Istoryay Bilay

Naaral Koy Sigpot a Manmatalek ed si Jehova

Unong ed salaysay nen Aubrey Baxter

Sakey a Sabado na labi nen 1940, duaran lalaki so angambon ed siak, anggad niparukol ak ed dalin. Walay duaran pulis a manantanyareg ed asingger, balet ta imbes a tulongan da ak, ineeyagan da ak na ansasakit iran salita, tan pinilaan da ni iramay amogbog ed siak. Saray agawgawa ed bilay ko a sengegan na sayan inkaruksa et ginmapo manga limay taon ed asasakbay sanen mantratrabaho ak ed minaay karbon. Abuloyan yo ak pan mangistorya ed agawgawa.

SIAK so nianak nen 1913 diad Swansea, sakey a nibaybay a baley na New South Wales, Australia. Komatlo ak ed sikamin sanaagi a lalakin amin. Sanen limay taon ko, say interon pamilya mi et naalisay makapataktakot a sakit a trangkaso Español ya amatey na minilyon a totoo ed interon mundo. Maong labat ta aliktaran mi itan. Anggaman ontan, nen 1933, sinmabi so trahedya sanen inatey si nanay ko ed edad a 47. Debotado si nanay ko. Antis na impatey to, sikatoy akala na duaran tomo na libron Light, say katulongan ed panagaral na Biblia ya imbunog nensaman na saray Tasi nen Jehova.

Diad saman et mantratrabaho ak ed minaay karbon. Lapud diad trabahok et walaray panaon a ngalngali anggapoy kimey, aawiten ko iraman a libro pian nabasak iratan diad tulong na silew ed helmet ko. Ag-abayag amoriak a nalmok lay katuaan. Ginapoan ko met lay ondengel ed radio na saray nibase’d Biblia a paliwawa na saray Tasi. Makapalikliket ta si tatay ko tan saray agagik et interesado met la ed saray katuaan ed Biblia.

Wala lamet so agawan makapaermen nen 1935 sanen say yugtan kon si Billy so apeketay sakit a pneumonia tan inatey. Sikatoy mantaon ni labat na 16. Ingen diad saman et aligliwa kami la na ilalon  kikioli. (Gawa 24:15) Agnambayag, indedika di Tatay tan di kuyak a Verner tan Harold so bilay da ed Dios, ontan met na saray ayrok. Natan et siak labat lay mabilay ed pamilya mi. Anggaman ontan, siansia nin aktibo ed panaglingkor ed si Jehova si Marjorie, say komaduan asawa nen kuyak Verner, ontan met nen Elizabeth ya asawa nen kuyak Harold.

Naaralan Koy Manmatalek ed si Jehova

Say sankaunaan ya impakapitongtong ko ed saray Tasi nen Jehova et diad pansamposampot na 1935 sanen tinmoktok ed abung mi so sakey a medyo maedad lan biin de-bisikleta a taga-Ukraine. Diad sinmublay a Simba, inmatendi ak ed Kristianon pantitipon a pilprimerok iman, tan kayari sakey simba, akila ak la ed sikaran manpulong. Say Tasi a mangikokondukta ed miting antis na kapapaway so angiter ed siak na pigaran bokleta tan agko inilaloan a pansuloen toak lan manpulong! Diad unonan abung a nilak et masyadoy nerbiyos ko a labay ko lan onlengat komon so dalin pian akmonen to ak! Maong labat ta say unabung et makaaro tan inawat to ni ingen iray literatura.

Tinmanek a maong ed siak iray teksto a singa say Ecclesiastes 12:1 tan Mateo 28:19, 20, kanian labalabay ko so manpayunir odino sigpot-panaon a ministro. Sinuportaan nen tatay ko so desisyon ko. Tan anggan agak ni abautismoan, tinandaan ko lay Hulyo 15, 1936 ya agew na igapok. Diad saman ya agew, linma ak ed sangan opisina na saray Tasi nen Jehova diad Sydney, a diman et siak so naimbitaan a mikimey ed grupo na 12 a payunir ed kabangibang na Sydney a Dulwich Hill. Diad saman, manguusar iray payunir na manomanon gilingan na trigo pian manggaway arina diad ontan et makaminos ira ed kakanen, tan imbangat da ak a mangusar ed satan.

Panagpayunir Diad Nisulinek

Diad pansamposampot na satan a taon na impanpabautismok, niasain ak ed sentral Queensland a kaiba so duaran payunir a si Aubrey Wills tan Clive Shade. Saray kagkagawaan mi et laktipen toy luluganan nen Aubrey, pigaran bisikleta, melag a ponograpon parad panangipaknol na diskurso ed Biblia, tolda a panayaman mi ed taloy taon, taloran katri, sakey a lamisaan, tan sakey a kaldiro. Aminsan a labi, sanen turnok lay manluto, say abaloan ko et akapanluto ak lay “espisyal” a pangdeman​—binolbol a trigo a nilaokay pising. Anta manaya, agmi naakan. Dugaruga met, walay kabayo diad asingger, kanian ipapakan ko la’d sikato. Balet kasingob to ed satan et pinmunges, insan inmarawi! Ditan anampot so impan-eksperimentok ed panagluto.

