Say Mapagalang a Betang na Laki tan Bii

SAY inmuna a pinalsa nen Jehova a Dios et si Adan, insan si Eva. Sakbay na impamalsa ed si Eva, si Adan so akagamor la na eksperiensya ed panagbilay. Legan na saya, walaray ganggan ya inter ed sikato nen Jehova. (Genesis 2:15-20) Si Adan et nagmaliw a pinagkasangiyan na Dios, ya impasabi to irayan ganggan ed asawa to. Makatunongan sirin a si Adan so mangidaulo ed amin a pamaakaran a mangilalanor ed panagdayew.

Ontan met ya uksoyan so tutumboken ed loob na Kristianon kongregasyon, tan nagunggonaan itayo no usisaen tayo so nipaakar ed satan. Oniay insulat nen apostol Pablo: “Agko abuloyan so bii a . . . walay pakauley to ed laki, noag ingen wala komon ed andi-esel. Ta si Adan pinalsa ya inmuna, insan si Eva.” (1 Timoteo 2:12, 13) Agkabaliksan na saya ya aglan balot onesel so bii diad pantitipon na Kristianon kongregasyon. Imbes, mankabaliksan itan ya agto misuppiatan ed laki. Agto nepeg a leglemewen so aturon betang na laki odino agto panggunaetan a bangatan so kongregasyon. Nipabtang ed lalaki so pangasikaso tan pambangat ed kongregasyon, balet baleg so nitulong na bibii ed Makristiano iran pantitipon diad pibiang da ed saratan ed nanduruman paraan.

Pian natalosan tayon maong so balang betang na lalaki tan bibii ed uksoyan na Dios, oniay insulat nen apostol Pablo: “Say laki agdia ed bii, noag say bii dia ed laki . . . Anggaman ontan say bii ag-ayadyari ya andi laki, ontan met na laki ya andi bii [parehon nakaukolan da so sakey tan sakey], ed Katawan. Ta singa say bii kien na laki, ontan met say laki lapu ed bii; balet ami ganagana kien ira na Dios.”​—1 Corinto 11:8-12.

Walaan na Maabig a Pribilehyo Iray Bibii

Dia ed Ganggan ya inter na Dios ed Israel, dakel so pribilehyo na bibii tan nayarian day mandesisyon ed arum a pamaakaran. Singa bilang, sinalambit na Uliran 31:10-31 so nipaakar ed “sankakanaan a bii” a mansasaliw na maabig a klase na abel insan to gagawaen iratan a kawes na pamilya to. Sikato ni ingen so “manggawa na saray lienzo a kawes tan ilako to ra”! (Bersikulo 13, 21-24) “Singa saray sakayan a banyaga,” sayan maabilidad a bii so manaanap na sankaabigan a tagano, anggano diad arawi iran pasen so napangalaan to ed satan. (Bersikulo 14) “Isisipen to so sakey ya uma, tan sikato so saliwen to,” tan “mantanem na ubasan.” (Bersikulo 16) ‘Say tagilako to so natotoboan,’ kanian makagunggona iray kimkimey to. (Bersikulo 18) Nilikud ni ed ‘pangiimaton to ed saray dalan na kaabung to,” sayan bii a makulikuli tan matakot ed Dios so mabunlok ya ontutulong ed arum. (Bersikulo 20, 27) Agpankelawan sirin no akin a sikato so kinomendaan!​—Bersikulo 31.

