Saray Pabitar ed Libron Isaias—I
Say Salita nen Jehova et Mabilay
Saray Pabitar ed Libron Isaias—I
“SIOPA so onla a nipaakar ed sikatayo?” Onia so inyebat nen Isaias ed sayan imbitasyon nen Jehova a Dios: “Wadia ak. Ibaki mo ak.” (Isaias 1:1; 6:8) Insan to la’d satan naawat so asainmin to bilang propeta. Saray kimkimey nen Isaias bilang propeta so nirekord ed libro ed Biblia a ningaran ed sikato.
Say libro, ya insulat a mismo nen propetan Isaias so mangobri ed panat na 46 a taon, manlapud manga 778 B.C.E. anggad samay kayari na 732 B.C.E. Anggaman lugan na sayan libro iray panangiyabawag sumpad Juda, Israel, tan ed kabangibang iran nasyon, aliwan say panangukom so manunan tema na saya, noag say ‘kilalaban panamegley [“nen Jehova a Dios,” NW].’ (Isaias 25:9) Diad tua, say ngaran ya Isaias a mismo et mankabaliksay “Panangilaban nen Jehova.” Singbaten na sayan artikulo iray pabitar na Isaias 1:1–35:10.
“SAKEY LABAT A NAKDAAN SO OMPAWIL”
Ag-ibabaga na Biblia no kasin say mapropetikon mensahe a nirekord ed unonan limaran kapitulo na libron Isaias et niyabawag antis odino kayari na inkaturo nen Isaias bilang propeta. (Isaias 6:6-9) Balet, malinlinew a say Juda so mansasakit ed espiritual ‘manlapud dapan anggad ulo.’ (Isaias 1:6) Kasmak so idolatriya. Kurakot iray lider. Nagmaliw a mapaatagey iray bibii. Saray totoo so agmanlilingkor ed paraan ya aabobonan na Dios. Si Isaias so niganggan ya onla tan bagaan “a tua [“maminpiga,” NW]” iramay agmakatalos tan agmalabay na pikakabat.
Say Juda so napepeligron nakubkob na nantekep a puersa na Israel tan Sirya. Diad impangusar nen Jehova ed si Isaias tan ed ananak to bilang ‘tantanda tan pakpakelaw,’ impaseguro To ed Juda ya ag-ontalona so alyansan Sirya-Israel. (Isaias 8:18) Balet, nagawa lambengat so magnayon a kareenan diad uley na “Prinsipe na Kareenan.” (Isaias 9:6, 7) Ukomen met na Dios so Asirya, say nasyon ya uusaren to bilang “pekpek na sanok [to].” Diad kaunoran, say Juda so nakautibo, balet “sakey labat a nakdaan so ompawil.” (Isaias 10:5, 21, NW, 22) Say tuan hustisya so niwala diad uley na piguratibon “simit a manlapu ed sengeg nen Isai [odino Jesse].”—Isaias 11:1.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
1:8, 9—Panon a say anak a bii na Sion so “napaulyan a singa alolong ed ubasan, singa darawesan ed tanamanan na melon”? Kabaliksan na saya a legan na panangubkob na saray Asiryano, say Jerusalem so magmaliw a singano andian a balot na depensa, a singa sakey labat ya alolong ed ubasan odino sakey a main-inomay a nakusbon darawesan ed tanamanan na melon. Balet sikatoy tulongan nen Jehova tan sirin et agto paulyan a magmaliw a singa say Sodoma tan Gomorra.
1:18—Anto so labay ya ibaga na saray salitan: “Dago kayo natan, tan mankakatunongan itayo”? Aliwa iyan imbitasyon pian pantongtongan iray bengatla, diad ontan et makapampapakna panamegley na pampapalugaran. Noagta, tutukoyen na sayan bersikulo so pangiletneg na sakey a hudisyal a panaarap, a diad satan et ikdan na matunong ya Ukom, si Jehova, so Israel na pankanawnawan manpasimbalo tan linisan so inkasikato.
