Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro a Tagleey

NAIMATONAN nen propetan Jeremias so inkasumpal na panangukom ya inyabawag to ed loob na 40 a taotaon. Antoy alikna to sanen atasian ton mismo so impakaderal na inadaro ton syudad? Oniay inkuan na Griegon Septuagint diad introduksion to ed libron Tagleey: “Yinmurong si Jeremias a manak-akis tan intagleey to iyan tagleey ed Jerusalem.” Lapud say Tagleey et insulat nen Jeremias nen 607 B.C.E. sanen tariwa ni ed nonot to so 18-bulan ya impangubkob a tinumbokan na impamool ed Jerusalem, malinlinew so impangibalikas na satan a libro ed pirmin impakagonigon na propeta. (Jeremias 52:3-5, 12-14) Diad interon awaran et anggapo lay syudad a tinagleeyan na ontan lan makapatenyeg na liknaan tan makapanangnangis iran balikas.

Say libro a Tagleey et tugyop na limaran ma-emosyon iran anlong. Saray unonan apatiran anlong et tagtagleey, odino kankanta na kaermenan; say komalima et pikekerew, odino pikakasi.

‘SARAY MATAK KINMAPUY LAPU ED SARAY LUA’

(Tagleey 1:1–2:22)

“Agayla so pambukbukor na sakey a baley a napno nensaman ed saray totoo! Sikato so nagmaliw a singa sakey a balo, samay baleg nensaman ed saray nasyon! Sikato a sakey nensaman a prinsesa ed saray luyag nagmaliw a pauleyan!” Ontan so gapo na tagtagleey nen propeta Jeremias nipaakar ed Jerusalem. Pian ipaamta so sengegan na sayan desyang, oniay inkuan to: “Si Jehova sikato so pinairap to lapu ed karaklan na saray impakalukso to.”​—Tagleey 1:1, 5.

Say Jerusalem et inrepresenta a singano abalon bii a maneermen ed inkaandi na asawa tan ananak to, ya onia so inkuan to: “Nengnengen yo no wala so anggan anto ya ermen a mipara ed ermen ko.” Nipaakar ed saray kalaban to et impikasi to ed Dios: “Amin komon ya inkauges da niarap ira ed sika; et gawaen mo ed sikara, so singa ginawam ed siak nipaakar ed saray amin ya impakaluksok. Ta saray paney-ey ko sikara so dakel, tan say pusok sikato so napunaw.”​—Tagleey 1:12, 22.

Diad pirmin impakagonigon nen Jeremias et oniay nikuan to: “Pinuter [nen Jehova] ed masebeg a sanok so amin a saklor na Israel; impikos to so kawanan a lima to a manlapu ed arap na kabusol; et pinoolan to si Jacob a singa mandarlang ya apoy, a sikato so mangakmon ed liberliber.” Diad panedeskribe na propeta ed graben ermen to et oniay intagleey to: “Saray matak onkapuy ira lapu ed saray lua, say pusok nagonigon; say altey ko nikalbo ed tapew na dalin.” Anggan saramay ondadalan et mankelaw ira, a kuan da: “Saya [ta imay] syudad ya inngaran na totoo, say ayadyari a kalimgasan, say liket na amin a dalin?”​—Tagleey 2:3, 11, 15.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:15​—Panon ya “inggatin” nen Jehova so “anak a birhen na Juda a singa say pampespesan na ubas [“inggatin nen Jehova so mismon pespesan na ubas na anak a birhen na Juda,” NW]”? Sanen inggeba na Babilonia so syudad, a tinawag a birhen, agaylay karakel na inyibung dan dala kanian mipara itan ed pamepespes  ed ubas diad darapilan. Impasakbay tan inabuloyan iya nen Jehova a nagawa, kanian nayarin nibaga ya ‘inggatin to so pespesan na ubas.’

2:1​—Panon ya ‘impelag manlapu ed tawen angga ed dalin so kalimgasan na Israel’? Lapud “atagtagey so saray tawen nen say dalin,” no maminsan say kimedmer na nitandoro iran bengatla so irerepresenta na ‘kapelag da manlapu ed tawen angga ed dalin.’ Say “kalimgasan na Israel,” salanti, say gloria tan pakapanyari to sanen aabobonan ni nen Jehova, so impelag sanen dineral so Jerusalem tan pinankibalatar so Juda.​—Isaias 55:9.

2:1 6​—Anto so ‘gatonan na sali’ nen Jehova? Onia so inkanta na salmista: “Onloob kami ed saray tabernakulo to; ondakmomo kami ed arap na totoonan na sali to.” (Salmo 132:7) Kanian, say tutukoyen na Tagleey 2:1 a ‘gatonan na sali’ et say abung a panagdayewan ed si Jehova, odino say templo to.