Lapu ed saray ganggan nen Jehova a niiter panamegley nen Moises, dakel so pankanawnawa na saray bibii ya onaligwas ed espiritual. Alimbawa, oniay nabasa tayo diad Josue 8:35: “Anggapo so salita ed amin ya ingganggan nen Moises,  ya ag-imbasa nen Josue ed arap na amin a dagup na Israel, tan saray bibii, tan saray ugugaw, tan saray sankaili a wala ed nanleleetan da.” Nipaakar ed si Esdras a saserdote, oniay inkuan na Biblia: “Inyakar to so libro ed arap na tipon, nampadpara lalaki tan bibii tan amin ya akayari ya ondengel a walaan na pakatalos, ed inmuna ya agew na komapito a bulan. Et binasa tod’man ed arap na mapalaway a pasen a wala ed arap na wangalan na danum manlapu ed kabkabuasan angga ed pegley agew, ed arap na lalaki tan bibii, tan saraman so akayari a makatalos; et saray layag na amin a baley sikara so maimatlek ed libro na tunong.” (Nehemias 8:2, 3) Agunggonaan so bibii ed ontan a panagbasa ed Ganggan. Sinelebraan da met iray relihyoson piesta. (Deuteronomio 12:12, 18; 16:11, 14) Sankaimportantian ed amin, saray bibii ed Israel nensaman et nayarian day makapisiglaotan a personal ed si Jehova a Dios tan makapanpikasi iran bukor ed sikato.​—1 Samuel 1:10.

Nen inmunan siglo C.E., saray bibiin matakot ed Dios so apribilehyoan a manlingkor ed si Jesus. (Lucas 8:1-3) Alimbawa, nilarakan na sakey a bii so ulo tan sali nen Jesus legan na panamangdem diad Betania. (Mateo 26:6-13; Juan 12:1-7) Kabiangan met iray bibii ya akanengneng ed si Jesus sanen pinmayawar kayari ton inmoli ed bilay. (Gawa 1:3-15) Sanen wala la ed tawen si Jesus, nantitipon so sakey a grupo na 120 tan kabiangan ed satan iray “bibii, tan si Maria ya ina nen Jesus.” (Gawa 1:3-15) Dakel odino amin irayan bibii so andi-duaruwan wadman ed tagey a silir na Jerusalem diad agew na Pentecostes 33 C.E., sanen nikalbo so masanton espiritu tan mamilagron nansalita na nanduruman lenguahe iray babangatan nen Jesus.​—Gawa 2:1-12.

Parehon lalaki tan bibii so akaeksperiensya ed kasumpalan na Joel 2:28, 29, ya inaon itan nen apostol Pedro diad agew na Pentecostes: “Yibung ko [kuan nen Jehova] so espirituk ed amin a laman: Et saray anak yon lalaki tan bibii manpropeta ra naani . . . Tan ed saray aripen ko a lalaki tan bibii, ed saratan ya agew, yibung ko so espirituk.” (Gawa 2:13-18) Walay panaon ed kayari na Pentecostes 33 C.E. a saray Kristianon bibii so akaawat na mablin langkap ya espiritu. Nansalita ira na sankaili iran lenguahe tan nampropesiya ira, ya agmankabaliksan a sikaray angipasakbay noagta nansalita ira na saray katuaan manlapud Kasulatan.

Sanen sinulat nen apostol Pablo iray Kristiano ed Roma, sikatoy maligsan analambit ed “si Febe ya agi tayon bii,” a sikatoy inrekomenda to ed sikara. Tinukoy met nen Pablo si Trifena tan  si Trifosa bilang bibii a ‘nankimey ed Katawan.’ (Roma 16:1, 2, 12) Anggaman sarayan bibii et andian na aturon betang diad inmunan Kristianon kongregasyon, pribilehyo ra tan say dakel nin bibii so impamili na Dios ed sikara a nakaiba na Anak to, si Jesu-Kristo, diad mangatatawen a Panarian.​—Roma 8:16, 17; Galacia 3:28, 29.