6:8a—Akin a nausar dia iray pronombre ya ‘ak’ tan “sikatayo”? Say pronombre (pronoun) ya ‘ak’ so manutukoy ed si Jehova a Dios. Say pandakelan (plural) a pronombre a “sikatayo” so mangipapabitar a wala ni arum a persona a kaiba nen Jehova. Siempre, saya so “bogbogtong ya Anak to.”—Juan 1:14; 3:16.
6:11—Anto so labay ya ibaga nen Isaias sanen intepet ton: “Katawan, angga ed kapigan?” Agtetepeten nen Isaias no kaunongan kabayag so pangiyabawag to ed mensahe nen Jehova ed saray agmangingalngalep a totoo. Noagta say labay ton naamtaan et no kaunongan nin kabayag a mamabanday ed ngaran na Dios so pansasakit ed espiritual na saray totoo.
7:3, 4—Akin et insalba nen Jehova so marelmeng a si Arin Acaz? Ginetma na saray arari na Sirya tan Israel ya ekalen ed trono si Arin Acaz na Juda pian salatan na sakey ya unor-unor a manuley, say anak nen Tabeal, ya aliwan kapolian nen David. Sayan pakana na Diablo so mangamper ed pakasumpal na impisipanan ed si David nipaakar ed Panarian. Insalba nen Jehova si Acaz pian napansiansia imay kapolian a panlapuan na insipan a “Prinsipe na Kareenan.”—Isaias 9:6.
7:8—Panon a “nabuybuyak” so Efraim ed loob na 65 a taon? Say inkibantak na saray totoo manlapud samploran-tribu a panarian tan say impakawalaan na ataynan a dalin na populasyon a dayo et ginmapo “dia ed saray agew nen Peca ari ed Israel,” ag-abayag kayarin sinalita nen Isaias iyan propesiya. (2 Arari 15:29) Nantultuloy itan ya anggad kayari na saray agew na Asiryanon Ari a si Esar-hadon, ya anak tan tomatawir ed trono nen Senakerib. (2 Arari 17:6; Esdras 4:1, 2; Isaias 37:37, 38) Samay peryodo a 65 taon ya abitla ed Isaias 7:8 so asumpal diad sayan impangiyaalis ed saray totoo a manlapu tan paarap ed Samaria.
11:1, 10—Panon a si Jesu-Kristo et namparan “simit a manlapu ed sengeg nen [Jesse]” tan “lamot nen Jesse”? (Roma 15:12) Bilang too, si Jesus et ‘nanlapu ed sengeg nen Jesse.’ Sikatoy kailalakan nen Jesse panamegley na anak nen Jesse a si David. (Mateo 1:1-6; Lucas 3:23-32) Balet, say pakaawat nen Jesus ed pakayari bilang ari so mangapekta ed siglaotan to ed saray inmunan ateng to. Nisesengeg ed impakaawat to na pakayari tan autoridad a mangipagamor ed matulok a katooan na magnayon a bilay ed dalin, si Jesus so nagmaliw ya “Andi-anggaan ya Ama” ra. (Isaias 9:6) Kanian, sikatoy “lamot” met na saray inmunan ateng to, a kabiangan lay Jesse.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
1:3. Magmaliw itayon singa mas makapuy impan-ulo nen say baka odino asno no ag-itayo manbilay unong ed saray kakaukolanen ed sikatayo na Manamalsa tayo. Diad biek a dapag, say pamaaralem tayoy apresasyon ed amin a ginawa nen Jehova parad sikatayo so mangamper ed sikatayon onkiwas ya andian na pikakabat tan mangibeneg ed sikato.
1:11-13. Makapasawa ed si Jehova iray mansimpisimpitan a relihyoson seremonya tan pormalistikon pikakasi. Saray kiwas tan pikakasi tayo so nepeg a manlapu ed puson walaan na dugan motibo.
1:25-27; 2:2; 4:2, 3. Manampot so impakaaripen tan impankibalatar na Juda diad ipawil na saray magbabawin nakdaan ed Jerusalem tan kipawil na tuan panagdayew. Mapangasi si Jehova ed saray magbabawin managgaway kasalanan.
2:2-4. Say maseseg a pibibiang tayo ed panangipulong ed Panarian tan panaggaway babangatan a kimey so ontulong ed saray indibidual ed dakel iran nasyon pian naaralan so dala-dalan na kareenan tan pian nagegemtan so pikakareenan ed sakey tan sakey.
