Kasin Natatakot Ka ed Arapen?

DAKDAKEL so tatakotan na totoo. Alimbawa, arum so natatakot ed no anto so nagawa ed dalin diad arapen. “Saray nagagawa ed kaliberliber tayo a singa say pinasyan petang, saray bagyo, delap, pool, tan say katutunaw na pinmapalandey iran yelo so mangipatnag ya aderaderal la so klima ed interon globo,” so kuan na magasin a Time, Abril 3, 2006.

Nen Mayo 2002, say United Nations Environment Programme so angipaway na report ya apauloan na “Say Kipapasen na Kaliberliber ed Sankagloboan-3.” Niparaan itan diad impikoopera na masulok a 1,000 totoo. Unong ed balita, oniay inkuan na satan a report: “Nepeg a desisyonan la natan no antoray gawaen parad planeta tayo lapud mangaapektan maong iratan ed saray katakelan, kadayatan, saray ilog, kapalandeyan, ayayep tan tanaman ed uma, tan arum niran sistema a manusustuni ed bilay ya akadependian na katooan natan tan diad arapen.”

Say kipapasen natan ed kaliberliber na dalin et pansesengegan la ingen na kapagaan. Saray totoo ed inerman a parte na mundo so natatakot ed iyaataki na saray terorista. Oniay inkuan na kasandin direktor na manunan ahensia ed panag-espiya diad Canada: “Agkami la makakaugip ed labi lapud pampapagaan mi so posible iran iyataki, ya agmi amta no kapigan tan panon a nagawa iratan.” Diad tua, say pambantay lambengat ed saray balita ed telebisyon et makapaaburido la!

Napapagaan so dakel a makukulin wala la’d edad ompan naandian ira na trabaho. Amayamay so manaaburido lapud walaray naeekal ed trabaho, mansasaran planta, kompetisyon ed limog na saray empleyado, tan alablabas a panagpatrabaho na saray amo. Natatakot iray kalangweran ompan ipulisay ira na saray kalimog da. Nayarin napapagaan iray angkelag nin ananak ompan saray ateng da et agpeteg a  mangaaro ed sikara. Komusta balet iray kipapasen ed kaliberliber da? Oniay inkuan na sakey ya aburidon ina: “Parad saray ugugaw, a kulang ni kakabatan, say kaliberliber ed paway na ayaman et singano makapataktakot a pasen no maminsan.” Tan napapagaan so dakel ya ateng nipaakar ed epekto na iyaabeba na moral ed mundo diad saray inad-aro ra, nagkalalo la ed ananak da.

Mabetbet a natatakot iray maedad la ompan sikaray napelag ed takayan odino sakitan na mauges a totoo diad karsada. On, ‘natatakot ira ed atagey, tan saray makapataktakot wala ra naani ed dalan.’ (Eclesiastes 12:5) Napapagaan met ira ompan nadapoan ira na graben sakit. Saray nibabalita a makapatey a virus na trangkaso, kanser, tan saray makaalis a sakit so manataktakot ed sikatayo ya ompan naalisan itayo na saray balo tan nikaduman sakit a nayarin manparalisa odino mamatey ed sikatayo tan ed kapamilya tayo. On, sano mansakit tan onkapuy iramay mabunigas tan makmaksil a totoo, mapaga itayo ompan nagawa met itan ed sikatayo odino ed saray inad-aro tayo. Tan agaylan makapaermen so pakanengneng ed toon mansasakit, ya anggapo lay ilalo ton onabig!

Lapud apektado itayo ed dakel a makapataktakot a nagagawa, kasin walay malet a basiyan tayo pian manilalo ed arapen? Wala kasi so makatulong ed sikatayo pian mansiansia itayon positibo? Sarayan tepet so ebatan na ontumbok ya artikulo.

[Picture Credit Line ed pahina 3]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures