Istorya na Bilay

Determinado Kamin Manumpal ed Ministeryo Mi

Unong ed salaysay nen Lena Davison

“Ombibilunget lay pakanengneng ko. Agak la makanengneng,” so imbalikas na naaawel lan piloto mi. Kabebekta et naikbanan to lay pinagka-manibela na melag ya eroplanon akaluganan mi, tan sikatoy nalmay la ed yurongan to. Kanian, sikato so sinalin liingen na masiken ko lapud agto amtay manpatekkiab na eroplano. Sakbay kon istoryaen iyan dawdawit ya impatey mi, abuloyan yo ak pa nin mangisalaysay no panon kamin akalugan ed sayan eroplano ya ondapo la ed Papua New Guinea, sakey ed saray sankasulinekan a parte na mundo.

NIANAK ak nen 1929 tan binmaleg ak ed Sydney, say kabisera na New South Wales, Australia. Say tatay ko, si Bill Muscat et sakey a Komunista, balet ta anisia lanlamang ed Dios lapud inkamausisa to. Nen 1938 et sikato ni ingen so nampirma ed sakey a petisyon na bansa ya abuloyan si Joseph F. Rutherford, manlapud hedkuarter na saray Tasi nen Jehova, a manpaliwawa ed Sydney Town Hall.

“Seguradon wala so importantin mensahe to,” so inkuan nen Tatay ed sikami. Kayari na waloy taon, naaralan mi iray manunan punto na satan a mensahe. Si Norman Belloti, sakey a sigpot-panaon a ministro na saray Tasi nen Jehova, so inimbitaan nen Tatay diad abung mi pian ipaliwawa to so Biblia. Inawat a tampol na pamilya mi so katuaan na Biblia tan sikami so nagmaliw ya aktibo ed Makristianon ministeryo.

Diad kapegleyan na dekaday 1940, tinmunda ak a naneskuela pian natulongan koy nanay ko, a  mansasakit la ed saman. Siak met so nantrabaho bilang managdait. Diad kada labi na Sabado, sikami nen atsik Rose so miuulop ed sakey a grupo na saray payunir tan manpupulong kami ed karsada diad paway na Sydney Town Hall. Nen 1952, si kuyak John et nansumpal ed eskuelaan na Gilead parad saray misionaryo diad Estados Unidos tan sikato so nibaki ed Pakistan. Pinabpablik met so ministeryo tan labay kon aligen so alimbawa to. Kanian diad tinmumbok a taon et siak so nanregular payunir.

Say Impiasawak tan Impanmisionaryo Mi

Agnambayag et akabat ko si John Davison, a manlilingkor ed saman diad sangan opisina na saray Tasi nen Jehova ed Australia. Nandinayewan ko so inkamapaabeba, agmaparungtal a determinasyon to, tan say atagey a moralidad to. Legan na Guerra Mundial II, sikato so amitlon nipriso lapud impansiansia ton neutral bilang Kristiano. Denesidi min dua a gawaen a manunaan ed bilay mi so Makristianon ministeryo.

Nankasal kami nen John nen Hunyo 1955. Analiw kami na sakey a bus pian gawaen itan a pinagka-abung mi no manbiahe kami. Say gagala mi et satan so pampundoan mi no manpulong kami ed niyarawi iran pasen ed Australia. Diad tinmumbok a taon, naimbitaan iray Tasi ya onalis diad New Guinea, say amianen-bukig a parte na baleg ya isla ed amianen na Australia. * Say mensahe na Panarian so agni nipulong ed sayan parte na dalin, kanian namboluntaryo kamin tampol.

Diad saman a panaon, say alenleneg a paraan pian makaloob ed New Guinea et say pakawalaay kontratan sigpot-panaon a trabaho, kanian nananap si John na trabaho. Agnambayag et sikato so awalaan na kontrata ed sakey a kompanyan panaglabraan ed New Britain, a sakey a mas melag ya isla diad New Guinea. Kayari na pigaran simba, binmuat kami pian onla ed balon asainmin mi, ya akasabi kami ed Rabaul, New Britain, nen Hulyo 1956. Diman et anemiran agew min inalagar so onsabin baloto a luganan min mamaarap ed Waterfall Bay.

