tan manalwar ya ag-itayo napalikdo ed primero iran impresyon. Matukoy sirin so ipapaseseg ed sikatayo na Salitay Dios: “Pansiansiaen yon nagnap so kalakal yo.” (1 Pedro 1:13, NW) Say Griegon salita dia a nipatalos a ‘pansiansiaen yo so kalakal yo’ so literal a mankabaliksan na “magmaliw a limpio.” Unong ed iskolar na Biblia a si R.C.H. Lenski, satan ya inkalimpio et “sakey a kalmado, agnagiing a kipapasen na kanonotan a suston manisimbang tan manusuri ed saray bengatla, a makakatulong sirin ed sikatayo a manggawa na suston desisyon.” Konsideraen tayo so pigaran kipapasen a mankaukolay limpion panagnonot.

Simbangen so Opresin Pakapannegosyo

3. Akin a nakaukolan so panalwar no naopresian itayon mannegosyo?

³ Ipasen pan walay napannegosyoan ya inyopresi ed sikayo na sakey a respetadon too, a nayarin kaparan managdayew ed si Jehova. Sikato so positibon maong ya onasenso itan tan ipapaseseg ton anamoten yo itan a tampol ta pian agyo nasaew. Nayarin onggapo kayo lan manisip a magmaong a bilay so iter na satan ed sikayo tan ed pamilya yo, a nayarin ikatunongan yo ni ingen a malaglaem lay nausar yon panaon parad saray espiritual a kimey. Balet, oniay ipapasakbay na Uliran 14:15: “Say karaklan manisia ed balang salita; balet say masimpit a too nengnengen to a maong so laen to.” Lapud panliket a mangigapo na balon negosyo, mabetbet et agla naiimano so posiblin pakalugian, nibabaliwala iray kapeligroan, tan agsigpot a nikonsidera iray agpakaseguroan ed negosyo. (Santiago 4:13, 14) Diad ontan a kipapasen et talagan nakaukolan yon pansiansiaen a nagnap so kalakal yo!

4. Panon tayon ‘nengnengen a maong so laen tayo’ sano sisimbangen tayo so opresin mannegosyo?

⁴ Say maalwar a too et usisaen to nin maong so iyoopresin pannegosyoan sakbay a mandesisyon. (Uliran 21:5) Say ontan a panag-usisa so mabetbet a mangipaparungtal ed agnaiimano iran kapeligroan. Konsideraen so onggendan a kipapasen: Walay sakey a too ya ombabayes na kuarta lapud walay plaplanoen ton negosyo tan oopresian to kayo na baleg a pakatuboan no sikatoy pabayesen yo na puonan. Nayarin makapatukso itan ya opresi, balet antoray kapeligroan? Kasin mipakna so ombabayes a sikatoy manbayar antokaman so pansumpalan na negosyo, odino sikato so manbayar labat no maaligwas so negosyo?  Diad arum a salita, nayarian yo kasin isakripisyo so kuarta yo no nalugi so negosyo? Nayarin oniay itepet yo met: “Akin a sasagyaten iray indibidual ya onutang na kuarta? Kasin ipapasen na saray bangko a mapeligron tuloy so pipalaran ed sakey a negosyo?” Say pannonot a maong ed saray kapeligroan so makatulong pian nasimbang yon maong so iyoopresi.​—Uliran 13:16; 22:3.

5. (a) Anton makabat a kundang so ginawa nen Jeremias sanen analiw na sakey ya uma? (b) Akin a makagunggona ya igawaan na kaletan so amin ya uksoyan ed negosyo diad pormal a nisulat a paknaan?

