Kasin Wala Itayo la ed ‘Kaunoran Iran Agew’?

DUARAN nengneng na nagagawa so ontutulong ed sikatayo pian nabidbiran so tutukoyen na Biblia a kaunoran iran agew. Impasakbay na Kasulatan iray ebento a nagawa legan na panaon na “anggaan na mundo.” (Mateo 24:3) Sinalambit met na Biblia so nipaakar ed saray pananguman ed awawey tan kakikiwas na saray totoon manbibilay ed ‘kaunoran iran agew.’—2 Timoteo 3:1.

Saray nagagawa ed mundo katekep lay awawey tan ug-ugali na saray totoo so mamaneknek a manbibilay itayo la ed kaunoran iran agew tan say Panarian na Dios so magano lan mangitarok na magnayon iran bendisyon ed saramay mangaaro ed Dios. Igapo tayo diad pangusisa ed taloran aspekto ya imbaga nen Jesus a mananda ed kaunoran iran agew.

“Gapo na Kairapan”

“Ontalindeg naani nasyon sumpa ed nasyon tan panarian sumpa ed panarian,” kuan nen Jesus, “tan wala ra naani eraeras tan yegyeg ed nambabangil a pasen.” Inyarum to: “Saraya ya amin a bengabengatla sikara so gapo na kairapan.” (Mateo 24:7, 8) Usisaen tayo pan sansakey ‘irayan bengatla.’

Dakdakel a totoo so inaatey ed saray guerra tan etnikon panlalaban legan na apalabas a siglo. “Mamitlo ed karakel so totoo ya inatey ed guerra nen [koma-20] a siglo nen say inatey diad amin a guerra ya agawa manlapud unonan siglo AD anggad 1899,” so inkuan na sakey ya inaral a maong a report na Worldwatch Institute. Diad libro nen Jonathan Glover a Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, oniay insulat to: “Akalkula a diad peryodo na manlapud 1900 anggad 1989 et 86 milyon a totoo so inatey ed guerra. . . . Mairap a naisip ya agaylan karakel so inatey ed bakal diad komaduamplon siglo. Agnapiho no alaen ed promedyo so bilang na inaatey ed satan a peryodo, lapud manga duaran kakatlo (58 milyon) so inaatey diad duaran guerra mundial. Balet, no agawa itan a tuloytuloy ed satan a panat na panaon, say inatey ed guerra et manga 2,500 a totoo kada agew, a masulok a 100 a totoo kada oras, ya andi-tunda, ed loob na siamaplon taon.” Naisip yo ta so pirmin ermen tan ot-ot a maseguron alikna na minilyon a kapamilyaan tan kakaaro na saramay naandi’d bilay?

Anggaman tua a dakdakel a naakan so napapawala ed mundo, kabiangan nin siansia so kakulangan na tagano ed saray aspekton pakabidbiran ed kaunoran iran agew. Ibabaga na saray managsukimat a diad apalabas a 30 taon et mas maples so indakel na apawalan naakan nen say indakel na populasyon. Anggaman kuan, kasmak nin siansia so kakulangan na naakan diad angkakabaleg iran bansa lapud dakel a totoo so andian na magenap a dalin a napantaneman odino kulang so kuarta ran isaliw na naakan. Diad saray mairap a bansa, manga 1.2 bilyon a totoo so mamapasarag la kalamor ed sakey a dolyar (U.S.) odino kulang ni pian pambilay da ed sanagew. Manga 780 milyon ed saraya so naeerasan a maong. Unong ed World Health Organization, say malnutrasyon so manunan sengegan na ipapatey na masulok a limaran milyon ya ugugaw kada taon.

Komusta met so nipaakar ed saray nipasakbay a yegyeg? Unong ed U.S. Geological Survey, manlapud 1990 labat et walay promedyon 17 a makmaksil a yegyeg ed kada taon a manederal ed saray bilding. Diad promedyo et tinaon a nagagawa  iray makmaksil a yegyeg a nayarin mangikusbo na saray bilding. Oniay inkuan na sakey nin report: “Saray yegyeg so amatey na nilasus nilibon bilay diad apalabas a 100 a taon.” Say sakey a rason ed saya et dakel a lugar a walaan na baleg a populasyon so walad pasen a mabetbet a dadalanen na yegyeg manlapu nen 1914.

