Pandinayewan so Disenyo; Aralen so Nipaakar ed Disenyador

NAYARIN nadngel yo lay nipaakar ed si Michelangelo, a sakey ya pintor tan iskultor. Anggano anggapo ni anengneng yon orihinal ya obra maestra to, maseguron onabobon kayo ed sakey a historyador na art sanen inkuan ton sayan Italyanon artist et “makapadindinayew tan anggapoy kaparpara to.” Talagan agniburi so inkamaabilidar nen Michelangelo. Wala kasi toon anta pandindinayewan toy kimey nen Michelangelo et agto balet bidbiren a sikatoy sakey ya artist a talagan nayadyari?

Natan, imanoen pa so makapakelkelaw ya inkakomplikado tan kinarakel na mabilay a palsa a walad kaliberliber tayo. Dugaruga imay inaon na The New York Times ya imbaga na sakey a propesor na biological a siensia: “Mapatpatnag ed saray mabilay a palsa a dinisenyo iratan.” Insan to inyarum: “Aliber itayo na mabitabitar iran ebidensya a saray pinalsa et dinisenyo.” Makatunongan kasi a pandinayewan so inkadesinyo na saray palsa balet ta agpanisiaan a walay nandesinyo ed saratan?

Walaray sinalambit nen apostol Pablo, a maobserba ed kaliberliber to, a totoon ‘igagalang tan panlilingkoran day palsa aliwan say Manamalsa.’ (Roma 1:25, Maung a Balita) Say arum so naimpluensyaan la ed kasmak lan teorya na ebolusyon, kanian agda labay ya awaten odino agda la nabidbir a mabitabitar ed inkadesinyo na saray palsa a walay desinyador na saratan. Balet, talaga kasin mitunosan so teorya na ebolusyon ed peteg a kabaliksan na siensia? Imano yo iyay konklusyon na Katolikon Arsobispo na Vienna a si Christoph Schönborn, diad The New York Times: “Antokaman a teorya ya ibuburi odino ibabaliwala to so agaylan kabitar ya ebidensya a denesinyo iray mabilay a bengatla et aliwan siensia, noagta sisisiaen ya anggapoy basiyan to.”

Panampot lay Siensia?

Balet, wala met iramay iyagaglan dan sano awaten so ibabagan ebidensya a walay manamalsa et ompan “ontunda la so panagsukimat.” Diad sakey ya artikulo ed magasin a New Scientist et nibalikas itan a pakatatakot. Inkuan na satan a, no ikuan lan “‘ontan so impanggawa na desinyador’ ed saray bengabengatla, agdi ontunda lay panagaral tan panagdiskorbre na siensia no akin ya ontan so inkagawa na saratan.” Duga kasi itan? Andin balot. Diad tua et kasunian itan na katuaan. Akin ey?

No awaten tayon niwala so uniberso tan say bilay ed dalin lapud inkibanbana labat tan ed ebolusyon a resulta na satan, diad tua et singano agtayo la labay ya amtaen ni so makabkabaliksan ya eksplinasyon. Balet, no awaten tayon walay marundunong a Manamalsa a walad benegan na saray nanenengneng tayo’d kaliberliber tayo, napakiwas itayon usisaen so kinaaralem tan paraan na panangusar to ed dunong to a napatnagan ed uniberso. Nonot yo pa iya: Amta na saray historyador na art a si Leonardo da Vinci so nampinta  ed “Mona Lisa,” balet ag-itan amatunda ed panaaral da ed saray estilo to tan saray inusar ton materyales. Ontan to met no nipaakar ed inkakomplikado na saray desinyo tan palsa, aliwan daput no inawat tayo lan walay Desinyador et nadismaya tayo lan aralen iratan.