Agaylan makanakana tan mapagalang so pribilehyo na saray bibii natan! Oniay imbaga na Salmo 68:11: “Say Katawan [a Jehova] iter to so salita: saray bibii a mangipapaamta na saray balbalita, sikara nensaman so sakey ya abalbaleg ya ulop.” Nakomendaan iratan a bibii. Singa bilang, lapud inkadunong da a manbangat ed saray iyaaralan na Biblia, dakel so mangaawat na tua iran bangat, a makapaliket itan ed Dios. Makanepegan met na komendasyon iray Kristianon kaasawaan a bibii ya ontutulong ed ananak da a magmaliw a mananisia tan onsusuporta ed kaasawaan da a walaan na dakel a responsabilidad ed kongregasyon. (Uliran 31:10-12, 28) Anggan saray mamarikit et walaan na mapagalang a betang ed uksoyan na Dios, tan binilin iray Kristianon lalaki a ‘simbawaen da iray akukulaw a singara ina, saray mamarikit a singara agagi, dia ed amin a kasimpitan.’​—1 Timoteo 5:1, 2.

Say Nanduruman Kimey a Nipabtang ed Laki

Wala so kimey ya impabtang na Dios ed sakey a Kristianon laki tan sikatoy iilaloan a manumpal ed satan. Oniay inkuan nen Pablo: “Labay ko komon a kabaten yo a say ulo na balang laki si Kristo; tan say ulo na balang bii say laki; tan say ulo nen Kristo say Dios.” (1 Corinto 11:3) Say laki et walaan met na ulo​—si Kristo. On, wala so eebatan na laki ed si Kristo tan nagkalautla dia ed Dios. Iilaloan na Dios ya agamilen na laki so inkaulo to diad maaron paraan. (Efeso 5:25) Onia lay uksoyan manlapu la nen pinalsa so totoo.

Ipapabitar na Biblia ya inikdan na Dios so laki na saray kimey a mitunosan ed betang to bilang ulo. Alimbawa, impabtang nen Jehova ed si Noe so panggawa na biong parad kipreserba na bilay legan na Delap. (Genesis 6:9–7:24) Nisipan ed si Abraham a diad panamegley na bini to et amin a pamilya tan nasyon diad dalin et papalaren day inkasikara. Say primeron kabiangan na satan a bini et si Kristo Jesus. (Genesis 12:3; 22:18; Galacia 3:8-16) Tinuro na Dios si Moises pian ipaway iray Israelita manlapud Ehipto. (Exodo 3:9, 10, 12, 18) Diad panamegley nen Moises, inter nen Jehova so kodigo na saray ganggan a kabkabat a Ganggan na sipanan, odino Mosaikon Ganggan. (Exodo 24:1-18) Niarum ni, amin a nansulat ed Biblia et puros lalaki.

Bilang Ulo na Kristianon kongregasyon, si Jesus so ‘angiter na saray langkap a lalaki.’ (Efeso 1:22; 4:7-13) Sanen indatak nen Pablo iray kualipikasyon parad manangasikaso, saray lalaki so tutukoyen to. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9) Kanian lalaki iray manlilingkor bilang manangasikaso, odino mamatatken, tan ministeryal a lingkor diad saray kongregasyon na saray Tasi nen Jehova. (Filipos 1:1, 2; 1 Timoteo 3:8-10, 12) Lalaki lambengat so manlilingkor bilang managpastol diad Kristianon kongregasyon. (1 Pedro 5:1-4) Anggaman ontan, unong a nibaga la, saray bibii so inikdan na Dios na alay abig iran pribilehyo.

Maliket Ira ed Balang Betang Da

Saray lalaki tan bibii so malikeliket lapud panusumpal da ed saray inter na Dios a betang da. Magmaliw a maliket so panamaley sano aligen na kaasawaan a lalaki tan bibii so alimbawa nen Kristo tan say kongregasyon to. Oniay insulat nen Pablo: “Asawan lalaki, aroen yo so saray kaasawaan yo, a singa met si Kristo ya inaro to so iglesia, tan insaklang to so inkasikato nisengeg ed sikato . . . Balang sakey aroen to so dilin asawa to a bii a singa dilin laman to.” (Efeso 5:25-33) Kanian nepeg ya agamilen na kaasawaan a lalaki so inkaulo ra diad maaron paraan, aliwan sinisiblet. Saray kabiangan ed kongregasyon nen Kristo et aliwa ran ayadyarin totoo. Ingen, sikaray aaroen tan aasikasoen nen Jesus. Mipadpara, nepeg ya aroen tan asikasoen na Kristianon asawan laki so asawa to.

