Saray Pabitar ed Libro na Jeremias
Say Salita nen Jehova et Mabilay
Saray Pabitar ed Libro na Jeremias
SEGURADON makapatalagnaw iray kadederal ya inyabawag nen Jeremias ed saray kabaleyan to! Say marakdakep a templo a pinagkasentro na panagdayew ed masulok lan taloran siglo so sigpot a napoolan. Say syudad na Jerusalem tan say dalin na Juda so naderal, tan nakautibo iray totoo ditan. Saraya tan say arum niran panangiyabawag na panangukom so nisulat ed komaduan sankarukeyan a libro na Biblia, say libro na Jeremias. Isasalaysay met na saya so mismon eksperiensya nen Jeremias diad loob na 67 taon ya impanlingkor to bilang propeta. Say impormasyon ed sayan libro so nipresenta unong ed tema, aliwan unong ed impanggegendanan na ebento.
Akin a nepeg tayon paninteresan so libro na Biblia a Jeremias? Lapud say asumpal la ran propesiya dia so mamabiskeg ed pananisia tayo ed si Jehova a Mananumpal na sipasipan to. (Isaias 55:10, 11) Ontan met, say kimey nen Jeremias bilang propeta tan say awawey na totoo ed mensahe to so mipadpara ed panaon tayo natan. (1 Corinto 10:11) Niarum ni, say rekord ed paraan na impideneng nen Jehova ed totoo to so mangipapabitar ed saray kalidad to tan nepeg iratan a mangapektan maong ed sikatayo.—Hebreos 4:12.
“DUARAN INKAUGES SO GINAWA NA BALEY KO”
Niganggan si Jeremias a manpropeta nen koma-13 taon na uley nen Josias, say ari na Juda. Satan et 40 taon antis na inkaderal na Jerusalem nen 607 B.C.E. (Jeremias 1:1, 2) Maslak ed saray panangiyabawag ya impasabi legan na unor a 18 taon ya uley nen Josias so angiwalwal ed kaugsan na Juda tan nipaakar iratan ed panangukom nen Jehova. “Gawaen ko naani so Jerusalem a luslusbo,” so inyabawag nen Jehova, “et gawaen ko naani so saray syudad na Juda a sakey a kibalatar, ya anggapo so manayam.” (Jeremias 9:11) Akin? “Ta duaran inkauges so ginawa na baley ko,” so inkuan to.—Jeremias 2:13.
Say mensahe so nipaakar met ed kipawil na magbabawin nakdaan. (Jeremias 3:14-18; 12:14, 15; 16:14-21) Balet, ag-inawat imay angipasabi ed satan a mensahe. Sikato so kinabil tan sanlabin impangaw na samay “manunaan a makauley dia ed abung nen Jehova.”—Jeremias 20:1-3.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
1:11, 12—Akin a say pamebemben [“pansiasiansian aliing,” NW] nen Jehova nipaakar ed salita to so insiglaot ed “sakey a sanga na almendro”? Say kiew ya almendro so sakey ed saray sankaunaan a manrorosas no primabera. Diad piguratibon panangibaga, si Jehova so naynay ya ‘ombabangon a masakbay tan ibabaki to iray propeta to’ pian pasakbayan iray totoo to nipaakar ed pangukom to tan sikatoy ‘mansiasiansian aliing’ angga ed nasumpal iratan.—Jeremias 7:25.
2:10, 11—Akin ya anggapo lay kaparpara na ginawa na saray agmatoor ya Israelita? Anggaman saray paganon nasyon ed bandad sagur na Kittim tan bandad bukig na Cedar et angawit na dirios na arum iran nasyon pian iyarum ed dirios da, anggapon balot so arengelan a ninonot dan isalat iray dirios na arum a nasyon ed saray dirios da. Balet, saray Israelita so angikaindan ed si Jehova, say mabilay a Dios, tan nandayew ira ed andiay-bilay iran dirios.