2:17​—Anton “salita” so sinumpal nen Jehova nipaakar ed Jerusalem? Mapatnag a say natutukoy dia et samay walad Levitico 26:17 ya: “Ipaarap ko naani lupak ya onsumpa ed sikayo, tan nakabil kayo naani ed arap na kakabusol yo. Saray mamusol ed sikayo panuleyan da kayo naani; et ombatik kayo naani ya anggapo so manguusil ed sikayo.”

Saray Leksion Parad Sikatayo:

1:1-9. Pinasyay nangis na Jerusalem ed labi, tan saray lua to so managagus ed saray aping to. Abagbag iray wangalan to, tan mansibek iray saserdote to. Pirmi paneermen na saray birhen to, tan sikaton mismo et napnoy kapaitan. Akin? Lapud say Jerusalem so graben nankasalanan. Say inkadutak to et walad saray sapey to. Say resulta sirin na kalilingoan et aliwan liket; noagta lua, pansibek, ermen, tan kapaitan.

1:18. Sano dudusaen nen Jehova iray nankasalanan, sikatoy lawas matunong tan agmanlalabi.

2:20. Pinasakbayan iray Israelita a no agda denglen so boses nen Jehova et nasagmak da so aye-ayew, a kabiangan ed satan so pangan da ed “laman na saray anak [da] a lalaki tan bibii.” (Deuteronomio 28:15, 45, 53) Talagan kakulangkulangan so pampili ed bilay a masugnar ed Dios!

“AGMO YAMOT SO LAYAG MO ED PANLINAWAK”

(Tagleey 3:1–5:22)

Diad Tagleey kapitulo 3, say nasyon na Israel so tinawag a “[“makayarin,” NW] too.” Anggaman asagmak na sayan too so kairapan, onia so inkanta to: “Si Jehova maong ed saray manalagar ed sikato, ed kamarerwa a mananap ed sikato.” Diad pikakasi to ed tuan Dios et onia so inkerew to: “Dinengel mo so boses ko; agmo yamot so layag mo ed panlinawak, ed akis ko.” Oniay inkuanto  sanen kekerewen to ed si Jehova ya imanoen to so panamalaw na kakabusol: “Iter mo naani ed sikara so sakey a tumang, O Jehova, unong ed gawa na saray lima ra.”​—Tagleey 3:1, 25, 56, 64.

Intagleey nen Jeremias so nalilikna to nipaakar ed makapasinagem iran epekto na 18-bulan ya impangubkob ed Jerusalem: “Say inkauges na anak a bii na baley ko balbaleg nen say kasalanan na Sodoma, ya atibakyar ed kasanlilikna, tan anggapo ray lima a nigaton ed sikato.” Onia ni intuloy to: “Saray pinatey ed kampilan magmaong ira nen saray pinatey ed eras; ta saraya onkapuy ira, atalos ira ed inkaukolan da na saray bunga na uma.”​—Tagleey 4:6, 9.

Diad komaliman anlong et indeskribe a saray manaayam ed Jerusalem so mansasalita. Onia so inkuan da: “Nonoten mo, O Jehova, no anto so onsabi ed sikami. Nia, et nengnengen mo so kibabaingan mi.” Legan dan ibibinsa-binsa iray asagmak dan kairapan, onia so kekerewen da: “O Jehova mansiansia ka lawas; say yurongan mo manlapu ed kailalakan angga ed kailalakan. Ipawil mo kami ed sika, O Jehova, et nipawil kami naani; pasimbaloen mo ray agew a singa nen inmuna.”​—Tagleey 5:1, 19, 21.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

3:16​—Anto so labay ya ibaga na balikas a: “Pinuter to . . . iray ngipen ko ed saray dalakirik a bato”? Oniay inkuan na sakey a reperensya: “Sanen mamapaarap iray Judio ed kadestieroan da, apasootan iran mangiluto na tinapay ed saray abot a kinotkot ed dalin, diad ontan et alaokan na angkekelag a bato iray tinapay da.” Nayarin nataping so ngipen na sakey a mangan ed satan.

4:3, 10​—Akin ya inkompara nen Jeremias so “anak a bii na baley” to ed “saray abistrus ed kalawakan”? Say abistrus (ostrich) et “masebesebeg ed saray angkekelag to, a singa agto ra kayarian,” kuan na Job 39:16. Alimbawa, sano pinmusnak la iray iknol, ontaynan la imay nganak tan mila la ed arum a nganak tan saray lalong la so mangasikaso ed saray sibong. Tan antoy gawaen da sano walay peligro? Ibatikan na nganak tan lalong iray sibong da. Legan na impangubkob na Babilonia, ontan lay kagrabe na eras ed Jerusalem a saray kainaan a datin makasi ed saray ilalak da so nagmaliw lan maruksa a singa saray abistrus ed kalawakan. Arawin dalin iya ed panangasikaso na saray kabatyan a chakal odino atap ya aso.