Arum nin Makanakanan Nagagawa

‘Wala ra naani salot ed nambabangil a pasen,’ so inkuan nen Jesus. (Lucas 21:11) Mas maaligwas so medikal a siensia natan nen say kapiganman. Anggaman ontan et mantutultuloy a manasalot ed katooan iray dati la tan balon sakit. Oniay nikuan ed sakey a dokumento na U.S. National Intelligence Council: “Duamplo a kabkabat iran sakit—laktip lay tuberkulosis (TB), malarya, tan kolera—so linmesa lamet odino lalon kinmayat manlapu nen 1973, a mabetbet et mairap iratan napaabig tan agnatambal. Anggan panon et abidbiran la so 30 a datin agkabat a sakit a makaalis manlapu nen 1973, laktip lay HIV, Ebola, hepatitis C, tan Nipah virus, a saratan so agni natambal.” Unong ed report na Red Cross nen Hunyo 28, 2000, diad imbeneg a taon, say bilang na totoon inaatey ed makaalis a sakit et manga 160 a karakel nen say bilang na inaatey ed saray kalamidad.

‘Say idarakel na kaugsan’ so sakey nin makatantandan aspekto na kaunoran iran agew. (Mateo 24:12) Diad maslak a lugar ed interon dalin natan, saray totoo so ag-ontataynan ed kaabungan da ya ag-akatalak so puerta ra odino natatakot ira sano wala ra’d karsada no labi. Tan komusta met so nipaakar ed pakakarutakan la natan na dagem, danum, tan say dalin, a mabetbet et makasengeg ed ilegal iran agamil? Saya met so kasumpalan na say nipasakbay ed Biblia. Sasaglawien na libro na Apocalipsis so aturon panaon na Dios a ‘bagbagen to iramay mamabagbag ed dalin.’—Apocalipsis 11:18.

No Anto so Ugali na Totoo ed Kaunoran Iran Agew

Ipangasim pan basaen so Bibliam diad 2 Timoteo 3:1-5. Oniay insulat nen apostol Pablo: “Dia ed saray kaunoran ya agew onsabi so saray panaon a maatap.” Insan intuloy ton indatak so 20 ya ugali na agmaridios iran totoo. Naiimanom ta so pigara ed sarayan ugali ya ipapatnag na saray totoo ed lugar yo? Imanoen pa so imbaga ed agano niran taon nipaakar ed saray totoo natan.

‘Maaro ra ed lamalaman da.’ (2 Timoteo 3:2) “[Saray totoo so] mas mapilit natan a manggawa na labay da nen say kapiganman. Magmamaliw [ira] a dirios, tan labay da ya ontan so pantrato ed sikara.”—Financial Times, peryodiko ed Inglatera.

“Maaro ra na pilak” odino kuarta. (2 Timoteo 3:2) “Say masiblet ya awawey lapud inkamateryalistiko so anaeg ed espiritu na kapaabebaan diad agano niran taon. No agka nabidbiran a mayaman ed sosyedad, andian na kabaliksan so bilay mo.”—Jakarta Post, peryodiko ed Indonesia.

“Matulay ed saray kaatengan.” (2 Timoteo 3:2) “Nikekelawan iray ateng a sikaray igaganggan na 4-taon ya anak da a singano sikato si Louis XIV [ya Ari na Pransya] odino sikaray eeyagan na 8-taon ya anak da, a kuan ton ‘Agta kayo inaro!’”—American Educator, magasin ed Estados Unidos.

“Aliwa ran matoor.” (2 Timoteo 3:2, NW) “Say pirmin indakel na saray lalakin mabulos a manaynan ed kaasawaan tan ananak da et nayarin sankabalegan la ya impanguman ed estandarte ed moral diad [apalabas a 40 a taon].”—Wilson Quarterly, magasin ed Estados Unidos.