4:4. Ekalen, odino urasan nen Jehova so moral a karutakan tan kasalanan ed dala.
5:11-13. No andian so sakey na panameget tan panagdangka diad panamili na panagligliwaan, sikatoy ag-onkikiwas unong ed pikakabat.—Roma 13:13.
5:21-23. Nepeg a paliisan na saray matatken a Kristiano, odino manangasikaso so pagmaliw a “makabat ed saray dili a mata ra.” Kaukolan da met ya agamilen so panagdangka diad ‘panag-inum na alak’ tan paliisan so panaglabi.
11:3a. Ipapabitar na ehemplo tan bangabangat nen Jesus a walay liket ed itatakot ed si Jehova.
“SI JEHOVA WALAAN NAANI NA PANANGASI ED JACOB”
Lugan na kapitulo 13 anggad 23 iray panangiyabawag sumpad saray nasyon. Balet, “si Jehova walaan naani na panangasi ed Jacob” diad pangiyabuloy ton makasempet so amin a tribu na Israel. (Isaias 14:1) Say mensahe nipaakar ed kaderal na Juda dia ed kapitulo 24 anggad 27 so atekepan na sipan a kipawil. Imbalikas nen Jehova so sanok to ed “saray managbuek na Efraim [Israel]” lapud impialyansa ra ed Sirya, ontan met ed “say saserdote tan say propeta” na Juda lapud impialyansa ra ed Asirya. (Isaias 28:1, 7) Niyabawag ya abagey la so “Ariel [Jerusalem]” lapud ‘impikal dan onlasor ed Ehipto’ pian pasalimbengan. (Isaias 29:1; 30:1, 2) Anggaman kuan, nipasakbay so kilalaban na saray indibidual a mangagamil na pananisia ed si Jehova.
Singa sakey a ‘kilaw na leon a manngayamngem ed tapew na narel to,’ salimbengan nen Jehova so “Palandey Sion.” (Isaias 31:4) Nisipan met so onia: “Nia sakey ya ari so man-ari naani ed kaptekan.” (Isaias 32:1) Anggaman say pamapagyaw na Asirya ed Juda et nansengegan ni ingen na ampai-pait ya impannangis na “saray embahador na pampapakna,” insipan nen Jehova a saray totoo to so natambal, “napaandi naani so inkauges da.” (Isaias 33:7, 22-24) “Ta si Jehova wala so sanok to sumpa ed saray amin a nasyon, tan sanok to sumpa ed saray amin ya ehersito ra.” (Isaias 34:2) Agmansiansian kibalatar so Juda. “Say kalawakan tan say amagan dalin magayaga ra naani; et say kabueran a lawak manliket naani, tan manbolaklak a singa safron.”—Isaias 35:1.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
13:17—Diad anton paraan ya agpinabli na saray Medo so pilak tan ag-ira nanliket ed balitok? Mas pinabpabli na saray Medo tan Persiano so gloria na pakakubkob nen saray samsam ed bakal. Apaneknekan iya sanen inter nen Ciro ed saray ompapawil a kautibo iray balitok tan pilak a kagkagawaan a sinasamsam nen Nabucodonosor ed templo nen Jehova.
14:1, 2—Panon a saray totoo nen Jehova so nagmaliw a ‘managdakep ed saray anakep ed sikara’ tan ‘nanuley ed saray manangapos da’? Asumpal iya ed saray indibidual a singa si Daniel, ya awalaan na atagey a posisyon ed Babilonia diad uley na saray Medo tan Persiano; si Ester, a nagmaliw a reyna na Persia; tan si Mardokeo, ya aturon primo ministro na Empiryo na Persiano.
20:2-5—Talaga kasin nanakar-akar si Isaias a labos-lakseb ed loob na taloy taon? Posiblin inekal to labat so akinpaway a kawes to tan nanakar-akar ya akakawes na pandalem odino “akawesan labat na pigpigara.”—1 Samuel 19:24, paimano’d leksab, New World Translation Reference Bible.
