Say Salita nen Jehova et Mabilay

Saray Pabitar ed Libro a Nahum, Habacuc, tan Sofonias

AKOBKOB la na makapanyari a bansan Asirya so Samaria, say kabiseran syudad na samploran-tribu a panarian na Israel. Say Asirya so abayag met lan manesesga ed Juda. Si propeta Nahum a taga Juda so walaan na mensahe nipaakar ed kabisera na Asirya, say Ninive. Sayan mensahe so walad libron Nahum tan nisulat iya antis na 632 B.C.E.

Say sinmublay a makapanyarin bansa et say Empiryo na Babilonia, ya inuleyan met na saray ararin Caldeo. Say libron Habacuc, a nayarin asumpal lan nisulat nen 628 B.C.E., so angipasakbay ed no panon ya usaren nen Jehova so Babilonia bilang say manangipaakseb ed panangukom to ontan met ed no anto so nagawa ed sayan nasyon diad kaunoran.

Si propeta Sofonias a taga Juda so akaunan nampropesiya nen say si Nahum tan Habacuc. Diad impanpropesiya to ed loob na masulok a 40 taon antis na inkaderal na Jerusalem nen 607 B.C.E., inyabawag to so mensahe na panangukom tan say ilalo na Juda. Nisulat met ed libron Sofonias iray mensahe na panangukom sumpad arum iran nasyon.

“ABAGEY LA SO SYUDAD A MARALA”

(Nahum 1:1–3:19)

“Say awit na [“panangiyabawag sumpad,” NW] Ninive” et nanlapud si Jehova a Dios, a “matantan a manpasnok, tan baleg ed pakayari.” Anggaman sikato so “sakey a sakurong ed agew na gonigon” parad saramay onsasalimbeng ed sikato, nepeg ton deralen so Ninive.​—Nahum 1:1, 3, 7.

“Si Jehova ipawil to so kaatageyan nen Jacob.” Balet, singa ‘say leon a mamingbingkas,’ tinalagnaw na Asirya so nasyon na totoo na Dios. Ingen, inkuan nen Jehova: “Poolan ko naani ed asewek so saray luganan [na Ninive], et say kampilan akmonen to naani ray kilaw [to] a leon.” (Nahum 2:2, 12, 13) “Abagey la so syudad a marala,” salanti, say Ninive. “Amin a  makadngel na balita nipaakar ed [sikato] pantipaken da so lima ra” tan manliket ira.​—Nahum 3:1, 19.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:9​—Say “nagnap ya anggaan” na Ninive so walaan na anton kabaliksan parad saray taga Juda? Kabaliksan na satan ya agla ran balot napairap na Asirya; “say kairapan agnaani onalagey ed komadua a danay.” Diad propesiya nen Nahum a singano naandi lay Ninive, oniay insulat to: “Nia, ed tapew na saray palandey so saray sali na mangiyakar na saray maong a balita a mangibawag na deen! Unoren mo so saray liket mo, O Juda.”​—Nahum 1:15.

2:6​—Antoran “sangaban na saray ilog” so alukasan? Sarayan sangaban so manutukoy ed saray padir na Ninive a binuang na Ilog Tigris. Nen 632 B.C.E. sanen inmataki ed Ninive iray nanmuyong a puersa na saray taga Babilonia tan Medo, inisip na saray manaayam ed satan a syudad a maligen ira. Lapud atatagey iray padir da, impasen na saray taga Ninive ya agnalooban so syudad da. Balet, say biewbiew ya uran so sengegay inlepwas na Ilog Tigris. Unong ed historyador a si Diodorus, saya so “anelap ed sakey a parte na syudad tan aneral ed baleg a kabiangan na padir.” Singa nipasakbay la, alukasan sirin iray sangaban na ilog, tan say Ninive so akobkob a tampol a singa dayami ya inupot na apoy.​—Nahum 1:8-10.