Ag-aamperen na Biblia so panagsukimat, ipapaseseg ni ingen na satan ya anapen tayo iray ebat ed saray tepet tayo, nipaakar man itan ed siensia odino ed Dios. Si Arin David et minorekdek to so inkaporma na makapakelkelaw a laman to. Kanian onia so nikuan to: “Makapataktakot tan makapakelkelaw so inkagawa na inkasiak: pankelkelawan so gawagawam; tan kabat a maong na kamarerwak.” (Salmo 139:14) Diad tua ibabaga na Biblia a say Dios et tinepetan to na onia si Job: “Atalosan mo ta so dalin dia ed kaawangan to?” (Job 38:18) Seguradon anggapoy ipapaniring na satan a makaamper ed panagaral tan panagsukimat. Imbes et papasesegen itayo ni ingen na say Sankarunongan a Desinyador ya aralen tayo so gawa na saray lima to. Imanoen met so insulat nen propetan Isaias a panamaseseg a palaknaben tayo so pakatalos tayo ed samay nanggawa ed saray palsan nanenengneng tayo: “Itangay yo so saray mata yo ed tagey tan nengnengen yo no siopa so amalsa ed saraya.” (Isaias 40:26) Diad saya et walay nibalikas a katuaan a mitunosan ed prinsipyo na samay bantog a pormula nen Einstein ya E=mc², salanti, say uniberso so niwala lapud pinalsa itan na say lapuan na dinamikon enerhiya tan pakayari.

Tua, aliwan naynay a walan tampol so ebat ed saray tepet nipaakar ed palsa. Say sakey a rason et lapud say pakatalos tan pakarandan tayo ed mundon pambibilayan tayo et limitado labat. Kabkabisado iya nen Job. Kanian indaydayew to so Manamalsa, a diad pakayari To et makapansiasiansian akabitin ed anggapo so globo tayo diad kalawakan tan apaliberan na saray manletletaw a lurem, a nandanum. (Job 26:7-9) Ingen, amta nen Job a saratan a makapakelaw a bengatla et “melag labat a kabiangan na pakayari [Manamalsa].” (Job 26:14, Maung a Balita) Seguradon labalabay nen Job so makaaral ni na dakel nipaakar ed mundon kawalaan to. Tan inaksobi met nen David iray limitasyon to, insulat to: “Satan a kakabatan makapakelaw a tuloy ed siak; sikato so atagey, sikato so agko nayarian a dandanen.”​—Salmo 139:6.

Say pangawat ed kiwawala na sakey a Manamalsa et agto kabaliksan a naamper lay progreso na siensia. Ta talagan ag-ontunda tan agmangangga so panagdiskobre nipaakar ed saray pisikal tan espiritual a bengatla. Onia so mapaabeban insulat na sakey ya ari nensaman a nibanbantog ed agaylan pikakabat to: “Inggeter toy manepeg a panaon na amin a bengatla. Initdan to itayo na pilalek a mangamta na arapen, balet agton balot iter ed sikatayoy kapenek na ayadyarin pakatalos ed saray gagawaen to.”​—Eclesiastes 3:11, Maung a Balita.

 “Dios ya Isasakab”?

Isusuppiat na arum a say Dios et uusaren labat a “sankainomayan a rason” kapagno anggapo lay naromog na siensia ya eksplinasyon. Diad arum a salita, ibabaga ra a say Dios a Desinyador so pinagkasakab ya eksplinasyon, salanti, irason labat la na totoo so salitan “Dios” sano agda la nipaliwaway bengabengatla. Balet anto ta iraya’y natutukoy dia a bengatlan sasakaban odino agnipaliwawa? Detalye kasi iraya ya agmet la tanto importante? Andi, singa iratan angkakabaleg a butaw a manusuppiat ed inkanapanmatalkan na teorya nen Darwin ya ebolusyon. Sarayan detalye nipaakar ed mabilay iran palsa ya agnipaliwawa na teoryan ebolusyon et importante. Diad tuay tua, saramay ebolusyonista a manmamatalek ed saray agnapaneknekan iran ideya so manggagawa ed teorya nen Darwin ya “isasakab” ya eksplinasyon ed saray agnipaliwawa na siensia.

Say Manamalsa, unong a nipakabat ed Biblia, et aliwan eksplinasyon ya “isasakab” ed saray agnipaliwawa. Imbes, sanen sikatoy amalsa, agto impauley ed kibanbana labat so kiwala na nanduruman palsa a nanengneng tayo. Ginagala ton pinalsa iratan unong ed nanenengneng tayo natan. Onia so indanet na salmista nipaakar ed impamalsa nen Jehova ed amin a bengatla: “Sikay panlalapuan na amin a bilay, tan lapud silew mo nanengneng miy liwawa.” (Salmo 36:9, Maung a Balita) Susto-susto ed si Jehova so deskripsion ya “amalsa na tawen tan dalin, tan say dayat, tan saray amin a wala ed sikara.” (Gawa 4:24; 14:15; 17:24) Kanian walan talagay rason na samay managbangat nen inmunan siglo ya insulat ton say Dios so “amalsa ed saray lapag a bengatla.”​—Efeso 3:9.