⁵ Sanen sinaliw nen propeta Jeremias so sakey ya uma na kapinsan to, a kapara ton managdayew ed si Jehova, sikato so nanggawa na nisulat a kaletan na transaksion da diad arap na saray testigo. (Jeremias 32:9-12) Say makabat a too natan a seseguroen to ya amin a nalalanor ed negosyon awaten to, pati say pinegosyo ed saray kanayon tan kapananisiaan, so walaan na kaletan diad pormal a nisulat a paknaan. * Say pakawalaan na malinew tan imparaan a maong a nisulat a paknaan so makatulong pian napaliisan iray agpantatalosan tan napansiansia so pankakasakey. Diad biek a dapag, say agpakawalaan na nisulat a paknaan so mabetbet a pansengegan na problema ed negosyo diad baetan na saray lingkor nen Jehova. Makapaermen ta saratan a problema so manresulta ed sakit na linawa, panagbusol, tan iletey ni ingen ed espiritualidad.

6. Akin a nakaukolan itayon manbantay sumpad inkaagum?

⁶ Nepeg itayo met a manbantay sumpad inkaagum. (Lucas 12:15) Say isisipan a pakatubo na baleg so nayarin mamulag ed sakey diad saray kapeligroan na agseguradon panagnegosyo. Anggan say arum a walaan na maabig iran pribilehyo ed panaglingkor ed si Jehova so naplag ed sayan patit. Oniay pasakbay ed sikatayo na Salitay Dios: “Nabulos kayo komon a manlapu ed aro na pilak, panliketan yo so bengatla a wala ed sikayo.” (Hebreos 13:5) Sano iisipen so opresin pakapannegosyo, nepeg ya oniay nodnonoten ni na sakey a Kristiano, ‘Talaga kasin nakaukolan so onloob ed ontan?’ Say simplin panagbilay ya akasentro ed panagdayew tayo ed si Jehova so manalimbeng ed sikatayo manlapud “amin a nengneng na mauges.”​—1 Timoteo 6:6-10.

Saray Angat a Kipapaarapan na Saray Kristianon Walad Kasuloan

7. (a) Antoran angat so kipapaarapan na dakel a Kristianon walad kasuloan? (b) Panon a say panagpili na asawaen odino piasawaan et mangilalanor ed katooran ed Dios?

⁷ Pipirawaten na dakel a lingkor nen Jehova so mangasawa odino miasawa balet ta anggapo ni so aromog dan manepeg a kapareha. Diad arum iran bansa, wala so mabiskeg a pananesdes na komunidad pian mangasawa odino miasawa. Ingen ta nayarin limitado so pankanawnawan makalmo na posiblin nakapareha diad limog na saray kapananisiaan. (Uliran 13:12) Balet ta bibidbiren na saray Kristiano a katooran ed si Jehova so itumbok ed ganggan na Biblia a mangasawa odino miasawa ‘lambengat ed Katawan.’ (1 Corinto 7:39) Pian nalabanan iray pananesdes tan tukso a kipapaarapan na saray Kristianon walad kasuloan, nepeg dan pansiansiaen a nagnap so kalakal da.

8. Anton pakadesdesan so naeksperiensya na Sulamitan marikit, tan panon a nipaarap ed ontan ya angat so Kristianon bibii natan?

⁸ Diad Kanta nen Solomon, agustoan na ari so sakey a simplin probinsyana a tinawag a Sulamita. Anggaman wala lay inaro na sayan marikit, sikato so kinaraw ni na ari diad makapasagyat ya impangiparayag  to na kayamanan, posisyon, tan maong ya itsura. (Kanta nen Solomon 1:9-11; 3:7-10; 6:8-10, 13) No sakey kan Kristianon bii, nayarin sika so nagustoan na sakey ya agmo labay. Sakey a katrabahoan mo a nayarin walaan na atagey a posisyon so onggapon mandiga ed sika, manggawa na maabig parad sika, tan mananap na saray pankanawnawan nakaiba to ka. Manalwar ka ed ontan a makapasagyat a pangipapatnag na atension. Anggaman say intension na satan a too et aliwan naynay a romantiko odino imoral, mabetbet et ontan so maslak a motibo. Singa say Sulamitan marikit, magmaliw kan singa “sakey a bakor.” (Kanta nen Solomon 8:4, 10) Mapekder ya ipulisay iray agmanepeg a panag-anamot. Diad gapo et ipakabat yo la ed saray katrabahoan yo a sakey kayon Tasi nen Jehova, tan anamoten so kada pankanawnawan napulongan ira. Satan so onkanan salimbeng ed sikayo.