Asabi panaon a denesidi min papelesen so pangobre ed teritorya mi. Kanian impankatlo mi itan tan nansansakeyan mi. Kayari sanagew, mabetbet lan arawdawi nasasabik kanian agak la makakalugan a pasempet tan no maminsan et palalabasen ko lay labi ed abung na maparawes iran totoo ed baryo. Diad aminsan ya inkagawa, say naugipan ko et marakdakep a dukolan a parad bisita diad sakey a rantso, balet diad tinmumbok a labi, say dinukolan ko et diad marutak a datal na alolong na umaanop na kangaroo, ya apaliberan ak na ambanget a katakatat. Mabetbet ak ya onugip ed karikaan. Aminsan, pinaliberan ak na saray atap ya aso balet ta medyo arawi ra. Sanlabi ran mantagtageweng. Kayari sanlabin agko impaka-ugip, adiskobrek a say  sisimawen da manaya et samay basuran imbantak diad asingger na dinukolan ko.

Panagpulong ya Uusaren so Di-trumpa a Luluganan

Inanamot min inusar so di-trumpan luluganan diad pangiyanunsio ed Panarian na Dios. Diad syudad na Townsville ed amianen a Queensland, inabuloyan kami na saray pulis a mangipaknol diad mismon sentro na syudad. Balet say nirekord a diskurso so amasanok ed pigaran membro na relihyon a Salvation Army, a mamapaalis ed sikami. Sanen agmi labay, niyogayog na limaran membro ra so luluganan mi. Diad saman, wala ak ed loob a man-o-operate na sound. Ompatnag ya aliwan makabat no ipilit mi so kanepegan mi, kanian inmalis kami la sanen tinundaan da kami.

Diad baley na Bundaberg, walay interesadon laki ya angipabayes ed sikami na baloto pian nipaknol mi so mensahe manlapud Burnett River a nadalan toy interon baley. Si Aubrey tan Clive so angibaloto ed samay ipapaknol min mensahe, siak balet so atilak ed inabangan min hall. Diad saman a labi, say nirekord a makbaw a boses nen Joseph F. Rutherford, a manaayam ed hedkuarter na saray Tasi nen Jehova, so inmaniweng ed interon baley na Bundaberg, a mangiyaabawag ed mapuersan mensahe na Biblia. Talagan makapalikliket iraman a panaon ingen ta mankaukolay inkakpel tan pananisia ed biang na totoo na Dios.

Dakel Niran Angat Lapud Bakal

Katerak na Guerra Mundial II nen Setyembre 1939, siningbat ed say isyu na The Watchtower a Nobyembre 1 so kabaliksay pagmaliw a neutral na Kristianos ed politika tan ed bakal. Malikeliket ak ta inaral ko iman a nipanpanaon ya artikulo ta akatulong ed siak ed saginonor. Kayari taloy taon ya impaniiba, sikami di Aubrey tan Clive so akaawat na nanduruman asainmin. Aturo ak bilang ombiabiahen manangasikaso diad amianen a Queensland, sakey ya asainmin a mabetbet ya akasubokan na talek ko ed si Jehova.

Sanen Agosto 1940, nanlingkor ak ed kongregasyon diad Townsville a walaan na apatiran payunir, a di Percy tan Ilma Iszlaub * tan sanagin si Norman tan Beatrice Bellotti. Kalabas na anem taon et inasawak si Beatrice. Aminsan a Sabado’y labi, kayari min nantasi ed karsada bilang grupo et agawa imay panangataki ya asalambit ko la. Anggaman ontan, saman ya inkaruksa et mas lalo labat ya amaseseg ed siak a manlingkor ed si Jehova.

Diad bandad amianen, walay duaran agagin bibii a si Una tan Merle Kilpatrick a makukulin manpulong. Walay sanagew ya akapikimey ak ed sikara, tan kinerew da’d siak ya ibalotok ira diad biek na ilog pian makaonla ira ed abung na sakey ya interesadon pamilya. Samay baloto et akataker ed basil na ilog, kanian labay ton ibaga et kaukolan koy onlangoy pian naala itan et nibaliw ko ra diman. Balet kasabik ed basil, agko naromog so begsay! Diad saginonor et naamtaan mi ya inyamot itan manaya na sakey a sumusumpa. Balet anggapoy agawaan to iman a pakana to. Sakey ak a datin lifeguard ed pigaran taon tan sarasarag ko met ni onlangoy. Kanian intaker ko imay lubir na pataga ed awak ko insan ko inlangoy so baloto paonla’d  saramay agagin bibii insan ko ra imbeltang. Benendisyonan nen Jehova so sagpot mi, ta asabi panaon et nagmaliw a Tasi imay interesadon pamilya.

