“Say Mangimatlek na Panamaat Makagamor na Binta”

“IPAKEP mo so pusom ed panangibangat ko [“pananisiplinak,” NW], tan saray layag mo ed saray salita na pikakabat,” so imbaga na Uliran 23:12. Diad sayan teksto, say “pananisiplina,” odino panangipasal ed moral, so mangilaktip ed pananisiplina ed dili odino panamaat ed sikatayo na arum. Say ontan a pananisiplina so mankaukolan na kakabatan ed no anton panametek so nakaukolan tan no panon itan a gawaen. Kanian, “saray salita na pikakabat” manlapud sakey a napanmatalkan a lapuan so makanakana ed panagdisiplina.

Say libro na Biblia ya Uliran so sakey a sankaabigan a lapuan na makabat iran salita. Nikurit ditan iray proverbio ‘pian naamtaan so kakabatan tan bangat, pian naawat so bangat ed makalakal a kagagawa, dia ed inkatunong tan kaptekan tan katukoyan.’ (Uliran 1:1-3) Makabat itayo no ‘ipakep tayo so layag tayo’ ed saratan. Say Uliran kapitulo 15 so mangitatarya na napanmatalkan a giya ed panangontrol ed sanok, panangusar ed dila, tan pananginabang na kakabatan. Konsideraen tayo pa so pigaran bersikulo na satan a kapitulo.

Anto so ‘Mangipaliis na Sanok’?

Diad panedeskribe no panon a mangapekta ed sanok iray salitan ibabalikas, oniay imbaga nen Arin Solomon na kadaanan ya Israel: “Say mabanayar ya ebat ipaliis to so sanok; balet say masagapsap a salita patuloen to so sanok.” (Uliran 15:1) Inusar so salitan “sanok” pian deskribien so pirmin pakakaalipanesan odino pansyodot. Panon a makatulong ed sikatayo iyan proverbio pian napidenengan tayo so sanok na sananey a too tan napokpokan tayo met so inkasikatayon dili?

Saray masagapsap a salita a makapasakit so lalon mamaloor ed agmakapaliket a kipapasen. Diad kasunian, say mabanayar ya ebat so mabetbet a mamakalma ed kipapasen. Ingen ta aliwan naynay a mainomay so onebat a mabanayar ed sakey a toon onsasanok. Balet makatulong no panggunaetan tayon talosan so sengegan na insanok to. “Say kalakal na too manggawa ed sikato [a] matantan a manpasnok,” so inkuan na Biblia, “et gayaga to so pamalabas na pakalukso.” (Uliran 19:11) Kasin sikatoy sinmanok lapud walaray pampapagaan to odino nakaukolan to so atension? Nayarin say peteg a sinanokan to et aliwan say imbaga odino ginawa tayo. Sano onsanok ed sikatayo iray totoon pupulongan tayo, agta say mabetbet a rason et lingo so akabatan na unabung nipaakar ed sisisiaen tayo odino sikatoy apalikdo na pigaran lingon pakatalos?  Kasin nepeg tayon personalen itan tan maramsak itayon onebat? Anggan sano agtayo natebek a tampol so sengegan na insanok na sakey a too, say iyebat diad makapasakit iran salita et mangipatnag ya andian itayo na dilin-disiplina. Nepeg a paliisan so ontan a kakaebat.

Makanakana met so bilin ya onebat a mabanayar no nipaakar ed panangontrol ed dilin sanok tayo. Niyaplika tayo itan a simbawa no aralen tayon ibalikas so liknaan tayo diad paraan ya agmakapasakit ed katongtong tayo. Sano midedeneng ed saray membro na pamilya, nayarian tayon ibalikas so liknaan tayo diad kalmadon paraan, imbes a mansalitay maramsak odino mangusar na makapainsulton pangaran. Say ansakit a panagsalita et kaslakan lan managyat ed sakey a too pian mansalita met na ansakit. Say matamoy a pangibaga na liknaan tayo ed sakey a too so agmangondena ed sikato tan nayarin mamakiwas itan pian sikatoy mikareenan.