5:7​—Kasin ipapakasalanan nen Jehova ed totoo so kalilingoan na saray inmuunan laklaki ra? Andi, agto dudusaen so totoo lapud kasalanan na saray inmuunan laklaki ra. Oniay inkuan na Biblia: “Sakey tan sakey ed sikatayo [so] mangiusa-usa naani nipaakar ed inkasikaton dili ed arap na Dios.” (Roma 14:12) Anggaman ontan, nayarin agtampol naandi iray epekto na kalilingoan da, nalikna ni itan na onsaginonor iran henerasyon. Alimbawa, lapud impan-idolatriya  na Israel nensaman, nairapan so anggan saray matoor ya Israelita ed saginonor iran panaon a mansiansian matunong.​—Exodo 20:5.

Saray Leksion Parad Sikatayo:

3:8, 43, 44. Sanen asagmak na Jerusalem so desyang, agdinengel nen Jehova so akis na saray manaayam ed syudad ya onkekerew na tulong. Akin? Lapud matunganga tan agnin siansia nagbabawi iray totoo. No labay tayon ebatan nen Jehova iray pikakasi tayo, nepeg a sikatoy tuloken tayo.​—Uliran 28:9.

3:20. Si Jehova, say “sankatageyan . . . a manuna nen say amin a dalin,” et ontanlay inkatalonggaring to, a kaukolan to ni so unusdong pian “onnengneng ed saray bengabengatla ed tawen, tan dia ed dalin.” (Salmo 83:18; 113:6) Anggaman ontan, amta nen Jeremias a mabulos a manpaabeba so Makapanyarin-amin ed saray totoo, salanti, onleksab ed kipapasen da pian napaseseg to ra. Agaylay liket tayo a say tuan Dios et aliwa labat lan sankamakapanyarian tan sankakabatan noagta mapaabeba met!

3:21-26, 28-33. Panon tayon nasungdoan so anggan say sankagrabian ya irap? Satan so ebatan nen Jeremias. Agtayo lilingwanan a napno na abig linawa tan panangasi si Jehova. Tandaan tayo met a sayay mismon pambibilay tayo et magenap lan rason pian agtayo onsuko tan kaukolan tayoy mananos tan agmanrereklamo ya alagaren so panangiliktar nen Jehova. Niarum ni, kaukolan ya ‘isubsob tayo so sangi tayo ed dabok,’ salanti, mapaabeban mangawat ed subsubok, a bidbiren tayo a walay maabig a rason ed pangiyaabuloy na Dios a nagawa so sakey a bengatla.

3:27. Nayarin kabiangan ed saray subok ed pananisia legan na inkatobonbalo so pansungdo ed saray kairapan tan panamalaw. Balet ‘maong ed [“makayarin,” NW] too ya awiten to so pako ed kaugawan to.’ Akin? Lapud sano naaralan la na sakey a pidenengan so kairapan legan ya ugaw ni, sikatoy nipaparaan a manalona ed saray problema no baleg la.

3:39-42. Makapuy so ‘paningel’ odino panreklamo sano maniirap itayo lapu ed saray kasalanan tayo. Imbes a manreklamo lapud aanien iray epekto na impankasalanan, “komon [ta] usisaen tan salien [tayo] so saray dalan tayo, tan ompawil itayo lamet ed si Jehova.” Maabig so pagbabawi tan pangipetek ed saray kagagawa tayo.

Mankompiyansa ed si Jehova

Ipaparungtal na libro na Biblia a Tagleey no panon a minoria nen Jehova so Jerusalem tan say dalin na Juda kayarin pinoolan na Babilonia so syudad tan impankibalatar so nasyon. Saray insulat ditan a panangaksobi ed kasalanan so mangipapalinew a parad si Jehova, say sengegan na desyang et say kalilingoan na totoo. Nibalikas met diad pinuyanan iran kanta na sayan libro so impan-ilalo ed si Jehova tan say pilalek a gawaen so duga. Anggaman aliwan ontan so nalilikna na kaslakan a kabaleyan nen Jeremias, ontan so nalilikna nen Jeremias tan saramay nagbabawi.

Say desisyon nen Jehova nipaakar ed situasyon na Jerusalem a nibalikas ed libro a Tagleey so mangibabangat ed sikatayo na duaran importantin leksion. Unona, ipapaseseg na inkaderal na Jerusalem tan say impankibalatar na Juda so katutulok ed si Jehova tan onkakana iratan a pasakbay ya agnepeg ya ibaliwala so linawa na Dios. (1 Corinto 10:11) Say komaduan leksion et manlalapud ehemplo nen Jeremias. (Roma 15:4) Anggan diad situasyon a singano anggapo lay ilalo, sayan maer-ermen a propeta so nanilalo ed panangiliktar nen Jehova. Talagan importante so sigpot a panmatalek ed si Jehova tan ed say Salita to tan sikatoy pankompiyansaan tayo!​—Hebreos 4:12.

[Litrato ed pahina 9]

Naimatonan nen propetan Jeremias so kasumpalan na inyabawag ton panangukom

[Litrato ed pahina 10]

Asubok so pananisia na sarayan Koreanon Tasi lapud neutral a talindeg da bilang Kristiano