Say Ministeryo Mi ed Waterfall Bay

Kayari na pigaran agew ya agmaligen ya impanbaroy mi ed dayat, akasabi kami ed Waterfall Bay, sakey a baleg ya isla a ngalngali 240 kilometro ed abalaten na Rabaul. Diman et walay baleg a panaglabraan diad sakey a lugar a panbabatangan ed saray kiew ed katakelan. Diad saman a labi, sanen say amin a trabahador so akayurong ed pananganan, oniay inkuan na manedyer, “Mr. and Mrs. Davison, regulasyon manaya na sayan kompanya ya ibaga na amin ya empleyado dia no anto so relihyon da.”

Segurado kami ya anggapo so ontan a regulasyon, balet lapud agmi labay so mansigarilyo, sikara so nansuspetsa la. Antokaman so motibo ra, oniay inyebat nen John, “Tasi nen Jehova kami.” Agda kami la tanton kinatongtong sanen ontan so ebat mi. Beterano ira ed Guerra Mundial II tan walay panangidumaduma ra ed saray Tasi lapud neutral a talindeg da no walay guerra. Manlapu la’d saman, inanamot na saraman a lalaki so kada pankanawnawa pian sibletan da kami.

Unona, say manedyer so ag-angiter  ed sikami na refrigerator tan lutoan, anggaman kanepegan mi so nawalaan na saratan. Mainomay la ingen a nabangles iray tagano mi, tan apilitan kamin mangusar ed aderal lan lutoan ya adukdok mi ed katakelan. Insan saray taga-diman et asebelan a manlako ed sikami na saray tariwan produkto, kanian nambilay kami labat ed antokaman iran pising a naromog mi. Sikami so imbaga ra met ya espiya kanian naynay da kamin babantayan ompano walay ibabangat mi na Biblia. Ag-abayag et nansakit ak na malaria.

Balet, determinado kamin manumpal ed ministeryo mi. Kanian kinerew mi ed duaran malangwer nin trabahador ed panaglabraan, a tagad’man tan makapansalita ira na Ingles, ya ibangat da kami na Melanesian Pidgin, say manunan lenguahe ed bansa ra. Insan binangatan mi met ira na Biblia. Diad saray sampot-simba, sikami so nambiahe ed arawi pian “manpaspasyar.” Diad saray nadalan min baryo, maalwar min pinulongan iray nasasabi min totoo, tan saray managpatalos mi et saray iyaaralan mi na Biblia. Binaliw mi iray ilog a walaan na maples ya agus tan angkakabaleg iran buwaya ya akasakbit diad gilig na saray ilog. Agkami met ginirogiro na saratan a makapataktakot ya ayayep nilikud ed samay aminsan ya inkagawa a dawdawit da kamin nausilan.

Nanggawa Kami na Saray Uusaren ed Panagbangat

Diad inlaknab na ministeryo mi, denesidi min imakinilya iray simplin mensahe na Biblia pian ibunog ed saray interesado. Saray iyaaralan mi na Biblia diad panaglabraan so tinmulong ed sikami a mangipatalos ed inmuna iran mensahe mi. Pigay labi min inmakinilya iray nilasus a tract tan imbunog mi iratan ed saray taga-baryo tan ed saray onlalabas a tripulante na baloto.

Nen 1957, apabiskeg kami ed imbisita nen John Cutforth, sakey ya eksperiensyadon managbiahen manangasikaso. * Insuheri to so pangusar ed saray litrato pian epektibon nibangat so katuaan na Biblia ed saray totoon agmakabasa. Sikamin sanasawa so nanggawa na saray simplin drowing, odino stick figures, a nantutumbokan, pian ipaliwawa iray manunan bangat na Biblia. Diad saginonor, dakerakel ya oras so inusar mi pian kopyaen irayan litrato, ya indrowing mi ed saray kuaderno, pian usaren ed panagpulong. Akaawat na sansakey a kopya so kada sakey ya iyaaralan na Biblia, ya inusar da itan pian pulongan so arum. Diad saginonor, sayan paraan na panagbangat so inkana diad interon bansa.

Kayari na duara tan kapalduan taon mi ed Waterfall Bay, asumpal mi so kontrata mi ed trabaho tan naabobonan kamin mansiansia ed bansa. Kanian inawat mi so imbitasyon a man-espisyal payunir.

Pinmawil Kami ed Rabaul

Sanen nambaloto kami a paarap ed Rabaul, sanlabin  sinmakda so baloto mi diad sakey a plantasyon na niyog tan kakaw diad Wide Bay. Saray makankayarian, a maedad lan sanasawa, tan malabay lan manretiro tan manayam diad Australia, so angiyopresi ed si John ya asikasoen to so plantasyon. Makapatukso itan ya opresi, balet sanen nantongtongan mi itan ed saman a labi, nampaknaan mi ya agkami linma ed New Guinea pian mananap na materyal a kayamanan. Determinado kamin manumpal ed ministeryo mi bilang payunir. Kanian diad tinmumbok ya agew, imbaga mi ed samay sanasawa so desisyon mi tan linmugan kami lamet ed baloto.