Say sakey a Kristianon asawan bii et “nepeg ton takotan [“respetoen,” NW] so asawa to.”  (Efeso 5:33) Nipaakar ed saya, nayarian ton aligen so ehemplo na kongregasyon. Oniay ibabaga na Efeso 5:21-24: “Mantutulokan so sakey tan sakey ed sikayo dia ed katatakot ed Kristo. Sikayo ya asawan bibii, pauleyan kayo ed saray kaasawaan yo a dili, a singa met ed Katawan. Ta say asawan laki sikato so ulo na asawan bii, a singa si Kristo met sikato so ulo na iglesia, a sikaton dili so manangilaban ed laman. Et unong a say iglesia wala ed katutulok ed Kristo, kanian saray asawan bibii pauleyan ira met ed saray kaasawaan da ed ganagana.” Anggaman nayarin mairap no maminsan parad asawan bii so manpasakop ed asawa to, saya so “manepeg [matukoy] ed Katawan.” (Colosas 3:18) Sikatoy nainomayan a manpasakop ed asawa to no nodnonoten to a makapaliket itan ed Katawan a Jesu-Kristo.

Anggano aliwan mananisia so asawa to, say sakey a Kristianon asawan bii so manpasakop ed sikato bilang ulo to. Oniay inkuan nen apostol Pedro: “Sikayo’ran asawan bibii, tuloken yo komon so saray dilin kaasawaan yo; pian saray agmanisia na salita napatulok ira ya andi salita, lapud maong a panagbilay na asawa ra; no umamengen da so masimpit a panagbilay yo, a sikato so sitatakot.” (1 Pedro 3:1, 2) Si Sara, a nanrespeto ed asawa ton si Abraham, so apribilehyoan a mangiyanak ed si Isaac tan nagmaliw ya inmunan ateng nen Jesu-Kristo. (Hebreos 11:11, 12; 1 Pedro 3:5, 6) Saray kaasawaan a bibii a mangaalig ed ehemplo nen Sara so makaseguro a tumangan ira na Dios.

Ontalona so kareenan tan pantutunosan sano sumpalen na lalaki tan bibii iray inter na Dios a betang da. Nalikna ra so inkapnek tan liket. Niarum ni, no uunoren na balang sakey iray kakaukolanen na Kasulatan, naikdan ira na kagalangan lapu ed alay abig a betang da ed uksoyan na Dios.

[Kahon ed pahina 7]

No Antoy Liknaan Da ed Inter na Dios a Betang Da

“Say asawak so maaro tan mapangasin mangaagamil ed inkaulo to,” so inkuan nen Susan. “Naynay min pantotongtongan iray dedesisyonan, tan sano sikatoy nandesisyon no antoy nepeg a gawaen odino andi, amtak a pankaabigan mi itan. Lapu ed uksoyan nen Jehova parad Kristianon kaasawaan a bibii, siak so malikeliket tan ombibiskeg so panamaley mi. Maapit so aroan mi tan mantutulongan kamin nadampot iray espiritual a kalat mi.”

Oniay inkomento na sakey a biin si Mindy: “Say kimey ya impabtang nen Jehova ed saray lingkor ton bibii et sakey a panamaseguro na panangaro to ed sikami. Amtak a diad pangigagalang tan panrerespetok ed asawak ontan met ed panusuportak ed sikato diad saray responsabilidad to ed kongregasyon et nipapatnag ko so apresasyon ko ed si Jehova parad sayan uksoyan.”

[Saray litrato ed pahina 5]

Mitunosan ed betang na laki bilang ulo, sikara di Noe, Abraham, tan Moises so pinabtangan na Dios na nanduruman kimey

[Litrato ed pahina 7]

Abalbaleg ya ulop so saray bibii a mangipapakabat ed maong a balita