3:11-22; 11:10-12, 17—Akin ya inyabawag ni nen Jeremias so mensahe na panangukom ed mamaamianen a panarian na samploran tribu anta aderal la nen 740 B.C.E. so Samaria? Lapud say inkaderal na Jerusalem nen 607 B.C.E. et pakapatnagan na panangukom nen Jehova ed interon nasyon na Israel, aliwan diad Juda labat. (Ezequiel 9:9, 10) Niarum ni, kayari na inkagba na panarian na samploran tribu, say ilalon kipawil na satan so nantultuloy nin akadepende ed Jerusalem, lapud say mensahe na saray propeta na Dios et nantultuloy ya angilaktip ed amin ya Israelita.
4:3, 4—Antoy kabaliksan na sayan ganggan? Kaukolan na saray agmatoor a Judio ya iparaan, palemeken, tan linisan so puso ra. Nepeg dan ekalen iray “akintapew a baog” na kapusoan da, salanti, iwaklit da iray marutak a kanonotan, liknaan tan motibo. (Jeremias 9:25, 26; Gawa 7:51) Kinaukolan na saya so panguman ed estiloy-kabibilay, salanti, ontunda lan manggaway mauges insan gawaen so bengatlan pakagamoran na bendisyon na Dios.
4:10; 15:18, MB—Diad anton pantalos a pinalikdo nen Jehova iray rebelyoson totoo to? Nen panaon nen Jeremias, walaray propetan ‘mangipropropeta na katilaan.’ (Jeremias 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Balet, pinaulyan labat ira nen Jehova a mangiyabawag na saray makapalikdon mensahe.
16:16, MB—Antoy kabaliksan na ‘pangibaki nen Jehova na saray amayamay a sumisigay’ tan “amayamay ya umaanop”? Nayarin tutukoyen na saya so impangibaki ed saray armada na kakabusol pian anapen iramay agmatoor a Judio ya ukomen nen Jehova. No nipaakar balet ed ibabaga na Jeremias 16:15, tutukoyen met na sayan bersikulo so impananap ed saray magbabawin Israelita.
20:7, NW—Diad anton pantalos ya ‘inusar nen Jehova so biskeg to’ sumpad si Jeremias tan sikatoy pinalikdo To? Lapud nipaarap si Jeremias ed agpananginenen, panangipulisay, tan panamasegsegang legan ton iyaabawag so panangukom nen Jehova, nayarin alikna to ya anggapo lay biskeg ton mangituloy ed satan. Balet, inusar nen Jehova so biskeg to sumpad satan a liknaan, a pinabiskeg to si Jeremias pian makapantultuloy. Kanian, pinalikdo nen Jehova si Jeremias diad pantalos ya inusar To iyan propeta pian manumpal ed kimey ya agto inisip a nagawaan ton mismo.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
1:8. No maminsan et iyagel nen Jehova iray totoo to manlapud panamasegsegang, a nayarin pakiwasen to iray agmanaglabin huis, saray masumpan opisyal so nasalatan na saray makatunongan a manuley, odino ikdan to iray managdayew to na biskeg pian makapansungdo ira.—1 Corinto 10:13.
2:13, 18. Duaran mauges a bengatla so ginawa na saray agmatoor ya Israelita. Inkaindan da si Jehova, say peteg a lapuan na bendisyon, panangigiya, tan proteksion. Ontan met, angotkot ira na piguratibon bobon parad sikara, a pinilalek day mialyansa ed puersa militar na Ehipto tan Asirya. Diad panaon tayo, sano ikaindan tayo so tuan Dios lapud pilosopiya na too tan saray teorya tan politika na mundo, singano isasalat tayo so “subol na saray danum a mabilay” ed “bobon a letakletak.”
6:16. Sisimbawaen nen Jehova iray rebelyoson totoo to a mannonot, usisaen so inkasikara, tan ompawil ed saramay “basbas” na matoor ya inmuunan ateng da. Agta panapanaon et nepeg tayon usisaen so inkasikatayo no kasin mankukurang itayo ed labay nen Jehova a dalanen tayo?
7:1-15. Say impanmatalek na saray Judio ed templo, ya impasen da itan a singa sakey a klase na anting-anting so ag-akapangiliktar ed sikara. Nepeg itayon manakar lapu ed pananisia, aliwan lapu ed pakanengneng.—2 Corinto 5:7.