“Anggapo so aro ra a nianakan.” (2 Timoteo 3:3) “Kaslakan lan nagagawa so karamsakan ed loob na pamilya diad inagew-agew a bilay ed saray komunidad ed interon mundo.”—Journal of the American Medical Association, magasin ed Estados Unidos.

“Aliwa ran maadia.” (2 Timoteo 3:3) “Ipapatnag na dakel ya artikulo a kinabuasan a walad unonan pahina na saray peryodiko ya anggapoy adia na totoo, anggapoy prinsipyo ra ed moral tan andian iray panangasi ed kapara ran too tan anggan diad inkasikaran mismo. . . . No mantultuloy a konsintien na sosyedad so makaderal ya awawey a singa nagagawa natan, agmanbayag et sigpot lan naandian na moral so sosyedad tayo.”—Bangkok Post, peryodiko ed Thailand.

 “Maruksa ra.” (2 Timoteo 3:3) “Say agmakatunongan ya ingongot tan agnakontrol a sanok et naiimano [ed saray manmamaneho] diad karsada, diad panag-abuso ed mismon kapamilyaan, . . . tan [ed] say mapatnag ya agnikatunongan a karawalan a mabetbet a mansusumpal ed krimen. Naeeksperiensya so karawalan ya anggapoy malinew a motibo tan ag-iilaloan kanian niyaarawi so liknaan na totoo tan main-inomay iran nabiktima.”—Business Day, peryodiko ed Abalaten ya Aprika.

“Maaro ra ed saray likeliket, a lalo nen say dia ed Dios.” (2 Timoteo 3:4) “Iyaalibansa la so bulos a panangagamil ed sekso, tan ipupulisay la so Makristianon moralidad.”—Boundless, sakey a magasin ed Internet.

“Wala so nengneng da ya inkasanto, et ingen itapat da so pakayari na sayan inkasanto.” (2 Timoteo 3:5) “Inaksobi na [sakey a datin hostes diad Netherlands] a say maslak ya onkokontra ed pagmaliw a legal [na prostitusyon] et saray grupo na relihyon. Tinmundan agano, insan makakaimis a nansalita lapud sanen sikatoy sakey nin hostes, saray mabetbet a kustomer to et saray ministro na [relihyon]. ‘Ibabaga na saray hostes a say sankaabigan a kustomer da et kabiangan na sakey a relihyon,’ so inkuan to tan akalek.”—National Catholic Reporter, peryodiko ed Estados Unidos.

Anto so Nagawa ed Arapen?

Say mundo natan so napno na gonigon, unong ya impasakbay la na Biblia. Balet, wala so positibon aspekto na say propesiya nipaakar ed “tanda ed isabi [nen Kristo] tan say anggaan na mundo.” Oniay inkuan nen Jesus: “Saya ya ebanghelyo na panarian nipulong naani ed sankamundoan ya onkanan pamintuaan ed saray amin a nasyones.” (Mateo 24:3, 14) Nipupulong la so maong a balita na Panarian na Dios diad masulok a 230 a daldalin. Masulok ya anemiran milyon a totoo a manlalapu ed ‘balang nasyon tan amin a kailalakan tan binaleybaley tan salita’ so aktibon mibibiang ed kimey a panangiyabawag ed Panarian. (Apocalipsis 7:9) Anto so nagagawaan na maseseg a pankikimey da? Saya: Ngalngalin amin a totoo ed dalin so makakarengel ed mensahe nipaakar ed no anto so Panarian, anto so gawaen na satan, tan no panon dan naawat iray bendisyon na satan. On, ‘say [tuan] pikakabat so ondaak diad panaon na kasumpalan.’—Daniel 12:4.

Kaukolan mon gamoran a mismo iyan pikakabat. Imanoen pa so nagawa sano nipulong lay maong a balita unong ed kinaliktan nen Jehova. Oniay inkuan nen Jesus: “Saman la onsabi so anggaan.” (Mateo 24:14) Satan la so panaon pian panampoten na Dios so amin a karelmengan diad dalin. Oniay ibabaga na Uliran 2:22: “Balet say marelmeng napegpeg a manlapu ed dalin, tan saray liputan nabagot ira ed sikato.” Anto balet so nagawa ed si Satanas tan saray demonyo to? Sikara so ibantak ed kaaralman tan agda la nayarian a palikdoen iray nasyon. (Apocalipsis 20:1-3) Insan “say matunong . . . tan say ayadyari [“andiay pakabalawan,” NW] mansiansia” ra diad dalin. Tan panggayagaan da so alay abig iran bendisyon na Panarian.—Uliran 2:21; Apocalipsis 21:3-5.