9. Anto so pigaran kapeligroan ed pirerelasyon ed sakey ya agkabat a too diad Internet? (Nengnengen met so kahon ed pahina 25.)

⁹ Popular la natan iray Internet Web site a denesinyon ontulong ed saray walad kasuloan a makalmo na naasawa odino napiasawaan. Saratan so ipapasen na arum bilang paraan a nakatongtong da so totoon agda napinenengnengan. Balet, walaray peteg a kapeligroan ed palpalaran ya iloob ed ontan a pirerelasyonan ed sakey ya agkabat. Diad Internet, mairap ya ibiig so tua manlapud palso. (Salmo 26:4) Aliwan amin a mankuan a lingkor nen Jehova et peteg ya ontan. Niarum ni, say pi-date diad Internet et maples a pakabayuboan na malet a relasyon, tan satan so nayarin mamuragas ed pakatebek na sakey. (Uliran 28:26) Balanglan diad panamegley na Internet odino arum niran paraan, agmakabat so pamayubo na maapit a relasyon ed sakey a too ya agtanton kabat.​—1 Corinto 15:33.

10. Panon a napaseseg na saray kapananisiaan iray Kristianon walad kasuloan?

¹⁰ Si Jehova so “maabagey a tuloy” ed saray lingkor to. (Santiago 5:11) Amta ton makapadismaya no maminsan iray angat a kipapaarapan na saray Kristianon walad kasuloan lapud sirkumstansya, tan papablien to so katooran da. Panon ira a napaseseg na arum? Nepeg tayon komendaan a naynay so katutulok da tan say pansasakripisyo ra. (Uko-ukom 11:39, 40) Nayarian tayo met ira ya ipila ed saray uksoyan parad makapabiskeg a panlilimog. Agawaan yo la kasi itan? Niarum ni, nayarin ipikasi tayo ira, a kerewen ed si Jehova so pananulong to ed sikara pian mansiansia so inkasimbang da ed espiritual tan nalikna ra so liket ed panlilingkor da ed sikato. Diad masimoon ya interes tayo, komon ta ipatnag tayo a papablien tayo irayan matoor a singa met ed pamapabli nen Jehova ed sikara.​—Salmo 37:28.

Pangarap ed Saray Problema ed Bunigas

11. Anto iray angat a papawalaen na saray seryoson problema ed bunigas?

¹¹ Agaylan makapagonigon sano nipaarap itayo odino sakey a pinabli tayo diad seryoso iran problema ed bunigas! (Isaias 38:1-3) Legan itayon manaanap na epektibon pakatambalan, importante so itumbok tayo ed saray prinsipyo na Kasulatan. Alimbawa, maalwar ya uunoren na saray Kristiano so ganggan na Biblia a paliisan so dala, tan papaliisan da met so antokaman a paraan na panamaabig odino panamasiansia ed bunigas a mangilalanor ed espiritismo. (Gawa 15:28, 29; Galacia 5:19-21) Balet parad saramay andian na pikakabat nipaakar ed medisina, nayarin makakewkew tan makapakapuy so panusisa ed nanduruman paraan na panagtambal. Anto so makatulong pian napansiansia tayon nagnap so kalakal tayo?