15:16, 17. Singa si Jeremias, nalabanan tayo so pakakadismaya. Nagawaan tayo itan sano panliketan tayo so personal a panagaral ed Biblia, itandoro so ngaran nen Jehova ed kimey a panagpulong tan panaggaway babangatan, tan paliisan iray mauges a kaulop.
17:1, 2. Lapud saray kasalanan na Juda, ag-apaliket si Jehova ed saray bagat da. Agnaabobonan so bagat na panangidayew tayo no marutak itayo ed moral.
17:5-8. Saray totoo tan organisasyon so makanepegan na panagmatalek tayo daput no mitunosan ira ed linawa na Dios tan ed prinsipyo na Biblia. No nipaakar ed kilalaban tan tuan kareenan tan kaligenan, makabat itayo no si Jehova labat so panmatalekan tayo.—Salmo 146:3.
20:8-11. Nepeg ya agtayo aabuloyan ya onletey so seseg tayon mangipulong ed Panarian lapud inkaandi-interes, isusumpa, tan panamasegsegang.—Santiago 5:10, 11.
“YAKAR YO SO SARAY TENGER YO ED LEPSAG NA PAKO NA ARI NA BABILONIA”
Inyabawag nen Jeremias so panangukom sumpad saramay apatiran unor lan arari na Juda tan sumpa met ed saray palson propeta, mauges iran pastol, tan kurakot iran saserdote. Onia so imbaga nen Jehova sanen tinukoy to iray matoor a nakdaan bilang maong ya igos: “Inengneng ko naani so saray matak ed sikara nipaakar ed maong.” (Jeremias 24:5, 6) Sinegek na taloran propesiya ed kapitulo 25 iray panangukom a detalyadon nipaliwawa ed tinmumbok iran kapitulo.
Nankukumplot iray saserdote tan propeta pian napapatey si Jeremias lapud samay mensahe to a nepeg iran manpaaripen ed ari na Babilonia. Onia so imbaga nen Jeremias ed si Arin Zedekias: “Yakar yo so saray tenger yo ed lepsag na pako na ari na Babilonia.” (Jeremias 27:12) Balet, say “angitayak na Israel tiponen to [so Israel].” (Jeremias 31:10) Walay insipan ed saray Recabita lapud inkamatoor da. Si Jeremias so ‘inmatalek ed Silir na Bantay.’ (Jeremias 37:21) Aderal so Jerusalem, tan maslak ed saray manaayam diman so kinautibo. Si Jeremias tan si Baruc a sekretaryo to so kaiba ed saramay atilak diman. Anggano impasakbay la nen Jeremias ya ag-oonla ed Ehipto iramay ataktakot a totoo, sikaray siansia nin linma diman. Say Kapitulo 46 anggad 51 so mangisasalaysay ed mensahen imbaga nen Jeremias nipaakar ed saray nasyon.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
22:30—Kasin inekal na sayan ganggan so kanepegan nen Jesus ya onyurong ed trono nen David? (Mateo 1:1, 11) Andi. Sinebelan na ganggan so siopaman a manlapud poli nen Joachin ya “onyurong ed yurongan nen David . . . ed Juda.” Diad tawen so panuleyan nen Jesus, aliwan diad trono ed Juda.
23:33—Anto so “awit nen Jehova”? Nen panaon nen Jeremias, saray ambelat a mensahe ya inyabawag to nipaakar ed kaderal na Jerusalem et akapabelat ed saray kanasyonan to. Ontan met, makapabelat ed si Jehova iramay ag-onkiwas a totoo kanian impulisay to ra. Mipadpara, say mensahe na Kasulatan nipaakar ed onsabin kadederal na Kakristianoan so makapabelat ed sikara tan saramay totoon ag-ondengel ed satan a mensahe so makapabelat ed Dios.
31:33—Panon a nisulat ed kapusoan so ganggan na Dios? No aaroen a maong na sakey a too so ganggan na Dios, a sikatoy walaan na masimoon a pilalek a gawaen so linawa nen Jehova, nibagan say ganggan na Dios so nisulat ed puso to.