3:4​—Panon a nagmaliw a singa balangkantis so Ninive? Pinalikdo na Ninive iray nasyon, ya insipan toy pikakaaro tan tulong, balet diad tua et pinairap to ira. Alimbawa, tinulongan na Asirya si Arin Acaz na Judea sumpad nan-alyansan Sirya tan Israel. Balet, diad kaunoran, say “ari ed Asirya linma ed [si Acaz], tan sikato so pinaermen to.”​—2 Awaran 28:20.

Saray Leksion ed Sikatayo:

1:2-6. Lapud ombales si Jehova ed saray kakabusol ton agmangiiter na nikabkabiig a debosyon ed sikato, ipapabitar na saya a say iilaloan to sirin ed saray mandadayew ed sikato et say nikabkabiig a debosyon da.​—Exodo 20:5.

1:10. Saray angkakabaleg a padir a walaan na nilasus iran tori so ag-akaamper ed kasumpalan na salita nen Jehova sumpad Ninive. Saray kakabusol na totoo nen Jehova natan so agbalot makapaliis ed ambelat a panangukom na Dios.​—Uliran 2:22; Daniel 2:44.

“SAY MATUNONG MANBILAY NAANI”

(Habacuc 1:1–3:19)

Say primeron duaran kapitulo na libron Habacuc et nipaakar ed impantongtong na propeta tan si Jehova a Dios. Lapud nagogonigon a maong si Habacuc ed saray nagagawa ed Juda, oniay intepet to ed Dios: “Akin et ipatnag mo ed siak so inkauges, tan onnengneng ka na ag-onkanepegan?” Oniay ebat nen Jehova: “Paalageyen ko so saray Caldeo, satan so ampait tan masiglat a nasyon.” Abigla so propeta lapud usaren na Dios iramay ‘manggagawa na sililiput’ pian dusaen so Juda. (Habacuc 1:3, 6, 13) Apaseguroan si Habacuc a mantultuloy a manbilay iray matunong, balet saray kakabusol et agmakaliktar ed pananusa. Niarum ni, inkurit nen Habacuc so limaran irap a nasagmak na saray kakabusol a Caldeo.​—Habacuc 2:4.

Sanen oneey-ey si Habacuc ed si Jehova a kasian To ira, sinalambit to so impangipatnag nen Jehova ed mabisbiskeg a pakayari To a singa samay agawa ed Ambalangan Dayat, diad kalawakan, tan diad Jerico. Impasakbay met na propeta so makaderal a sanok nen Jehova diad pibakal To ed Armagedon. Onia so sampot na pikakasi to: “Si Jehova, a katawan, sikato so biskeg ko; et gawaen to ray salik a singa saray sali na ulsa a makbet, tan gawaen to ak a manakar ed tapew na saray atagey a pasen ko.”​—Habacuc 3:1, 19.

Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:

1:5, 6​—Akin et singa imposible parad saray Judio a saray Caldeo so maneral ed  Jerusalem? Diad panaon a ginmapon nampropesiya si Habacuc, say Juda so kokontrolen na Ehipto. (2 Arari 23:29, 30, 34) Anggaman ombibiskeg la ed saman iray armada na Babilonia, agda atalo si Faraon Necao. (Jeremias 46:2) Niarum ni, say templo nen Jehova et walad Jerusalem, tan say dinastiya nen David so nantutumbokan a nanuley ditan. Parad saray Judio nensaman, singa imposible so “kimey” na Dios a pangiyabuloy ed saray Caldeo a maneral ed Jerusalem. Anggaman agda napanisiaan iray salita nen Habacuc, say pasingawey nipaakar ed paneral na saray taga Babilonia ed Jerusalem so ‘petepeteg a sinmabi’ nen 607 B.C.E.​—Habacuc 2:3.