12. Panon a napansiansia na sakey a Kristiano so inkasimbang to sano nononoten to iray nanduruman paraan na panagtambal?

¹² ‘Say masimpit a too et nenengnengen ton maong so laen to’ diad panamegley na pansukimat ed Biblia tan saray publikasyon na Kristiano. (Uliran 14:15) Diad arum a parte na dalin a daiset iray doktor tan ospital, say alenleneg a nausar a tambal et say tradisyonal a medisina, ya uusaren iray herbal. No nononoten tayo so pangusar ed ontan a tambal, naromog tayo so makatulong ya impormasyon diad Abril 15, 1987, a paway na Say Panag-Bantayan, pahina 26-9. Satan so mamapasakbay ed sikatayo nipaakar ed posible iran kapeligroan. Alimbawa, nayarin nakaukolan tayo nin seguroen so onggendan: Kasin say managtambal et kabkabat a mangaagamil na espiritismo? Kasin say panagtambal et nibase ed sisiaen a say sengegan na sakit tan ipapatey et say impakapasakit ed dirios (odino saray espiritu na inmuunan atateng) odino saray kakabusol ya angusar na panananem? Kasin walaray iyaatang, panag-orasyon, odino arum niran espiritistikon ritual ya inkana diad pamparaan odino diad pangusar ed tambal? (Deuteronomio 18:10-12) Say ontan a panag-usisa so ontulong ed sikatayo ya ontalineng ed apuyanan a simbawa: “Salsalien yo ya ami ganagana; et mansiansia kayo ed maong.” * (1 Tesalonica 5:21) Ontulong itan pian napansiansia tayo so inkasimbang tayo.

13, 14. (a) Panon tayon nipatnag so inkamakatunongan ed panangasikaso ed pisikal a bunigas tayo? (b) Akin a nakaukolan so inkamakatunongan sano itotongtong tayo ed arum so nipaakar ed bunigas tan medikal iran pamaakaran?

¹³ Nakaukolan so pagmaliw a makatunongan ed amin ya aspekto na bilay, pati say panangasikaso ed pisikal a bunigas tayo. (Filipos 4:5) Say asimbang a pangaasikaso tayo ed bunigas tayo so pakapatnagan na panamabli tayo ed mablin langkap a bilay. Sano nipaarap itayo ed saray problema ed bunigas, saraya so talagan makanepegan na panangasikaso tayo. Balet, say naspot a bunigas so nagamoran no onsabi la so panaon na Dios a ‘manambal ed saray nasyon.’ (Apocalipsis 22:1, 2) Nepeg itayon manalwar ed pagmaliw ya okupadon tuloy ed pisikal a bunigas a napaulyanan la so mas importante iran pankaukolan ed espiritual.​—Mateo 5:3; Filipos 1:10.

¹⁴ Nakaukolan tayon ipatnag so inkasimbang tan inkamakatunongan sano itotongtong tayo ed arum so nipaakar ed bunigas tan medikal a pamaakaran. Sarayan tema so agnepeg a manunaan ed pantotongtong tayo sano mandaragup itayo ed espiritual diad saray Makristianon pantitipon tan asamblea. Niarum ni, saray desisyon nipaakar ed medikal so mabetbet a mangilalanor ed saray prinsipyo na Biblia, konsiensia na too, tan say relasyon to ed si Jehova. Agmaaro sirin no ipilit tayo ed sakey a kapanisiaan so panmoria tayo odino desdesen tayon ibaliwala to lay ididikta na  konsiensia to. Anggaman nayarin ontupleg ed saray matakken ed espiritual diad loob na kongregasyon, say kada Kristiano et nepeg a ‘taroken to so awit ton’ responsabilidad diad panagdesisyon, tan kada “sakey ed sikatayo mangiyosaosa naani nipaakar ed inkasikaton dili ed arap na Dios.”​—Galacia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.

Sano Nadedetdetan Itayo

15. Panon itayon naapektoan na makapadesdes iran kipapasen?

¹⁵ Saray makapadesdes a kipapasen so pansengegan met na agmakabat a pakapansalita odino ikiwas na saray lingkor nen Jehova. (Eclesiastes 7:7) Sanen nasusubok a maong si Job, sikato so nagmaliw ya ag-asimbang tan kinaukolan ya ipetek so panag-isip to. (Job 35:2, 3; 40:6-8) Anggaman si ‘Moises et sankauyamoan ed amin a totoo diad dalin,’ aminsan et sikato so sinmanok tan akapansalita na ansakit. (Numeros 12:3; 20:7-12; Salmo 106:32, 33) Impatnag nen David so makapadinayew a panagdangka sanen agto pinatey si Arin Saul, balet sanen sikatoy ininsulto nen Nabal tan ineyag-eyagan nen Nabal iray sundalo to, si David so sinmanok tan naandi so maong a pakatebek to. Sanen sinmalet si Abigail, nagmaliw a limpio so kanonotan nen David, a dawdawit a nilawan ed makadesyang a lingo.​—1 Samuel 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Anto so makatulong pian napaliisan tayo so bengatbengat ya ikiwas?