“Say Dila na Makabat Bitlaen to so Pikakabat a Maptek”

Say dilin-disiplina so mangapekta ed paraan na panagsalita tayo ontan met ed mismon ibabaga tayo. “Say dila na makabat bitlaen to so pikakabat a maptek,” so inkuan nen Solomon , “balet say sangi na saray maatiw mangibung na kaatiwan.” (Uliran 15:2) Sano nawalaan itayo na pilalek ya ontulong ed arum tan itongtong tayo ed sikara so nipaakar ed gagala na Dios tan saray makapakelaw a probisyon to, agta sikatayoy manggagawa odino ‘mamibitla na maptek a kakabatan’? Ag-itan nagawaan na sakey a maatiw lapud sikatoy andian na kakabatan.

Sakbay ya inter nen Solomon so kaaruman a giya ed panangusar ed dila, sikato so angiparungtal na mandumaan a bengatla a nepeg a nonoten. “Saray mata nen Jehova wala ed balang pasen, a manbabantay ed mauges tan maong.” (Uliran 15:3) Nayarian tayon panliketan iya lapud oniay nipaseguro ed sikatayo: “Saray mata nen Jehova ombatik dia tan diman ed amin a dalin, pian ompatnag a mabiskeg ya ontulong ed saray ayadyari puso ra a dapit ed sikato.” (2 Awaran 16:9) Amta na Dios no maong so gagawaen tayo. Iimanoen to met iramay manggagawa na mauges tan sikatoy mikuentaan ed sikara.

Si Solomon so lalon angidanet ed kablian na mabanayar a dila, a kuan to: “Say masimpit a dila sikato so sakey a kiew na bilay; balet say inkarumsis ed sikato sakey a betag na espiritu.” (Uliran 15:4) Say balikas a “kiew na bilay” so mangisusuheri a walaan itan na makapaabig tan makapabiskeg ya epekto. (Apocalipsis 22:2) Say kalmadon panagsalita na makabat a too so makaparepresko ed liknaan na saramay onderengel. Satan so mangisagyat pian ipatnag da iray maabig a kalidad. Diad kasunian, say manamalikdo odino pikewet a dila so mamakapuy ed espiritu na onderengel.

Pangawat ed Disiplina tan ‘Pangikayat na Pikakabat’

“Say maatiw mudmoraen to so panangibangat na ama to,” so intuloy na makabat ya ari, “balet say mangimatlek na panamaat makagamor na binta.” (Uliran 15:5) Panon a ‘naimatlek na sakey a too so panamaat’ no agni itan niiter ed sikato? Agta sayan teksto so mankabaliksan a nepeg a gawaen so manametek a disiplina sano nakaukolan? Diad sakey a pamilya, responsabilidad na atateng—nagkalautla na ama—so pangiter na disiplina, tan obligasyon na anak ya awaten itan. (Efeso 6:1-3) Balet, nanduruman klase na disiplina so naaawat na amin a lingkor nen Jehova. Ibabaga na Hebreos 12:6 a “say Katawan [a Jehova] dusaen to so aroen to, tan leweten to so balang sakey ya awaten ton singa anak.” Say ikiwas tayo ed pananisiplina so mangipatnag no kasin sikatayoy makabat odino makulangkulang.

Diad impangiparungtal to na sananey nin pandumaan, oniay imbaga nen Solomon: “Saray bibil na makabat mangikayat na pikakabat; balet say puso na maatiw agto gawaen so ontan.” (Uliran 15:7) Say pananginabang na pikakabat et singa panangisibwag na bini. Nensaman a panaon, ag-itatanem na sakey a dumaralos so amin a bini diad saksakey a pasen. Imbes, itayak to iray bini diad interon dalin a tataneman to. Mipadpara itan ed pananginabang na kakabatan. Singa bilang, sano walay nakatongtong tayo diad ministeryo,  aliwan makabat no ibaga tayon maminpinsan so amin ya amta tayo nipaakar ed Biblia. Imbes, say makabat ya indibidual et disiplinado ed panagsalita to. ‘Nikayat’ to so pikakabat no kalkalna ton ipabitar so sansakey a katuaan na Biblia insan to palaknaben itan, ya ikokonsidera to so reaksion na dumerengel to. Ontan so ginawa na Ehemplo tayo, si Jesu-Kristo, sanen akitongtong ed sakey a biin Samaritana.—Juan 4:7-26.