32:10-15—Anto so gagala na panggaway duaran insulat a kaletan na saksakey a transaksion? Samay akalukas a kaletan so usaren bilang tuplegan. Samay selyadon kaletan so pinagkareserba pian naseguro so inkasusto na samay akalukas no bilang nakaukolan. Diad impanumbok nen Jeremias ed makatunongan a legal iran totontonen sanen akipaknaan ed anggan sakey lan kanayon tan kapananisiaan, impatnag to so maabig ya ehemplo parad sikatayo.
33:23, 24—Anto so “duaran pamilya” a natutukoy dia? Say sakey et pamilya na saray ari diad kailalakan nen Arin David, tan samay sakey et pamilya na saray saserdote ed kailalakan nen Aaron. Diad inkaderal na Jerusalem tan templo nen Jehova, mapatnag ya inkaindan nen Jehova iyan duaran pamilya tan agla nawalaan na panarian ed dalin odino agla napapawil dia so panagdayew ed sikato.
46:22—Akin a say boses na Ehipto et impara ed boses na uleg? Nayarin tutukoyen na saya so uni na uleg ya onkukuyat odino say inkiyabeba na Ehipto bilang sakey a nasyon sanen asagmak to so desyang. Ipapanengneng met na sayan impangikompara ya andi-kakanaan so pansusulong na saray Faraon na Ehipto na turbanten walaay sagradon uleg a papanisiaan dan mangiter na proteksion nen Uatchit, a diosa ya uleg.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
21:8, 9; 38:19. Anggaman ngalngali lan deralen so Jerusalem, saramay agmagbabawin manaayam ditan, a makanepegan ya ompatey, so impanpili ni nen Jehova. Peteg ya ‘abalbaleg so matamoy a panangasi to.’—2 Samuel 24:14; Salmo 119:156.
31:34. Agaylan makapaligliwan naamtaan ya agla nonoten nen Jehova iray kasalanan na saramay pinerdona to la tan agto la ra dusaen diad arapen!
38:7-13; 39:15-18. Aglingwanan nen Jehova so matoor a panaglingkor tayo, laktip lay ‘panutulong ed saray sasanto.’—Hebreos 6:10.
45:4, 5. Singa ed kipapasen nensaman legan na sampot la ran panaon na Juda, say “kaunoran ya agew” na kaplesan a sistema na bengabengatla et aliwan panaon pian gegemtanen iray “baleg a bengatla,” a singa say kayamanan, inkabantog, odino inkaligen ed materyal.—2 Timoteo 3:1; 1 Juan 2:17.
PINOOLAN SO JERUSALEM
Say taon et 607 B.C.E. Koma-11 taon lan uley nen Zedekias bilang ari. Manga 18 bulan lay apalabas manlapu nen kinubkob nen Arin Nabucodonosor so Jerusalem. Diad komapiton agew na komaliman bulan na koma-19 a taon ya uley nen Nabucodonosor, si Nebuzaradan, a kapitan na bantay, so linma odino “sinmabi” ed Jerusalem. (2 Arari 25:8) Nayarin legan ton walad kampo to diad paway na padir na syudad et inamta to iray kipapasen tan implano to iray gawaen to. Kayari taloran agew, salanti, diad komasamplon agew na bulan, sikatoy “linmoob” ed Jerusalem. Tan pinoolan to so syudad.—Jeremias 52: 12, 13 MB.
Detalyadon insalaysay nen Jeremias so inkagba na Jerusalem. Say impangideskribe to so kinmanan basiyan parad tagleey odino punebre. Sarayan nisulat a tagleey so naromog ed libro na Biblia a saray Tagleey nen Jeremias.
[Litrato ed pahina 8]
Laktip ed saray inyabawag nen Jeremias so nipaakar ed impangukom nen Jehova sumpad Jerusalem
[Litrato ed pahina 9]
Panon ya ‘inusar nen Jehova so biskeg to’ sumpad si Jeremias?
[Litrato ed pahina 10]
“Singa saray maong ya igos, ontan naani pangigatonan ko ed saray dinakep ed Juda.”—Jeremias 24:5