Niarum ni, inggeter na Dios so “uksoy na saray tawen,” saray ley ya insipor na Dios a mangokontrol ed materya tan enerhiya, ya aaralen ni na saray sientista. (Job 38:33) Say desinyo to et naspot tan walaan na gagala, kanian adampot na satan so gagala ton mamalsa tan mamorma na dalin a panayaman na agaylan karakel a klase na mabilay a palsa.

Desinyo tan say Lohiko

Kaunoran, kaukolan tayon nonoten no kasin mipakna ed lohiko so agpamidbir ed sakey a Desinyador. Oniay inkomento nen John Horgan, sakey a managsulat nipaakar ed siensia, ed isyu na inkanapanmatalkan na nanduruman teorya ed siensia: “No agni segurado so sakey ya ebidensya, nepeg ya agtayo masuyat ya usaren so abilidad tayon mankatunongan pian niwanwan itayo.”

Talaga kasin makatunongan so pangibagan say bilay et aksidente labat a linmesa odino anggapoy amalesa ed satan? Anggano amayamay so manisia ed teoryay ebolusyon, dakel a marunong iran totoo, kabiangan laray sientista, so kombinsido a walay marunong a Manamalsa. Inkuan na sakey a propesor na siensia a say inkalapagan a katooan et makatunongan a maniisip a say bilay et ginagalan denesinyo. Akin ey? Maslak a totoo et onabobon a tampol ed imbaga nen apostol Pablo ya: “Amin ya abung pinaalagey na bengatlan too.” (Hebreos 3:4) Insan onia so lohikal a konklusyon nen Pablo: “Balet say amaalagey ed saray amin a bengatla sikato so Dios.” Unong ed Biblia, talagan agmakatunongan so pangibagan say abung et kaukolan toy sakey a desinyador tan managpaalagey, sabalet so komplikadon selula et aksidente labat a linmesa.

Oniay inkuan na Biblia nipaakar ed saramay agda bidbiren a walay Desinyador tan Manamalsa:  “Say andi kalakal inkuanto ed puso to, anggapo so Dios.” (Salmo 14:1) Diad saya et binaat na salmista iramay agni akombinse. Say too et nayarin impluensyaan na personal ya opinyon imbes ya ipuera to komon itan. Balet, say toon makabat tan makatalos et sipapaabeba ton bidbiren a walay Manamalsa.​—Isaias 45:18.

Parad saramay totoon talagan mannononot, agnasuppiat iray ebidensya a mamapaneknek ed Supremon Desinyador.

Sarag Mon Nakabat so Desinyador

No ipapasen tayon produkto itayo na desinyo, anto sirin so rason na inkidesinyo tayo? Anto so gagala na bilay tayo? Ag-itan naebatan na siensia. Balet, sarayan importantin isyu et mankaukolan na makakombensi tan makapnek iran ebat. Baleg so nitulong na Biblia ed sayan pamaakaran. Ibabaga na satan a si Jehova et aliwa labat a Manamalsa noagta Dios met na saray gagala, a walaan na makatunongan iran rason ed panggagawa to ed saray bengatla. Ipaparungtal na Kasulatan so gagala na Dios parad katooan, a mangiyoopresi ed sikatayo na ilalo tan maabig ya arapen.

Balet, siopa ta si Jehova? Anto so inkapersona to? Iimbitaan ka na saray Tasi nen Jehova a kabaten so Marundunong a Desinyador tayo bilang sakey a petepeteg a persona. Naaralan mo so nipaakar ed ngaran to, saray kalidad to, tan pidedeneng to ed katooan. Naamtaan mo diad saray pahina na Salita to, say Biblia, no akin ya agtayo lambengat nepeg a pandinayewan so sankarakpan a desinyo to noagta sikatoy igloria tayo met bilang say Desinyador.​—Salmo 86:12; Apocalipsis 4:11.

[Litrato ed pahina 4]

Si Michelangelo

[Saray litrato ed pahina 5]

Say panisia ed Desinyador et mitunosan ed tuan siensia

[Litrato ed pahina 6]

Saray nanengneng tayon pandurumaan tan iyaadapta na saray palsa et ebidensya na nambabangil ya ekselentin impandesinyo ed saratan

[Saray litrato ed pahina 7]

Pian niwalay desinyo, nakaukolan a walay desinyador