¹⁶ Nayarin nidudunget itayo met ed makapadesdes iran kipapasen a pakaandian na maong a pakatebek tayo. Say maalwar a panimbang ed punto de bista na arum, a singa ginawa nen David, so ontulong ed sikatayo pian napaliisan so bengatbengat ya ikiwas tan pakapankasalanan. (Uliran 19:2) Niarum ni, oniay isisimbawa ed sikatayo na Salitay Dios: “Onggiwgiw [“onsanok,” NW] kayo, tan agkayo managgawa na kasalanan: mitalosan kayo ed puso yo a dili no wala kayo ed dukolan yo, tan mandeen kayo.” (Salmo 4:4) No posible, makabat so panalagar anggad magmaliw itayon kalmado sakbay ya onkiwas odino manggawa na saray desisyon. (Uliran 14:17, 29) Nayarian tayo so ontupleg ed si Jehova diad masimoon a pikakasi, “tan say deen na Dios, a talonaan ton amin a pakatalos, bantayan to so kapusoan [tayo] tan saray nonot [tayo] ed Kristo Jesus.” (Filipos 4:6, 7) Sayan inkakalmado ya inter na Dios so mamabiskeg ed sikatayo tan ontulong ed sikatayon mamasiansia a nagnap ed kalakal tayo.

17. Akin a nepeg itayon manmatalek ed si Jehova pian napansiansia tayon nagnap so kalakal tayo?

¹⁷ Anggaman ed pansasagpot tayon maong pian napaliisan iray kapeligroan tan makakiwas itayon makabat, amin tayo et nalilingo. (Santiago 3:2) Nayarin nalingo itayon walaan na makadesyang a resulta, tan agtayo sigpot a natebek itan. (Salmo 19:12, 13) Niarum ni, bilang totoo et anggapoy pakayari tayo odino kanepegan tayon mangiwanwan ed dilin kurang tayo a biig manlapud si Jehova. (Jeremias 10:23) Agaylay pisalsalamat tayo ed panamaseguro to ed sikatayo: “Bilinen ta ka tan ibangat ta ka ed dalan a nepeg mo a laen: simbawaen ta ka a sinenengneng so matak ed sika.” (Salmo 32:8) On, diad tulong nen Jehova, napansiansia tayon nagnap so kalakal tayo.

[Saray paimano ed leksab]

Panon Yon Ebatan?

Panon tayon napansiansia so kalakal tayo

• sano naopresian itayon mannegosyo?

• sano manaanap na nakapareha?

• sano nipaarap ed saray problema ed bunigas?

• sano nadedetdetan?

[Tepetepet Parad Panagaral]

 [Kahon ed pahina 25]

Kasin Napanmatalkan Yo Itan?

Saray onggendan a balikas na saray agmangaako ed responsabilidad so pinmatnag ed saray Web site parad saray walad kasuloan a manaanap na naasawa:

“Anggaman diad saray sankaabigan lan sagpot mi et agmi nigarantiya so tuan pakabidbiran na sakey ya indibidual.”

“Agmi nagarantiyaan so inkasusto, inkakompleto, odino inkamausar na antokaman ya impormasyon diad sayan serbisyo [na Internet].”

“Saray opinyon, bilin, balbalikas, opresi, odino arum nin impormasyon odino lugan na [sayan] serbisyo et intarya na saray autor na saratan . . . tan agnakaukolan a panmatalekan iratan.”

[Litrato ed pahina 23]

‘Say masimpit et nenengnengen to so laen to’

[Saray litrato ed pahina 24, 25]

Panon a naalig na Kristianon bibii so Sulamitan marikit?

[Litrato ed pahina 26]

Seguroen odino ‘salien yon amin so ganagana, mansiansia kayo ed maong’