Kasabi mi ed Rabaul, akila kami ed melag a grupo na saray Tasi a nanlapu ed arum a bansa ya inmalis ed saman a lugar. Interesadon maong iray totoo ed mensahe na Panarian, tan akapangigapo kami na dakel iran iyaaralan na Biblia. Diad saman et walay inyuksoy min Makristianon pantitipon diad sakey ya inabangan a hall, tan manga 150 so inmatendi. Dakel ed sikara so angawat na katuaan tan tinmulong ira ed impangikayat ed maong a balita na Panarian na Dios ed arum a parte na bansa.​—Mateo 24:14.

Nila mi met so Vunabal, sakey a baryo a manga 50 kilometro manlapud Rabaul, a walay grupo na totoo ya interesadon maong ed katuaan na Biblia. Ag-abayag et sikara so naimano na sakey a maimpluensyan Katoliko. Sikatoy angitagar na sakey a grupon karelihyonan to pian patundaen da so sinimban panagaral mi na Biblia tan pinapaway da kami ed baryo. Sanen naamtaan mi a wala ni so mas baleg a problema a nagawa ed ontumbok a simba, impaibaan kami ed saray pulis.

Diad saman ya agew et amayamay iray mankakantiaw a Katoliko ya atalunton ed karsada. Dakel ed sikara so akaparaan lan manupak ed sikami. Insan, walay nilasus a kabiangan na tribu ditan a tinipon na sakey a pari. Pinaseguroan kami na saray pulis a walay kanepegan min mantitipon, kanian tinulongan da kami a makadalan ed leet na saratan a totoo. Balet, sanen onggapo kami la ed pantitipon mi, sinagyat na pari so dakel a totoo pian manggulo. Ag-ira nabano na saray pulis kanian sikami so pinaalis la na hepe na pulisya tan tampol da kamin pinalugan.

Sikami so pinaliberan na grupo, inaayew, nilulupdaan, tan inaayagan da kami na poniti, legan ya akatalikepkep tan imis-imis so pari. Sanen akaarawi kami ed sikara, binidbir na hepe na pulisya a saman la so sankagrabian ya agawa. Anggaman maslak a totoo ed Vunabal so ataktakot lapud inkaramsak na grupo, walay sakey ya iyaaralan na Biblia a makpel a tinmalindeg parad katuaan na Panarian. Manlapu la’d saman, nilasus nin totoo ed interon New Britain so tinmalindeg a malet.

Alukasan so New Guinea

Nen Nobyembre 1960, sikami so niasain lamet ed Madang, sakey a baleg a baley diad amianen a baybay na New Guinea, say sentro ya isla. Dia et sikami nen John so naopresian na dakel a pankanawnawan nawalaan na sigpot-panaon a trabaho. Siak so inopresian na sakey a kompanya pian mangasikaso ed lakoan day kawes. Labay na arum a magmaliw ak a manag-apiger na kawes. Inyopresi ni ingen na arum a dayon bibii a tulongan da ak a mangipaalagey na pueston panagdaitan ko. Lapud sinononot kami ed gagala mi, sikami so marespeton ag-angawat ed saratan ya opresi.​—2 Timoteo 2:4.

Dakerakel so interesado diad teritorya na Madang, tan agnambayag et wala lay onaaligwas a kongregasyon. Sikami so nanakar tan nanmotor diad ararawi iran baryo pian manpulong ed loob na pigaran agew. Say naugipan mi et diad saray adalanan min alolong ya anggapoy manaayam, tan say dinukolan mi et say impantatapewan a dikarika. Saray awit-awit mi labat a pankaukolan mi et de-lata, biskwit, tan moskitiro.

Diad aminsan ya impanpulong mi, binisita mi so sakey a grupo na saray interesado diad Talidig, sakey a baryo a ngalngali 50 kilometro ed amianen  na Madang. Sanen onaaligwas la’d espiritual iman a grupo, sikara so sinebelan na sakey a prinsipal na sakey ya eskuelaan diman diad panaaral day Biblia diad publikon lugar. Diad saginonor, sinugsogan to iray pulis ta pian deralen iray kaabungan da tan impanayam da ra ed kasupokan. Balet, sakey a kapitan ed biek a baryo so angawat ed sikara tan inabuloyan to iran manayam ed dalin to. Sinmabi panaon, sayan mapangasin kapitan so angawat ed katuaan na Biblia, tan walay Kingdom Hall a nipaalagey diad saman a lugar.