Diad Mananalimbeng a Lima nen Jehova

Parad seguridad, binarikadaan na saray sundalo so karsada diad baley na Innisfail. Lapud taga’d man ak, sarag koy makala na saray permit pian makaloob, tan saya so mausa-usar sano ombisita iray ibabaki na sangan opisina na saray Tasi nen Jehova. Pian nipuslit ko ra ed barikada, say gawaen ko et iyamot ko ira ed kompartment ed silong na beneg a yurongan na kotsik.

Say gasolina et limitado ed satan a panaon kanian dakel a luluganan so kinabitay aparato a mamawalay gas. Pian onandar so makina, sayan aparato so manepsep na mililiab a gas manlapud ngalab. Manbiahe ak na labi a lugan koy aseksek ya uring ed kompartment a pangiyaamotan ko’d saray agagi. Sano ontunday luganan mi ed barikada, papalingoen ko iramay guardia diad pamaaweng ko ed makina diad ontan et ompetapetang a maong so kargaay ngalab. Insan ko ibando ed guardia, “no erepen koy makina, mairap ko lan paandaren lamet.” Lapud naalipanesan ira ed petang, ingal, tan ed andeket ya asewek, agda la inspeksionen a maong so luganan insan da ak la paalisen.

Kaleganan na saraman a panaon, siak so naasain a mangorganisa na kombension ed Townsville parad saray Tasi diman. Irarasyon so tagano ed saman. Pian makala kami tagano parad kombension, kaukolan mi permiso na lokal a mahistrado. Diad saman et nipripriso iray Kristianon agagin lalaki lapud neutralidad da. Kanian sanen akitarato ak a minengnengan ed mahistrado, inisip kon, ‘makabat kasi iyan gawaen ko, odino papasulagen ko laingen so kabusol?’ Anggaman ontan, siansian tinmuloy ak unong ed niganggan.

Pinayurong ak na mahistradon akayurong a walad arapan toy balbaleg a lamisaan. Kapangibagak ed pegdat ko, sikatoy matanga-tangas insan abaybayag toak a nilimgis. Insan kinmalma lanlamang tan inkuanto, “Kaunongay kaukolan mon tagano?” Inderew ko so listaan na tagano a dagdaiset a maong unong ed nakakaukolan mi. Ninengneng to itan insan to inkuan: “Singa kulang itan. Maabig no doblien tayo.” Kanian, tinmaynan ak ed opisina to a misalsalamat a maong ed si Jehova, ya angibangat lamet ed siak na leksion nipaakar ed panagmatalek.

Nen Enero 1941, nisebel so kimey na saray Tasi nen Jehova ed Australia. Dakel a totoo so nagmaliw a masuspetsa ed sikami tan inakusaan da kami ni ingen ya espiya na saray Hapon! Aminsan et duaran luluganan a napnoy pupulis tan sundalo so biglan linmusob ed Kingdom Farm, sakey a melag a loten asaliw mi pian pantaneman na natagano, diad Atherton Plateau. Aanapen day sakey a silew ya uusaren mi kuno a pansinyal ed saray kalaban da. Sikami so naakusaan met a mantatanem na mais diad alasir a mamorma na sinyal a nabasa na saray aka-eroplano! Siempre, palson amin irayan akusasyon.

Lapud pananebel, kaukolan a magmaliw kamin maalwar tan madiskarte ed panangitulor na saray literatura. Singa bilang, sanen nipaway so libron Children, akala ak na sakey karton ed Brisbane, nampaamianen ak panamegley na tren, tan angitilak ak na saray libro diad saray istasyon a walaray kongregasyon. Pian natabangan iray pulis tan sundalo a manlukas ed kahon, angawit ak na malimpek a tarem na lagari ya itataker ko ed tapew na kahon antis ak ya onepas. Simpli labat iyan taktika, balet ta epektibo. Kasabi Hunyo 1943 et nainawaan a maong iray lingkor nen Jehova lapud nakal imay pananebel a tinukoy na sakey ya ukom bilang “agmakatunongan, agninonot a maong, tan malames.”