2:5, NW​—Siopa so “makayarin laki,” tan akin ya ‘agto nadampot so gagala to’? Say tutukoyen a “makayarin laki” et saray taga Babilonia, ya angusar ed inkadunong dan mibakal pian sakopen iray nasyon. Singa ra abuek ed alak lapud asali ray analo ed guerra. Balet, ag-ira ontalona ed panipon da ed saray amin a nasyon lapud usaren nen Jehova iray Medo tan Persiano pian naderal ira. Diad sayan panaon, say tutukoyen a “makayarin laki” et saray mapolitikan pakayari. Sikato met so abuek ed dilin-panagmatalek, inkatangsit, tan maagum a panagsamsam to. Balet agto nagawaan so pilalek to a ‘tiponen iray amin a nasyon.’ Say Panarian na Dios lambengat so mamawala na pankakasakey na katooan.​—Mateo 6:9, 10.

Saray Leksion ed Sikatayo:

1:1-4; 1:12–2:1. Masimoon a nantepet si Habacuc, tan sikatoy inebatan nen Jehova. Dedengelen na tuan Dios iray pikakasi na matoor a lingkor to.

2:1. Singa si Habacuc, nepeg a mansiansia itayon aliing tan aktibo ed espiritual. No makaawat itayo na panametek, nepeg met ya itunos tayo so kanonotan tayo ed satan.

2:3; 3:16. Legan a matalek tayon aalagaren so isabi na agew nen Jehova, agtayo lilingwanan a pankaganatan lay panaon tayo.

2:4. Pian makaliktar itayo ed onsabin agew na panangukom nen Jehova, nepeg tayon tekepan na anos so panmamatoor tayo.​—Hebreos 10:36-38.

2:6, 7, 9, 12, 15, 19. Seguradon nasagmak na sakey a maagum so irap lapud panagsaol, panangaro ed karawalan, imoral a kagagawa, odino idolatriya. Nepeg a paliisan tayo irayan ugali tan agamil.

2:11. No agtayo iwalwal so kaugsan na sayan mundo, ‘onakis so bato.’ Importante sirin a makpel tayo lawas a mangipulong ed mensahe na Panarian!

3:6. Sano ipaakseb la nen Jehova so panangukom to, anggapon balot so makasbel ed sikato anggan saray organisasyon na too a singa agnagiing a kapalandeyan tan pukpukdol.

3:13. Napaseguroan itayo a diad Armagedon et aliwan palanit so paneral nen Jehova. Iliktar to iray matoor a lingkor to.

3:17-19. Anggano onsabi ed sikatayo so kairapan sakbay tan legan na Armagedon, seguradon ikdan itayo nen Jehova na “biskeg” legan itayon maliket a manlilingkor ed sikato.

“SAY AGEW NEN JEHOVA ASINGGER LA”

(Sofonias 1:1–3:20)

Kasmak so panagdayew ed si Baal diad interon Juda. Oniay imbaga nen Jehova diad panamegley nen propeta ton Sofonias: “Unaten ko naani so limak ed tapew na Juda, tan ed tapew na saray amin a manaayam ed Jerusalem.” Impasakbay nen Sofonias: “Say agew nen Jehova asingger la.” (Sofonias 1:4, 7, 14) Saraman lambengat so manguunor ed saray kakaukolanen nen Jehova so “niyamot” ed satan ya agew.​—Sofonias 2:3.

“Abagey la so . . . manangapos a syudad”​—say Jerusalem! “Manalagar kayo a nipaakar ed siak, kuan nen Jehova, angga ed agew a yaalagey ko a mansamsam; ta say panangigeter ko sikato so panipon ed saray nasyon, pian ikalbok ed sikara so sanok ko.” Balet, oniay insipan na Dios: “Gawaen ta kayo naani a sakey  a ngaran tan sakey a galang ed saray amin a baley ed dalin, sano ipawil ko so inkadakep yo ed arap na saray mata yo.”​—Sofonias 3:1, 8, 20.

Naebatan Iran Makasulatan a Tepet:

2:13, 14​—Antoran ‘boses so mananiweng’ diad Ninive anta anggapo lay manaayam ditan? Lapud say Ninive et nagmaliw lan ayaman na saray atap ya ayep tan manok, saray boses a mantultuloy a mananiweng et saray uni na manok tan nayarin say siplog na dagem ed saray bintana na kaabungan tan palpaalagey ya anggapo lay manaayam.