21:1—Anton rehyon imay atawag a “kalawakan na dayat”? Anggaman aliwa met ya asingger ed dinanman a dayat, say Babilonia so atukoy ya ontan. Say rason et say manleppuan danu-danum na Eufrates tan Tigris so tinaon a manedelap ed satan a rehyon, a mamapawala na “dayat” na pitek.
24:13-16—Panon a niiyan iray Judio “ed nanleleetan na saray balbaley, singa say panbanlayon na kiew na olibo, singa saray pantudtur sano say panagbodbor na ubas agawa la”? No panon a pigpigara labat so nakeran bunga ed kiew odino ubas kayari na ani, daiset met labat so niliktar ed kaderal na Jerusalem tan Juda. Inerman so kibantakan na saray niliktar, diad “bukig [Babilonia]” man odino diad “saray pulo na dayat,” igloria da si Jehova.
24:21—Siopa iray “ehersito na saray atagey ed tagey” tan “saray arari na dalin”? “Saray ehersito na saray atagey” so nayarin manutukoy ed saray puersa na marelmeng ya espiritu. Sirin, “saray arari na dalin” et saray manuley ed dalin, ya impluensyadon maong na saray demonyo.—1 Juan 5:19.
25:7—Anto imay “sakbong a manakbong ed saray amin a baley, tan say pandong a nibilkag ed tagey na saray amin a nasyon”? Ipapaimano na sayan panangikompara so duaran baleg a kabusol na katooan: say kasalanan tan patey.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
13:20-22; 14:22, 23; 21:1-9. Naynay a nasusumpal so mapropetikon salita nen Jehova, a singa samay propesiya nipaakar ed Babilonia.
17:7, 8. Anggaman agdinmengel so maslak ya Israelita, walaray nanilalo ed si Jehova. Mipadpara, walaray walad Kakristianoan a kinmiwas unong ed mensahe na Panarian.
28:1-6. Napelag so Israel ed Asirya, balet seguroen na Dios a niliktar iray matoor ya indibidual. Saray panangukom nen Jehova et mangiiter na ilalo ed saray matunong.
28:23-29. Ipepetek nen Jehova iray masimoon ya indibidual unong ed saray espisipikon pankaukolan tan sirkumstansya ra.
30:15. Pian iliktar itayo nen Jehova, kaukolan a mangipatnag tayo na pananisia panamegley na “pampainawa,” odino itundan pananap na kililiktar panamegley na saray paraan na too. Diad “[pansiansia] ed kareenan,” odino agtayo itakot, ipapatnag tayo met so talek ed abilidad nen Jehova a manalimbeng ed sikatayo.
30:20, 21. “Nanengneng” tayo si Jehova tan ‘narengel’ tayo so boses na panangilaban to diad pangimano ed no antoy ibabaga to diad impuyan a Salita to, say Biblia, tan diad panamegley na “matoor tan makabat ya aripen.”—Mateo 24:45.
Papabiskegen na Isaias so Kompiyansa Tayo ed Salita na Dios
Agaylan pisalsalamatan tayo so mensahe na Dios ed libron Isaias! Saray propesiyan asumpal la so mamapabiskeg ed kompiyansa tayo a say ‘salitan ompapaway ed sangi nen Jehova et ag-ompawil ed sikato a paoy-paoy.’—Isaias 55:11.
Komusta balet iray Mesianikon propesiya, a singa saramay naromog ed Isaias 9:7 tan 11:1-5, 10? Agta napapabiskeg na saratan so pananisia tayo ed probisyon nen Jehova parad kililiktar tayo? Lugan met na libro iray propesiya a saray manunan kasumpalan na saratan et nagagawa ed panaon tayo odino nagawa ni labat. (Isaias 2:2-4; 11:6-9; 25:6-8; 32:1, 2) On, say libron Isaias et sakey nin paneknek a ‘say salita na Dios et mabilay’!—Hebreos 4:12.
[Litrato ed pahina 8]
Si Isaias tan saray anak to so nagmaliw a ‘tantanda tan pakelaw dia ed Israel’
[Litrato ed pahina 8, 9]
Say Jerusalem so magmaliw a “singa alolong ed ubasan”
[Litrato ed pahina 10]
Panon a natutulongan iray totoo na nasyones a ‘pagmaliwen a dingding na lukoy iray kampilan da’?