Panagpatalos tan Panagbiahen Kimey

Kayari na duay taon labat kasabi mi ed New Britain nen 1956, sikami nen John so naimbitaan a mangipatalos na nanduruman publikasyon na Biblia diad Melanesian Pidgin. Sayan kimey so nantultuloy ed dakel a taon. Insan nen 1970, sikami so naimbitaan ed sangan opisina diad Port Moresby, say kabisera na Papua New Guinea, pian magmaliw a sigpot-panaon a managpatalos. Nambangat kami met diman na saray klase a manaaral na lenguahe.

Nen 1975 et pinmawil kami ed New Britain pian manbisita ed saray kongregasyon. Diad tinmumbok a 13 a taon, sikami so nan-eroplano, nambaloto, nanmaneho, odino nanakar ed amin lawarin parte na bansa. Dakel iray makapataktakot ya eksperiensya mi, pati samay inkagawa ya adeskribe ed gapo na sayan artikulo. Diad saman ya inkagawa, nalmay so piloto mi lapud graben gastritis sanen asingger lan ondapo so eroplano mi ed Kandrian diad New Britain. Lapud say eroplano et aka-automatikon ontetekkiab, liberliber kami labat ed tagey na katakelan legan a tuloytuloy a babangonen nen John so nalmay a piloto. Maong ta pinmawil so liknaan na piloto tan linminew so pakanengneng to kanian anggan panon et apadapo to so eroplano. Balet, sikato so nalmay lamet.

Awalaan Kami na Sananey Lamet a Pribilehyo

Nen 1988 et nibaki kami lamet ed Port Moresby pian asikasoen so ombabaleg a pankaukolan ed panagpatalos diad sangan opisina. Manga 50 kamin nanayam tan nankimey bilang pamilya diad sangan opisina, a ditan so angipasalan mi ed balo iran managpatalos. Amin mi so nanayam ed simpli iran apartment a walaan na sansakey a kuarto. Denesidi mi nen John a pansiansiaen ya akalukas so puerta mi ta pian napaseseg iray membro na pamilya tan bisita ya onsamar tan mikabkabat ed sikami. Bilang resulta, sikami so apaapit a maong ed pamilya tan apabli min maong so balang sakey tan akapanpapasesegan kami.

Insan nen 1993, si John so naataki ed puso tan inatey. Singano walay kabiangan na laman ko ya inatey met. Sikami so sankaiba ed loob na 38 taon bilang sanasawa tan inusar min amin itan a panaon diad ministeryo. Balet, determinado ak nin siansia a mantultuloy diad tulong nen Jehova. (2 Corinto 4:7) Nansiansian lukas so puerta na apartment ko, tan siak so nantultuloy a binisita na saray kalangweran. Saratan a makapabiskeg a panlilimog so akatulong pian mansiansia so positibon awawey ko.

Nen 2003 et siak so niyasain lamet ed sangan opisina diad Sydney, Australia lapud onkakapuy lay laman ko. Natan, diad edad ko a 77 et sigpot-panaon ak nin ontutulong diad Translation Department, tan okupado ak met a naynay ed panagpulong a kimey. Saray kakaarok tan espiritual ya ananak ko so naynay a mamapaliket ed siak.

Lukas nin siansia so puerta na kuartok diad Bethel, tan inagew-agew lawari a walaray bisitak. Diad tua, sano akakapot so puertak et mabetbet a walaray ontoktok ta pian amtaen da ompano walay makapuy ya agawa ed siak. Legan a manbibilay ak ni, mansiansia ak a determinadon manumpal ed ministeryok tan manlingkor ed Dios ko, si Jehova.​—2 Timoteo 4:5.

[Saray paimano ed leksab]

[Saray mapa ed pahina 18]

(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)

[Litrato ed pahina 18]

NEW GUINEA

AUSTRALIA

Sydney

INDONESIA

PAPUA NEW GUINEA

Talidig

Madang

PORT MORESBY

NEW BRITAIN

Rabaul

Vunabal

Wide Bay

Waterfall Bay

[Credit Line]

Mapa tan globo: Imbase ed panangilitrato na NASA/Visible Earth

[Litrato ed pahina 17]

Sikami nen John sanen inmatendi kami ed kombension ed Lae, New Guinea, 1973

[Litrato ed pahina 20]

Diad sangan opisina ed Papua New Guinea, 2002