Say panginabang ed pikakabat et mangilaktip ed pangibaga na bengatlan makaibangat tan makagunggona. Nakaukolan so pannonot pian nibalikas iray salitan mangiter na kakabatan tan makapaseseg. Kanian, “say puso na maptek aralen to so onebat.” (Uliran 15:28) Agaylan makana a saray ibabalikas tayo et singa mapalnan uran a manasalog ed dalin tan makagunggona, aliwan singa say mapmaples ya agus na danum a mangiyanor ed ganaganan nadalanan na satan!

‘Masanton Panagbilay’

Talagan makabat a kurang so pangikayat na kakabatan nipaakar ed si Jehova tan ed gagala to tan say pangiyapay ed sikato na “bunga na saray bibil” bilang “bagat a panangidayew.” (Hebreos 13:15) Balet, pian abobonan nen Jehova iratan a bagat, nepeg a magmaliw a ‘masanto so interon panagbilay tayo.’ (1 Pedro 1:14-16) Diad impangusar nen Solomon ed duaran mandumaan a proverbio, mapuersan impaimano to ed sikatayo iyan makanakanan katuaan. Oniay inkuan to: “Say bagat na marelmeng sikato so sakey a makapadimla ed Jehova: balet say pikakasi na maptek sikato so kalikliket to. Say dalan na marelmeng sikato so sakey a makapadimla ed Jehova: balet sikato aroen to so ontumbok ed inkatunong.”—Uliran 15:8, 9.

Panon a momoriaen na saramay onkakasipa ed dalan na bilay so panamaat, tan anto so manatalaran ed sikara? (Mateo 7:13, 14) “Wala so masakit a pamoot ed mangikaindan ed dalan; et say manggula ed panamaat ompatey.” (Uliran 15:10) Imbes ya awaten da so manametek a simbawa na saray responsablin lalaki diad Kristianon kongregasyon tan masimoon a magbabawi, mas lablabayen na saramay manutumbok na mauges a kurang so ontaynan ed basbas na inkatunong. Agaylan kakulangkulangan!

Panon to no walay ompatnag a mangaawat na panamaat bangta diad tua et ipupulisay to itan? Kakulangkulangan met itan. “Say Sheol tan Abaddon [pasen na kadederal] wala ra ed arap nen Jehova,” so kuan na ari na Israel. “Agnagkalalo sirin so saray puso na saray anak na totoo!” (Uliran 15:11) Anggapo la so piguratibon pasen a mas arawi manlapud mabilay a Dios noagta say Sheol, say kawalaan na inaatey. Siansia ni a walad arapan to itan. Amta to so pakabidbiran tan personalidad na amin a wadtan tan nayarian to iran  paolien. (Salmo 139:8; Juan 5:28, 29) Agaylan inomay parad si Jehova ya amtaen so walad kapusoan na totoo! “Amin a bengatla wala ra a lakseb tan mapatnag ed saray mata na pangikdan tayo na bilang,” so insulat nen apostol Pablo. (Hebreos 4:13) Napalikdo so too balet ta agnapalikdo so Dios.

Say toon agto labay so padisiplina et aglambengat mangipupulisay ed panamaat noagta mumudmoraen to met iramay mangiiter ed satan. “Say managmudmora agto aroen so nabaat,” so inkuan nen Solomon. Pian lalon nipabitar so ideya, oniay inyarum to a mipadparan punto: “[Sikato so] ag-onla ed saray makabat.” (Uliran 15:12) Agaylan agnailaloan ya ipetek na ontan a too so dalan to!

Positibon Awawey

Say impanukoy ed salitan “puso” et misiglaotan ed ontumbok a taloran proverbio nen Solomon. Diad impaneskribe na makabat ya ari ed epekto na emosyon tayo dia ed itsura na lupa tayo, oniay inkuan to: “Say magayaga a puso paligsaen to so lupa; balet lapu ed ermen na puso say espiritu nabuyak.”—Uliran 15:13.

