Lukot Insan Codex​—No Panon a Nagmaliw a Libro so Biblia

DIAD loob na dakel a siglo, pinansiansia na totoo iray impormasyon diad dakel a paraan. Nensaman et say pansusulatan na saray managsulat et dia ed saray monumento, tapyas a bato odino tabla, saray katat a peligo, tan arum nin materyales. Kasabi na inmunan siglo, say inawat tan inkipasalan lan pangisulatan ed saray impormasyon diad Pegley-Bukig et say lukot. Diad saginonor, say lukot so sinalatan na codex, tan satan la so kaslakan ya inusar bilang panagsulatan. Baleg met so nitulong na saya diad inkibunog na Biblia. Anto iyay codex, tan panon a ginmapo so impangusar ed satan?

Say codex so orihinal ya itsura odino pipadparaan na libro natan. Satan et walaan na saray tinupin pinagka-pahina, insan inuksoy iratan tan dinait ed angitupian. Diad arap tan beneg na saray pahina so pansusulatan, tan naapisan met itan. Say inmuna-unan codex et aliwan eksakton kaparpara na saray libro natan, balet singa met ed arum iran imbension, satan so pinarakep tan inyadapta ed pankaukolan tan panlabay na saramay angusar ed satan.

Tabla, Waks, tan Katat

Diad inmuna, saray codex et mabetbet a gawa ed saray tablan panagsulatan ya inuklopan na waks. Saray pinasileng a tablan angisulatan ya impankakawingan ed gilig na saratan, so aromog diad Herculaneum, sakey a baley ya apilanor ed inkaderal na Pompeii sanen tinmerak so Mt. Vesuvius nen 79 C.E. Diad kaunoran, saratan a masekder a panagsulatan so asalatan lay materyales a mainomay a natupi. Diad Latin, sarayan codex, odino libro, so tinawag a membranae, lapud say kaslakan ya uusaren iran pahina na saratan et gawa ed katat.

Arum ed saray codex a wala ni anggad natan et gawa ed papiro. Papiro met so materyales na sankadaanan iran codex ya inusar na saray Kristiano, a nansiansia iratan lapud amagan klima ed pigaran lugar ed Ehipto. *

Lukot Odino Codex?

Ompatnag a say manunan inusar na saray Kristiano anggad sanen mansampot lay inmunan  siglo C.E. et say lukot. Anggaman ontan, manlapud sampot na inmunan siglo ya anggad komatlon siglo C.E. et nankokontraan iray manangiyalibansa na codex tan saray manangiyalibansa na lukot. Saramay abayag lan manguusar na lukot so agmalabay a mangitunda ed saray niyugali lan paraan tan tradisyon. Balet, nodnonoten pa so nalalanor ed pambasa na lukot. Say kaslakan a panggagawa ed lukot et pansusuldonganen tan pansasaipen so espisipikon karakel na saray peligo na papiro odino katat ta pian magmaliw ya andukey, insan lukoten itan. Diad sakey labat a pagpag na lukot so pangisulatan ed saray tekston akaalasir ed kada egpang. Pian nabasa itan, kaukolan a buskagen itan na sakey no anapen to so tekston labay ton basaen. Kayari ton basaen, lukoten to lamet itan. Mabetbet ya aliwa labat a sakey a lukot so nakaukolan parad sakey ya insulat a salaysay, kanian mas maabala itan ya usaren. Anggaman mas labay na saray Kristiano manlapu la’d komaduan siglo so pangusar na codex pian pangikopyaan day Kasulatan, nantultuloy nin nausar so lukot ed loob na pigaran siglo. Balet, panisiaan na saray eksperto a say impangusar na saray Kristiano ed codex so baleg ya akatulong diad malaknab ya impangawat la ed satan.

Mapatnag iray bentaha na codex lapud dakel so nisulat ed satan, kombenientin usaren, tan mainomay ya awiten. Anggaman naimano la na arum nensaman iratan a bentaha, say lukot so siansia nin inusar na karaklan. Balet, diad inlabas na pigaran siglo, walaray nanduruman sengegan no akin a kalkalnan linmaknab so impangusar ed codex.

No ikompara ed lukot, say codex so mas pakagimperan na panaon, sagpot, tan arum nira, lapud nayarin pansulatan so arap tan beneg na pahina, tan pigaran libro so nayarin pankasakeyen ed sakey a tomo. Insan unong ed arum a totoo, say mainomay a pakaromog ed espisipiko iran teksto diad codex so manunan rason no akin a malaknab la itan a nausar diad limog na saray Kristiano tan arum niran propesyonal a singa saray abogado. Parad saray Kristiano, say angkelag iran codex, odino say listaan na pigaran inaon iran teksto na Biblia, so mausa-usar ed panag-ebanghelyo ra. Niarum ni, say codex et walaan na apis, a mabetbet a gawa ed tabla kanian mas malet itan nen say lukot.

Mausar met iray codex ed personal a panagbasa. Sanen mansampot so komatlon siglo, saray angkelag tan gawa’d katat iran codex ya angisulatan ed Ebanghelyo so nibubunog ed limog na saray mankuan a Kristiano. Manlapu la’d saman, nipalapag so binilyon a kopya na interon Biblia odino kabiangan na satan a nisulat ed codex.

Natan et mainomay tan maples lan naromog so kakabatan na Dios a walad Biblia lapud dakel iray uusaren, a singa saray kompyuter, tape, CD odino DVD, tan saray niimprintan babasaen. Antokaman so labay yon pambasaan ed Biblia, bayuboan yo so panangaro ed Salitay Dios, basaen yo itan ya inagew-agew.​—Salmo 119:97, 167.

[Paimano ed leksab]

[Saray litrato ed pahina 15]

Baleg so nitulong na codex diad inkibunog na Biblia