3:9​—Anto so “malinis a pansasalita,” tan panon itan a sasalitaen? Satan so katuaan a nanlapud Dios, a naromog ed Salita to, say Biblia. Laktipen na satan so amin a bangat na Biblia. Sasalitaen tayo itan diad panisia ed katuaan, suston pangibangat ed satan diad arum, tan pambilay unong ed linawa na Dios.

Saray Leksion ed Sikatayo:

1:8. Arum a totoo diad panaon nen Sofonias et ompatnag a manpipilalek ed panangabobon na saray akapaliber a nasyon diad ‘pangikawes da na kawes a sankaili.’ Talagan aliwan makabat no saray mandadayew ed si Jehova natan et panggunaetan dan aligen so mundo!

1:12; 3:5, 16. Nantultuloy ya imbaki nen Jehova iray propeta to ta pian napasakbayan so totoo to nipaakar ed panangukom to. Ginawa to itan anggaman dakel a Judio so singa inmawet a gaer ed kargaan na alak, ya akasentro labat ira ed panagbilay da tan ag-ira interesado ed mensahe. Legan a manasingger lay baleg ya agew nen Jehova, nepeg ya itultuloy tayon iyabawag so mensahe na Panarian, imbes ya abuloyan tayo so agpananginenen na totoo a ‘mamakapuy ed saray lima tayo’ tan naandi lay seseg tayo.

2:3. Si Jehova labat so makapangiliktar ed sikatayo diad agew na sanok to. Ta pian agnaandi ed sikatayo so panangabobon nen Jehova, kaukolan a sikatoy “anapen” tayo diad maalwar a panaral tayo ed Salita to, say Biblia; kerewen tayo so panangigiya to diad panamegley na pikakasi; tan onapit itayo ed sikato. Nepeg tayon ‘anapen so inkatunong’ diad pambilay tayon malinis ed moral. Tan kaukolan tayon ‘anapen so kauyamoan’ diad lawas pangipatnag na inkamapaabeba tan panagpasakop.

2:4-15; 3:1-5. Diad agew na panangukom nen Jehova, say Kakristianoan tan amin a nasyon a mamapairap ed totoo na Dios so naukom met a singa ed samay agawa ed Jerusalem tan saray akapaliber a nasyon. (Apocalipsis 16:14, 16; 18:4-8) Nepeg a makpel tayo lawas a mangiyabawag ed saray panangukom na Dios.

3:8, 9. Legan tayon aalagaren so agew nen Jehova, aralen tayon usaren so “malinis a pansasalita” tan ‘ontawag itayo ed ngaran na Dios’ diad pangidedika tayo ed bilay tayo ta pian akaparaan tayo parad kilalaban. Manlingkor itayo met ed si Jehova a “benebenek” diad pilimog ed totoo to tan pangiter ed sikato na “bagat a panangidayew” bilang regalo.​—Hebreos 13:15.

“Masiglat a Maomaong”

Oniay inkanta na salmista: “Wala ni so daiset, et say bagel onandi: on, imanom so pasen to, et onandi.” (Salmo 37:10) Sano motekteken tayo so pasakbay a walad libron Nahum nipaakar ed Ninive, tan say libron Habacuc nipaakar ed Babilonia tan apostatan Juda, makaseguro itayo a nagawa met iray salita na salmista. Balet, kaunongan nin kabayag so panalagar tayo?

‘Say baleg ya agew nen Jehova et asingger la,’ so inkuan na Sofonias 1:14. “Sikato so asingger tan masiglat a maomaong.” Ipapabitar met na libron Sofonias no panon itayon nayarin niyamot ed satan ya agew tan no anto so nepeg tayon gawaen natan ta pian makapanparaan itayo parad kilalaban. On, “say salita na Dios sikatoy mabilay tan mabiskeg.”​—Hebreos 4:12.

[Saray litrato ed pahina 8]

Saray angkakabaleg a padir na Ninive so ag-akaamper ed kasumpalan na propesiya nen Nahum

[Credit Line]

Randy Olson/National Geographic Image Collection