Atawag a Mansundalo

Sakey taon antis na satan, sikami di Aubrey Wills tan Norman Bellotti so atawag a mansundalo. Akauna lay sakey simba ed siak si Aubrey tan Norman ya atawag tan asentensiaan la iray anem bulan a kipriso. Diad saman et kokompiskaen ed post office iray magasin a Watchtower ya aka-adress ed saray kabkabat a Tasi, andi balet iramay akangaran ed arum a man-sususkribe. Kanian say asainmin mi et anapen so sakey ed sarayan totoo pian na-duplicate mi iramay magasin, tan nibunog ed saray kaparan Tasi. Dian onian paraan mi regular a naawat so espiritual a tagano.

 Sanen naawat ko so ilaloan ko lan anem bulan a sentensiak, inyapelak itan a tampol unong ed bilin na sangan opisina ed Sydney. Say gagala mi et pian nibayanbayan ni pakaprisok anggad wala lay naturon mangasikaso ed kimey. Inanamot kon binisita so arum ed saray 21 a Tasin lalaki a nipriso ed amianen a Queensland. Maslak ed sikara et walad saksakey a prisoan tan kabkabusol kami na samay bantay diman. Sanen impanonot ko ed sayan bantay a saray lider na arum a relihyon et sarag day ombisita ed membro ra, sikatoy sinmanok. Iningalan to kami ya inkuanton, “no siak labat so walay pakayari, pandarasigen koy amin a Tasi nen Jehova pian palpaltogen!” Tampol ak ya impaway na saray guardia.

Sanen asabi lay bista na say apelak, intaryaan ak na gobierno na abogado, unong a kakaukolanen na ley. Balet diad katuaan to, siak so talagan angasikaso ed kasok, a kabaliksan toy sigpot a panmatalek ed si Jehova. Tan peteg a tinulongan To ak. (Lucas 12:11, 12; Filipos 4:6, 7) Makapakelaw ta say inyapelak et matalona ta walaray lingo to’may clerk a nansulat ed charge sheet!

Nen 1944, siak so niasain ed baleg a sirkito a sakopen toy interon South Australia, mamaamianen a Victoria, tan say syudad na New South Wales ed Sydney. Diad tinmumbok a taon, inggapo so sankamundoan a kampanya a panagdiskurso ed publiko, tan say balang espiker so manparaan na dili ton diskurso base ed niiter a sakey-pahinan outline. Say pampaliwawa ed sakey oras so angitarok na sananey lamet ya angat, balet ginawa mi itan tekep na sigpot a panagmatalek ed si Jehova, tan benendisyonan to iray sagpot mi.

Panangasawa tan Saray Balon Responsabilidad

Nen Hulyo 1946, nankasal kami nen Beatrice Bellotti, tan nanlingkor kamin dua bilang payunir. Say ayaman mi et sakey ya abung a luluganan a gawa’d plywood. Say anak min bii ya alenleneg, si Jannyce, so nianak nen Disyembre 1950. Nampayunir kami ed pigaran pasen, a singa diad baley na Kempsey tan New South Wales, a ditan et sikami labat so Tasi. Kapagno Simba, oonla kami ed hall na baryo, ya akaparaan ak a mangi-diskurso ed inyimbita min tema panamegley na saray handbill. Pigay bulan a si Beatrice tan say melag nin si Jann so alenleneg kalamor a dumerengel ko. Anggaman ontan, agnambayag et kalnakalna itan a naaruman. Natan, wala lay duaran ombubulaslas a kongregasyon diad Kempsey.

Sanen duay taon nen Jann, nampirmi kami ed Brisbane. Insan kasumpal ton naneskuela, sikami ya interon pamilya so nampayunir ed loob na apat taon diad baley na Cessnock ed New South Wales antis kamin amawil ed Brisbane pian asikasoen so mansasakit a katulangan kon bii. Diad kaplesan, manlilingkor ak bilang matatken ed Kongregasyon na Chermside.

Misalsalamat kami nen Beatrice ed si Jehova lapud agnasabsabaan iran panamendisyon to, laktip lay pribilehyon natulongan so 32 a totoo a makapikabat ed sikato. Diad siak, pisalamatan koy Jehova lapud say inad-arok ya asawa, ya anggaman mauyamo tan maulimek et makpel a manangidepensa na katuaan ed Biblia. Sikatoy peteg a sakey a maong ya asawan bii tan ina lapud panangaro tan talek to ed Dios, tan ed ‘simplin mata’ to. (Mateo 6:22, 23, NW; Uliran 12:4) Talagan nibaga mi nen asawak a: “Mapalar so too a manmatalek ed Jehova.”​—Jeremias 17:7.

[Paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 9]

Inusar mi iyan de-trumpan luluganan dia ed amianen a Queensland

[Litrato ed pahina 10]

Tutulongan ko so sanagin Kilpatrick a mangitulak ed luluganan da sanen mamauran diad amianen a Queensland

[Litrato ed pahina 12]

Diad agew na kasal mi