Anto so nayarin mamaermen ed puso? “Say kabelatan ed puso na too mamatuek ed sikato [ed kaermenan],” so kuan na Biblia. (Uliran 12:25) Panon tayon naamper iray negatibon aspekto na bilay a mamaermen ed sikatayo? Imbes a pinonot tayon naynay iray kipapasen ya agtayo tanto nakontrol, nayarian tayon nodnonoten so daakan ya espiritual a bendisyon ya ipapagamor nen Jehova ed sikatayo natan tan say gawaen to parad sikatayo diad arapen. Lapud satan et lalon napaapit tayo ed sikato. On, say iyapit ed “bendito a Dios” et seguradon mamaliket ed maermen a puso tayo.—1 Timoteo 1:11.

Niarum ni, say mensahe na Biblia so makaligliwa tan makapaliket a tuloy. Inyabawag na salmista a maliket so too a “say gayaga to wala ed ganggan nen Jehova; tan diad ganggan to mandalepdep ed agew tan labi.” (Salmo 1:1, 2) Anggan sano makakaeksperiensya itayo na kaermenan, say pambasa ed Biblia tan pandalepdep ed ibabaga na satan so mamaseseg ed sikatayo. Wadtan met so ministeryo tayo ya intarya na Dios. Napaseguroan itayo a ‘saramay mantanem na saray lua et manani ra naani na gayaga.’—Salmo 126:5.

“Say puso na pakatalos anapen to so pikakabat,” so kuan nen Solomon, “balet say sangi na saray maatiw mantagano ed inkaatiw.” (Uliran 15:14) Ipapaimano ed sikatayo na sayan proverbio so baleg a pandumaan na simbawa na makabat a too tan say simbawa na makulangkulang. Sakbay a manimbawa, say too a makatalos et mansukimat na kakabatan. Sikatoy ontatalineng a maong tan tatalosan ton maong iray katuaan. Sikatoy mansusukimat ed Kasulatan pian naseguro to no dinan iran ganggan tan prinsipyo so onaplika ed situasyon. Say simbawa to so malet a nibase ed Salita na Dios. Diad biek a dapag, say toon makulangkulang et agto la panggunaetan ya amtaen iray katuaan na situasyon tan bengatbengat lan mangibalikas ed say nanonotan to. Kanian, sano manaanap itayo na simbawa, maabig no say tuplegan et diad saramay walaan na malaknab a kakabatan tan matakken a panag-isip imbes a diad saramay nayarin mangibaga lambengat na labay tayon dengelen. Agaylan abig a walaan itayo na ‘saray langkap a totoo’ diad Kristianon kongregasyon, a ‘manaanap na kakabatan’ sakbay a manimbawa!—Efeso 4:8.

Idadalatdat na ontumbok a proverbio so alay abig a gunggona ed pakawalaan na positibon awawey. Oniay inkuan na ari na Israel: “Amin iray agew na masegsegang sikara so mauges; balet say magayaga so puso to walaan a naynay na liket.” (Uliran 15:15) Say bilay et walaan na saray bendisyon tan desyang, likeliket tan lualua. No saray negatibo lambengat so pinonot tayo, kontrolen na ermen so kanonotan tayo, tan magmaliw a maermen so amin ya agew tayo. Balet, no lanang tayon isipen iray bendisyon a naaawat tayo tan say ilalon itatarya na Dios, magmaliw a segundaryo iray makapadetdet ya aspekto na bilay tan nalikna tayo so akindalem a liket. Diad pakawalaan tayo na positibon awawey, sikatayo so ‘naynay a manliket.’

No ontan sirin, imatleken tayon maong so pananisiplina. Komon ta abuloyan tayo itan a mangapekta ed liknaan, panagsalita, tan kakikiwas tayo ontan met ed awawey tayo.

[Litrato ed pahina 13]

“Say mabanayar ya ebat ipaliis to so sanok”

[Litrato ed pahina 15]

Responsabilidad na atateng so pangiter na disiplina

[Litrato ed pahina 15]

“Saray bibil na makabat mangikayat na pikakabat”