Anto so Nagawaan Mo?

Agnepeg a panduaruwaan itan. Asingsingger lan mangangga so sistema nen Satanas. Saramay agmangiimano ed ebidensya a manbibilay itayo la ed kaunoran iran agew so nasabian na anggaan ya ag-akaparaan. (Mateo 24:37-39; 1 Tesalonica 5:2) Kanian, oniay inkuan nen Jesus ed saramay onderengel ed sikato: “Manlikas kayo ed inkasikayo ompan saray puso yo napano ed inkasiba, tan panagbuek, tan saray kapagaan ed sayan bilay, et onsabi ed sikayo ed kasanlilikna so saman ya agew a singa sakey a patit. Ta ontan so isabi to ed saray amin a manaayam ed tapew na amin a dalin. Balet manbantay kayo ed amin a panaon, a mikasi kayo, pian ontalona kayo a nilaban ed sarayan amin a bengatlan nagawa, tan makaalagey kayo ed arap na Anak na too.”—Lucas 21:34-36.

Saraman labat so walaan na naabobonan a talindeg ed arap na Anak na too, si Jesus, so makapanilalon niliktar diad pangangga na sayan sistema na bengabengatla. Agaylan makana ya usaren tayo so nakekeraan nin panaon pian anapen so  panangabobon nen Jehova a Dios tan si Jesu-Kristo! Oniay impikasi nen Jesus ed Dios: “Saya sikato so andi-anggaan a bilay, a naamtaan da ka a saksakey a tuan Dios, tan saman so imbakim, salanti [si] Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Sirin, magmaliw kan makabat sano aralen mo nin nagkalalo so nipaakar ed si Jehova a Dios tan saray kakaukolanen to. Saray Tasi nen Jehova ed lugar yo so maliket ya ontulong ed sikan natalosan so ibabangat na Biblia. Maliket kami a mangiimbita ed sikan mitalosan ed sikara odino mansulat ed saray manangipalapag na sayan magasin.

[Kahon/Saray litrato ed pahina 7]

SARAY ASPEKTO NA KAUNORAN IRAN AGEW

ANGKAKABALEG A NAGAGAWA:

▪ Saray guerra.—Mateo 24:6, 7.

▪ Kakulangan na tagano odino naakan.—Mateo 24:7.

▪ Saray yegyeg.—Mateo 24:7.

▪ Saray salot.—Lucas 21:11.

▪ Idaraak na kaugsan.—Mateo 24:12.

▪ Panederal ed dalin.—Apocalipsis 11:18.

TOTOO:

▪ Maaro ra ed lamalaman da.

—2 Timoteo 3:2.

▪ Maaro ra na pilak odino kuarta.

—2 Timoteo 3:2.

▪ Atagey a linawa.—2 Timoteo 3:2.

▪ Matulay ed kaatengan da.—2 Timoteo 3:2.

▪ Malamang odino andiay utang na linawa.—2 Timoteo 3:2.

▪ Aliwan ran masimpit odino matoor.—2 Timoteo 3:2.

▪ Anggapoy aro ra a nianakan.—2 Timoteo 3:3.

▪ Anggapoy adia ra.—2 Timoteo 3:3.

▪ Maruksa ra.—2 Timoteo 3:3.

▪ Maaro ra ed likeliket.—2 Timoteo 3:4.

▪ Mankuankuanan a relihyoso.—2 Timoteo 3:5.

SARAY TUAN MANAGDAYEW:

▪ Walaan ira na daakan a pikakabat.—Daniel 12:4.

▪ Ipupulong da so maong a balita diad sankamundoan.—Mateo 24:14.

[Credit Line]

UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING